Infradźwięki

Infradźwięki są fale dźwiękowe o niskiej częstotliwości (które są zatem zarówno drgania mechaniczne i drgania akustyczne). Zwykle znajdują się poniżej progu średniej granicy niskich dźwięków słyszalnych dla ludzkiego ucha (tj. w przybliżeniu między 0 Hz a 16 do 20 Hz), z wyjątkiem sytuacji, gdy są emitowane z wysokim lub bardzo wysokim natężeniem przez pewien zakres. infradźwięków znajduje się między 16 i 20 Hz, to znaczy, którego okresy od akustycznych wibracji są powtarzane co 16 do 20 razy na sekundę, co wówczas podaje słuchaczowi poczucie „tonu”. Przy niższych częstotliwościach, ze względów fizjologicznych, nie są już odbierane przez słuch (z granicy zwanej „górną częstotliwością infradźwięków”).

Liczne badania koncentrowały się na wytwarzaniu i przenoszeniu infradźwięków i ultradźwięków, a także wrażliwości ludzi (i niektórych gatunków zwierząt) na te częstotliwości przy różnych intensywnościach ekspozycji.
Najbardziej stałymi i powszechnymi naturalnymi źródłami są wiatr (przy 100 km/h wiatr wytwarza infradźwięki o natężeniu około 135  dB ), fale morskie (które z częstotliwością poniżej 1 Hz emitują na wysokości około 100 dB). Naturalna sejsmiczność ziemi jest również stałym źródłem.
Sztuczne źródła infradźwięków (zwłaszcza przemysłowe) są coraz bardziej obecne i bardzo liczne.

Słuch i inne formy percepcji

Wrażliwość słuchu ludzkiego na widmo dźwięków i ich natężenie zmienia się w zależności od wieku, uwagi i osoby, od około 20 do 20 000 Hz
Pasmo częstotliwości od 20 do 40 Hz jest strefą przejściową między infradźwiękami a dźwiękami słyszalnymi . Powyżej 20  kHz i poniżej 20  Hz dźwięki na ogół nie są już słyszalne przez ucho (z wyjątkiem wysokiej intensywności dla pewnego zakresu infradźwięków); inne narządy umożliwiają następnie odczuwanie ich jako zjawiska wibracyjnego; jeśli na przykład klatka piersiowa , brzuch , skóra , gałki oczne , mięśnie , szkielet lub czaszka lub inne narządy wewnętrzne rezonują z nimi lub odczuwają indukowaną energię wibracyjną.
Taki infradźwięk jest wyczuwalny również przez osobę niesłyszącą , np. dla poziomów dźwięku rzędu 124 dB przy 4 Hz.Czasami mówimy w takich przypadkach o „percepcji wibrodotykowej” (ale to słowo ma inne znaczenia). INRS (2006) szacuje, że zgodnie z literaturą naukową „Beyond 40 Hz do 100 Hz, to zakłada się, że mamy do czynienia z niskiej częstotliwości słyszalnych dźwięków” , jak i dla wszystkich słyszalnych częstotliwości, obustronne słuchania (przez obu uszach ) wydaje się poprawiać czułość na infradźwięki (o 3 dB w porównaniu do słuchania monofonicznego).

Od dawna wiadomo, że hałas o dużym natężeniu jest szkodliwy dla słuchu i od kilkudziesięciu lat podejmuje się wysiłki, aby wykryć i zmierzyć możliwe skutki niesłyszalnej części drgań, na które jesteśmy narażeni. NASA, która naraża swoich pilotów i astronautów na bardzo wysoki poziom wibracji i hałasu, jest tym szczególnie zainteresowana. Eksperymenty przygotowujące misje Apollo narażały pod nadzorem medycznym ochotników na bardzo wysoki poziom infradźwięków (120 do 140 dB) bez żadnego szkodliwego wpływu na ich zdrowie, a wiadomo, że wysoki poziom infradźwięków jest znacznie bardziej znośny niż ten sam poziom dźwięku w normalnym zakresie słyszalnych częstotliwości.
Wykazano w laboratorium na modelu zwierzęcym, że infradźwięki mają wiele efektów fizjologicznych, ale tylko w przypadku długotrwałej ekspozycji i wysokich poziomów „ dźwięków ”. U ludzi od wysokiego poziomu decybeli (który zbliża infradźwięki do progu słyszenia ) opisano reakcje zmęczenia, depresji, stresu, rozdrażnienia, osłabienia, bólu głowy, zaburzeń czujności lub równowagi oraz nudności ("choroby morskiej"). Próg słyszalności jest wyczuwalny minimalnej wielkości dźwięku przez ucho ludzkie; „Im niższe częstotliwości dźwięku, tym wyższy musi być poziom dźwięku, aby był słyszalny” . Reakcje te mogą być spowodowane wprowadzeniem wibracji niektórych narządów wewnętrznych (pokarmowego, sercowo-naczyniowego, oddechowego) lub gałek ocznych w obecności pewnych infradźwięków, ale takie reakcje pojawiają się tylko na progach znacznie wyższych niż infradźwięki emitowane przez turbiny wiatrowe ( np. oceniane w 2004 r. przez Jakobse i van den Berga.Według wyników Hayesa (2006) wywołanie choroby wibroakustycznej (VaD) u zwierząt wymaga ekspozycji na poziom od 50 do 60 dB wyższy niż poziom infradźwięków i niskich częstotliwości dźwięk emitowany przez farmy wiatrowe w tym zakresie częstotliwości.

Propagacja i tłumienie infradźwięków

Ze względu na charakterystykę niskich częstotliwości infradźwięki rozchodzą się bardzo dobrze we wszystkich mediach; ciecze (woda), gazy (w tym w powietrzu) ​​lub elastyczne ciała stałe (grunt, konstrukcje, infrastruktura zbudowana itp.). Tylko pełna próżnia zatrzymuje je natychmiast. Cząsteczki wchodzące w skład powietrza zmniejszają energię fali infradźwiękowej o częstotliwości 10 Hz tylko o około 0,1 dB/km, czyli 100 razy mniej niż pochłaniane przez powietrze 10 dB/km dla dźwięków o częstotliwości słyszalnej przy 1 kHz.

Zasada tłumienia wywołanego propagacją w falach sferycznych (o 6 dB mniej za każdym razem, gdy odległość się podwaja) dotyczy również infradźwięków; jest to główny czynnik tłumienia energii fal infradźwiękowych wraz z odległością.

