Rzeka

Strumieniem określamy wszystkie ziemskie przepływy płynu wodnego między źródłem a ujściem o przepływie w module większym od zera. Ten przepływ wody jest często ciągły, ale może być tymczasowy przez dość długi okres. Miejscem tego przepływu jest kanał, na ogół naturalny. Jeśli jest sztuczny, zamiast tego używany jest termin „  kanał  ”. Cieku może być ziemią , a także - w którym ciek łóżko jest perkolacji substrat - może to być związane z sub-rzeczny przedziałów . Istnieje kilka strumieni bez źródła .

Niedawno (2018) wykazano, że skumulowana powierzchnia dróg wodnych planety była do tej pory mocno niedoszacowana, a także ich udział w emisji gazów cieplarnianych .

Duża liczba słów (w tym w języku francuskim) oznacza różne rodzaje cieków wodnych. Niektóre mogą być niejednoznaczne, dlatego często preferowany jest ogólny termin „ciek wodny”, z wyjątkiem sytuacji, gdy kontekst uzasadnia bardziej precyzyjne określenie, dostarczając dodatkowych potrzebnych informacji.

Fabuła

W XIX -tego  wieku, rzeki zakwalifikowano przez frankojezycznych z bieżącą wodą , w przeciwieństwie do „stagnacja” uznane za mniej zdrowe (źródła wyziewy ...). Przez kilka tysiącleci człowiek starał się udomowić, tamować, kontrolować i eksploatować niektóre cieki wodne (w szczególności jako środek ruchu i jako źródło energii hydraulicznej poprzez młyny wodne , a następnie poprzez tamy lub turbiny wodne nad pewną ilością wody). Pod koniec XX -go  wieku, rzeka znaleźć miejsce w dziedzictwie ekologicznej do ochrony lub rehabilitacji (poprzez pojęcia niebieskim korytarzu w szczególności w ramach sieci ekologicznej i ekologii krajobrazu ).

W kontekście globalnego ocieplenia i rosnących potrzeb wodnych ludzkości (m.in. do nawadniania w rolnictwie i przemysłu) w wielu regionach świata wzrasta częstotliwość i intensywność zjawisk wysychania, od paradoksalnie takich samych jak częstotliwość i nasilenie powodzi w niektórych regionach (zwłaszcza ze względu na zmiany w użytkowaniu gruntów).

Typologia

Mówimy również o systemach „  lotycznych  ” (charakteryzujących się prądami ) w przeciwieństwie do systemów „  stojących  ” (prąd słaby lub woda stojąca; stawy, stawy, jeziora, zbiorniki, martwe ramiona)).

Elementy i geomorfologia

Upstream i downstream

Wyższa część cieku w porównaniu do obserwatora nazywana jest górą , dolna część nazywana jest dolną .

Konieczne jest, aby skręcić w kierunku przepływu cieku (od góry do dołu), aby określić właściwą banku i lewy brzeg cieku wodnego.

Ramię

Ramię to fragment cieku łączącego często dwie cechy hydrograficzne. Rozróżniamy: „ramię główne”, „ramię drugorzędne”, „  ramię martwe  ” (gdzie woda już nie krąży).

Zbieg

Kurs górny, środkowy i dolny

Strumień jest generalnie podzielony na trzy części:

Usta

Rzeki, które wpadają do oceanu, gdzie działają przypływy, kończą się w ujściu rzeki .

Rzeki wpadające do morza pływowego kończą się w delcie ( Rodan , Dunaj , Nil )

Łóżko

Łóżko wyznacza cała przestrzeń zajęta, na stałe lub tymczasowo, przez cieku wodnego. Są głównym łóżko z głównego kanału , przy czym ten ostatni obszar ograniczony przez banki . Głównym korytem jest przestrzeń zajmowana przez ciek wodny podczas jego największych powodzi .

Brunetto Latini , średniowieczna encyklopedysta, jest uznawany za pierwszego użycia terminu łóżku do wyznaczenia przestrzeni zajmowanej przez strumień: „Rzeka wydaje się spać, ale czasami wymyka się spod jego łóżka”.

