| Ard rí Erenn |
|---|
| Czynność | Król |
|---|---|
| Okres aktywności | I e wiek |
| Tata | Fiacha Finnfolaidh |
| Dziecko | Fedlimid Rechtmar |
Túathal Techtmar („prawowity”), syn Fíachu Finnolacha , był, zgodnie ze średniowieczną irlandzką legendą i historyczną tradycją, wielkim królem Irlandii . Został przodkiem dynastii Uí Néill i Connachta przez swojego wnuka Conn Cétchathach .
Túathal był synem byłego wysokiego króla obalonego w wyniku buntu poddanych. Wrócił na czele armii, aby zdobyć tron swojego ojca. Najstarszym źródłem tej historii jest to wiersz Túathal IX th century przez Mael Mura z Othain , który mówi jej ojciec, Fiacha Finnolach, został obalony przez królów wojewódzkich czterech, Elim mac Conrach of Ulster , SANB (syn Cet Mac mag'ach ) z Connacht , Foirbre z Munster i Eochaid Ainchenn of Leinster , i że był Elim, którzy wzięli najwyższą królewskiej. Zgodnie z jego prawem Irlandia cierpiała z powodu głodu , ponieważ Bóg ukarał odrzucenie prawowitego władcy. Túathal, wspomagany przez swoich braci Fiachę Cassána i Findmall oraz ich 600 ludzi, maszerował na Tarę i pokonał Elima w bitwie na wzgórzu Achall . Następnie wygrał bitwy przeciwko Ligmuini , Gailióin , Fir Bolg , Fir Domnann , Ulaid , Muma , Fir Ól nÉcmacht i Érainn . Następnie zgromadził irlandzką szlachtę w Tarze , aby przysięgła wierność jemu, a także jego potomkom.
Późniejsze wersje tej historii stłumiły udział prowincjonalnej szlachty, zmuszając poddanych do buntu irlandzkich chłopów. Lebor Gabála Érenn dodaje szczegóły na uchodźstwie Túathal. Jej matka, Eithne Imgel, córka króla Alby , była w ciąży, kiedy Fíachu został obalony i uciekła do swojej ojczyzny, gdzie urodziła Túathal. Dwadzieścia lat później Túathal i jego matka wrócili do Irlandii. Wraz z Fiachą Cassánem i Findmallem pomaszerowali na Tarę, aby przejąć władzę królewską.
Do Kroniki Czterech Mistrzów wywołać podobną rewoltę, doprowadziły kilka pokoleń wcześniej przez Cairbre I Cinncait przeciwko Wysokiej króla Crimthann Nia Nair . Z tej okazji Feradach Finnfechtnach , syn Crimthanna i przyszły król, uciekł, wracając do łona matki. Jednak zapiski podają, że powrócił pięć lat później, aby odebrać tron. Historia zostaje wznowiona, w odstępie kilku pokoleń, bunt Elima przeciwko Fíachu i wygnanie, po którym następuje powrót Túathal. Geoffrey Keating łączy obie rewolty w jedną. Pozwala Crimthannowi przekazać tron bezpośrednio swojemu synowi Feradachowi i sprawia, że Cairbre Cinnchait, którego rodzinę wyśledził od Fir Bolg , przywódcy buntu, który obala Fíachu, zabijając go podczas imprezy. Ciężarna Eithne ucieka, jak w innych źródłach. Cairbre panował przez pięć lat, zanim umarł na zarazę . Elim jest jego następcą i rządzi przez dwadzieścia lat. Dwudziestopięcioletni Túathal dał się przekonać do powrotu. Wylądował ze swoją armią w Inber Domnainn w zatoce Malahide . Wraz z Fiachą Cassánem, Findmallem i ich poplecznikami, idzie po Tarze , gdzie zostaje ogłoszony królem. Elim toczy z nim bitwę na wzgórzu Achall niedaleko Tary, ale zostaje pobity i zabity.
Túathal stoczył 25 bitew przeciwko Ulsterowi, 25 przeciwko Leinster, 25 przeciwko Connachtowi i 35 przeciwko Munster. Cały kraj poddał się, a Túathal zwołał zgromadzenie w Tara, gdzie ustanowił prawa i zaanektował terytoria z każdej z czterech prowincji, aby utworzyć centralną prowincję Míde wokół Tary, która stała się terytorium wysokiego króla. Zbudował cztery fortece w królestwie Mide: Tlachtga , miejsce, w którym druidzi składali ofiary w przeddzień Samhain , na ziemi zabranej z Munster; Uisneach , który obchodził święto z Beltane , na ziemi Connacht; Tailtiu , gdzie obchodzone na Lughnasadh , na ziemi Ulster; i Tara na lądzie z Leinster.