Infradźwięki rozchodzą się bardzo dobrze. Ich źródło może więc być bardzo odległe (od setek do tysięcy kilometrów). A ich zakres częstotliwości (długie fale, na przykład 34 m dla częstotliwości 10 Hz) utrudnia pomiar kierunkowości źródła. Ponadto wiele źródeł przemysłowych wydaje się „małych” w porównaniu z emitowaną długością fali. Ponieważ infradźwięki nie są spowolnione, emitujące źródło wysyła je we wszystkich kierunkach przestrzeni z mniej więcej równoważną energią; mówi się, że są „wszechkierunkowe” . Cechy te utrudniają zlokalizowanie pochodzenia wielu infradźwięków.

Z tych wszystkich powodów ochrona przed infradźwiękami za pomocą konwencjonalnych metod izolacji akustycznej poprzez pochłanianie dźwięku jest prawie niemożliwa . Ostatnio pojawiły się rozwiązania „  aktywnej kontroli hałasu  ” , ale na dużą skalę niedoskonałe ze względu na wszechkierunkowość źródeł; umożliwiają lokalne wytworzenie sztucznej ciszy (w niewielkiej części sfery emisyjnej), ale nie hamują całej emisji.

Najbardziej praktycznym rozwiązaniem w przypadku dyskomfortu lub poważnego problemu jest zazwyczaj dezaktywacja, przesunięcie lub usunięcie nadajnika.

Na polu muzycznym

Niektóre instrumenty używane przez orkiestry symfoniczne lub współczesne (gitara elektryczna, bęben basowy itp.) oraz jeszcze mocniejsze głośniki emitujące muzykę syntetyczną i/lub o dużej mocy emitują infradźwięki.

Odbierana przez człowieka pierwsza połowa pierwszej oktawy (20-40  Hz ) lub (16-32  Hz ) znajduje się na pograniczu infradźwięków i sub-basu  (in) , daje wrażenie zarówno słuchowe, jak i fizyczne. , co daje zwiększone wrażenie „obecności” i „siły” dźwięku, poszukiwanego np. w kinach lub na niektórych plenerowych scenach koncertowych.

Zastosowania terapeutyczne (u ludzi i zwierząt)

Podobnie jak ultradźwięki , medycyna czasami wykorzystuje infradźwięki, które są wytwarzane przez urządzenia zapewniające komfort lub terapeutyczne (masaż mechaniczny, terapia promieniową falą uderzeniową). Na początku XXI wieku kilka rodzajów urządzeń masujących było używanych na ludziach lub przez weterynarzy na zwierzętach, w przypadku których wykazano, że narzędzie jest skuteczne w przypadku dużych zwierząt (konie) i małych (psów) (testowane w ramach pracy weterynaryjnej, opublikowany w 2009 r.); Urządzenia te, autoryzowane przez FDA w Stanach Zjednoczonych, są wyposażone w końcówki przystosowane do różnych zastosowań, począwszy od drenażu oskrzeli u niemowląt , drenażu limfatycznego, poprzez leczenie zwłóknienia mięśniowo-ścięgnistego , przykurczów , wczesnej choroby zwyrodnieniowej stawów czy odleżyn .

Skutki infradźwięków

Na typowych poziomach naturalnych narażenie na infradźwięki nie ma znanych skutków. Jednak współczesne życie i niektóre zawody narażają nas na wiele sztucznych źródeł infradźwięków, z których niektóre mogą mieć dokuczliwy, a nawet szkodliwy wpływ.
Pod koniec 1963 roku dr Gavreau z Laboratorium Elektroakustyki w Marsylii zdał sobie sprawę, że badacze z jego zespołu cierpią na nudności oraz gwałtowne i niewytłumaczalne bóle głowy . W końcu odkrywają, że przyczyną jest wentylator w systemie wentylacyjnym: maszyna podczas pracy emitowała dźwięk o częstotliwości 7  Hz, który wzmocniony przez kanał wentylacyjny, w którym został osadzony, stał się nie do zniesienia, choć niesłyszalny. Hipoteza o szkodliwości niektórych infradźwięków dla człowieka jest okresowo dyskutowana w mediach.
Percepcja lub wykorzystanie infradźwięków przez przyrodę jest również skierowana do komunikacji dalekobieżnym w słoni lub dużych waleni, lub z hipotezą, przedstawionej przez 2013 dokumentalnym telewizji z paraliżującego wpływu na ludzi lub drapieżne zwierzę infradźwięków obecnej w ryk z tygrysem w momencie ataku. Według raportu osoby biorące udział w eksperymencie odczuwały niepohamowany strach przed paniką, mimo że nie słyszały żadnego dźwięku. Według tego dokumentu niektóre miejsca, które rzekomo są „nawiedzone” przez duchy, to w rzeczywistości miejsca, w których infradźwięki są wzmacniane przez kanały wentylacyjne. Wykorzystano dawne nieczynne biura 3 E  Przykład wpływu infradźwięków na ludzi, typu syndrom chorego budynku  : wskaźnik samobójstw pracowników zatrudnionych w tych biurach był nienormalnie wysoki; personel miał skłonność do depresji, nudności i bólów głowy. W tym przypadku przyczyną okazały się infradźwięki emitowane przez system wentylacji pobliskiego tunelu autostrady .

Powyżej pewnych progów mocy stanowią poważny dyskomfort fizjologiczny dla zwierząt i ludzi.
Długotrwała ekspozycja powoduje dyskomfort, zmęczenie, a nawet zaburzenia nerwowe czy psychiczne.

Przy dużej mocy infradźwięki wywierają szkodliwe, a nawet destrukcyjne, mechaniczne i fizjologiczne skutki.
Odbyły się nieśmiercionośne lub śmiertelne próby użycia dźwięku, z próbami szczególnie podjętymi podczas II wojny światowej przez nazistów. Użycie takiej broni może nigdy nie ujrzeć światła dziennego ze względu na jej charakter jako broni masowego rażenia, niedyskryminacyjnej i „niepotrzebnego cierpienia” lub „zbędnych obrażeń”, które mogą powodować. . Ponadto rozwiązania aktywnej kontroli hałasu mogą lokalnie niwelować ich skutki.