Zakręty

Meander jest pętlą utworzoną przez strumień.

Może to być wyraz kursu (czasami chwilowo) bardziej leniwego przy przejściu ze średniego do słabego nachylenia, albo że dno przecina płaskowyż o niskim spadku, albo dno zbliża się do wybrzeża. Meandr jest wówczas dla cieku strefą rozpraszania energii hydraulicznej i osadów, gdzie prąd zwalnia wraz z wydłużaniem się koryta i/lub poszerzaniem swojego biegu. W takiej konfiguracji do (jednej ogólnie mówi się o „rzecznego w stylu” z „meander” typu), formy cieku kolejne meandry których właściwości Acquire falisty ( długość fali , amplitudy , zakręt w szczególności), którego parametry zależą od energii hydraulicznej przepływ morfogeniczny i charakter krzyżowanych gleb.

W glebach erodujących utworzone meandry mogą wydrążyć podłoże (na ogół osadowe) i/lub szybko migrować poprzecznie lub wzdłużnie, a nawet obie jednocześnie. W rejonie płaskowyżu w twardych skałach występuje szereg meandrów (np. meandry Sekwany).

Zwężenie meandrów (gdy spotykają się dwie części górna i dolna) powoduje powstanie martwych ramion, zwanych „porzuconymi” w kontekście żeglownych dróg wodnych. W dokładnym punkcie, w którym następuje „zwarcie”, przepływ wody jest prostopadły do ​​pierwotnego kierunku, co uwydatnia migrację meandra bezpośrednio w dół rzeki. Jedną z rzek, na której można obserwować to zjawisko, jest Rivière de l'Aigle w Outaouais w Quebecu. Jeśli porównamy mapę topograficzną z 1990 roku z niedawnymi zdjęciami lotniczymi , na ostatnich 20 kilometrach rzeki obserwujemy co najmniej cztery nowe opuszczone meandry.

Brzegi

Źródło

Profil

W zależności od wysokości głównych punktów cieku wodnego (od źródła do ujścia) i odległości między tymi różnymi punktami możliwe jest odwzorowanie profilu cieku. Ta fabuła umożliwia odwzorowanie „stoku rzeki” i ewentualnych przerw w różnicy poziomów (progi, skoki, wodospady itp.). Cyfrowy model terenu sprawia, że teraz jest to możliwe do reprezentowania i digitalizacji jest cały dział wodny .

Dzielenie się wodą

Hydrologia

Badanie cieków wodnych jest ogólnie określane jako hydrologia , chociaż należy rozróżnić:

Ekologia

Każdy ciek wodny ze względu na swoją morfologię, sezonowe wahania wysokości i prądu, jego powiązania z różnymi siedliskami przyrodniczymi (powiązanymi lub nie) oraz poprzez związaną z nim faunę jest ważnym czynnikiem w rozmieszczeniu roślin i fauny na danym obszarze.

W geomorfologii hydromorfologia jest zatem ważnym obszarem ekologii krajobrazu .

Wyróżnia się trzy rodzaje prądów: lentic (słaby nurt), lotic (szybki nurt) i hyporheic (nurt podziemny, gleba nasycona wodą).

Biogeochemia i sprzężenia zwrotne między ciekami wodnymi a klimatem

Sezonowy przepływ i geografia cieków wodnych są silnie kontrolowane przez rzeźbę terenu i klimat (topniejący śnieg lub lód, opady deszczu itp.). Ale klimat się zmienia. Ponadto naukowcy pokazują również, że rzeki mogą z kolei zmieniać klimat; więcej niż myśleliśmy. Te zmiany klimatu przez cieki wodne są dokonywane głównie na dwa sposoby:

