Próżność jest alegorycznym przedstawieniem śmierci, z biegiem czasu, z pustki ludzkich namiętności i działań.
Pewne martwe natury , reprezentujące w szczególności grę, masakry, broń, stanowią określony gatunek, bliski próżności.
Jeśli temat jest bardzo stary w obrazowym gatunku, ponieważ jest już wśród starożytnych , jest ukonstytuowana jako autonomicznego gatunku 1620 w Leiden w Holandii , a następnie rozprzestrzenił się na cały XVII -tego wieku w Europie, szczególnie we Flandrii i Francji. Popularne w czasie baroku , marnościami będzie praktycznie znikają w XVIII -tego wieku, ale odradza się z Cézanne'a i kilku artystów XX th wieku i XXI th century, rzeźbiarzy jak Damien Hirst i Philippe Pasqua , czy fotograf Valérie Belin .
Przedstawione przedmioty symbolizują ludzkie działania, naukę, pieniądze, przyjemność, bogactwo, władzę, umieszczone w relacji do elementów przywołujących zbyt szybko upływający czas, kruchość, zniszczenie i triumf śmierci, często z ludzką czaszką.
Gatunek ten ma również wielki wpływ na literaturę barokową, jak Jean de Sponde czy Jean Baptiste Chassignet .
Gatunek narodził się w latach 20. XVII wieku w Leyden , w religijno-intelektualnej atmosferze naznaczonej kalwinizmem , nawet jeśli, gdy rozprzestrzenił się na resztę Europy, kontrreformacja również tam znalazłaby swój wyraz. Po raz pierwszy rozwinął się w szkole Leyden , z malarzami, takimi jak David Bailly , a następnie jego siostrzeńcy, Harmen i Pieter Steenwijck , którzy ustanowili gatunek.
Bailly miał dla mistrza Jakuba de Gheyna młodszego , autora już w 1603 roku próżności. Bailly będzie autorem w 1651 r. próżności z portretami .
Tematem rozpuszcza się w Harlemie przez Pieter Claesz i Willem Claesz Heda , około 1625. Jan Davidszoon de Heem , który jest w Leiden w 1626 roku, wprowadza go do Antwerpii . Prawie wszyscy holenderscy malarze tamtych czasów malują próżności, zwłaszcza Willem de Poorter , Gérard Dou i Jan van der Heyden .
Malarze pochodzenia flamandzkiego sprowadzili ten gatunek do Francji, a Philippe de Champaigne do Paryża . Przejęli ją NL Peschier , Alzat Sébastien Stoskopff , Sébastien Bonnecroy , Simon Renard de Saint-André .
We Włoszech Salvatore Rosa i Giuseppe Recco malują próżności, ale gatunek nie rozwija się zbytnio. Odnosi więcej sukcesów w Niemczech ( Georg Hainz (en) …) lub w Hiszpanii ( Antonio de Pereda , Juan de Valdés Leal …).
Johann de Cordua, Próżność z popiersiem
Muzeum Sztuk Pięknych w Pau
Pieter van Steenwyck , Vanity .
Philippe de Champaigne (1602-1674), Próżność .
Benjamin Senior Godines, Vanitas , 1681, Muzeum Żydowskie w Londynie .
Nazwa rodzaju marności pochodzi od zdania Eklezjastesa , księgi Starego Testamentu ( Biblia ): „ " הֲבָלִים הַכֹּל הָֽבֶל ” ( „Marność nad marnościami, wszystko marność” ). Termin przetłumaczony jako „próżność” dosłownie oznacza „lekki oddech, ulotną parę” . Przesłaniem jest medytacja nad ulotną i „próżną” (stąd „próżność” ) naturą ludzkiego życia, bezużytecznością przyjemności świata w obliczu nadchodzącej śmierci .
Jeśli przedmioty mogą figurować w malarstwie w średniowieczu , to dlatego, że mają znaczenie. W próżnościach przedstawione przedmioty to motywy odnoszące się do kruchości i zwięzłości życia, do upływu czasu, do śmierci. Wśród wszystkich tych symbolicznych przedmiotów, czaszka ludzka , a dokładniej Adama , uzgodniony znak śmierci, jest jedną z najczęstszych. To memento mori ( „pamiętaj, że umrzesz” ) znajdujemy wśród przedmiotów, które przywołują ludzkie działania i właściwości: studia, mądrość i naukę, bogactwo, cielesną miłość, piękno… Próżności zapraszają nas do medytacji nad ich ulotnym charakterem i próżność rodzaju ludzkiego poddanego upływowi czasu, z zasadniczo duchowym przesłaniem w pierwszych próżnościach, jak Albrecht Dürer , św. Hieronima w swojej celi , datowany na 1514 r.