Źródła infradźwięków

Według INRS , „Źródła infradźwięków są liczne, czy naturalne lub sztuczne” Niektóre z nich są szkodliwe lub uciążliwe. Wyjątkowo spójne źródła emitujące dwie dość bliskie czyste częstotliwości nieinfradźwiękowe mogą również – ze względu na nieliniowość ośrodka – lokalnie powodować pojawianie się pasożytniczych infradźwięków odbieranych jako dudnienie (ale wtedy przy ogólnie dość niskich poziomach dźwięku).

Naturalne źródła

Wśród nich literatura naukowa identyfikuje w szerokiej częstotliwości dźwięków „składniki wysokoenergetyczne znajdujące się w części infradźwiękowej widma”, w tym:

• Gwałtowne ruchy mas powietrza , z których wszystkie generują infradźwięki; Dzieje się tak w przypadku silnych wiatrów, sztormów (zwłaszcza morskich), cyklonów tropikalnych , trąb wodnych i tornad, które wytwarzają infradźwięki o natężeniu do 135 dB przy 100 km/h, które czasami mogą zakłócać jonosferę  ;
• Przenikanie do atmosfery meteoru ;
• Gwałtowne wahania ciśnienia atmosferycznego (<1 Hz przy 100 dB);
• Ruchy dużych mas wody (fale oceaniczne, <1 Hz), tsunami  ;
• niektóre drgania gruntu wywołane erupcjami wulkanów i innymi zjawiskami tektonicznymi (w tym trzęsieniami ziemi );
• Grzmot i piorun;
• z kaskady  ;
• niektóre zwierzęta; takie jak wieloryby, płetwonogie, słonie, kazuary itp., które wykorzystują infradźwięki do komunikacji na duże odległości (przy 15 do 30 Hz dla słonia afrykańskiego na przykład); możliwe, że ich wrażliwość na infradźwięki wyjaśnia część zdumiewających możliwości ptaków wędrownych  ; gołąb wędrowny jest na przykład bardzo wrażliwy: odbiera infradźwięki w zakresie od 0,1 do 20 Hz (częstotliwości odpowiadające długościom fali rzędu stu metrów i propagujące się na kilometry). Ptaki byłyby zatem znacznie bardziej od nas wrażliwe na nagłe zmiany ciśnienia atmosferycznego i fale ciśnienia niektórych zjawisk sejsmicznych, co mogłoby wyjaśniać ich zaawansowane przewidywanie pewnych zmian meteorologicznych.

Niskoczęstotliwościowe składowe tych zjawisk mogą być przenoszone z płynu na obiekt lub odwrotnie „reemitowane w powietrze” . A w środowisku naturalnym (lub stworzonym przez człowieka) lokalna, a czasem chwilowa obecność pewnych „warstw” w chmurach, w glebie geologicznej i w wodzie może prowadzić do infradźwięków na bardzo duże odległości (od kilkudziesięciu do kilkuset km). . Niektóre gatunki wielorybów wykorzystują warstwy oceaniczne o gęstości termicznej i/lub zasoleniu jako zróżnicowany kanał SOFAR ( kanał SOFAR , odpowiednik falowodu akustycznego, badany i używany przez akustykę podwodną ) do komunikacji na bardzo duże odległości (w przeciwieństwie do zwierząt, które emitują ultradźwięki, którego wołania i piosenki są szybko tłumione przez otaczające środowisko). W normalnym kontekście śpiew humbaka (15 do 400 Hz) jest słyszalny z odległości 10 km, ale w najlepszych warunkach do kilkuset lub tysięcy km.

