Horemheb

Horemheb
Obraz poglądowy artykułu Horemheb
Szczegół posągu Horemheba i Horusa
Okres Nowe Imperium
Dynastia XVIII th  Dynastii
Funkcjonować Faraon Egiptu
Poprzednik A
Daty funkcji -1343 do -1315 (wg DB Redford )
-1335 do -1308 (wg D. Arnold , AH Gardiner )
-1335 do -1304 (wg RA Parker )
-1334 do -1306 (wg E. Hornung )
- 1328 do -1298 (wg AD Dodson )
-1327 do -1295 (wg KA Kitchen )
-1326 do -1299 (wg C. Aldred )
-1323 do -1295 (wg J. Malek , I. Shaw , M Lehner , British Museum , N. Grimal )
-1321 do -1294 (wg J. von Beckerath )
-1321 do -1292 (wg EF Wente )
-1319 do -1292 (wg R. Krauss , Murnane)
- 1305 do -1292 (wg HW Helcka )
Następca Ramzes  I st
Rodzina
Wspólny Amenye
Dzieci) Kilka martwych urodzeń (niepewne)
Drugi małżonek Moutnedżemet
Pogrzeb
Rodzaj Grób
Strona Dolina Królów , grób KV57
Data odkrycia 1908
Odkrywca Edwarda Russella Ayrtona
Wykopaliska 1908 do 1912: wykopaliska Edwarda Russella Ayrtona pod kierownictwem Theodore Monroe Davisa
1934: prace restauracyjne i konsolidacyjne Egipskiej Służby Zabytków
1994 i od tego czasu: prace konserwatorskie Najwyższej Rady Starożytności
Obiekty Pozostałości posągów nagrobnych ,
resztki skrzyni kanopskiej (odrestaurowanej i wystawionej w Muzeum Kairskim ),
zatyczki do kanopów z wizerunkiem króla,
zewnętrzny sarkofag wciąż na swoim miejscu w hypogeum, pokrywa rozbitego sarkofagu (odrestaurowana i włożona z powrotem miejsce od)

Horemheb był ostatnim faraonem z XVIII XX  dynastii . Według historyków, którzy przekazali nam jego teksty, Manethon nazywa go Horus lub Armaîs.

Pochodzący z Hout Nesout w środkowym Egipcie, niedaleko Amarny i Hermopolis Magna , Horemheb nie jest pochodzenia królewskiego. Pochodzi prawdopodobnie ze szlacheckiego rodu Sokoła z rozpostartymi skrzydłami lub ma skromniejsze pochodzenie. Z pewnością należy do kasty wojskowej w momencie, gdy pojawia się w oficjalnych tekstach, świadczących o okresie przejściowym między dwiema wielkimi dynastiami Nowego Państwa .

Horemheb będzie miał ogromny wzrost na dworze królewskim kraju, który cierpi z powodu wstrząsów wywołanych reformą religijną Atonów .

To wzniesienie miało miejsce zwłaszcza za panowania Tutanchamona . Został pierwszym człowiekiem państwa po faraonie , wstąpił na tron ​​po wygaśnięciu dynastii Tutmozisów.

Jego znaki królują dwa cele, jeden z XVIII th  dynastii i że w okresie Amarna .

Stanowi przejście między dwoma głównymi okresami Nowego Królestwa i symbolizuje przejęcie władzy królewskiej przez klasę wojskową kraju, która stała się coraz potężniejsza w Egipcie, który następnie kontrolował rozległe imperium i reprezentował jedną z głównych potęg. w regionie.

Biografia

Genealogia

Rodzice Horemheba pozostają do dziś nieznani, ze względu na brak dokumentu dokładnie rzucającego światło na jego pochodzenie. Inskrypcje i źródła, które poprzedzają panowanie Horemheba, nie dotyczą jego rodziny.

Głównym tekstem, który w syntetyczny sposób opisuje jego karierę przed wstąpieniem na tron Horusa , jest tekst koronacyjny, który znajduje się na odwrocie grupy rzeźbiarskiej reprezentującej króla w towarzystwie królowej Mutnedżemet . Ta rzeźbiarska grupa jest przechowywana w Muzeum Egipskim w Turynie .

