Luserna
| Luserna | ||||
| ||||
| Nazwy | ||||
|---|---|---|---|---|
| niemieckie imię | Lusern | |||
| Administracja | ||||
| Kraj | Włochy | |||
| Region | Trentino Alto Adige | |||
| Województwo |
 Trentino
|
|||
| Kod pocztowy | 38040 | |||
| Kod ISTAT | 022109 | |||
| Kod katastralny | E757 | |||
| Prefiks tel. | 0464 | |||
| Demografia | ||||
| Populacja | 263 mieszk. (1 st styczeń +2.018) | |||
| Gęstość | 32 mieszk./km 2 | |||
| Geografia | ||||
| Informacje kontaktowe | 45°55′00″ północ, 11°19′00″ wschód | |||
| Wysokość | Min. Maks. 1,333 m 1,333 m² |
|||
| Powierzchnia | 824 ha = 8,24 km 2 | |||
| Lokalizacja | ||||
Geolokalizacja na mapie: Trentino Alto Adige
| ||||
| Znajomości | ||||
| Stronie internetowej | lusern.it | |||
Luserna ( niem . Lusern lub Lusérn z naciskiem na drugą sylabę) to włoska gmina licząca około 250 mieszkańców, położona w autonomicznej prowincji Trento w regionie Trentino Alto Adige na północnym wschodzie Włoch . Jest to jeden z najbardziej znanych niemieckich - mówi Cymbrowie enklaw językowych w północnych Włoszech ; prawie 80% populacji mówi Cimbri .
Etymologia
Podczas gdy prawie wszystkie nazwy miejscowości w gminie pochodzą od sąsiednich obszarów, wywodzących się z terminów średnio-wysoko-niemieckich , bawarskich lub cymbrijskich, nazwa Luserna ma wyraźnie romańskie pochodzenie . W weneckich zapisach miejsce to zawsze nazywa się Liserna (akcent na drugiej sylabie). Ladin środki Lize , liscio w języku włoskim , „wygładzić powierzchnię” lub „śliski”. W dialekcie tyrolskim Lizum (akcent na drugiej sylabie) oznacza górskie pastwisko w dolinie na dużej wysokości. Gładki, śliski odpowiada sytuacji na miejscu.
Lista parafii Brancafora (w Piedemonte) z 1698 r. zawiera nazwiska Nicolussi, Gasperi i Oseli. Wskazują one również na nazwy homonimów we wschodniej części Lavarone. Najpopularniejsze imiona to Nicolussi lub Gasperi i jest to osobliwość Luserny, imiona te nadal nosi 90% populacji różnymi epitetami, aby je odróżnić. Następna najpopularniejsza nazwa, Pedrazza, pojawiła się później, prawdopodobnie dodana przez wpisy z Val Terragnolo.
Nicolussi jest specyficzny dla obszaru, który obejmuje prowincje Bolzano , Trento i Vicenza . Ta osobliwość, bo większość mieszkańców Luserny nazywa siebie Nicolussi, wynika z faktu, że prawie wszyscy Nicolussi wywodzą się z jednej rodziny. Imię Nicolussi wyraźnie wywodzi się od średniowiecznego imienia Nicholaus , które przybył do Luserny potomek Giovanniego Nicolussiego, który , w 1471 , został wezwany przez hrabiów Trapp do złożenia zeznań o granicach panowania Caldonazzo . Nazwiska w Lusernie mają typową osobliwość tego miejsca: dla odróżnienia różnych rodzin o tym samym nazwisku przyjęli rodzinny przydomek. Mamy więc rodzinę Nicolussi Baiz, kasztelana Nicolussi, Nicolussi Galen, Nicolussi Giacomaz, Nicolussi Golo, Nicolussi Moz (i Mozze), Nicolussi Moro, Nicolussi Moretto, Nicolussi Neff, Nicolussi Paolaz, Nicolussi Plezzo, Nicolussi Rossi, Nicolussi Zaiga, Nicolussi zagher, Nicolussi Zom itp.
Wszystkie te nazwy wywodzą się bezpośrednio poprzez modyfikacje patronimiczne lub ipokorystyczne od wariacji średniowiecznego imienia Nicholaus lub Nicolao i jego pochodnych, takich jak Nicola , Nocolo , itd. Ślady tych nazw są na przykład na początku XIV th century Pizie : ... AHCE autem i dawnego Kodeksu Msto istniejący Florentiae w Bibliotheca Nobilis ty Vires Antonius Nicolini describenda curavit illustrissimus pochodzi albericus Archintus Mediolanensis Abbas Commendat ... i działa o czary procesy w Bormio w 1519 roku : ..domina Judith ser uxor Johannis Baptist Mariolis z Burmio filia quondam domini Nicolini Zenonis z Burmio habet super infrascriptis ... .