Źródła antropogeniczne

• Pewne muzyka (np elektroniczna drum and bass music), muzyka grana na dużej mocy i soundtracki niektórych filmach (jeden z pierwszych przypadków efekty dźwiękowe dobrowolnie integrujących niskich częstotliwości byłby filmu katastrofa zwana Tremblement ziemi , którego soundtrack, wzmacniany przez specjalne głośniki, wprawiające w drżenie siedzeń), zachęcanie kin do stopniowego wyposażania się w głośniki przystosowane do tego zakresu częstotliwości ( subwoofery );
• Niektóre systemy alarmowe , aby emitowany hałas był bardziej nie do zniesienia dla potencjalnego intruza;
• Wszystkie konwencjonalne zmotoryzowane środki transportu (motocykle, motorowery, skutery, samochody, ciężarówki, helikoptery, samoloty, łodzie motorowe, pociągi / TGV itp.) mają element wibracyjny o niskiej częstotliwości i infradźwięki, który nasila się w momencie rozruchu i zmiany prędkości lub kierunku, mniej lub bardziej istotne w zależności od maszyny i jej trybu działania lub jej stanu; W samochodzie lub pociągu pasażer może doświadczyć poziomu 120 dB przy częstotliwościach od 1 Hz do 20 Hz, a nawet do 115 do 150 dB (dla tych samych częstotliwości) w kokpicie helikoptera  ;
• Wiadomo, że niektóre maszyny przemysłowe (w szczególności ciężkie i z silnikami wirującymi) emitują infradźwięki: klimatyzatory i wentylatory, pompy i sprężarki, suszarki, klimatyzatory, turbiny wiatrowe, kruszarki, wirówki do betonu itp. młoty mechaniczne, wibratory, a nawet niektóre pralki lub wyżymaczki zwykle wytwarzają znaczne lub nawet wysokie poziomy infradźwięków;
• W 2000 roku turbiny wiatrowe były często wymieniane przez krytyków jako źródło szkodliwych dla zdrowia infradźwięków. W odpowiedzi na tę obawę opracowano kilka badań i raportów naukowych. W 2005 r. angielscy producenci, a następnie w 2006 r. INRS oszacowali, że „poziomy emisji są rzędu tych ze źródeł naturalnych (wiatr)” .
  W Ameryce Północnej (Stany Zjednoczone i Kanada) w obliczu sprzecznych informacji na ten temat, AWEA i CanWEA zleciły badanie, powierzone multidyscyplinarnemu naukowemu komitetowi doradczemu. Komitet ten zgromadził ośmiu niezależnych ekspertów: lekarzy otolaryngologów, audiologów i akustyków pochodzących ze Stanów Zjednoczonych, Kanady, Danii i Wielkiej Brytanii i zajmujących się medycyną pracy lub zdrowiem publicznym . Był odpowiedzialny za aktualizację bibliografii naukowej (badania recenzowane, zebrane w bazie PubMed ) na temat hałasu turbin wiatrowych i możliwych skutków zdrowotnych (a także tak zwanych chorób wibroakustycznych , które mogą być wywołane hipotetycznie lub na pewno przez pewien zakres lub wysokość wibracji); oraz przestudiowanie go, opracowanie wiarygodnego dokumentu referencyjnego dla decydentów (legislacyjnych i regulacyjnych) oraz dla „każdego, kto chce widzieć wyraźnie, biorąc pod uwagę sprzeczne informacje krążące na temat dźwięku wytwarzanego przez turbiny wiatrowe” . „Po dokonaniu przeglądu, analizy i wymiany aktualnej wiedzy w tej dziedzinie” , naukowy konsensus grupy był taki, że:
  - „Nie ma dowodów na to, że dźwięki o niskiej częstotliwości spadają poniżej progów słyszalnych, a infradźwięki pochodzące z turbin wiatrowych mają bezpośredni szkodliwy wpływ fizjologiczny skutki wszelkiego rodzaju” .
  - "Wibracje turbin wiatrowych przenoszone przez grunt są zbyt słabe, aby mogły być wykryte przez człowieka i mieć jakikolwiek wpływ na jego zdrowie" .
  - „Dźwięki emitowane przez turbiny wiatrowe nie są wyjątkowe. Nie ma powodu, aby sądzić, na podstawie poziomów dźwięku i częstotliwości tych dźwięków, a także doświadczenia panelu z narażeniem na dźwięk w miejscu pracy, że dźwięki turbin wiatrowych mogą mieć bezpośrednie skutki, które mogą być szkodliwe dla zdrowia ” .
  We Francji , AFSSET , na podstawie pomiarów dokonanych na blisko 3 farm wiatrowych przez CEREMA , produkowane inną zbiorową ocenę eksperta który zakończył się w 2017 roku, że wyniki pomiarów, jak również danych naukowych, epidemiologicznych i medycznych dostępnych na zagrożenia dla zdrowia "  zrobić nie uzasadniają ani zmiany istniejących wartości granicznych narażenia na hałas, ani rozszerzenia częstotliwości dźwięku obecnie uwzględnionych w przepisach na infradźwięki i niskie częstotliwości dźwięku  ” . Efekt opisywany przez niektórych mieszkańców byłby zatem typu nocebo (odwrotny efekt efektu placebo ), który generuje negatywne skutki i odczucia, gdy myślimy, że jesteśmy „narażeni na niesłyszalne infradźwięki”, kiedy nie jesteśmy, ale który odpowiada prawdziwemu stresowi . AFSSET zaleca lepsze informowanie lokalnych mieszkańców podczas zakładania parków oraz dalsze poszerzanie wiedzy na temat narażenia na niskie częstotliwości i jego możliwego wpływu na zdrowie;
• Hałas i wibracje niektórych projektów (plac rozbiórki, place budowy i wybuchy w kamieniołomach, na przykład przy użyciu dźwigów, młotów pneumatycznych , palownic ... stoczni drwala do piły łańcuchowej ...);
• Dwa źródła hałasu, jeśli są spójne i bliskie i odpowiadają „dwóm bliskim czystym częstotliwościom nieinfradźwiękowym”, mogą czasami wchodzić w interakcje i wytwarzać infradźwięki, a następnie postrzegane jako „uderzenia przy różnicy częstotliwości (różnica między dwiema częstotliwościami początkowymi) z powodu nieliniowości medium”  ;
• Niektóre urządzenia terapeutyczne wykorzystują i emitują infradźwięki; produkują masaże wibracyjne. To zastosowanie zostało zatwierdzone w Stanach Zjednoczonych przez Food and Drug Administration (FDA) w zakresie od 8 do 14 Hz);
• strzały fajerwerków  ;
• Lot i Sonic Boom z samolotów naddźwiękowych , wojskowych lub cywilnych, takich jak na przykład Concorde , które również były używane do „odkrywania” atmosferę;
• broń palna (od armaty do pistoletu), ostrzał z broni na sprężone powietrze, rakiety lub promy kosmiczne , których fale infradźwiękowe zakłócają jonosferę  ; pożar rakietowy, każda podwodna eksplozja, każda nagła zmiana prędkości i/lub kierunku szybko poruszającego się pojazdu lub obiektu;

• Aktywne systemy pomiaru sejsmicznego , na przykład wykorzystywane do poszukiwania górnictwa, ropy i gazu;
• Niektóre urządzenia wojskowe (których poziomy nie są publikowane).

Zarządzanie ryzykiem, środki ostrożności i zalecenia

Szczególnie narażeni na to mogą być pracownicy niektórych środków transportu , niektórych branż , klubów nocnych, organizacji koncertów plenerowych oraz niektórzy muzycy lub słuchacze muzyki, a nawet drwale używający pił łańcuchowych.

Skutki fizjologiczne są wykazane w przypadku narażenia na wysokie poziomy; zaowocowały one stopniowym włączaniem do przepisów i analiz wpływu , a czasami także w niektórych środkach naprawczych i zapobiegawczych.

Wartości graniczne narażenia zostały zaproponowane lub są rozważane w kilku krajach; uruchomiono nawet specjalistyczne czasopismo naukowe ( Journal of Low Frequency Noise, Vibration and Active Control ), poświęcone skutkom infradźwięków u ludzi oraz sposobom ich tłumienia, unikania lub kompensowania. Jednak ich skutki, a tym bardziej środki, które należy podjąć przy średniej intensywności, są nadal przedmiotem dyskusji.

Wobec braku regulacji istnieją zalecenia i dobre praktyki , w szczególności wymienione przez INRS we Francji, opublikowane w przeglądzie Hygiène et sécurité du travail .

System produkcji

W dziedzinie muzyki produkcja badawcza czy reprodukcja infra-basu jest znacznie bardziej marginalna niż sub-ostrego czy sub-basowego  (in) , rozwiązania proponowane przez branżę są bardzo rzadkie. Większość wyrafinowanych hobbystów sięga po rozwiązania szyte na miarę, wymagające bardzo dużych wzmocnionych obudów, specjalistycznych przetworników i rezerwy wzmocnienia mocy często przekraczającej jeden kilowat .