W tym oficjalnym tekście przytaczane są niektóre tytuły dygnitarza, którym był wówczas. Wśród tych ostatnich znajdujemy stanowisko wodza proroków Horusa z Hout Nésout , miasta, z którego pochodzi jego rodzina. Tytuł ten, który pojawił się w Starym Państwie, stał się przywilejem nomarchów w Państwie Środka . Stolica XVIII E  nomesu Górnym Egipcie, miasta Hout Nésout - co można dosłownie przetłumaczyć przez „Zamek króla” - miała za główny kult boga Horusa z Hout Nésout . Ta boskość tworzy rdzeń samego imienia Horemheb, co w starożytnym Egipcie oznacza „Horus świętuje”. Ta wskazówka w tytułach oficera Horemheba mogła zatem wskazywać na szlachetne pochodzenie jego rodziny. Otrzymałby ją w spadku po swoim ojcu, który sam otrzymałby ją w spadku.

Nie znaleźliśmy jednak żadnych pomników ani świadectw Horemheba wobec jego rodziców i przodków, których nie omieszkałby zrobić, gdyby jego pochodzenie było w wysokim stanie. Może równie dobrze pochodzić z bardziej skromnej rodziny lub prostych żołnierzy, którzy w XVIII E  dynastii reprezentowania rosnącą kasty w egipskim społeczeństwie. Płaskorzeźby jego memfickiego grobowca, którego dekoracja poprzedza wstąpienie do rodziny królewskiej Horemheba, reprezentują jedynie funkcje związane z administracją wojskową. Jest więc pewne, że jest zawodowym żołnierzem, który bardzo wcześnie wstąpił na służbę swojej królewskiej mości i piął się po szczeblach kariery.

W tym przypadku, Horemheb mogło być jak dwóch imienników przodków wojskowych, którzy żyli w XVIII XX  dynastii , jeden w panowania Totmesa  I st a jednym z Totmesa  IV . Ten ostatni również ma grób w Tebach i mógłby być jego dziadkiem. Zaniósł tytuły z nadinspektor świętej Bydło , kapitan łuczników i królewskiego pisarza rekrutów . On jest również reprezentowana w grobie jako opiekun Amenemipeta, córką Totmesa  IV , funkcja, która łączy go ściśle do rodziny królewskiej.

Tytuł

Horemheb

Kariera dyplomatyczna i wojskowa

Wydaje się, że kariera Horemheba na dworze ostatnich potomków rodziny panującej rozpoczęła się za panowania Echnatona i że jego awans był następnie szybki.

Niektórzy specjaliści widzą w nim tę samą postać, co Paatonemheb , czyli „Aten świętuje”, głównodowodzący za panowania Echnatona, który przygotował pochówek w stolicy króla w Amarnie . W tej hipotezie zmieniłby swoje imię po powrocie do tradycyjnej religii, ponieważ Horemheb „Horus świętuje”. Ale istnieje równie wiele przypuszczeń, że ci dwaj żołnierze to oddzielne osoby.

Zresztą współczesne źródła potwierdzają, że na początku swojej kariery był królewskim skrybą. Kadra wojskowa i oficer armii królewskiej, jego wpływy polityczne były już dobrze rozwinięte za panowania Tutanchamona , którego został doradcą i prywatnym sekretarzem.

Następnie został mianowany na prestiżowe stanowisko zastępcy króla na całą ziemię lub na rzecznika króla w Egipcie i we wszystkich obcych krajach, funkcję podobną do funkcji ministra spraw zagranicznych. Stał wówczas na czele armii, nosząc tytuły przełożonego generałów Pana Obojga Ziem i generalissimusa , najwyższych urzędów administracji wojskowej kraju.