Kontynuował wojnę w Leinster, podpalając fortecę Aillen ( Dún Ailinne ) i nakładając na prowincję „bóramę”, ciężki haracz od bydła . Jedna relacja wyjaśnia, że przyczyną był król Leinster , Eochaid Ainchenn. Ożenił się z Dairine, córką Túathala, ale powiedział Túathalowi, że jego córka nie żyje. W ten sposób uzyskał swoją drugą córkę, Fithir. Kiedy Fithir dowiedziała się, że Dairine wciąż żyje, umarła ze wstydu, a kiedy Dairine zobaczyła swoją zmarłą siostrę, zmarła z żalu.
Uważa się, że Túathal lub jego żona Baine zbudowali Ráth Mór, ufortyfikowane wzgórze z epoki żelaza w kompleksie Clogher w hrabstwie Tyrone . Zginął w bitwie z Mal mac Rochraide , królem Ulsteru , pod Mag Line (Moylinny niedaleko Larne , County Antrim ). Jego syn, Fedlimid Rechtmar , pomścił go później.
Do Kroniki Czterech Mistrzów są na wygnaniu Túathal 56, 76 i jego powrót do jego śmierci w 106. Foras Feasa ar Erinn z Geoffrey Keating zgadza się w dużym stopniu, pochodzący wygnanego 55, powracając do 80 swojej śmierci w 100. Lebor Gabála Érenn sytuuje tę historię nieco później, synchronizując wygnanie z panowaniem rzymskiego cesarza Domicjana (81-96), jego powrotem na początek panowania Hadriana (122-138) i jego śmiercią za panowania Antonina Piusa (138-161).
Akademicki TF O'Rahilly zasugerował, że podobnie jak w wielu relacjach o „powrocie z wygnania”, Túathal ucieleśnia inwazję cudzoziemców, którzy założyli dynastię w Irlandii. Propagandyści tej dynastii sfabrykowali jej irlandzkie pochodzenie, aby nadać jej pozorną legitymację. O'Rahilly zaproponował, że w historii Túathal zdalny I st wieku pne. BC lub II th century BC. AD , reprezentował inwazję Goïdels , którzy osiedlili się wśród ludności aborygeńskiej i wprowadził język Q-celtycki , który stał się irlandzki . Ich genealogowie włączyli wszystkie irlandzkie dynastie, Goïdeliques i inne, a także bogów ich przodków, do drzewa genealogicznego sięgającego ponad tysiąc lat wstecz do mitycznego Míl Espáine .
Przedstawiono inną teorię, biorąc pod uwagę, że miejscowe datowanie było stosunkowo dokładne. Rzymski historyk Tacyt wspomina, że jego teść Julius Agricola , ówczesny gubernator rzymskiej prowincji Bretanii w latach 78-84, przyjął wygnanego irlandzkiego księcia, myśląc o wykorzystaniu go do ewentualnego podboju Irlandii. Ani Agricola, ani jego następcy nie podbili Irlandii, ale w ostatnich latach archeologia podważyła przekonanie, że Rzymianie nigdy nie postawili stopy na wyspie. Artefakty rzymskie i rzymsko-brytyjskie zostały znalezione, głównie w Leinster , zwłaszcza w ufortyfikowanym miejscu na cyplu Drumanagh, 25 mil na północ od Dublina oraz w pochówkach na pobliskiej wyspie Lambay , dwóch pobliskich miejscach. przypuszczalnie wylądował i inne miejsca związane z Túathal, takie jak Tara i Clogher. Ale charakter tych świadectw, handlu, dyplomacji czy działań wojskowych, pozostaje przedmiotem dyskusji. Rzymianie mogli równie dobrze pomóc Túathalowi lub komuś podobnemu w odzyskaniu tronu, aby mieć przyjaznego sąsiada, który byłby w stanie zapobiec irlandzkim najazdom. Rzymski poeta II th century , Juvenal , który może być podawane w Wielkiej Brytanii pod Agricola, pisał, że „my wnieśliśmy nasze bronie poza wybrzeży Irlandii”, a zbieżność dat jest uderzająca.
| Feradach Finnfechtnach | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Fíachu Finnolach | Eithne Imgel | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Tuathal Techtmar | Baine | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Dairine | Eochaid Ainchenn | Fithir | Fedlimid Rechtmar | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Conn Cetchathach | Eochaid Finn | Fiacha Suigde | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Uí Néill | Connachta | Eóganachta | Dál riata | Dal Fiachrach Suighe | |||||||||||||||||||||||||||||||||