Im mniej wydajny przetwornik ( subwoofer ) pełni swoją funkcję, tym mniej będzie w stanie odtworzyć sub-bas przy odpowiednio wysokim ciśnieniu dźwięku. Ze względu na bardzo trudny do odtworzenia dla przetwornika podziemia, ryzyko dotarcia do granicy mechanicznej ( ), przede wszystkim, a czasem granicy termicznej przetwornika, jest ogromne. Często powoduje awarię sprzętu, jeśli nie jest chroniony przez filtr infradźwiękowy ( filtr poddźwiękowy ). Niektórzy entuzjaści kina domowego poszukują wydajności na wysokim poziomie, dążąc do reprodukcji infradźwięków na częstotliwościach tak niskich, jak 10  Hz przy +/- 3 decybelach z pozostałego spektrum. Wymaga to przetworników wyspecjalizowanych w dużych ruchach powietrza (do 8  litrów na ciąg, a nawet więcej) i posiadających bardzo solidną konstrukcję, która pozwala uniknąć ograniczeń mechanicznych. Średnica przetwornika czy wielkość magnesu wcale nie gwarantuje dobrej zdolności odtwarzania subbasu i infradźwięków; konstrukcja przetwornika basowego bardzo różni się od konstrukcji przetwornika sub-basowego, w szczególności gdy ten ostatni musi również odtwarzać sub-bas. W profesjonalnych systemach nagłośnieniowych (pokazy, dyskoteki, imprezy plenerowe itp.) prawie nigdy nie chodzi o sub-bas, a nawet rzadko o pierwszą oktawę (20-40  Hz ) w subbasie, ponieważ jest to zbyt trudne, drogie i pracochłonne do odtworzenia na wystarczającym poziomie ciśnienia akustycznego. Xmwx{\ styl wyświetlania Xmax}

Infradźwięki są mniej znane niż ultradźwięki , zwłaszcza że są coraz trudniejsze do wyprodukowania.

Środek komunikacji zwierząt

Infradźwięki odgrywają rolę w komunikacji u niektórych ssaków, takich jak słonie , wieloryby , delfiny (9 Hz u niektórych gatunków), fretki (16 Hz), okapi i być może żyrafy lub fretki, a nawet niektóre ryby ( złota rybka postrzega je nieco poniżej 20 Hz).

Słonie  : W 2012 r. Science Journal opublikował badanie prowadzone przez dr Tecumseh Fitch (Uniwersytet Wiedeński) dotyczące infradźwięków emitowanych i wykorzystywanych przez słonie. Słoń może komunikować się na duże odległości (około trzydziestu km), wytwarzając infradźwięki krtanią (ukrytą w trąbce), ale także uderzając stopami o ziemię, fala sejsmiczna jest wtedy odbierana przez przedsionkową część ucha wewnętrznego ( grzbiety cebulek kanałów półkolistych, plamki łagiewki i torebki).

Walenie  : Emitują dźwięki w bardzo szerokim paśmie częstotliwości, od około 9  Hz do 150  kHz , więc nie wszystkie z nich mogą być słyszane przez ludzi.

Okapi żyrafa i okapi lub żyrafa, które uważano dawniej milczy, komunikować się, według niektórych autorów wykorzystujących infradźwięki, z żyraf rejestruje zoo do Riverbanks Columbia (Karolina Południowa), a te z Asheboro Zoo (Karolina Północna). Sugeruje się, że znaczna czołowa zatok yraf może działać jako komora rezonansowa do produkcji i / lub sposobu, infradźwięków, i że niektóre ruchy szyi (zwłaszcza rozciągania) mogą być związane z produkcją infrasonal rezonansu odgłosów. De Helmholtza , chociaż w 2003 roku Bashaw podczas swojej pracy magisterskiej nie był w stanie potwierdzić, że istnieje prawdziwa komunikacja infradźwiękowa u tego gatunku. Spośród 5 nagrań infradźwiękowych wykonanych w naturze, dwa powstały podczas bliskich interakcji społecznych, co sugeruje, że wokalizacje te mogą odgrywać rolę komunikacyjną, co pozostaje do potwierdzenia. Mechanizmy transmisji powietrznej i/lub sejsmicznej tych wokalizacji nadal wymagają oceny.
W rzeczywistości, według A. Baotica i jego zespołu, nagrania dokonane (w dzień i w nocy) w 3 europejskich ogrodach zoologicznych wykazały niedawno (2015), że żyrafa wydaje w nocy różne rodzaje dźwięków, w tym pomruki i wokalizacje harmoniczne, podtrzymywane i modulowane częstotliwością ( żaden z nich nie znajduje się w zakresie infradźwięków). Autorzy tego badania proponują rozważne rozważenie hipotezy o prawdziwej komunikacji infradźwiękowej u żyrafy i zachęcają do dalszych badań.

Trzęsienia ziemi, erupcje wulkanów, grzmoty i inne zjawiska naturalne czasami wytwarzają niezwykle wysoki poziom infradźwięków. W ten sposób wieloryby i inne zwierzęta byłyby w stanie wyczuć infradźwięki z podwodnych trzęsień ziemi i tsunami [1]

Efekty

Przy dużej mocy infradźwięki przechodzą przez wszystkie media znacznie łatwiej niż wysokie częstotliwości, ponieważ są mniej podatne na odbicia, co tłumaczy długi lub bardzo długi zasięg ich energii akustycznej. Kiedy są bardzo silne, mogą wprawiać obiekty w wibracje, a nawet wprawiać budynek w ruch i być zauważalne z dużej odległości (a „w mglistej pogodzie lub silnym wietrze ich moc się podwaja” ).

Jeśli ich częstotliwość jest podwielokrotnością częstotliwości rezonansowej naszego układu słuchowego, ten ostatni rezonuje, wytwarzając „dzwonienie w uszach”, którego intensywność zmienia się wraz z intensywnością infradźwięków, być może niezwykle bolesna. Położenie rąk na uszach niczego nie zmienia, ponieważ są one „przezroczyste” dla infradźwięków, ale wystarczy, że do bębenków docierają inne częstotliwości (jeśli mają natężenie w stosunku do infradźwięków), aby zablokować rezonans: słuchaj telewizji lub radio umożliwia np. wznowienie pracy mózgu w środowisku ultradźwiękowym. Nie słyszymy infradźwięków, ale indukowany rezonans (wiele mikroelektrowni wodnych jest źródłem infradźwięków; dla wyobrażenia, elektrownia o mocy 1500  kW może być odbierana ludzkim uchem z odległości ponad ośmiu kilometrów, trzech razy mocniejszy przy około trzydziestu kilometrach.W takich przypadkach chodzi o elektrownie, w których nie jest respektowana harmonia generator/koło/uderzenia, co znacznie zwiększa generowanie infradźwięków).