  1. Na swoich drogach między źródłem a morzem rzeki dostarczają wodę (bezpośrednio lub przez wody gruntowe) do dużej biomasy roślin wodnych i lądowych (w szczególności drzew). W ten sposób znaczna część wody z rzek jest zawracana do atmosfery poprzez rozpryskiwanie , parowanie i ewapotranspirację na długo przed dotarciem do morza, przyczyniając się do klimatu i pluwiometrii, która charakteryzuje zlewisko;
  2. Ostatnio biogeochemicy wykazali, że te same cieki wodne (mniej lub bardziej burzliwe w zależności od rodzaju cieku, pory roku i stopnia ich sztuczizacji lub eksploatacji przez człowieka) uwalniają - na styku z atmosferą - bardzo znaczne ilości gazu. Gazy te obejmują tlen , ale także CO2 .i metan , dwa potężne gazy cieplarniane . Charakter wymiany chemicznej i gazowej z atmosferą różni się w zależności od kilku czynników, w tym: rodzaju cieku wodnego; kontekst antropogeniczny i przyrodniczy wododziału  ; sezon ; średni lokalny klimat i zmiany pogody do tej pory nieprzewidywalne.
    Według ostatnich szacunków (publikacja 2018), globalna emisja CO 2rzekami nie jest bez znaczenia (niektórzy autorzy mówią nawet o „  gorącym punkcie  ” emisji gazów cieplarnianych): około 2015 r. ten udział w emisji CO 2został zrewidowany w górę: Emisja CO 2 2strumieni będzie stanowić co najmniej jedną piątą (20%) łącznej emisji ze spalania paliw kopalnych i produkcji cementu . Ponieważ tereny podmokłe są również pochłaniaczami dwutlenku węgla , musimy myśleć w kategoriach ogólnego bilansu węgla; w 2018 r. – podobnie jak emisje gazów cieplarnianych z ujścia rzeki i wielu śródlądowych obszarów podmokłych, emisje gazów cieplarnianych z rzek (w szczególności kanałów) są nadal a priori bardzo niedoszacowane. Oznacza to, że zostały one niedostatecznie uwzględnione w dostępnych modelach obiegu węgla . Aby oszacować te emisje, konieczne jest poznanie rzeczywistej powierzchni styków woda/powietrze rzek. Zdjęcia satelitarne dostarczyły ostatnio lepszych danych szacunkowych dla rzek i strumieni na tym obszarze (patrz Palmer i Ruhi; Allen i Pavelsky). Praca ta wykazała, że ​​całkowita powierzchnia rzek, strumieni i strumieni na planecie Ziemia została znacznie niedoszacowana (o około jedną trzecią). Ponadto, na podstawie pomiarów przeprowadzonych na kilku estuariach, inne badania wykazały, że emisje gazów cieplarnianych z estuariów i ich zatyczek błotnych również zostały poważnie niedoszacowane . Emisje gazów cieplarnianych z powierzchni wody prawdopodobnie znacznie zaostrzyła działalność człowieka (por. udział materii organicznej w wyniku erozji antropogenicznej; eutrofizacja spowodowana zanieczyszczeniem azotem, w tym nawozami chemicznymi stosowanymi w rolnictwie; niedostateczne oczyszczanie ścieków miejskich; zmętnienie wody nasilone przez coraz silniejsza motoryzacja coraz cięższych barek  itp .).
    Globalnie całkowity przepływ gazu przechodzącego do śladowych ilości (CO 2w szczególności) pomiędzy ciekiem wodnym a atmosferą zależy od proporcji powierzchni lądu objętej siecią hydrograficzną , co było mniej znane niż się wydaje. Istnieje ogólnoświatowa baza danych na temat hydromorfologii rzek Plany (najlepiej powinna uwzględniać również charakterystykę wodospadów  itp. ), której analiza statystyczna pokazuje, że biorąc pod uwagę ich średni roczny przepływ, wszystkie rzeki na planecie zajmują powierzchnię równoważną do 773 000  km 2 , z szacowanym marginesem błędu ± 79 000  km 2 . Innymi słowy, te cieki wodne pokrywają około 0,58% (± 0,06%) powierzchni Ziemi (niepokrytej lodem; to znaczy z wyłączeniem czap polarnych i lodowców, ale ostatnie badania pokazują, że woda tworzy się pod czapami i może emitują metan z klatratów uwięzionych pod starym lodem). Powierzchnia ta (773 000  km 2 ) wydaje się niewielka w stosunku do powierzchni planety, ale poza tym, że rzeki te są gorącymi punktami emisji GHG, okazuje się, że zajmują powierzchnię 44% (±15 %) większe niż wcześniej oszacowano.
    Rola klimatyczna tych cieków wodnych jest zatem prawdopodobnie ważniejsza niż wcześniej sądzono (pod względem przepływów gazów cieplarnianych, natychmiastowych lokalnych i globalnych sprzężeń klimatycznych oraz opóźnionych w czasie i przestrzeni) . Dlatego konieczne jest udoskonalenie i skorygowanie obliczeń globalnych budżetów węglowych. Do tych emisji musimy również dodać emisje pochodzące z pól ryżowych , torfowisk i okresowych terenów podmokłych, które zgodnie z ostatnimi obliczeniami – uważanymi za „  ostrożne  ” przez ich autorów – są również źródłem gazów cieplarnianych, również w okresie ich ekshumacji: globalny bilans emisji dwutlenku węgla na poziomie 0,22 Pg C/rok, czyli około 10% całkowitych przepływów.

