Imperium Kaganów Mongołów | |
---|---|
1 st lipca 1251 -11 sierpnia 1259 | |
Guyük Kubilaj-chan | |
cesarz |
Narodziny |
11 stycznia 1209 Imperium mongolskie |
---|---|
Śmierć |
11 sierpnia 1259(w wieku 50 lat) Twierdza Diaoyu |
Pogrzeb | Burkhan chaldun |
Imię w języku ojczystym | ᠮᠥᠩᠬᠡ i Мөнх |
Imię i nazwisko |
Möngke Khan mongolski :ᠮᠥᠩᠬᠡ/ нх |
Działalność | Chan |
Rodzina | Bordjiguine |
Ojciec | Tolui |
Matka | Sorgaktani |
Rodzeństwo |
Dumugan ( d ) Hududu ( en ) Bochuo ( d ) Moge ( d ) Suigedu ( d ) Ariq Boqa Kubilai Khan Houlagou Khan Yesubuhua ( d ) Xuebietai ( d ) |
Małżonkowie |
Qutuqtai Khatun ( d ) Holicha ( d ) Oghul-Khoimish ( d ) Chubei ( d ) Yesuder Khatun ( d ) Qutai qatun ( d ) |
Dzieci |
Baltu ( d ) Bayalun ( d ) Shirin ( d ) Shireki ( en ) Asutai ( d ) Urüng Tash ( d ) Bichihe ( d ) |
Möngke , również transkrybowany w Mongka lub Möngke ( mongolski :ᠮᠥᠩᠬᠡ, VPMC : Möngqe , cyrylica : Мөнх , MNS : Mönkh : " wieczny " , zwany także Mangu Khagan ( mongolski :ᠮᠥᠩᠬᠡ
ᠬᠠᠭᠠᠨ, VPMC : Möngqe qaɣan , cyrylica : Мөнх xaan , MNS : Mönkh khaan ), transkrybowany również w Mangu Khan , urodzony w 1209 i zmarł w 1259, wnuk Czyngis-chana , jest khaganem (najwyższym chanem) Mongołów od 1251 roku
Jest najstarszym synem Tolui , on sam, czwartym i ostatnim synem Czyngis-chana i jego głównej żony Börte (1209-1259). Jego matką jest Sorgaqtani . Wybór Möngke oznacza odsunięcie gałęzi Ögedeï , trzeciego syna Czyngis-chana , khagana po śmierci jego ojca w 1227 roku.
Po śmierci Güyüka (syna Ögödei ), w 1248 roku, jego żona Oghul Qaïmich obejmuje regencję, chciałaby, aby tron został przydzielony księciu linii Ögödei lub jego własnemu synowi Qoutcha, którego ona miał z Guyuk, ale jest za młody, albo w Chirämön, bratanek Guyuk. Batu , ówczesny dziekan rodziny Gengiskhanid , jest zdeterminowany, aby wykluczyć Ögödaïdes i akceptuje Sorgaqtani , wdowę po Tolui, aby podnieść jej najstarszego syna Möngke, którego miała z Tolui, do godności wielkiego chana.
Batou w 1250 roku przywołuje quriltay w swoim obozie w regionie Alamag , na północ od jeziora Yssyk Kul . Przedstawiciele oddziałów Ögedeï i Djaghataï nie uczestniczą ani nie opuszczają go przed końcem kadencji, reprezentowane są zatem tylko domy Djötchi i Toloui.
Później ten wynik widział sprzeciw wobec wyznaczenia przez Möngkego dwóch nieobecnych oddziałów, kiedy usłyszeli wiadomość; mówiąc, że zgromadzenie przeszło zbyt daleko od świętych miejsc Czyngischanidów i było zbyt niekompletne. Batu uważa wówczas za konieczne zwołanie drugiego kwiriltaju na Onon lub Kéroulèn. Przeciwnicy odmówili tam pójścia.
Przezwyciężając te sprzeciwy, Batu poleca swemu bratu Berkému zwołać zgromadzenie w Ködä'ä-aral (lub Kötö'ü-aral) nad Kéroulèn. Pomimo sprzeciwu rodu Ogödaï i Yissou-Mangou, chana ulusów Djaghatau, popierającego tego ostatniego, Berké zjednoczył quriltay i ogłosił Möngke wielkim chanem,1 st lipiec +1.251.
