Kult kamieni , zwany także litholatry (lub litholatry przez haplologia od starożytnego greckiego : λίθος / lithos „kamień”, a λατρεία / latreia skał stosowanych w konstrukcji budynków lub do innych zastosowań (narzędzia, biżuteria) to. Uniwersalny kult związany z bóstwami chtonicznymi lub niebiańskimi (w) znajduje odzwierciedlenie w obrzędach związanych z kamieniem , z których niektóre odnoszą się do praktyk czczenia, podczas gdy inne mają wartość inicjacyjną .
W różnych epokach i cywilizacjach ludzie czcili małe kamienie (mchy, gładkie kamyczki toczone przez morze lub potoki, kamienie błyskawic , klejnoty uważane w wielu tradycjach za gwiazdy - domy bogów - spadły z nieba) lub dużych rozmiarów ( materialna hierofania objawiająca się w postaci megalitów ), którym przypisują, jako podpory magicznej mentalności , dobroczynne moce i nadają im sakralny charakter . „Wśród nomadów, myśliwych czy pasterzy, osią świata jest drzewo (lub drewniany słup), czyli ewoluujący materiał. Z drugiej strony, w siedzącym trybie życia kamień staje się symbolem niezmienności, wieczności” . Różne symbole związane z tym kultem wyjaśniają, że litolatria być może sięga czasów paleolitu ( Paleolityczna Wenus , związana z kultem płodności lub Bogini Matki ), że lepiej znane są materialne ślady rozwoju neolitycznego megalityzmu (konstrukcje grobowe powołanie megalityczne Wytyczne związane z kultem gwiazd ), a kult litholatrique baetyls jest dobrze poświadczona w Chalcolithic .
Boskie pochodzenie kamieni czerpie swoje podstawy z kilku popularnych, mitologicznych lub religijnych wierzeń wspólnych dla wszystkich cywilizacji, szczególnie tych starożytnych, które pozostawiły duże zbiory archeologiczne i pisma: niektórzy przypisują je ziemskiemu pochodzeniu (produkty bezpośrednio zrodzone przez Matkę Ziemię , takie jak jak skały, stawy i studnie , lub skalisty chaos mniej lub bardziej uświęcony). Inne mają niebiańskie pochodzenie (kamienie spadające z nieba i posłańcy bogów, takie jak kamienie piorunów lub grzmotów zwane ceraunie i mające chronić przed ich działaniem oraz meteoryty lub betyle ). Kamienie pochodzenia ziemskiego kojarzone są zazwyczaj z rytuałami płodności i śmierci oraz z kultami chtonicznych bóstw . Kamienie pochodzenia niebiańskiego częściej kojarzone są z Ojcem Niebieskim (w) związanym z kultem astralnym lub słonecznym , z kultem przodków , bohaterów i pewnymi aspektami kultu płodności.
V th do IX th century, prawo rzymskie ( Kodeks Teodozjusza w 438) i kanonicy z rad i królewskie edykty grzmieć przeciw pogańskim kamieni kultu (i innych elementów naturalnych, takich jak drzewa, sprężyn i fontanny, jak bożków ). Nakazują obalić tych, którym składa się hołd, zniszczyć je lub, w obliczu tego prawie niemożliwego zadania, pogrzebać ich, aby wierni nie mogli ich znaleźć, „co być może częściowo jest przyczyną obecności dolmenów pod „ tumuli ” ” . Historia chrześcijaństwa jest rzeczywiście oznaczone na jego początków przez walkę z pierwszych ewangelizatorów i kaznodziejów przeciwko kultowi kamieni. Ale ich walka z tą formą bałwochwalstwa , jak również późniejsze sobory, które zabraniają kultu pod groźbą anatemy , mają niewielki skutek, tak że Kościół musi pogodzić się z tymi głęboko zakorzenionymi wierzeniami, a nawet czasami wziąć je pod uwagę. je w synkretyzm religijny: chrystianizacja menhirów, przemieszczenie stojących kamieni w pobliżu kaplic lub ponowne użycie w chrześcijańskich sanktuariach , legendy o petryfikacji związane z układami megalitycznymi . Mówiąc bardziej ogólnie, religijne pokazy comparativism że sakralizacji z czterech żywiołów - powietrza, ognia, wody i ziemi, kamienie rodzi się we wnętrzu Ziemi lub powstaje z ostatnich dwóch elementów - znajduje się w kilku religiach bieżących.
