Meme [ m ɛ m ] (z angielskiego meme [ m i ː m ] ; nie mylić z francuskim samego ) jest rozpoznawalny kulturowe elementem , powielane i przekazywane przez naśladowanie zachowania systemu indywidualnie przez d „inne osoby. Oxford English Dictionary definiuje mema jako „element kultury (podjętej tutaj w sensie cywilizacji), które mogą być uznane za przesyłane za pomocą środków innych niż genetyczne, w szczególności poprzez naśladowanie”.
Angielski termin mem został po raz pierwszy zaproponowany przez Richarda Dawkinsa w The Selfish Gene ( 1976 ) i pochodzi od skojarzenia między genem a mimesis (od greckiego „imitacja”). Dawkins konstruuje również ten termin ze względu na jego podobieństwo do francuskiego słowa „nawet” (chociaż to drugie ma inną etymologię). Memy zostały przedstawione przez Dawkinsa jako replikatory , porównywalne pod tym względem z genami, ale odpowiedzialne za ewolucję pewnych zachowań i kultur zwierząt .
Badanie memów zrodziło nowy dyskurs: memetykę .
Mem jest „rozpoznawalny kawałek języka nadawany przez powtarzanie od jednej osoby do innych . ” Definicja podana przez Richarda Dawkinsa odnosi się do „jednostki informacji zawartej w mózgu, wymienialnej w ramach społeczeństwa”. Wynika to z hipotezy, zgodnie z którą kultury ewoluują jak istoty żywe, poprzez zmienność i dobór naturalny .
Podobnie jak gen, mem byłby podstawową jednostką w tej ewolucji. Mem i memetyka są analogiczne do genów i genetyki , stosowane do elementów kultur, a nie do jednostek biologicznych. Mem byłby wymienną jednostką poznawczą, pozwalającą na replikację w społecznym środowisku kompleksów pamięci , zwanych memotypami , których wariacje strukturalne stanowiłyby odpowiednik znanych mutacji w biologii.
Przejawem tego memotypu jest zatem fenotyp (termin użyty przez Roberta Aungera), którego odróżnienie od memotypu jest kontrowersyjne i warunkuje powiązanie ewolucji tych bytów z ewolucją lamarckowską lub darwinowską. Memy, być może pogrupowane w kompleksy memiczne, nie rozmnażają się w jednostkach, ale pobudzają swoją kopię, powodując naśladowanie zachowania, które narzucają osobie je goszczącej, przez inne osoby. Ich „przetrwanie” jest zatem zbudowane na ich zdolności do wywoływania dających się naśladować zachowań i dlatego podlega selekcji.
William Seward Burroughs mówi o komunikacji wirusowej dla rozprzestrzeniania word-of-mouth do informacji i pojęć . Zgodnie z tą hipotezą każda kultura składa się z wymiennych jednostek, które przekazuje z jednej osoby na drugą, a tym samym zachowuje się w czasie, podlegając zmianom. Ich rola może być banalna (na przykład: znana marka…) lub kluczowa dla życia w społeczeństwie (na przykład: paradygmat , protokół …). Mem może być szeroko rozpowszechniony, ponieważ ma tendencję do samoczynnego rozprzestrzeniania się, gdy przekroczy masę krytyczną użytkowników tego terminu ( perkolacja ).
Stabilna definicja memu nie istnieje jeszcze jasno. Zdaniem autorów stosowana definicja najczęściej dostosowuje się do ich własnej pracy lub opinii. Klasyfikację tych różnych podejść dostarcza praca Pascala Jouxtela i francuskojęzycznego społeczeństwa memetycznego:
Teoria ewolucji memów jest wzorowana na ewolucji genów. Jedną z krytyki tej teorii jest fakt, że analogii tej nie można w pełni zastosować. Rzeczywiście, ewolucja genów opiera się na presji doboru naturalnego, która w mniejszym lub większym stopniu zależy od tempa mutacji, podczas gdy nie byłoby powodu, aby sądzić, że istniałyby te same doniesienia dotyczące presji selekcji na to samo.
Dr Luis Benitez-Bribiesca, przeciwnik memetyki, nazywa tę teorię „pseudonaukowym dogmatem” i „niebezpieczną ideą, która stanowi zagrożenie dla poważnych badań nad świadomością i społeczno-kulturową ewolucją ” . Ponadto Benitez-Bribiesca podkreśla brak „kodu skryptu” dla memów (analogicznego do DNA genów), a także nadmierną niestabilność mechanizmu (idei przechodzącej z mózgu do mózgu. Drugiego), który prowadziłoby do niskiego współczynnika prawidłowej replikacji i wysokiego wskaźnika mutacji, co powoduje chaos w procesie ewolucji.
Brytyjski filozof polityczny John Gray charakteryzuje Dawkinsa memetyczny teorię religii jako "nonsens„ on twierdzi, że ”to nie jest nawet teoria ... ale najnowsza koncepcja w kolejnych błędnych darwinowskich metafor.” Porównywalna do wartości naukowej inteligentny projekt .
Inna krytyka pochodzi od teoretyków semiotyki , takich jak Deacon i Kull. W ich wizji pojęcie „memu” jest postrzegane jako prymitywne pojęcie „znaku”. Mem jest zatem opisywany w memetyce jako znak pozbawiony triadycznej natury. Semiotycy mogą postrzegać mem jako zdegenerowany znak, który obejmuje tylko jego zdolność do kopiowania.
Fracchia i Lewontin postrzegają memetykę jako redukcjonistyczną i nieadekwatną. Biolog ewolucyjny Ernst Mayr nie zgadza się z punktem widzenia Dawkinsa opartym na genetyce, a także używaniu przez niego terminu „mem”. Twierdzi, że termin ten jest „niepotrzebnym synonimem” słowa „ koncepcja ” i argumentuje, że pojęcia nie ograniczają się do jednostki ani do pokolenia. Koncepcje te mogą trwać długo i ewoluować.