Geografia
Luserne znajduje się około 1350 metrów nad poziomem morza na wschodnich zboczach płaskowyżu Lavarone (niem. Lafraun ; cimbre: Lavròu ) około 600 metrów nad rzeką Astico , na południe od górnej części Valsugana i jeziora Caldonazzo .
Płaskowyż Luserne zajmuje około 20 kilometrów kwadratowych, z których tylko osiem należy do gminy Luserne (w języku angielskim: Kamou vo Lusern ). Część płaskowyżu Luserna wyznacza granice gmin Lavarone, Levico Terme i Caldonazzo . Płaskowyż jest lekko pofałdowany, a góry na północnym skraju płaskowyżu nie sięgają 2000 metrów (najwyższa góra to Cima Vezzena, która wznosi się na 1908 m n.p.m. ).
Luserne można zdefiniować jako wioskę wokół ulicy, z dodatkiem kilku małych, odizolowanych wiosek. Największą grupę tych przysiółków stanowi Bisele. Na przestrzeni wieków zbocza były niwelowane, dzięki czemu powstała duża liczba tarasowych pól i ogrodów warzywnych.
Klimat jest charakterystyczny dla wysokich gór: opady 1200 mm rocznie, długie zimy z dużą ilością śniegu. Lasy to lasy mieszane, z przewagą jodły białej , świerka , buka i modrzewia . Jesienią wielu turystów szuka grzybów w lesie, ku niezadowoleniu mieszkańców.
Do Luserne można dotrzeć albo z południowego wschodu przez Asiago ( cimbra : Sleghe ) i łatwą do przebycia Col Vezzena ( cimbra : Vesan ; po niemiecku: Wiesen ) lub z północnego zachodu przez Pergine , Calceranica i Lavarone (w cimbre: Lavrou ; po niemiecku: Lafraun ) (łatwiejsza, ale nieco długa) lub z Levico Terme, przy dawnym szlaku wojskowym Austro-Węgierskiej Armii, zainaugurowanej w 1911 r. , bardzo mała i stroma przełęcz (tylko kilka przejazdów). miejsca), poprzecinane wąskimi tunelami, nieoświetlone, ale z zapierającym dech w piersiach widokiem na Valsuganę i jezioro Caldonazzo: najkrótsza trasa, ale najbardziej pełna przygód.
Hamlety
Gminy przygraniczne
Sąsiednie gminy to Lavarone , Pedemonte , Valdastico , Caldonazzo , Levico Terme i Rotzo .
Historia
Na „Place de Motze”, w punkcie około 500 m na północ od przysiółka Tetsch (Tezze), archeolodzy znaleźli podczas wykopalisk fragmenty ceramiki i pozostałości starych pieców do wytopu miedzi datowanych na około 1200 rpne BC Nawet wcześniej, powyżej domy Bisele pobliżu Malga Costesin na pobliskim płaskowyżu Vesan (Altipiano di Vezzena) ślady neolitycznej występują w postaci stojących kamieni i ołtarza lub kamienia ofiarnego. Do początku XIII th wieku, żaden inny archeologicznych lub pisemny dowód, że wykazania północ kolonizacji terytorium między południowym Astico i Valsugana.
średniowiecze
Około dziesięciu kilometrów na zachód, Folgaria jest wymieniona po raz pierwszy w 1208 roku w Kodeksie Wangianus , księdze oficjalnych dokumentów biskupstwa trydenckiego . Należy zauważyć, że16 lutego 1216, "Biskup Fryderyk z Trento ... Odolrico i Henrico de Posena (Ulric i Henri de Bolzano ) daje ... na wyżynach Folgarii Centa ... założenie co najmniej 20 nowych gospodarstw, przydzielenie tam robotników, które pozwoli na uprawę i zapłaci biskupowi odsetki ”.
Dzisiejszy obszar Luzerny ponownie zamieszkiwali mieszkańcy Lavarone, którzy przed osiedleniem się tam na stałe wykorzystywali słoneczne południowe zbocza Costa Alta jako letnie pastwiska. O osadzie Luserne po raz pierwszy wzmiankuje się w dokumencie z 1442 r. , przez niejakiego Biagio de Asiago, który oświadczył, że zapłacił księciu Fryderykowi 55 dukatów złota za zakup czterech gospodarstw w Luserne. W 1487 r. siły Republiki Weneckiej zajęły terytorium Luserne, po czym kongregacja Lavarone poprosiła o „di poter godere ancora il monte di Luserna”, czyli o „dalsze korzystanie z góry Luserne” .