Jako taki, reprezentując króla poza granicami Egiptu, bierze udział w dość ważnej konfrontacji z Hetytami, która zakończyła się klęską pod Amqa, niedaleko Kadesz. W Nubii osobiście prowadzi misję dyplomatyczną, jego akcja zaowocuje oficjalną wizytą księcia Miam na dworze Tutanchamona . Ta oficjalna wizyta, której towarzyszą bogate hołdy, jest prowadzona przez wicekróla Nubii , królewskiego syna Koush Houy, który będzie reprezentował scenę w swoim grobowcu w Tebach .

Współczesne płaskorzeźby z tego okresu, w tym te znalezione w grobowcu generała w Sakkarze , przedstawiają parady więźniów z odzyskanych regionów. Zostają zabrani do niewoli wraz z majątkiem i rodzinami na dwór królewski. Wśród reprezentowanych grup etnicznych są również Libijczycy, co sugeruje, że generał działał również na Pustyni Zachodniej, aby powstrzymać tam ludy koczownicze, które regularnie groziły przekroczeniem granic kraju i osiedleniem się na bogatych ziemiach Nilu i delta Fajum .

Oprócz pełnienia funkcji pierwszego ambasadora króla i szefa administracji wojskowej, organizował także wyprawy zawodowe jako skryba rekrutów i przełożony rekrutów Władcy Obojga Ziem . Te ekspedycje wymagały rygorystycznej organizacji i dużej siły roboczej, którą armia w czasie pokoju zapewniała w dużej mierze, oprócz swojej klasycznej roli zabezpieczania długich procesji, które w ten sposób przemieszczały się w regionach często niegościnnych, a czasami odwiedzanych przez bandy nomadów. Ci ostatni nieustannie zagrażali szosom i kopalniom. Jednak na potrzeby programu architektonicznego Tutanchamona pewne jest, że potrzebna była duża ilość materiałów budowlanych. W całym Egipcie świątynie, niegdyś zamknięte na rozkaz Echnatona , wymagały odbudowy, wiele z nich zostało uszkodzonych przez brak konserwacji lub czasami przez ikonoklazm , zwłaszcza w Tebach . Król nie tylko otworzył na nowo sanktuaria dawnych bogów, ale zamówił nowe pomniki, których nie mógł ukończyć jego krótkie panowanie, które następnie przejęliby jego następcy.

Pod wieloma względami tytuły, które Horemheb nosi w tym okresie i które odzwierciedlają jego karierę, przypominają te Amenhotepa syna Hapu , słynnej osobowości dworu Amenhotepa  III . W szczególności można wymienić kierownika pracy na górze kwarcytowej . Oprócz zlecania wypraw w kamieniołomach w celu sprowadzenia materiałów potrzebnych do budowli panowania, funkcja ta wyróżnia go jako jednego z głównych architektów panowania młodego i ostatniego spadkobiercy linii Tutmozisa .

Polityk i dworzanin

Horemheb następnie otrzymuje w Memfis tytuł księcia repâ , to znaczy „królewskiego księcia”, honorowy tytuł, który stawia go na czele rządu kraju przed wezyrami.

Jego główne tytuły ilustrują wysoki stopień jego miejsca u króla. Zachowamy w szczególności te od dziedzicznego księcia Górnego i Dolnego Egiptu i hrabiego , jedynego towarzysza króla , pierwszego przed dworzanami króla , zwiotczałego na prawo od króla , wybranego przez króla w całym Górnym i Dolnym . Egipt: Egipt zapewni rządowi Deux Rives .

Dynamicznie wspomaga pracę reformatorską Tutanchamona . Najbliższy powiernik króla, z pewnością wpłynął na jego politykę wewnętrzną, której głównym aktem był powrót do ortodoksji religijnej i definitywne porzucenie stolicy Echnaton . Kapitał królewski ponownie przeniesiono do Teb, natomiast rozlicza sądowi władcy i jego królowej w Memphis. Podejmuje całkowitą reorganizację kraju i przywraca w nim porządek, poprawiając warunki życia ludności, wówczas pogrążonej w wielkiej biedzie.