Dobrze

W prawie rzymskim

W prawie rzymskim ciek wodny to aqua profluens , woda bieżąca , a więc res communis , rzecz powszechna .

W prawie francuskim

Ustawa z dnia 8 sierpnia 2016 r. o odzyskaniu różnorodności biologicznej, przyrody i krajobrazów wprowadza do kodeksu ekologicznego definicję cieków wodnych. Artykuł 118 tej ustawy wprowadza artykuł L.215-7-1 do kodeksu środowiskowego określający:

„To ciek wodny, przepływ bieżącej wody w naturalnym korycie, zasilany ze źródła i mający wystarczający przepływ przez większość roku. Przepływ może nie być trwały ze względu na lokalne warunki hydrologiczne i geologiczne. "

Ta definicja zastępuje okólnik Ministerstwa Ekologii i Zrównoważonego Rozwoju z 2 marca 2005określono, że kwalifikacja cieków wodnych opiera się zasadniczo na następujących dwóch kryteriach:

W osądzie 21 października 2011Rada Stanu potwierdziła znaczenie tych kryteriów dla definicji „cieku wodnego”, a więc orzeczniczej. Ten wyrok w sprawie EARL Cintrat z21 października 2011 nadała moc prawną okólnikowi Ministerstwa Ekologii i Zrównoważonego Rozwoju 2 marca 2005 (Ok. Min. Ekologia, 2 marca 2005 dotyczących definicji pojęcia cieku wodnego).

„Ciek wodny” jest częstym wyrazem w prawie ochrony środowiska, nie tylko dla tzw. działalności „IOTA” (podlegającej prawu wodnemu), ale także dla instalacji niejawnych. Rzeczywiście, kilka pozycji nomenklatury ICPE wymaga, aby urządzenia przemysłowe podejmowały środki ostrożności w odniesieniu do „cieków wodnych” (minimalna odległość).

Jednak niektóre cieki wodne zostały przedefiniowane, aby nie trzeba było ich chronić przed źródłami zanieczyszczeń, takimi jak pestycydy .

W prawie Quebecu

Definicja cieku wodnego w Quebecu odnosi się do Ustawy o jakości środowiska i Ustawy o uprawnieniach miejskich.

Mapowanie

Mapowanie cieków wodnych

Przykład kartografii rzek w departamencie Indre-et-Loire .