Nowoczesne czasy
Pierwszy kościół pod wezwaniem Luserna on 7 października 1715, w odrębnej parafii, ale konsekrowany dopiero w 1745 r .; Spis chrztów w Lusernie rozpoczął się dnia7 października 1745. Do tego czasu wszystkie praktyki i kościelne potrzeby chrztu do pochówku musiały być dokonane w Brancafora w Dolinie Astico, miejscu położonym ponad 800 m n.p.m. na stromych szlakach trudnych - o każdej porze, latem i zimą. 4 sierpnia 1780 r, po sporze granicznym nastąpiło administracyjne rozdzielenie między Magnifica Comunità di Lavarone („Wspaniała Wspólnota Lavarone”) a Onoranda Vicinia („Droga Dzielnica”) w Lusernie . Miejsce to liczyło wówczas 250 mieszkańców. Lusern od tego czasu jest samodzielną gminą. W 1911 r. spłonęła duża część wsi, której domy (tak jak obecnie) pokryto gontem. Wieś została szybko odbudowana przy pomocy austriackiej (zbiórka).
Armia austriacko-węgierska zbudowała nad wioską jedną z siedmiu ciężkich fortyfikacji zbudowanych w strategicznych punktach wzdłuż dawnej granicy z Królestwem Włoch między górami Maggio na południowym zachodzie i Pizzo di Levico (Spitz Verle) na północnym wschodzie . Budowę twierdzy, od 1908 do 1912 roku , był dla mieszkańców Luserna dobrym źródłem dochodu: wszystkie ręce i pomocą lokalnych społeczności zostało powołanych do przygotowania projektu budowlanego. Kiedy Włochy przystąpiły do I wojny światowej ,23 maja 1915, Luserna znajdowała się tuż przy granicy, a więc na linii frontu między Włochami a Austro-Węgrami. "The25 maja, Wtorek Zesłania Ducha Świętego, o wpół do czwartej rano – pisał w swoim dzienniku ksiądz Josef Pardatscher – zaczął grzmot armat, naszych i tych z Vereny i Campolongo ”. „Nasze działa” – to działa pancernego fortu w Lusernej. Za trzy dni od 25 do28 maja 1915Luserna wykonał około 5000 włoskich granatów i wystrzelił z pocisków kalibru do 28 cm . Intensywny ostrzał był również notowany od XV do XX wieku28 sierpnia 1915 i od 9 kwietnia w 20 maja 1916. Te działania wojenne nie oszczędziły ani jednego kilometra wsi Luserna. Ludność musiała natychmiast opuścić wioskę i mogła zabrać tylko to, co było konieczne. W Lusernie i okolicach pozostali tylko najemni żołnierze (m.in. Schützenkompanie Lusern ), robotnicy i jako kapelan ostatni niemiecki ksiądz Luzerny Josef Pardatscher de Salorno.
Lusernois rozsiani po różnych wsiach, mieszkający w północnych Czechach w pobliżu Aussig , nie mogli wrócić do swojej wioski całkowicie zniszczonej w styczniu 1919 roku . Jedynym nienaruszonym budynkiem, który do dziś znajduje się poza wsią, był dawny austriacki urząd celny. Traktat z Saint-Germain został podpisany we Włoszech i środki finansowe rządu włoskiego wtedy ułatwione rekonstrukcji. Pierwotny kościół, trwale zniszczony w centrum (św. Antoniego), odbudowano poniżej wsi, w przysiółku Tetsch (1920-1923 kościół; 1928-1929 wieża). W wyniku odbudowy i pewnego dobrobytu w latach dwudziestych populacja wzrosła do 1200, by następnie w 1935 roku spadła do 850 z powodu Wielkiego Kryzysu i migracji mieszkańców.
21 października 1939, Adolf Hitler i Benito Mussolini podpisał „ Adyga Umowę Opcji ” na przesiedlenia non-włoskiej populacji mówiąc o północy Włoch w krajach i regionach pod dominacją Rzeszy Niemieckiej . Ci, którzy chcieli pozostać pod faszystowskim reżimem we Włoszech, musieli zaakceptować italianizację poprzez porzucenie swojej kultury i języka ojczystego. Wielu Luzernoi żyjących w biedzie, wierząc w obietnice lepszego życia, miało osiedlić się w Reichsgau w Tyrolu - Vorarlbergu i Salzburgu , a zwłaszcza w dorzeczu Budweis (Budějovice) na skraju lasu czeskiego , w dawny protektorat Czech i Moraw . Ci z okolic Budweis zostali wypędzeni i uciekli bez grosza do Włoch, do Luserny, po zakończeniu II wojny światowej . Ich reintrodukcja, a zwłaszcza restytucja majątku, przeciągnęła się do 1967 roku .
