Jadeit

Jadeit
Kategoria  IX  : krzemiany
Obraz poglądowy artykułu Jadeite
Surowy jadeit, Birma
Generał
Klasa Strunza 9.DA.25

9 Niesklasyfikowane krzemiany Strunza ( germanaty )
 9.D Ikrzemiany Terminologia strukturalna według Liebau (1985)
  9.DA Ikrzemiany z 2-okresowymi pojedynczymi łańcuchami, Si2O6; rodzina piroksenów
   9.DA.25 Aegirine NaFe +++ Si2O6
Grupa kosmiczna C 2 / c
Grupa punktowa 2 / m
   9.DA.25 Jadeit Na (Al, Fe +++) Si2O6
Grupa kosmiczna C 2 / c
Grupa punktowa 2 / m
   9. DA.25 Kosmochlor NaCr +++ Si2O6
Grupa Kosmiczna C 2 / c
Grupa Punktowa 2 / m
   9.DA.25 Jerwizyt (Na, Ca, Fe ++) (Sc, Mg, Fe ++) Si2O6
Grupa Kosmiczna C 2 / c
Grupa punktowa 2 / m
   9.DA.25 Namansylit NaMn +++ (Si2O6)
Grupa kosmiczna C 2 / c
Grupa punktowa 2 / m
   9.DA.25 Natalyit Na (V +++, Cr +++ ) Si2O6
Grupa kosmiczna C 2 / c
Grupa punktowa 2 / m
Klasa Dany 65.01.03c.01

Inokrzemiany
65. Łańcuchy niezatkane , pojedyncza szerokość, W = 1
Wzór chemiczny Al Na O 6 Si 2NaAlSi 2 O 6
Identyfikacja
Masa formy 202,1387 ± 0,0024 amu
Al 13,35%, Na 11,37%, O 47,49%, Si 27,79%,
Kolor bezbarwny, zielony, biały, szary, jasnofioletowy, brązowy, czerwony, pomarańczowy, żółty, niebieskawy, zielonkawy, fiołkowy, niebieski
Klasa kryształu i grupa kosmiczna pryzmatyczny;
C2 / c
Kryształowy system Jednoskośny
Sieć Bravais wyśrodkowany C
Łupliwość {110} dobrze
Złamać nieregularny, łuszczący się
Linia Biały
Blask ciało szkliste, podszkliste
Polerowany połysk tłuszcz
Właściwości optyczne
Fluorescencja ultrafioletowa luminescencyjne i fluorescencyjne
Przezroczystość Nieprzezroczysty do półprzezroczystego
Właściwości chemiczne
Gęstość zmierzone: 3,24-3,43
obliczone: 3,33
Jednostki SI i STP, chyba że zaznaczono inaczej.

Jadeite gatunek mineralnych z rodziny krzemianów , klasa inosilicates , grupy pyroxenes których idealny skład chemiczny Na Al Jeżeli 2 O 6 .

Jest to rzadszy z dwóch minerałów noszących nazwę jadeit , drugim jest nefryt .

Historyczny

Użyj w czasach prehistorycznych

Jadeit jest wykorzystywana w Alpach wczesnym neolicie do VI th  tysiąclecia przed naszą erą. AD , przed przeżywa wzrost wydobycia V th  tysiąclecia pne. AD . Przez trzy tysiąclecia wyrabiano z niego długie ostrza siekier, których użycie było niewątpliwie ceremonialne ze względu na brak ergonomii . Kamień jest ładowany przez perkusję, a następnie dokładnie polerowany. Takie ostrza znajdują się w całej Europie Zachodniej , od Pirenejów do Szkocji , Irlandii i Danii, ale nie w Europie Środkowej (z wyjątkiem Turyngii ), który nie jest częścią. W kulturze archeologicznej z megalitów .

Pierwszy opis i etymologia

Alexis Damour opisał i nazwał jadeit w 1863 roku po zaobserwowaniu odmiany jadeitu, której skład różnił się radykalnie od innej odmiany badanej przez niego w 1846 roku (tj. nefrytu ) i zidentyfikowanej jako należąca do rodziny tremolitów .

Nazwy jade , jadeite i nephrite mają to samo pochodzenie: lapis nephriticus jest łacińskim odpowiednikiem hiszpańskiego piedra de ijada , czyli kamienia z boku , w odniesieniu do jego używania przez ludy mezoamerykańskie do leczenia różnych wewnętrznych dolegliwości, w tym problemy z nerkami.