Odsunięci od władzy Ogodaiady, Chirämön (lub Chiremune), udają się po fakcie do końcowego kwiriltaju, twierdząc, że chcą oddać hołd nowemu chanowi, jednocześnie chcąc go zaskoczyć i zdetronizować swoimi oddziałami. Ich zamiar został odkryty, jego oddziały zostały rozbrojone, został aresztowany, a jego doradcy, w tym Qadaq i Tchinqaï, zostali straceni. Mongke surowo karze swoich kuzynów, Oghoul Qaïmich, której nienawidzi (określa ją Rubrouckowi jako „kobietę bardziej nikczemną niż sukę”), zostaje rozebrana do naga na przesłuchanie, zaszyta do worka i utopiona między majem alipiec 1252. Khubilai zabiera Chirämöna do chińskiej armii, aby go uratować, ale później Möngke również go utopił. Qoutcha, syn Güyüka, zostaje zdegradowany do miasteczka na zachód od Qaraqoroum. Qada'an, który poddaje się spontanicznie, i Qaïdou zostają oszczędzeni i zachowują Ogodaid ulus Imila. Yissou-Mangou, głowa ulusów Djaghatai, który wystąpił przeciwko niemu, również zostaje stracony i zastąpiony przez Qara-Hulägu, inną Djaghatai, a następnie przez wdowę po nim, księżniczkę Orghanę (1252). Büri, kolejny wnuk Djaghataï, który obraził Batu podczas kampanii europejskiej, zostaje przez niego uśmiercony.
Podczas swoich rządów Möngke częściowo przywrócił jedność imperium (tylko Batu pozostał prawie niezależny) i przywrócił jego mechanizm administracyjny. Pod jego panowania, w 1266 roku oddał akcji Półwyspu Krymskiego do Republiki Genui , który założył Gazarie tam . Chanat Krymski później zostaną zainstalowane na półwyspie przy Złotej Ordy i będą istnieć obok Genueńczyków kolonii .
PodbojeW 1253 r. Möngke zorganizował kuriltaj u źródła Onon, gdzie dał swoim braciom rozkaz podboju świata. Oskarża młodszego Hülegü o przyłączenie do Turkiestanu kalifatu Bagdadu i Mezopotamii, a Kubilaj poprowadzi ekspedycję przeciwko Chińczykom z Południowej Pieśni .
Podbój TybetuSekund Mongol Invasion Tybetu miała miejsce między 1251 i 1253 roku, postanowił przez Möngke widzi najpierw Qoridai ( 5 th syna Kubilaj-chana, był z Qoruchin Khatun), dowódca wojsk mongolskich, przedkłada do dominacji regionu mongolski miarę Damxung (Dangquka), na północny wschód od Lhassy, armia dowodzona przez Dupetę (lub Dobetę) penetruje kraj aż do Tamy, zabijając, plądrując, paląc domy, niszcząc świątynie.
Według Hugues-Jean de Dianous , Möngke khaan wysłał wojska do Tybetu dopiero w 1253 roku , który następnie został włączony do Imperium.
W opowieściach tybetańskich nazywa się go tybetańskim : བོད་ ཀྱི་ མོན་ མཁར་ མགོན་ , Wylie : Bod kyi-mon-mkhar-mgon-po-gdong , THL : bo kyi mönkhar gönpo dong
Podboje w Azji Południowo-WschodniejTo za panowania Möngkego rozpoczął się podbój Azji Południowo-Wschodniej :
Brytania Dali (co odpowiada mniej więcej dzisiejszej Yunnan ), której kapitał, Dali , położony nad brzegiem jeziora Erhai położony jest u podnóża płaskowyżu tybetańskiego, podbitych przez Kubilai Khan w 1253 roku .
Tonkin w 1257 roku . Ten ostatni podbój pozostaje jednak, zdaniem Jean-Paul Roux , „ niepewny i niepewny ”, uniemożliwiając prawdziwą dominację w regionie.