Wykrywanie i aplikacje do nadzoru

Podczas I wojny światowej alianci wykorzystywali infradźwięki do lokalizowania wrogiej artylerii (czasem odległej, zakamuflowanej w lesie lub zamontowanej na szynach). Wraz z wynalezieniem bomby atomowej na całym świecie powstały sieci wykrywania infradźwięków.

Obecnie sieci stałych lub mobilnych czujników umożliwiają (do celów cywilnych i/lub wojskowych) wykrywanie, pomiar i monitorowanie na przestrzeni tysięcy kilometrów dużych fal fal akustycznych o niskiej częstotliwości (głównie w tym infradźwięków, do częstotliwości zaledwie kilku herc), fale fal, które rozchodzą się w ziemi, morzu lub atmosferze ziemskiej.
Analiza komputerowa umożliwia ich wyizolowanie i uwzględnienie ich interakcji z otoczeniem (w szczególności wiatrem, który jest również stałym źródłem infradźwięków). Umożliwiają one następnie wykrycie i zlokalizowanie emisji naturalnych (tsunami, wulkanizm, wnikanie meteorytów do atmosfery) i/lub sztucznych emisji, takich jak huki dźwiękowe z samolotów naddźwiękowych lub wybuchy (w szczególności testy jądrowe lub wypadki), z których każda przedstawia Poszczególne „sygnatury” czy ostrzał rakietowy itp. Dopracowane
prace modelarskie (w 2D i 3D) w zakresie akustyki i mechaniki płynów wciąż trwają. Mają one na celu lepsze uwzględnienie interakcji infradźwięków z sezonowymi i dziennymi/nocnymi zmianami temperatury, a zwłaszcza z wiatrem , glebą i morzem, a także uwzględnienie niejednorodności podłoża i gleby. góry ( efekty nieliniowe i termolepka absorpcja w powietrzu, a zwłaszcza w górnych warstwach atmosfery . Odbywa się to na podstawie równania Burgersa (rozszerzonego), aw szczególności równań Naviera-Stokesa ).
W 1986 r. prom kosmiczny Challenger eksplodował na wysokości 15 km; 13 godzin później seria naziemnych mikrobarografów wykryła w odległości około 14 300 km bardzo intensywną sekwencję fal infradźwiękowych (okresy od 400 do 700 sekund, amplituda około 30 Pa i prędkość propagacji około 300 m/s, albo sygnatura zbliżona do wybuchy jądrowe; główny okres sygnału wynosił 537 sekund, a ponad 90% odebranej energii mieściło się w zakresie od 300 do 1000 sekund; ta fala infradźwięków była niewidocznym i niesłyszalnym tsunami, ale intensywnym, ponieważ odpowiada fali infradźwięki, które zostałyby wygenerowane przez 140 Mt trotylu lub eksplozję 2 do 3 bomb jądrowych H. Sieć ta jest w szczególności odpowiedzialna za sprawdzenie, czy państwa sygnatariusze przestrzegają Traktatu o „całkowitym zakazie prób jądrowych”).

Dalej od Ziemi infradźwięki można wykorzystać do zrozumienia, jak zorganizowane jest wnętrze Wenus.