Charakterystyka fizykochemiczna

Kryteria określenia

Jadeit jest allochromatyczny: czysty, teoretycznie przezroczysty, bezbarwny. W rzeczywistości jest półprzezroczysty, w kolorze białym lub jasnoszarym, ze względu na zanieczyszczenia i defekty w sieci krystalicznej . Jadeit o wysokiej czystości jest rzadki. Generalnie jest prawie nieprzezroczysty i zabarwiony przez niektóre metale przejściowe obecne w postaci śladów: głównie żelazo , tytan , chrom , mangan ... Najczęściej występuje kolor zielony, od najjaśniejszego do najciemniejszego. Rzadziej możliwe są inne odcienie: zielono-niebieski, niebieski, różowo-fioletowy, fioletowy, brązowo-pomarańczowy ... Jego połysk jest szklisty lub podszklisty, lekko perłowy, gdy struktura jest włóknista, perłowy na dekolcie, tłusty na polerowanych twarzach . Jego ślad jest biały.

Krystalochemia

Jego struktura jest złożeniem nieskończonych prostych łańcuchów, których motywem jest połączenie dwóch czworościennych grup [SiO 4 ] 4- . Każdy czworościan dzieli ze swoimi sąsiadami dwa atomy tlenu, stosunek Si/O wynosi 1/3. Każdy kompleks [(SiO 3 ) 2 ] 4- jest związany z dużym kationem Na + i średnim kationem Al 3+ . Czysty jadeit, NaAlSi 2 O 6 , jest rzadkością. Na ogół występuje słaba substytucja Al 3+ przez Fe 3+ . Jego wzór krystalochemiczny można zapisać Na (Al, Fe 3+ ) (SiO 3 ) 2 lub po prostu Na (Al, Fe) Si 2 O 6 . Znajdziemy również śladowe ilości Cr, Ti, Mn, Mg, Ca, K, H 2 O. Są to kationy pochodzące z niektórych metali przejściowych (Fe 2+ i Fe 3+ , Cr 3+ , Ti 3+ , Mn 2 + ...) obecne w niewielkich ilościach, które odpowiadają za allochromatyczne zabarwienie jadeitu.

Jadeit może tworzyć stałe roztwory z innymi klinopiroksenami. Jest to biegun sodowy z szeregu utworzonego z biegunów diopsydowych i augitowych , ferromagnezowych i wapniowych. Kompozycje pośrednie to omfacyty . Tworzy również roztwory z innymi klinopiroksenami sodu, takimi jak aegiryna (NaFeSi 2 O 6 ) czy kosmochlor (NaCrSi 2 O 6 ).

Krystalografia

Struktura jadeitu, podobna do struktury diopsydu , charakterystycznego dla piroksenów , znana jest od pracy Prewitta i Burnhama w 1966 roku.

Należy do rodziny kryształów jednoskośnych , do klasy kryształów pryzmatycznych (holoedry) 2/m oraz do grupy przestrzennej C2/c. Łańcuchy motywu [(SiO 3 ) 2 ] równoległe do osi c są połączone warstwami Na i Al skoordynowanymi z O. Na jest oktokoordynowany w nieregularnych miejscach wielościennych blisko sześcianu, a Al jest heksakoordynowany w miejscach ośmiościennych.

Parametry siatki  : a = 9,418  Å , b = 8,562  Å , c = 5,219  Å , ß = 107,58 ° , Z = 4.
Odległości średnie kation-tlen: Si-O = 1,623  Å , Al-O = 1,928  Å , Na -0 = 2,469  Å .

Te kryształy , pryzmatyczne, albo wydłużony, są rzadkie. Jadeit jest generalnie kryptokrystaliczny .

Depozyty i depozyty

Gitologia i powiązane minerały

Gitologia

Galeria

Uwagi i referencje

  1. Klasyfikacja składników mineralnych wybranych jest , że z Strunz , z wyjątkiem polimorfów krzemionki, które są zaliczane do krzemianów.
  2. obliczona masa cząsteczkowa od „  atomowych jednostek masy elementów 2007  ” na www.chem.qmul.ac.uk .
  3. Anne Lehoërff , Prehistoria Europy: Od Neandertalczyka do Wercyngetoryksa , Paris, Belin editions , coll.  "Starożytne światy",2016, 608  s. ( ISBN  978-2-7011-5983-6 ) , rozdz.  6 („Przekraczanie przestrzeni. Podróżowanie, wymiana na lądzie i morzu”)
  4. Damour 1863
  5. Damour 1846
  6. Easby 1968
  7. Prewitt i Burnham 1966

Bibliografia

Cytowane artykuły i prace:

Innych źródeł:

Załączniki

Powiązane artykuły