Kampania Houlagou w Azji Zachodniej (1255-1259)Möngke nakazuje swemu bratu Houlagou wprowadzić „obyczaje ( rusum va yusum ) i prawo ( yasa )” Mongołów z Oksusu do Egiptu, co oznacza w szczególności: podporządkowanie Lors , ludu z południa Iranu ; zniszczenie sekty nizarytów (znanej jako „ Haszyszim ”, „Zabójcy”); zniszczenie kalifatu z Abbasydów w Bagdadzie, to znaczy, serce świata muzułmańskiego w tym czasie; podbój terytoriów rządzonych przez mameluków w Egipcie, w tym Syrii.
Armia Houlagou opuściła w 1255 roku; z łatwością przejmuje kontrolę nad Lorsami , a jego reputacja przeraża Asasynów tak bardzo, że w 1256 roku skapitulują i oddają swoją fortecę Alamut bez walki .
Bagdad zostaje zdobyty podczas bitwy 10 lutego 1258 roku . Wydarzenie miało ogromny wpływ i symboliczne znaczenie: „Minęło pięćset piętnaście lat, odkąd to miasto pochłonęło cały świat” – powie ormiański kronikarz Kirakos de Gandzak . Houlagou następnie zdobywa Syrię i przygotowuje się do inwazji na Egipt, gdy śmierć Möngke powoduje chwilowe zatrzymanie kampanii. W mameluków odzyskać Syrię krótko po kruszenia Mongołów w bitwie pod Ain Djalout , a zabicie ich lidera, Ketboga .
Kampanie Kubilai przeciwko Southern Song Aspekty religijneTuluy ojciec Möngke i ulubiony syn Czyngis-chana, ślub księżniczki Soyughaqtani i utrzymuje blisko niej Nétorienne kościół , swoich synów Möngke, Kubilai , Houlagou i Ariq Boqa są wychowywane w duchu wiary chrześcijańskiej, ale Yassa mongolskich zabrania im zostać ochrzczonym
Mongołowie podczas swoich podbojów przystosowują się do religii podbitego regionu, jest to sposób na utrzymanie władzy nad swoimi koloniami. Dlatego przyjęli buddyzm we wschodnich Chinach i Tybecie, Ariq Boqa, brat Mongke, przyjął islam w Persji, którą podbił .
Drugi Karmapa , Karma Pakszi ( 1206-1283 ) dużo podróżuje, zwłaszcza po Mongolii i zostaje sławnym nauczycielem. Jest szczególnie uhonorowany przez Möngke Khana, uznanego przez Karmapę za byłego ucznia.
* Qututai Khatun, córka Manggechen, wódz onggirat, syn Che, brat Börte, żona Czyngis-chana
W 1259 sam Möngke wyruszył na kampanię u boku Kubilai, pozostawiając regencję swojemu bratu Ariqowi Boqa w Karakorum. Zmarł wkrótce potem podczas oblężenia twierdzy Diaoyu (钓鱼 ) (w dzisiejszym dystrykcie Hechuan w Chongqing w Południowym Imperium Song .
Nagle umarł 11 sierpnia 1259. Każda kronika podaje inną przyczynę jego śmierci. O cholera jak chiński , z czerwonki, w zależności do Persów , lub strzałki podczas bitwy w drugiej .
Sukcesja jest trudna, przeciwstawiając się Ariqowi Boqa i Kubilai w tak zwanej wojnie domowej Toluidów .
W 1260 r. Khubilaï został wybrany piątym i ostatnim chanem ale dopiero w 1264 roku udało mu się złożyć Ariq Boqa do Xanadu .
Edward Conze w swojej pracy o buddyzmie relacjonuje dwa słowa Möngkego, który, choć faworyzował nestorian , buddystów i taoistów w północnych Indiach około 1250 roku , pokazuje otwartość swojego politycznego umysłu. Do franciszkanów Guillaume de Rubrouck , oświadczył: „Jesteśmy przekonani, że istnieje tylko jeden Bóg [...]. Ale ponieważ Bóg podał mu kilka palców, dał też ludziom kilka sposobów ” , jednocześnie mówiąc buddystom, że ich ruch jest jak dłoń tej dłoni, której palce są innymi religiami.