Pocieszenia Filozofii ( łaciński : De consolatione philosophiae ) jest filozoficzny dialog napisany przez Boecjusza około 524 . Jest to jedno z pierwszych wielkich dzieł średniowiecza . Należy do literackiego gatunku pocieszenia , formalnie jest prosimetrum (przemiana wersetu i prozy).
Tytuł utworu czerpie z tradycji stoickiej ( Seneka napisał trzy pociechy skierowane do Marcji, Helwii i Polibiusza), ale także z rozwinięć na fundamentalny temat Przeznaczenia . Dyskurs alegorii filozofii może także przybliżyć tekst do używanego wśród stoików gatunku protreptycznego .
Niektóre odbicia Tymeusza z Platonem , cytowanych w książce III, były znane Boecjusza poprzez komentarze porfiru lub Chalcidius . Niewola i niesprawiedliwość znajdują się w Krito i Fedonie .
Temat Pocieszenia podejmuje temat niektórych tekstów św. Augustyna, takich jak Soliloquies (dialog autobiograficzny) czy O porządku ( De Ordine ), które poruszają wspólne tematy porządku świata, zła, fortuny i Opatrzności .
„Inscenizacja dialogu i wiersze, które przerywają jego uwolnienie rozkładanie zawdzięczają coś innego arcydzieło od późnej starożytności: The Marriage rtęci i Filologii przez Marcjanus Kapella . "
Kolejna praca od późnego antyku , psychomachii od Prudence ma wspólnego z Pocieszenia Filozofii , stosowanie alegorii w ramach duchowej walce.
Podobnie jak w przypadku tekstów Macrobe , Martianusa Capelli i Prudence, alegoryczne pisanie Pocieszenia filozoficznego jest pod wpływem teorii czterech sensów Pisma Świętego .
Tekst, napisany po łacinie i składający się z pięciu ksiąg, zostałby napisany w więzieniu, podczas gdy Boecjusz, oskarżony o zdradę przez króla Teodoryka Wielkiego , był właśnie torturowany i czekał na egzekucję.
Nieszczęśliwy, we łzach, oświadczając się niewinnym, Boecjusz pisze wersety przy akompaniamencie czterech Muz . Potem pojawia się dama i wypędza Muzy. Chodzi o filozofię, przyjdź wyleczyć Boecjusza z jej bolączek, ponieważ jest wierna wszystkim, którzy są jej oddani. Rozmawiają wtedy o jego stanie, obcowaniu z Bogiem, opatrznością , wolnością, determinizmem , szczęściem, cnotą, sprawiedliwością.
W księdze II, Boecjusz korzysta z toposu w Koło Fortuny .
Chociaż jest prawdopodobne, że praca była potajemna i mało rozpowszechniona ( zredagowałby ją Kasjodor ), to Alcuin (730-804) wydaje się być źródłem jej odkrycia w okresie renesansu karolińskiego . Robi z tego chrześcijańską interpretację.
Dialog został przetłumaczony z łaciny ze średniowiecza: na staroangielski przez króla Alfreda Wielkiego ( Metry Boecjusza ) i na średnioangielski przez Geoffreya Chaucera , na staro-wysokoniemiecki przez Niemca Notkera i na starofrancuski przez Jean de Meung (między 1300 i 1305).
Loup de Ferrières ( Genera metrorum Boethii ), Rémi d'Auxerre , Bovon II de Corvey , Adalbold II d'Utrecht , Notker Niemiec , Guillaume de Conches ( między 1120 a 1125 ), Nicholas Trivet , Pierre d'Ailly , Josse Bade , Guillaume d'Aragon, Theodor Sitzmann i Jean Bernart opublikowali komentarze do pracy.
Dante Alighieri kilkakrotnie nawiązuje do dzieła Boecjusza w Convivio , które jest jednocześnie prozametrem .
Geoffrey Chaucera wykorzystuje motywy z Pocieszenia filozofii w Troilusie i Criseyde , na Rycerskiej Tale i w Monk Tale (koło z sytuacji).
Petrarka potrafiła tam znaleźć źródło inspiracji dla swojego Secretum , w którym prowadzi dialog ze św. Augustynem , a na początku którego pojawia się alegoria Prawdy. Dialogi De remediis utriusque fortunae (en) ( Od lekarstwa do dwóch losów ) traktują, podobnie jak Pociecha filozofii , lekcje mądrości w obliczu przeciwności.
Alain Chartier napisał około 1429 r. Prosimeter Księgę Nadziei, która wykorzystuje wiele alegorii.
Oczekując, podobnie jak Boecjusz, na jego egzekucję, Tomasz More napisał w 1534 r . Dialog pociechy przeciwko uciskowi (en) .
Pierre Cally przygotował wydanie „ ad usum Delphini ”, opublikowane w 1680 roku.
W The zaklinanie Fools przez John Kennedy Toole , książka Boecjusz jest ulubionym dziełem głównej postaci Ignatius J. Reilly. Powieść nawiązuje do organizacji Pocieszenia Filozoficznego , w powieści występuje także kopia księgi Boecjusza, co stanowi mise en abyme .
Rekonstrukcja zaginionych pieśni Pocieszenia Filozofii
Tysiące pieśni po łacinie zostało nagranych z dziewiątymi od IX do XIII wieku; wśród tych pieśni odnajdujemy poetyckie fragmenty z The Consolation of Philosophy do muzyki. Od dawna wierzono, że muzyka w tym śpiewniku została bezpowrotnie utracona, ponieważ znaki notacji wskazywały jedynie na profil melodyczny, opierając się na wygasłej tradycji ustnej w celu uzupełnienia brakujących szczegółów. Jednak badania przeprowadzone przez dr Sama Barretta z University of Cambridge, przy późniejszej współpracy ze średniowiecznym zespołem muzycznym Sequentia , wykazały, że można zidentyfikować zasady tworzenia muzyki dla tej epoki, dostarczając kluczowych informacji umożliwiających osiągnięcie współczesnych osiągnięć. Sequentia dała światową premierę zrekonstruowanych pieśni Consolation of Philosophy w Pembroke College w Cambridge w kwietniu 2016 roku, ożywiając muzykę, której nie słyszano od tysiącleci; niektóre z tych pieśni zostały później nagrane na płycie Boecjusz: Pieśni pocieszenia. Metra z XI-wiecznego Canterbury (Glossa, 2018). Strona internetowa stworzona przez dr Sama Barretta i The University of Cambridge w 2018 r. zawiera szczegółowe informacje na temat procesu rekonstrukcji i zawiera rękopisy, nagrania muzyczne, filmy wideo oraz edycję zrekonstruowanych piosenek .