Na dworze, jest on współczesny wielkich osobistości, które towarzyszy panowanie młodego króla, takich jak skarbnik Maya, arcykapłana Re Merire, do arcykapłana Ptah Méryptah potem jego następca Ptahemhat Ty, a zwłaszcza wezyr Ousermontou i boski ojciec i ogólnie AY , którzy przeszli przez turbulencje koniec Amarnian doświadczenia. Razem z Horemhebem tworzą prywatną radę króla, która zasiada w pałacu i administruje rządem kraju.

Te osobistości królestwa znane są z dedykacji, jakie pozostawili na cześć króla, w czasie jego panowania lub z okazji jego pogrzebu. Przedmioty ofiarowane przez niektórych z tych dostojników, noszące ich własną dedykację , zostały znalezione w wiatyku pogrzebowym, który towarzyszył faraonowi do jego ostatniego domu w Dolinie Królów . Ale przede wszystkim dzięki grobowcom wykopanym na memfickiej nekropolii możemy przywrócić obraz społeczeństwa tamtego czasu i stopień zamożności kraju dzięki płaskorzeźbom i tekstom, które noszą. Rzeczywiście, jeśli porzucenie Achetaton pozwoliło Tebom odzyskać status religijnej stolicy imperium i rodziny królewskiej, w szczególności poprzez ponowne bycie siedzibą nekropolii dynastycznej, to przede wszystkim dawna stolica z Egiptu, Memfis , który wykorzystał sytuację. Król, jego wielka królewska żona i dwór osiedlili się tam na stałe, przenosząc tam całą administrację i dwór, a także prawdopodobnie dużą część rzemieślników, którzy pracowali w stolicy Echnaton .

To właśnie w tym okresie Horemheb miał bardzo duży i bardzo wystawny pomnik grobowy zbudowany w Saqqary który odtwarza najważniejsze wydarzenia z kariery i ilustruje szczegółowo prestiżu znaku, który szybko stał się opatrznościowy człowiek, który będzie w stanie chronić kraj przed zagrożeniami zewnętrznymi i zakłóceniami wewnętrznymi.

Ten grobowiec jest wykopany na płaskowyżu nekropolii, na południe od grobli piramidy w Ounas , i ma nad nim prawdziwą świątynię grobową , której rozwój architektoniczny podążał za ewolucją kariery tego wielkiego charakteru dworu. Świątynia ta posiada pylony i dziedzińce z kolumnadami z widokiem na trójdzielną kultową kaplicę pokrytą piramidionem grobowym.

Ściany tej budowli pokryte są płaskorzeźbami wyrzeźbionymi na płytach z drobnego wapienia przytwierdzonych do ceglanych ścian. Ta koszula ze szlachetnego i historycznego materiału przedstawia główne oficjalne fakty z życia generała. Widzimy w szczególności, jak dworzanin otrzymuje z rąk suwerena „  złoto nagrody  ”. Na innych etapach pojawia się cała administracja wojskowa zajęta rejestrowaniem danin i nagród wojennych Nubii czy Syrii . Wśród przedstawionych postaci znajduje się w szczególności porucznik Horemheb, dowódca wojsk Ramose, który pomagał swemu panu w każdych okolicznościach. Organizowana jest wystawna ceremonia powrotu zwycięzcy nad wrogami Egiptu, której towarzyszy obfity bankiet i wiele uroczystości. Goście reprezentowani są indywidualnie, każdy otrzymał jeden lub dwa słoje wina w zależności od swojej rangi oraz stos żywności składającej się z pieczywa, warzyw i pieczeni. Inne płaskorzeźby przedstawiają dyplomatę, w towarzystwie swoich tłumaczy, w roli orędownika u króla dla ambasadorów syryjskich, którzy leżeli na twarzach przed królewskim baldachimem.