Po wojnie
Jako pracownicy migrujący w Szwajcarii, Niemczech, a zwłaszcza w centrach gospodarczych północnych Włoch, Luserna była w stanie stworzyć skromny dobrobyt w ciągu ostatnich dziesięcioleci. Przez większość czasu pracownicy z dala od Luserny utrzymywali bliski kontakt ze społecznością rodzinną, a wielu wracało do Luserny po zakończeniu pracy.
Luserna coraz bardziej zwraca się w stronę turystyki i odgrywa rolę niemal ostatniego bastionu języka cymbryjskiego. Położenie na wzgórzach Folgaria, Lavarone i Luserna / Vezzena zapewnia dobre warunki śniegowe zimą do narciarstwa zjazdowego i biegowego ; widoczne jest jednak niszczenie krajobrazu przez systemy kolejek linowych, zwłaszcza w rejonie Folgaria. Latem łagodny klimat sprzyjający wędrówkom i kolarstwu górskiemu zachęca do spacerów po zabytkowych wzniesieniach, łąkach i lasach. Ponadto Luserna myśli dziś w kategoriach „miękkiej” i zrównoważonej turystyki, a swoją ofertę kieruje w stronę dobrego samopoczucia, a nawet kąpieli.
Demografia
| Rok | 1921 | 1931 | 1951 | 1961 | 1971 | Dziewiętnaście osiemdziesiąt jeden | 1991 | 2001 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Mieszkańcy | 906 | 846 | 640 | 642 | 561 | 456 | 386 | 297 | 279 |
Źródło: ISTAT
Kultura Cimbre
Luserna, która znajduje się na płaskowyżu Asiago, 1333 m n.p.m., około 40 km na południowy wschód od Trydentu, można uznać za oficjalne terytorium mniejszości Cimbri (grupy etnicznej) . Rzeczywiście, jest to jedna z włoskich gmin, w których język Cimbra jest najlepiej zachowany: według spisu z 2011 r. 83,8% populacji mówi Cimbra , język pochodzenia bawarskiego uważany za jedną z form starszego języka niemieckiego .
Centrum dokumentacji Luserna regularnie inicjuje wystawy i publikacje na temat różnorodnej historii płaskowyżów oraz kultury i języka Cimbri.
Turystyka
Administracja
| Kropka | Tożsamość | Etykieta | Jakość | |
|---|---|---|---|---|
| 05/09/2015 | Nicolussi Paolaz Luca | Burtzan | pracownik administracji, organów i podmiotów publicznych | |
| 05/09/2010 | 05/08/2015 | Nicolussi Paolaz Luca | Burtzan | pracownik administracji, organów i podmiotów publicznych |
| 05/09/2005 | 08.05.2010 | Nicolussi kasztelan Luigi | Vor Lusern 2005 | dyrektor centrum kultury cimbre |
| 05/09/2000 | 05/08/2005 | Nicolussi kasztelan Luigi | Od Lusern 2000 | dyrektor centrum kultury cimbre |
| Brakujące dane należy uzupełnić. | ||||
Bliźniacze
Luserna jest miastem partnerskim :
- Tiefenbach (Landshut) ( Niemcy ) od 2001 r. gmina Bawaria , w południowo-wschodnich Niemczech.
Inny
Luserna posiada również specjały kulinarne, takie jak ser Vezzena, obecnie znany i poszukiwany w całym kraju.
Najsłynniejszym synem wsi jest prawnik i polityk Eduard Reut-Nicolussi (1888-1958).
Uwagi i referencje
- ( fr ) Ten artykuł jest częściowo lub w całości zaczerpnięty z anglojęzycznego artykułu Wikipedii zatytułowanego " Lusern " ( zobacz listę autorów ) .