Uwagi i referencje

1. Leonid PIMONOW, „  INFRASONS  ” , na Encyclopædia Universalis [online] (dostęp 21 marca 2015 )
2. IEC 60050-801: 1994 – Międzynarodowy Słownik Elektrotechniczny – Część 801: Akustyka i elektroakustyka
3. Chatillon J. (2006), Limity ekspozycji na infradźwięki i ultradźwięki  ; opracowania bibliograficzne ; Notatka o sygn. INRS ND 2250; opublikowany w czerwcu 2006 r.; obejrzano 27 sierpnia 2016
4. Chatillon J (2011) Percepcja infradźwięków  ; Akustyka i techniki, (67), 4-10
5. Vercammen MLS (1989) Ustalanie limitów hałasu o niskiej częstotliwości  ; Journal of Low Frequency Noise, Vibration and Active Control, 8, 4, s. 105-109
6. MØLLER H & PEDERSEN CS (2004) Słuch w niskich i poddźwiękowych częstotliwościach. Hałas a zdrowie, 6, 23, s. 37-57.
7. Van Dijk FJH, JH Ettema i RL Zielhuis. 1987. Niesłuchowe skutki hałasu: VII. Ocena, wnioski i rekomendacje. Międzynarodowe archiwa zdrowia zawodowego i środowiskowego 59: 147-152
8. Brooks, Thomas F., D. Stuart Pope i Michael A. Marcolini (1989) „Samo hałas i przewidywanie płata”. L-16528; NAS 1,61: 1218; NASA-RP-1218. http://ntrs.nasa.gov/archive/nasa/casi.ntrs.nasa.gov/19890016302_1989016302.pdf
9. Arkin, WM (1997) „akustyczne broni przeciwpiechotne: nieludzki przyszłość? ”. Medicine, Conflict and Survival, 13 (4), 314-326 ( streszczenie ).
10. Johnson DL (1980) „Skutki infradźwięków wysokiego poziomu” (nr AFAMRL-TR-80-13). LOTNICTWO LOTNICTWO MEDICAL RESEARCH LAB WRIGHT-PATTERSON AFB OH.
11. ANSES (2017) [ https://www.anses.fr/fr/content/exposition-aux-basses-fréquences-et-infrasons-des-parcs-éoliens-renforcer-l'information-des Exposition aux niskie częstotliwości i infradźwięki w farmach wiatrowych: poprawa informacji dla mieszkańców i monitorowanie narażenia na hałas , komunikat prasowy z dnia 30.03.2017
12. Jakobsen, J (2004) „  Emisja infradźwięków z turbin wiatrowych ”. Materiały z 11. międzynarodowego spotkania na temat hałasu i wibracji o niskiej częstotliwości i ich kontroli. Maastricht: MultiScience Publishing Company.
13. van den Berg, GP (2004) „  Czy turbiny wiatrowe wytwarzają znaczne poziomy dźwięku o niskiej częstotliwości?  »Proc 11 Międzynarodowe Spotkanie na temat Hałasu Niskiej Częstotliwości i Wibracji oraz ich Kontroli, Maastricht Sierpień 2004, 367-376
14. Hayes M (2006) „  Emisje hałasu o niskiej częstotliwości i infradźwięków z farm wiatrowych oraz możliwość wystąpienia chorób wibroakustycznych  ”. Materiały z XII Międzynarodowego Spotkania na temat Hałasu Niskiej Częstotliwości i Wibracji oraz Jego Kontroli. Bristol: Journal of Low Frequency Noise, Vibration and its Control, INCE / Europe i EAA.
15. Przybliżone częstotliwości w odniesieniu do skali umiarkowanej .
16. „Subwoofer” to termin marketingowy odnoszący się do dolnego pasma niskich częstotliwości dźwięku, odtwarzanego przez tak zwane głośniki subwoofera .
17. (w) Serge Sawaya, E. MEALLIER, D. Combet, JJ Thiebault, G. Chanoit D. Levine i DJ Marcellinlittle, „  Porównanie kilku chronaksji mięśni kończyn tylnych u człowieka, psa i konia.  ” , Journal of Weterynaryjnej Medycyny Wewnętrznej , tom.  23,2009, s.  412-413
18. Narodowego Programu Toksykologii / National Institute of Environmental Health Sciences (NIESH). 2001. Infradźwięki: krótki przegląd literatury toksykologicznej. dokument Przygotowany częściowo przez systemy Integrated Laboratory (kontrakt NIEHS N01-E3 -65402 z autorami Haneke KE & Carson BC)
19. Praca weterynaryjna: Terapie manualne  ; Lyon National Veterinary School, udostępniona online w 2009 r.
20. Pawlaczyk-Łuszczyńska M (1998) narażenia zawodowego na infrasonicznymi hałasu w Polsce . Journal of Low Frequency Noise, Vibration and Active Control, 17, 2, s. 71-83.
21. (w) „  Artykuł 11 – Dźwięk jako broń [1/4]: Techniczne aspekty słuchu i infradźwięków – Volcler Juliet  ” na article11.info (dostęp 16 maja 2021 r . ) .
22. Atak Tygrysa , RMC Découverte, 8 lipca 2013, 145 min
23. Fantastyczne infradźwięków: są one zdolne do niszczenia miastach 5  km na południowy dala Renaud de La Wzrost, Science et Vie n o  592, styczeń 1967, s.  94-101
24. Vinokur R (2004) szum akustyczny jako broń nieśmiercionośna . Dźwięk i wibracje. Październik. str. 19-23.
25. W lrad nazistów pozostał w fazie eksperymentalnej i mało dostępnych informacji - będzie przytoczyć w szczególności Luftkanone lub „Cannon powietrza”, powinien produkować wytrzymania dźwięki z eksplozjami w powietrzu - metanu mieszaniny przypuszczalnie wzmacniany i echem przez chmury w roli „  dźwiękowych luster  ” http://www.article11.info/?Le-son-comme-arme-1-4-aspects#nb4
26. (w) AJ Bedard , „  Energia akustyczna atmosfery o niskiej częstotliwości związana z wirami wytwarzanymi przez burze  ” , „ Miesięczny przegląd pogody” , tom.  133 n o  1,styczeń 2005, s.  241-63 ( DOI  10.1175 / MWR-2851.1 , Bibcode  2005MWRv..133..241B , czytaj online [PDF] ).
27. Donn WL Posmentier E. (1967) Fale infradźwiękowe z burzy morskiej z 7 kwietnia 1966, J. geophys. Res. , 72, 2053-2061
28. Davies K. & Jones, JE (1972) „Infrasonic Disurbances in the Ionosphere from Severe Thunderstorms”. The Journal of the Acoustical Society of America, 51 (1A), 146-147 ( streszczenie ).
29. ReVelle DO (1976) „  O infradźwiękach generowanych przez meteory  ”. Journal of Geophysical Research, 81 (7), 1217-1230. ( podsumowanie )
30. Edwards WN (2010) „Infradźwięki generowane przez meteory: teoria i obserwacja”. Monitoring infradźwiękowy do badań atmosferycznych (s. 361-414). Springer, Dordrecht ( podsumowanie ).
31. ECL superwizja, Dragna D, Marsden O & Bailly C (2018) Zaawansowane modelowanie atmosfery pod kątem propagacji sygnałów o niskiej częstotliwości (projekt pracy dyplomowej). CEA / DAM / Laboratorium Mechaniki Płynów i Akustyki, UMR CNRS 5509 - Szkoła Doktorska Mechaniki, Energetyki, Budownictwa, Akustyki (MEGA); Uniwersytet w Lyonie
32. Tanzarella S (2005) Perception i komunikacji u zwierząt. De Boeck przełożony; patrz w szczególności rozdział 1 „Podejście akustyczne” strona 82
33. Infrason artykułu z "[" MUSICMOT słownika muzycznego online], dostęp 28 sierpnia 2016