Oprócz tych oficjalnych obrazów pojawiły się tam również sceny z życia codziennego generała. Wiele z nich zaginęło na przestrzeni wieków, ale odkryte na miejscu zdobione bloki pozwalają odkryć dom generała, a także część dzielnicy Memphis, która go chroniła, oraz przyległy do ​​niego port, którego aktywność powraca z pewną gorączką. Możliwe, że wiele płaskorzeźb zachowanych w muzeach egipskich pochodzi z grobowca Horemheba. Niektóre z zachowanych w ten sposób scen z kultu w świątyni w regionie lub nawet z ceremonii pogrzebowych, które mogłyby być przedstawieniem grobowca generała, pożytecznie uzupełniałyby repertuar ikonograficzny pomnika. Zresztą leczenie ulgi i charakterystyczny styl czasie dokonać współczesne dzieła i wykazać finezję sztuki naskalnej w końcu XVIII th  dynastii .

Znaleziono tam posągi przedstawiające Horemheba oraz jego pierwszą żonę Amenye . Chociaż anepigrafy i niektóre niedokończone, rzeźby te ufnie przedstawiają generała i jego żonę, którzy poprzedzili go w śmierci i w grobie. Jeden z tych posągów, obecnie wystawiony w British Museum , został niedawno zidentyfikowany dzięki odkryciu na miejscu fragmentu splecionych rąk dwojga małżonków.

Inny został znaleziony niedaleko pierwotnego miejsca podczas tych samych wykopalisk. Choć posąg generała jest ścięty, a całość jest niedokończona, ta grupa rzeźbiarska pozwala docenić mistrzostwo warsztatów rzeźbiarskich z Memfis i odkryć delikatność twarzy Amenye, który nosi charakterystyczną dla epoki perukę.

Pomnik poświęcony chwale urzędnika królewskiego jest cennym elementem egiptologów znać organizację dworze królewskim i egipskiej armii w końcu XVIII XX  dynastii . Sądząc po jakości budynku i wykonaniu jego dekoracji, nie ma wątpliwości, że Horemheb zajmował wówczas miejsce faworyta u władcy.

Po śmierci młodego króla, prawdopodobnie po epizodzie „zdrady” królowej Anchesenamon, która zwróciłaby się do władcy hetyckiego, by dał mu godnego jego rangi męża do panowania nad krajem, Horemheba, jako generał-in- wódz armii królewskiej, prawdopodobnie jest odpowiedzialny za odepchnięcie Hetytów, którzy naruszają granicę, a także traktat pokojowy, który wiązał oba imperia od czasów panowania Amenhotepa  III .

Następnie koronę otacza inny minister króla, Aÿ , którego wpływy na dworze z pewnością miały być tak rozległe jak wpływ Horemheba i reprezentowały w każdym razie poważną konkurencję. Będzie panował tylko cztery lata i to wtedy Horemheb, wypierając syna Aÿ , wstąpi na tron Horusa .

Królować

W przypadku niewątpliwie przedwczesnej śmierci młodego faraona na tronie zasiada Aÿ , ostatni przedstawiciel dynastii, której nie jest nawet potomkiem. W ten sposób niewątpliwie ułatwia zasiadanie na tronie Horusa z Horemheba, który zachwyca go od syna Aÿ, Nachtmina z pomocą kapłanów Amona , pragnących zatrzeć ostatnie ślady okresu szkodliwego dla kultu ich bóg.

Adwent i koronacja

Tymczasem generał jest zajęty utrzymaniem wschodnich granic imperium. Po śmierci Tutanchamona , który zmarł bez potomków, pojawiły się kłopoty z wyborem nowego króla. Dwa teksty znalezione w archiwach dyplomatycznych Hattusy , stolicy imperium hetyckiego , z pewnością świadczą o tym niepewnym okresie. Wdowa po faraonie pisze do władcy Hatti, aby dał mu za jej męża księcia królewskiej krwi, wyraźnie odmawiając wzięcia za męża jednego ze swoich poddanych. Podejrzany Suppiluliuma wysłał następnie ambasadę do Egiptu, aby zweryfikować jego autentyczność. Wraca kilka miesięcy później z nowym listem od królowej, który potwierdza jej prośbę o małżeństwo i sojusz. Następnie mianowany zostaje książę Zannanzah i wyrusza w drogę do Egiptu, aby w towarzystwie suwerena Dwóch Ziem zapanować nad Imperium Egipskim i ostatecznie przypieczętować sojusz obu Imperiów.