Renesans i humanizm kontynuować próżność reprezentacji w intymnych firm ( studiolo ) literat i wpływowych ludzi (czyli od księcia Montefeltro w Gubbio , jednego z François I er Palazzo Vecchio ...).
Czas i śmierć wciąż chcą być uchwycone przez artystów. Poprzez tę chęć uchwycenia tego, co nieuchwytne, odnajdujemy połączenie między klasycznymi i współczesnymi marnościami.
Georges de La Tour wielokrotnie podejmował temat pokutującej Magdaleny . Obraz La Madeleine à la veilleuse bywa nazywany próżnością . Kilka przedmiotów przyczynia się do symbolicznej interpretacji w tym sensie. Czaszka to klasyczny znak oznaczający śmierć. Świeca wzywana do zgaszenia kojarzy się z nietrwałością. Lustro ilustruje marność pozorów, jak i zaświatów; biżuteria na ziemi, wyrzeczenie.
Całość wiąże się z teologią zbawienia , na ogół nieobecną w próżności, ale bardzo obecną w malarstwie religijnym, zwłaszcza u św. Hieronima , gdzie uczony, który stał się świętym, ukazany jest klasycznie z czaszką, a często z atrybutami nauki, księgą, instrumenty i świecę, która kojarzy się zarówno z długotrwałym wysiłkiem w nocy, jak i nietrwałością.
Podobnie temat wieków życia można odczytywać jako sarkazm, jako realistyczny opis, jako afirmację możliwości piękna poza młodością. Ale szczegóły obrazowe mogą pociągnąć interpretację w kierunku próżności .
Caravaggio , Pismo św. Hieronima (1606).
Frans Hals , Młody człowiek z czaszką .
Luis Morales , wywołując próżność St. Francis ( XVI th wieku ).
Ingvar Bergström dzieli repertuar marności na trzy grupy:
Michel Laclotte i Jean-Pierre Cuzin wśród elementów repertuaru próżności wymieniają przedmioty ewokujące kontemplacyjne ziemskie życie (nauki, listy i sztuki), czy ziemskie życie odnoszące się do przyjemności pięciu zmysłów, bogactwa i władzy (pieniądze, broni), przedmiotów przywołujących ucieczkę czasu, niszczenie materii (zniszczone owoce, zwiędłe kwiaty) oraz cytat z Eklezjastesa , Vanitas vanitatis et omnia vanitas , czy podobnej formuły.
Odrodzenie gatunku pod koniec XIX -go wieku, pokazy pracy jest martwa natura, czaszka i świecznik Paul Cézane . Inną pracą, która zaznacza to odrodzenie, jest Czaszka szkieletu paląca papierosy Van Gogha .
Różnica w stosunku do tradycyjnych marności polega na tym, że malarstwo jest współczesne, a więc wpisuje się w sztukę współczesną . Ponadto te marności są naznaczone rozwojem przemysłu, który jest związany z rewolucjami przemysłowymi i troską o ludzkość .
XX th century został oznaczony przez wielu krwawych wojen, najbardziej godne uwagi są dwie wojny światowe , które doprowadziły do masowych mordów. Te ostatnie spowodują upadek wielkich myśli humanistycznych. Zobaczymy wtedy pojawienie się odnowy wartości, którymi będą efektywność i kapitalizm . To stworzyło nowy stosunek do śmierci. Ta ostatnia naznaczona jest nieobecnością ciała i śladu, odnajdujemy wtedy nieobecność, która będzie reprezentowana we współczesnych próżnościach.
Artyści odczuwają potrzebę wyrażenia tej przemocy w bezprecedensowej relacji ze śmiercią, która wygeneruje nowy sposób przedstawiania trepanacji. Sztuka non-graficzny urodzą się na początku XX -tego wieku, będzie to zmienić kształt marnościami i stworzyć nowy rodzaj próżności. Ta przemoc zmieni postrzeganie życia. Stare klasyczne kryteria i symbole tracą znaczenie.
