Procedura wyborcza opisuje zasady, kryteria i metody działania (stworzenie listy, karty do głosowania, liczenia, etc.), których należy przestrzegać w kontekście wyborów .
Niezależnie od systemu głosowania środowisko polityczne i społeczne musi ograniczać manipulacje przed, w trakcie i po głosowaniu.
Ogólnie rzecz biorąc, kwestie, które należy wziąć pod uwagę przy ocenie systemu głosowania, są następujące:
Według Roberta Dahla ( 1989 ) kryteria ustroju demokratycznego są następujące:
a aby spełnić te kryteria, potrzeba 7 instytucji:
To wyliczenie implikuje wystarczającą edukację, aby wykorzystać dostępne informacje i środki (zwłaszcza czas), aby to zrobić:
Konieczne jest również zdefiniowanie metod umożliwiających konsolidację głosów (czyli obliczenie wyniku). Metody te są najczęściej używane w wyborach politycznych , ale także do przyznawania nagród, wyboru planów działania (lub nawet w informatyce , aby umożliwić programowi określenie, w jaki sposób mediować różnice).
Muszą pozwolić na tę konsolidację:
Te trzy cele są oczywiście do pewnego stopnia antagonistyczne.
Pod koniec XIX -go wieku , zwłaszcza w Anglii i Francji , w pierwszych wyborach w wyborach, głosowanie zostało wykonane publicznie i ustnie. Zgodnie z arystokratyczną koncepcją wykonywania prawa wyborczego chodziło o dokonanie wyboru wobec innych wyborców i wobec ludu, którego szlachta miała wówczas reprezentować. Później, wraz z uogólnieniem powszechnego prawa wyborczego w europejskich demokracjach przedstawicielskich, praktyka tajnego głosowania okazała się niezbędna. Generalnie chodziło o napisanie własnego wyboru w biuletynie. Biorąc pod uwagę wysoki odsetek analfabetów w ówczesnych organach wyborczych, ludzie niżsi byli nadal w dużej mierze zależni od szlachty i wykształconego duchowieństwa, aby korzystać z prawa wyborczego. Ostatnio, podobnie jak w Indiach od 1947 r. Czy za granicą przy okazji pierwszych wyborów prezydenckich V Republiki Francuskiej, użycie symboli odpowiadających określonej partii politycznej lub takiemu kandydatowi pozwoliło przynajmniej częściowo zrekompensować tę kwestię. Jednak praktyka głosowania jest bardzo stara. Rzymianie używali go w latach 130 pne. AD po przyjęciu ustaw tabelarycznych, aw średniowieczu był używany do wyznaczania niektórych francuskich deputowanych stanu trzeciego. Odkrycie demokracji w Europie w XIX -tego wieku pozwolono jej stopniową rehabilitację. Kolejny istotny element współczesnego głosowania, budka do głosowania została uruchomiona po raz pierwszy dopiero w 1856 roku w australijskim stanie Wiktoria . Jedynie połączenie karty do głosowania i kabiny do głosowania zapewnia całkowitą swobodę głosowania: zarówno zapobiega naciskom na wyborców, jak i zniechęca ich do wymiany głosów. Dlatego wszystkie współczesne demokracje przedstawicielskie systematycznie z niego korzystają.
Różne systemy głosowania pozwalają poszczególnym osobom na wyrażanie swojego głosu na różne sposoby. W głosowaniu klasyfikacyjnym lub „preferencyjnym” ( metoda Borda, metoda Condorceta itp.) Wyborcy sporządzają listę preferencji spośród kilku proponowanych opcji, od tej, którą preferują, do tej, która najbardziej im się podoba. W systemie głosowania za zgodą wyborcy głosują niezależnie od siebie na każdą opcję. Po pierwszym wpisie wyborcy mogą wybrać tylko jedną opcję, podczas gdy w przypadku głosowania zatwierdzającego mogą wybrać tyle, ile chcą. Dzięki systemom głosowania ważonego, takim jak głosowanie skumulowane , wyborcy mogą głosować na tych samych kandydatów więcej niż raz.