34. IWAHASHI K. I OCHIAI H. (2001) Miernik ciśnienia infradźwiękowego i przykłady danych pomiarowych. Journal of Low Frequency Noise, Vibration and Active Control, 20, 1, s. 15-19.
35. Trzy parki należą do Motelle, Val de Noye i Énergie du Porcien). Dla każdego z nich wykonano od 541 do 1000 pomiarów 10-minutowych, we wszystkich klasach wiatru, w 4 równoczesnych punktach pomiarowych: W pobliżu turbiny wiatrowej, w minimalnej odległości regulacyjnej (500 m), na froncie i wewnątrz budynków najbliżej źródło.
36. Lula x (2017) ANSES ocenia infradźwięki emitowane przez turbiny wiatrowe! , Journal of Engineering, 3 kwietnia
37. AFSSET (2008) Wpływ hałasu generowanego przez turbiny wiatrowe na zdrowie. Stan aktualny w branży wiatrowej . Propozycje wykonania zabiegu implantacji. Opinia AFSSET. Raport grupy ekspertów. Marsz. 124 strony
38. Le Pichon, A., Garcés, M. Blanc, E., Barthélémy, M. i Drob, DP (2002). „  Propagacja akustyczna i charakterystyka atmosfery pochodząca z fal infradźwiękowych generowanych przez Concorde  ”. The Journal of the Acoustical Society of America, 111 (1), 629-641.
39. Donn WL (1978) „Badanie atmosfery za pomocą grzmotów dźwiękowych”, Am.Sci. 66, 724-733.
40. Kaschak G. Donn WL Fehr U. (1970) "Infradźwięki dalekiego zasięgu z rakiet", J. acoust. Soc. Am., 48, 12-20
41. Balachandran, NK i Donn, WL (1971). Charakterystyka sygnałów infradźwiękowych z rakiet. Geophysical Journal International, 26 (1-4), 135-148 ( streszczenie ).
42. Szlachetny, ST (1990). Zakłócenie jonosferyczne o dużej amplitudzie, wzbudzane przez prom kosmiczny podczas startu. Journal of Geophysical Research: Space Physics, 95 (A11), 19037-19044.
43. Kaschak G. (1969) „Long-range Supersonic Propagation of Infrasonic Noise Generated by Missiles”, J. geophys, Res. (Fizyka kosmiczna), 74, 914-918
44. Von Muggenthaler E. (2013). Rezonans żyrafy Helmholtza . W Proceedings of Meetings on Acoustics ICA2013 (t. 19, nr 1, s. 010012). JAK.
45. Émeline Ferard, „  Wyjaśniono komunikację infradźwięków słoni  ” , na Maxisciences.com ,4 sierpnia 2012
46. André Beaumont () Krtań i infradźwięki słonia afrykańskiego (Loxodonta africana) SNV, University of Jussieu
47. "  'Świat ciszy' i walenie  " , na GREC ,29 lipca 2009(dostęp 6 października 2020 r . ) .
48. „  Badania  ” , na temat Le Soir (dostęp 16 maja 2021 r . ) .
49. Von Muggenthaler, E., Baes, C., Hill, D., Fulk, R. i Lee, A. (1999). Infradźwięki i wokalizacje o niskiej częstotliwości od żyrafy; Rezonans Helmholtza w biologii. Materiały Konsorcjum Badawczego Rivebanks ds. Biologii i Zachowania.
50. Badlangana NL, Adams JW i Manger PR (2011). Ocena porównawcza wielkości zatoki czołowej powietrza żyrafy (Giraffa camelopardalis) . Anat Rec. ; 294 (6): 931–40.
51. Bashaw MJ (2003). Zachowania społeczne i komunikacja w stadzie żyraf w niewoli (praca doktorska). Atlanta: Georgia Institute of Technology
52. Baotic, A., Sicks, F. i Stoeger, AS (2015). Nocne „brzęczące” wokalizacje: dodanie kawałka do układanki komunikacji głosowej żyrafy . Notatki badawcze BMC, 8 (1), 425.
53. (w) John Geirland, „  The Sound of Silence  ” , artykuł w sieci ,2006
54. Bedard, A. i Georges, T. (2000). Infradźwięki atmosferyczne . Akustyka Australia, 28 (2), 47-52.
55. Balachandran, NK, Donn, WL i Kaschak, G. (1971) „O propagacji infradźwięków z rakiet: skutki wiatrów”. The Journal of the Acoustical Society of America, 50 (2A), 397-404 ([at https://asa.scitation.org/doi/abs/10.1121/1.1912649 streszczenie])
56. McLaughlin, KL, Gault, A. i Brown, DJ (2000). „Wykrywanie infradźwięków startów rakiet”. APLIKACJE NAUKOWE INTERNATIONAL CORP (SAIC) ARLINGTON VA. ( podsumowanie )
57. Sabatini R, Marsden O, Bailly C i Bogey C (2016) ≪ Liczbowe badanie nieliniowej propagacji infradźwięków w wietrznej atmosferze ≫, J. Acoust. Soc. Pom., 140 (1), 641-656
58. Sabatini R (2017) ≪ Numeryczne modelowanie propagacji infradźwięków w atmosferze ziemskiej ≫, rozprawa doktorska DGA/CEA, ECL - nr 2017LYSEC04
59. Sabatini R, Marsden O, Bailly C & Gainville O (2015) ≪ Numeryczna symulacja propagacji infradźwięków w atmosferze ziemskiej: badanie pary przylotów stratosferycznych ≫, Procesy konferencji AIP, Najnowsze osiągnięcia w akustyce nieliniowej, wyd. przez Blanc-Benon, P., Sparrow, VW & Dragna, D., 1685, ( ISBN  978-0-7354-1332-0 ) , 090002, 1-4.
60. Biały E (1985). „Obserwacje w górnej atmosferze fal infradźwiękowych ze źródeł naturalnych lub sztucznych”, Ann. Geofizy. (Francja) 3, 673–687
61. Sabatini R, Bailly C, Marsden O & Gainville O (2016) ≪ Charakterystyka absorpcji i efektów nieliniowych w propagacji infradźwięków przy użyciu rozszerzonego równania Burgersa ≫, Geophysical Journal International, 207, 1432-1445
62. Marsden, O., Bogey, C. & Bailly, C., (2014) ≪ Badanie propagacji infradźwięków oparte na rozwiązaniach różnic skończonych wyższego rzędu równań Naviera-Stokesa ≫, J. Acoust. Soc. Am., 135 (3), 1083-1095.
63. Sabatini R, Marsden O, Bailly C & Gainville (2016) ≪ Propagacja infradźwięków dalekiego zasięgu w oparciu o równania 3-D Naviera-Stokesa ≫, 22. Konferencja Aeroakustyczna AIAA / CEAS, Lyon, 30 maja - 1 czerwca.
64. „trudno uwierzyć, że jego energia może być porównywalna do 2-3 bomb wodorowych” w Xun-Ren Y. i Jin-Lai, X. (1986). „Wykrywanie i analiza fal infradźwiękowych związanych z tragiczną eksplozją amerykańskiego promu kosmicznego„ Challenger ””. Journal of Low Frequency Noise, Vibration and Active Control, 5 (3), 100-103
65. Clery, D. (2009) „Monitorowanie zakazu testowania: nie ma gdzie się ukryć”; Nauka 24 lipca: tom. 325, wydanie 5939, s. 382-385 | DOI: 10.1126 / nauka.325_382 ( podsumowanie )
66. Mimoun, D., Garcia, R., Cadu, A., Cutts, J., Komjathy, A., Pauken, M., ... & Stevenson, D. (2017, kwiecień). „Odkrywanie struktury wnętrza Wenus technikami infradźwiękowymi”. W EGU Streszczenia Konferencji Zgromadzenia Ogólnego (t. 19, s. 10471) | abstrakcyjny

Załączniki

Powiązane artykuły

• Ultradźwięk
• Psychoakustyka
• Widmo dźwięku
• Władimir Gawreau
• Próg słyszenia
• Próg słyszalności
• Mikrobarograf  (pl)
• Aktywna kontrola hałasu
• Infradźwiękowy alarm antywłamaniowy

Linki zewnętrzne

• Dźwięk i sinusoidalne odpowiadające od 20 Hz do 20 kHz