Uwagi i referencje

Uwagi
  1. Te dwa słowa zostały poświadczone w języku starofrancuskim około roku 1080 w Chanson de Roland . Mont i val , zgodnie z pierwotnym zapisem tych sformułowań, oznaczają odpowiednio „w górę, w górę (eur) s lub ku górze ” i „w dół, ku dolinie lub dolinie ”. W przypadku dalszy nastąpił avau wariant , który pozostaje w rabelaisowską wyrażenia „à l'eau Vau”.
  2. 46° 22'N 76°W
Bibliografia
  1. Charles-Athanase Walckenaer , Kosmologia lub ogólny opis Ziemi: rozważanej w jej astronomicznych, fizycznych, historycznych, politycznych i obywatelskich stosunkach , Paryż, Imprimerie Leblanc, Librairie Deterville,1815, 745  pkt. , s.  109
  2. (en) Allen GH & Pavelsky TM (2018) Globalny zasięg rzek i strumieni . Science, 361 (6402), 585-588 (zob. także s. 546 i streszczenie)
  3. (w) Marcé R i in. (2018) Emisje z suchych wód śródlądowych są ślepym punktem w globalnym obiegu węgla . Recenzje nauk o Ziemi.
  4. Pitcher, LH, & Smith, LC (2019) Strumienie i rzeki ponadlodowcowe. Annual Review of Earth and Planetary Sciences, 47 ( podsumowanie ).
  5. Terminologia cieków wodnych na ecosociosystemes.fr
  6. „  Typologie cieków wodnych  ”
  7. „  Historia typologii cieków  ”
  8. Brunetto Latini. Li livres dou tresor , ok. 1265.
  9. Vazken Andréassian. Dlaczego rzeki się przelewają? The Little Apple Knowledge, n o  61. Éditions Le Pommier 2005.
  10. (w) Illiczewski, S. (1933). Rzeka jako czynnik rozmieszczenia roślin . Dziennik Ekologii, 436-441.
  11. (w), Raymond i wsp. (2013) Globalne emisje dwutlenku węgla z wód śródlądowych | Natura, 503, s. 355-359
  12. (w) EH Stanley, NJ Casson, JT Crawford, SC Loken, SK Oliver (2016) Ekologia metanu w strumieniach i rzekach: wzorce, kontrola i globalne znaczenie  ; Szkoła. Mongr., 86, s. 146-171
  13. (w) Margaret Palmer i Albert Ruhi (2018) Pomiar rzek Ziemi | Nauka | 10 sierpnia 2018 r. | 361, wydanie 6402, s. 546-547 | DOI: 10.1126 / science.aau3842 ( podsumowanie )
  14. (w) TR Moore, R. Knowles (1989) Skutkiem poziomu zwierciadła wody jest emisja metanu i dwutlenku węgla z gleb torfowiskowych  ; Mogą. J. Soil Sci., 69, s. 33-38
  15. (w) D. von Schiller, R. Marce, B. Obrador L. Gómez, Casas JP, V. Acuña, Mr. Koschorreck (2014) Emisja dwutlenku węgla z suchych cieków wodnych  ; Inl. Wody, 4 (2014), s. 377-382
  16. „  Artykuł L215-7-1 – Kodeks ochrony środowiska – Légifrance  ” , na stronie www.legifrance.gouv.fr (konsultacja: 2 listopada 2020 r. )
  17. „  Definicja cieku wodnego – Senat  ” , na www.senat.fr (dostęp 2 listopada 2020 )
  18. "orzeczenie z 21 października 2011 roku, Minister Ekologii, Zrównoważonego Rozwoju, Transportu i Mieszkalnictwa C / EARL CINTRAT (Request n o  334-322 opublikowanym w Lebon)"
  19. Carl Enckell. Definicja „cieku wodnego”: czy odpowiedź Rady Stanu dotyczy domeny publicznej? . Blog specjalizujący się w prawie ochrony środowiska, 2011
  20. „  Punkty wodne zostały usunięte z map IGN, aby nie trzeba było ich chronić przed pestycydami  ”, Le Monde ,6 lipca 2019( przeczytaj online , skonsultowano 9 lipca 2019 r. )
  21. „ są gorzej chronione przed zanieczyszczeniami, potwierdza administracja  ” , na Reporterre (konsultacja 9 lipca 2019 r. )
  22. „  LQE  ”
  23. „  LCM  ”
  24. „Mapowanie rzek w Indre-et-Loire” (wersja z 12 września 2011 r. w Internet Archive ) (konsultowane na1 st październik 2020).

Zobacz również

Bibliografia

Powiązane artykuły

Linki zewnętrzne