Książę zostanie po drodze zabity, ofiara spisku uknutego przez partyzantów dworzan zaangażowanych w tę sprawę sukcesyjną. Chociaż imię królowej nie jest wymienione, egiptolodzy zgadzają się identyfikować jako Ankhesenamon , żonę Tutanchamona . Hetycki suwerenem jest rzeczywiście współczesny tym okresie i odpowiada sytuacji do końca XVIII E  dynastii . Możliwe, że Aÿ i Horemheb byli bezpośrednio zaangażowani w tę sprawę.

W każdym razie, po zamordowaniu księcia Khatti, Hetyci wchodzą w konflikt z Egipcjanami, przekraczają granicę i oblegają miasta wasali Egiptu, biorąc w szczególności cytadelę Qadech na Orontes . Garnizony egipskie są dziesiątkowane, a wielu więźniów trafia do niewoli w Hattusa . Na nieszczęście dla Hetytów niektórzy byli nosicielami dżumy, a epidemia szerzy się w kraju, co Egipcjanie zinterpretują jako owoc boskiego gniewu wobec tych, którzy złamali traktat obowiązujący od czasów Amenhotepa  III . Nawet wielki władca Hatti, Suppiluliuma  I st jest dotknięty chorobą i umiera. Jego syn Arnuwanda  II wstąpił na tron, ale przeżył tylko dwa lata, będąc ofiarą tych samych bolączek.

Horemheb następnie prowadzi wojska egipskie w tym konflikcie i udaje mu się odzyskać utracone terytoria. Podpisze pokój z Mursili  II , cesarzem Hetytów , który przejął władzę po swoim bracie. Przywrócony pokój, generał triumfalnie powraca do swojego kraju i może teraz zwrócić uwagę na Egipt.

Król Aÿ umiera, a Horemheb próbuje usunąć z tronu swojego syna Nachtmina, który znika bez śladu.

Koronacja nowego faraona odbywa się w świątyni Amona w Karnaku . Zacytowany już tekst tego przyjścia dotarł więc do nas, przedstawiając bogów, którzy nazywają generała i umieszczają go na tronie. To sam Horus prowadzi króla „w wizerunku” do Amona-Re . Wielki bóg imperium, który odzyskał swoje miejsce z rodziną królewską, z głębi swego sanktuarium potwierdza wyrocznią królewskość Horemhebowi. Ten wielki tekst podsumowuje karierę króla przed jego wstąpieniem na tron ​​i przedstawia go jako ukochanego bogów, wybranego przez bogów, którzy tworzą jego tytuł i koronują go w czasie wielkiego święta Opeta w Tebach . Z tej okazji wziął jako swoją wielką królewską żonę damę Moutnedżemet, która jest utożsamiana z imienną siostrą królowej Nefertiti . Pewne grupy rzeźbiarskie reprezentują ten moment, w którym bóg kładzie ręce na nowym faraonie, jakby przedstawiał go światu.

Czas panowania

Długość panowania Horemheba pozostaje do dziś przedmiotem dyskusji. Ze względu na kilku dokumentach datowanych odkryła dotychczas ocena ta jest różna w różnych badaniach i analizach koniec XVIII XX  dynastii .

Ogólnie rzecz biorąc, jego panowanie przypada na okres od -1323 do -1295, a czas jego panowania szacuje się na dwadzieścia siedem lat, chociaż pewne daty zapisane na pomnikach lub dokumentach panowania sugerują znacznie dłuższy czas trwania. królować.

Dotyczy to w szczególności inskrypcji z memfickiego grobowca człowieka imieniem Mes, która opowiada o niepowodzeniach administracyjnych i prawnych, jakich doświadczył dygnitarz, o procesie, który zakończy się pomyślnie dopiero za panowania Ramzesa  II . W tym tekście nie ma wzmianki o 59 -go  roku panowania Horemheba. To bardzo wysoki data jest interpretowany przez egiptologów jako chronologiczny korygowania konieczne po skasowaniu panowania Amarna w XIX th dynastię .