Niektóre systemy głosowania obejmują inne wybory, czasami opcjonalne, na karcie do głosowania, takie jak wyrażenie preferencji dla konkretnego kandydata z listy w kontekście wyborów reprezentacji proporcjonalnej lub odrzucenie jednej spośród kilku opcji.
W większości współczesnych demokracji głosowanie jest uważane raczej za obowiązek niż za prawo. Niewielu jednak sankcjonuje wstrzymanie się od głosu. Pierwszym krajem, który wprowadził obowiązek głosowania była Belgia w 1893 r., A następnie Australia w 1924 r., A następnie Dania , Luksemburg , Grecja , Brazylia , Wenezuela , niektóre szwajcarskie kantony i Turcja . Sankcja jest na ogół grzywną na niskim poziomie, a zatem ma funkcję symboliczną. Może to jednak wystarczyć, aby dramatycznie obniżyć liczbę głosów wstrzymujących się w jakimś kraju: w Australii ta ostatnia spadła z 40,6% zarejestrowanych w 1922 r. Do 8,6% w 1925 r., Po wprowadzeniu przymusowego głosowania.
Wyeliminowanie abstynencji nie jest jednak skutecznym lekarstwem na dysfunkcjonalną demokrację. Pytanie to jest często zadawane we Francji, gdzie część klasy politycznej odrzuca ten pomysł, twierdząc, że skoro głosowanie jest prawem, ten, kto go ma, musi mieć prawo z niego nie korzystać.
Głosowaniu obowiązkowemu często towarzyszy oficjalne uznanie pustego głosu (na przykład w Belgii).
Wiele wyborów przeprowadza się w celu poszanowania, w imię równości, zasady „jedna osoba, jeden głos”, co oznacza, że głosy wszystkich wyborców muszą być liczone z taką samą wagą. Nie dotyczy to jednak wszystkich wyborów. Na przykład wielokrotne głosowanie zapewnia zmienną wagę głosów zgodnie z pozycją głosów w społeczeństwie, ustanawiając w rzeczywistości mechanizm „jedna akcja, jeden głos”. W rzeczywistości dodatkowe głosy są przyznawane niektórym wyborcom, biorąc pod uwagę ich zakładane umiejętności. Do 1948 r. W Wielkiej Brytanii niektórzy wyborcy dysponowali dwoma lub trzema głosami ze względu na dyplomy, sytuację rodzinną lub majątek osobisty.
W Belgii , Hiszpanii pod rządami Franco, a nawet w Salazarystycznej Portugalii , głosowanie rodzinne pozwalało rodzicom głosować w imieniu swoich nieletnich dzieci w ten sam sposób. Jej promotorzy, którzy twierdzili, że zajmują pozycję w interesie rodziny, w rzeczywistości opierali się na rzekomym konserwatyzmie ojców rodzin. Środek ten był również częścią projektu konstytucji przypisywanego marszałkowi Pétainowi . Głosowanie rodzinne ostatecznie zetknęło się z egalitarną zasadą „jedna osoba, jeden głos”, polegającą na tym, że waga wyborcza poszczególnych osób może się różnić w zależności od ich sytuacji rodzinnej, co w efekcie jest źle akceptowane przez elektorat jako całość. Obecnie nie jest już nigdzie używany. Jego ponowne wykorzystanie we współczesnej demokracji wydaje się mało prawdopodobne, ponieważ obecnie dzieci z pewnością są mniej chętne do tego, by ich rodzice głosowali na nie.
Głosy mogą być również ważone niesprawiedliwie z innych powodów, takich jak przewaga wagi głosów członków o wyższej randze nad innymi członkami organizacji. Wagi głosów nie należy mylić z siłą wyborczą. W sytuacjach, gdy niektóre grupy wyborców głosują w ten sam sposób (na przykład partie polityczne w parlamencie ), siła wyborcza jest miarą zdolności grupy do zmiany wyniku głosowania. Grupy mogą tworzyć koalicje, aby zmaksymalizować swoją siłę wyborczą.
Głosowanie zwykle odbywa się w jednym terminie, chociaż w kilku krajach stosowane są procedury wczesnego głosowania mające na celu poprawę frekwencji.
Miejsce jest z zasady neutralne i publiczne (lokal wyborczy ), ale zasada ta również podlega wielu różnicom w zależności od lokalnych procedur.