W pobożnych, zabobonnych współczesnych praktykach odnajdujemy ocalałych z pogańskiego kultu tych elementów natury. Tak więc „kamienie błyskawic, które wciąż są czczone w niektórych kampaniach, są w rzeczywistości narzędziami ludzi neolitu, albo strzałą, która reprezentuje błyskawicę, albo wypolerowanym toporem, który jest grzmotem” . Przeżycie religijne również w rzeczywistości być pochowany pod megalitycznych pomnik XIX TH i XX -go wieku ( dolmen Ker-Han , grób zénaïde Fleuriot ). Przetrwanie możemy też utożsamić we współczesnej praktyce celowego umieszczania sztucznego stosu kamieni, zwanego kopcem , pamiątki po Hermesie (od starożytnej greki : ἕρμα / hmma , dosłownie „ góra kamieni”), bóstwie podróży, handlu , wymiany, pasterzy, który jest bogiem kamieni wytyczających trasę podróżnych. Ta boskość Olimpu z mitologii greckiej rzeczywiście ustanowiła wiele wierzeń religijnych i zastosowań związanych z kamieniami, aż do określenia elementów litych. „Niezależnie od tego, czy kamień wskazuje na grobowiec, hermes staje się pomnikiem pogrzebowym. Odtąd Hermès będzie generalnie oznaczał każdą stelę, niezależnie od tego, czy jest wzniesiona przy drzwiach domu, czy przy wjeździe do miasta, na skraju pola, na skrzyżowaniu , na rynku… Kiedy stela oznacza pogrzeb kopiec […], w wyznaczone dni kamień będzie nacierany olejem, jak ciało sportowca przed igrzyskami; otrzyma wełniane opaski, wieńce, flakony perfum, krew i dym ofiar. Obdarzony magicznymi mocami Hermes uzdrawia chorych, oczyszcza mordercę z przelanej krwi i szaleństwa, jakie rodzi plama morderstwa. Nie ma tam nic specyficznie greckiego, ani niczego, co bezsprzecznie wskazuje na obcy wpływ: kult kamieni jest uniwersalny i wydaje się być związany z pewnym rodzajem skojarzeń idei, a nie z konkretnym miejscem czy daną społecznością” .
W obrębie wierzeń popularnych, mitologicznych lub religijnych etnolodzy mogą wyróżnić kilka obrzędów związanych z kamieniami. Niektórzy odnoszą się do kultu: całowanie, dotykanie, pocieranie, namaszczanie , dostarczanie kwiatów lub perfum to praktyki, które można znaleźć w błyszczących kamieniach, szczęśliwych kamieniach , talizmanach lub amuletach (praktyki można przyrównać do przekazywania magicznych mocy, takich jak relikwie kontaktowe ). Inne mają wartość inicjacyjną: obejmują stojące kamienie, które symbolicznie reprezentują ziemski ogień (poprzez) wznoszący się w powietrzu lub „nierówne kamienie o mniejszych rozmiarach i które mają naturalnie szczególne kształty” : kamienie płyty mogą symbolizować wiedzę inicjacyjną, przebite kamienie są kojarzone z symbolami waginalnymi lub mogą przedstawiać świat niebieski, stąd ich zastosowanie w miejscach inicjacji; spadające kamienie o kulistym kształcie wyrażają połączenie zasad kobiecych i męskich i mogą być użyte podczas rytuału weselnego.
Święte kamienie należą do folkloru regionów, gdzie zrodziły różne przesądy, legendy i fantazyjne interpretacje. Ich kształty zapłodniły także popularną wyobraźnię. Tak wiele czynników wyjaśnia mikrotoponimy (lokalne popularne określenia kamieni), które odzwierciedlają te przekonania. Archeolog Salomon Reinach jest prawdopodobnie twórcą terminu stone-lore (od angielskiego stone , pierre i lore , tradycja) na określenie, podobnie jak folklor, zbioru legend dotyczących kamieni i ich oznaczeń w ogóle, a w szczególności megality
Nazwa „ Kamienia Dziecka ” w Niddzie (Niemcy) sugeruje, że jest on związany z rytuałem płodności .
Kamień Fal of Tara jest w irlandzkiej mitologii celtyckiej , jeden z pięciu talizmanów wniesione przez Tuatha De Danann
Przesuwany kamień używany przez kobiety (kolejny rytuał płodności mający leczyć bezpłodność, ułatwiać poród czy małżeństwa).
Posąg menhir znany jako „The Lady of Saint-Sernin” może reprezentować Bogini Matki .
Cabre d'Or Dolmen w Figanières . Nazwa cabre odnosi się do kozy, która czuwa nad skarbem.
Z kamieniem druidyjskim w Périgny wiąże się wiele legend.
Betyl noszący małe wybrzuszenia, piersi, dawcy życia ( Sardynia ).
Sen Jakuba z Domenico Fetti (około 1619): głowę leżącego na skale, ten mały-syn Abrahama wejdą w relacji z Bogiem.
Posąg Betyl , wojownik w hełmie z herbem nuragijskiego źródła, Viddalba (przechowywany w muzeum Sanna ).
Afryki Kissi statuetka jest używany do wróżenia .
Iverix, Dieu If, odkryta w Macquenoise (B) w 1969 r.