Próżność współczesna różni się od marności klasycznych, ponieważ nie istnieje już w ten sposób hierarchia gatunków. Uwalnia się z ich kajdan i staje się bardziej ukryty. Następuje wtedy emancypacja konwencji.
RóżniceZmieniając ideologię, przechodzimy od próżności silnie związanej z bardzo dogmatyczną ideologią religijną do eksponowania myśli artysty. Interpretacja próżności jest bardziej subiektywna, co pozostawia więcej miejsca na myśl artysty. Utrata ideologiczna tłumaczy także obecny klimat, na który Kościół nie ma już wpływu. Artyści przyjmują przeciwny pogląd na religię, krytykują ją, pojawianie się nowych podmiotów krytykujących społeczeństwo konsumpcyjne . Jest tu silny związek z pierwotnym celem próżności, którym jest krytykowanie pragnienia obfitości i materializmu . Są to dwa tematy obecne we współczesnej sztuce , artyści będą nosić swoje tematy dryfując, aby krytykować społeczeństwo kapitalistyczne i ogólniej jego wady. To wygeneruje burleską inscenizację próżności, zabierając ze sobą produkty społeczeństwa konsumpcyjnego. Znamiennym przykładem jest Campbell Soup Can przez Andy'ego Warhola .
Rodzi się nowy sposób myślenia, ale przede wszystkim przedstawiania próżności, odnawiają się kody. Myśli pozostają te same, ale rejestrują się w inny sposób, ponieważ czasy się zmieniły. Główne tematy się nie zmieniają, czas i śmierć. Traktuje się ich jednak różnie, ale mowa staje się ostrzejsza, cyniczna i nihilistyczna . Można to wytłumaczyć ewolucją relacji ze śmiercią, ale przede wszystkim skutkami dwóch wojen światowych, które powodują utratę śladów śmierci.
Od połowy XIX e wieku świat sztuki ewoluowały dużo, kody reprezentacji artystycznej też we współczesnej próżności zostanie naznaczone tej ewolucji wizji sztuki. Następuje ewolucja, odchodzimy od klasycznego trybu (malarstwa) w kierunku różnych form, rzeźby, instalacji, fotografii, sztuki wideo, performansu… Sposoby wyrażania siebie są wtedy wieloaspektowe.
ReprezentacjaJedna z zasad współczesnych próżności i nagromadzenia różnych typów, która dla artystów odnosi się do naszego groteskowego społeczeństwa z pewną skończonością samą w sobie.
Czas jest bardzo aktualnym tematem w próżności, współczesne próżności traktują go w realnym stosunku do materii. Zamiast obrazowego przedstawienia zgniłego jedzenia, artyści pokażą je w czasie rzeczywistym. Na przykład Daniel Spoerri z obrazami pułapek, w tej pracy widzimy ewolucję stołu po posiłku. Dlatego zwracamy uwagę na nietrwałą, ale ulotną stronę życia. Innym uderzającym przykładem jest Martwa natura Sama Taylora-Wooda , widzimy przyspieszoną ewolucję martwej natury, efekt czasu jest tutaj wzmacniany, aby efekt był bardziej imponujący.
Odnosi się to do ulotności życia, ale przede wszystkim do efektu czasu. To pozwala nam zwracać uwagę na zmieniający się świat. Prace te podnoszą kwestię relacji do czasu w naszych społeczeństwach, w których wszystko dzieje się szybko.
Relacja ze śmiercią jest bardziej surowa, ale przede wszystkim frontalna. Cały proces jest pokazany, nie ma nic ukrytego ani tabu, w Sex III Jacka i Dinosa Chapmanów pokazujemy gnijące zwierzę. Ponadto stosunek do śmierci nie jest już indywidualny, ale mnogi, to efekt obozów zagłady. Skull by Andy Warhol , podkreśla artystę, który jest zjednoczony z czaszką, stąd silny związek ze śmiercią, a tym samym utratą „ja”.
Czaszka będzie miała ważne miejsce w autoportrecie, pozwoli artystom pokazać swoją skończoność, ale też zniknięcie. Ten ostatni jest bardzo rozpowszechnionym symbolem, ale nie pozwala już widzowi na projekcję, ale przywołuje przeszłość. Symbol straci konotację religijną, zostanie unoszony. Ten symbol pozwoli położyć palec na zła firmy. Na ogół czaszki odnoszą się do ludobójstwa Żydów .