- " Popolazione Residente al 1 ° Gennaio 2018 " , Istituto nazionale di statistica (dostęp 16 marca 2019 )
- Reich, Desiderio: Notizie e documenti su Lavarone e dintorni , Trient, 1910, s 160. Tyroller Hans: Grammatische Beschreibung des Zimbrischen von Lusern , Stuttgart, 2003, s 6
- (it) " Stampa " , na znaczku
- Codex Wangianus: Urkundenbuch des Hochstifts Trient, nr 132, Folgaria und Centa , s. 304-306 Reich, Desiderio: Notizie e documenti su Lavarone e dintorni , Trient, 1910, s. 127/128, s. 216, s. 222 Anm. 159. KOMPASS Wander- und Radtourenkarte Nr 631 . Terragnolo: Weiler Pedrazzi im Terragnolo Tal südlich von Serrada. Bacher, Josef: Die Deutsche Sprachinsel Lusern , Innsbruck, 1905, S. 25.
- (it) „ Notiziario del Comune di Luserna: Luserna, terra di uomini liberi. » , Agosto 2002 (dostęp 22.04.2016 )
- (it) " Toponimi e cognomi cimbri " ,8 listopada 2012(dostęp 22 kwietnia 2016 )
- Ausstellung Ori delle Alpi ( “ new.buonconsiglio.it ” ( Archiwum • Wikiwix • Archive.is • Google • Co robić ) , Link nicht abrufbar) im Castello del Buonconsiglio, Trient, 1997. KOMPASS Wander- und Radtourenkarte Nr. 631 . Reisebericht und Bilder über Menhire, Dolmen und Opferstein Ulricha Mößlanga .
- Bacher Josef: Die Deutsche Sprachinsel Lusern , Innsbruck, 1905, S. 25. Prezzi, Christian: Luserna Isola Cimbra , Lusern, 2002; Die Einwohnerzahl von Lusern stieg bis 1910 auf 940 rok. Reich, Desiderio: Notizie e documenti su Lavarone e dintorni , Trient, 1910, s. 228-229.
- Tagebuch des Pfarrers von Lusern Josef Pardatscher, w: Dar Foldjo (Zeitschrift der Gemeinde Lusern), Dezember 2008, S. 16. Befestigungswerke in den Gebieten Folgaria, Lavaone und Lusern: Werk Serrada (DE) , Zwischenwerk Sommo (DE) , Werk Sebastiano (de) , Werk Gschwent (de) , Werk Lusern (de) , Fort Verle (de) und der Fort Vezzena (de) . Kulturinstitut Lusern: Lusern im Ersten Weltkrieg . Zur Bauzeit des Werks Lusern: Grestenberger nennt eine Bauzeit von 1907 bis 1910 w: Grestenberger, Erwin Anton: KuK Befestigungsanlagen in Tirol und Kärnten 1860–1918 , Wiedeń 2000, s. 152. Dokumentationszentrum Lusern: Die Zimbrische Sprachinsel Lusern, Einblick in die der der südlichste deutschsprachigen Gemeinden , 2. Auflage, 2002, s. 39, s. 71. Dokumentationszentrum Lusern: Folgaria, Lavarone, Luserna 1915-1918 Tresc anni gumini „Archiwum fotograficzne Clam Gallas Winkelbauer . Lusern, 2005, s. 97/98 i s. 135. Zur neuen politischen Aufteilung nach dem Ersten Weltkrieg: Traktat z Saint-Germain-en-Laye (1919) . Geschichte der Zimbern .
- Dokumentationszentrum Lusern: Die Zimbrische Sprachinsel Lusern , Einblick in die südlichste der deutschsprachigen Gemeinden, 2. Auflage, 2002, s. 71.nFrankfurter Allgemeine Zeitung vom 5. Oktober 1996, Nr 232, s. B4. Wedekind, Michael: Nationalsozialistische Besatzungs- und Annexionspolitik in Norditalien 1943 bis 1945 , München, 2003. s. 17. Zur Anzahl der Aussiedler: Die Anzahl der „Optanten“ / Aussiedler aus Lusern wird in den Quellen oddzielone 408 . . Möglicherweise ist in Familien und Personen zu unterscheiden.
- 100 km od Forti. Die Geschichte erfahren, die Natur entdecken und dabei sportlich aktiv sein. Mitteilungsblatt der Gemeinde Lusern: Dar Foldjo , wrzesień 2007, S. 16.
- http://www.statistica.provincia.tn.it/binary/pat_statistica/demografia/15CensGenPopolazione.1340956277.pdf
- OpenContent Scarl e Consorzio dei Comuni Trentini , „ Sindaco / Dar Pürgarmaister / Municipio / Dar Kamou / Comune / Kamou vo Lusérn - Comune di Luserna ” , na stronie www.comune.luserna.tn.it (dostęp 23 kwietnia 2016 r. )
- „ Elezioni comunali 2000 ” , www.buergernetz.bz.it (dostęp 5 maja 2016 )