Pragnienie Horemheba celu przywrócenia i byłby wchłaniany liczbę lat panowania ostatnich przedstawicieli XVIII XX  dynastii , chyba bardziej prawdopodobne, że korekta ta została osiągnięta na początku następnej dynastii. Rzeczywiście, na królewskich listach Abydos i Królewskiego Kanonu Turyńskiego skrybowie w ten sposób przypisują go bezpośrednio do panowania Amenhotepa  III , tak że rachuby jego lat panowania sumują się w ten sposób z latami władców Amarni z XVIII wieku.  dynastia , ofiary ramesside damnatio memoriae .

Powrót do stabilności

Niezależnie od długości panowania Horemheb jawi się jako odnowiciel ustalonego porządku, na co wskazuje jego królewski tytuł. Podtrzymuje absolutną rolę faraona, pozując na godnego spadkobiercę największych władców dynastii. W kontaktach dyplomatycznych z księstwami Bliskiego Wschodu korespondenci nazywają je „Moim Słońcem”, tytułem już noszonym przez Amenhotepa  III i odzwierciedlającym królewskie pragnienie nadania temu ogromnemu imperium jedności rządu i wiary.

Przejął politykę restauracyjną zapoczątkowaną przez Tutanchamona i rozwinął ją za pomocą dekretów, które umieścił na wielkich stelach wznoszonych w głównych świątyniach kraju. To sprawia, że publiczne swój program panowania, w tym edykcie umieszczonych w steli, który został znaleziony w podnóża X th  pylon w świątyni Amona-Re w Karnaku , steli odzysku, prawdopodobnie sfałszowane do Tutanchamona . Aby bronić i chronić ludzi przed kradzieżą, korupcją i władzą urzędników, wprowadził szereg środków represyjnych z natychmiastowymi karami.

W Memfis za jego panowania następuje śmierć boga Apisa , żywego wcielenia boga Ptaha . Kontynuując tradycję, kazał mu zbudować grobowiec na nekropolii miasta. Pogrzeb boga organizowany jest z wielkim przepychem i przepychem, mumii byka towarzyszą cztery duże alabastrowe wazony kanopskie i cała kolekcja uchebti . Choć fakt ten jest oficjalnym aktem panowania, nie jest jednak datowany, pozbawiając nas elementu przydatnego do zrozumienia chronologii czasu.

Kulty dawnych bogów zostają przywrócone, a świątynie ponownie otwierane, a nawet odnawiane, odbudowywane. Te fundacje religijne otrzymują nową ziemię, a fyle zostają odtworzone. W ten sposób król rozluźnia uścisk centralizacji zbyt wzmocnionej za poprzednich rządów. Horemheb następnie umieszcza nowych ludzi na strategicznych stanowiskach głównych instytucji, a tym samym prowadzi decentralizację ziemi.

W ten sposób zreorganizował administrację, sądy, skarbiec , ustalił nowe podatki i potwierdził w ich funkcji wezyra Górnego Egiptu , rezydującego w Tebach, i Dolnego Egiptu , który rządził z Memfisu .

Na tych kluczowych stanowiskach rządu kraju król umieszcza zaufanych ludzi, takich jak on, z wojska. Najsłynniejszy z nich, wezyr Dolnego Egiptu , Pa-Ramessou , został później powołany do świetlanej przyszłości, będąc pod koniec panowania mianowany „dziedzicznym księciem”, tak jak wcześniej Horemheb był pod rządami Tutanchamona . Wezyr z Górnym Egipcie może być najstarszy syn PA-Ramessou , General Sethi . Ci dwaj ministrowie reprezentują króla i jego władzę nad całym terytorium zawartym w klasycznych granicach kraju.

Za jego panowania Teby ponownie stały się centrum religijnej uwagi kraju, stopniowo odzyskując chwałę przyćmioną przez religijne doświadczenia Echnatona . Rozkaz króla zatarcia najmniejszych śladów jest szczególnie przestrzegany w wielkim mieście boga Amona , czego dowodem są niezliczone bloki kamieni powstałe w wyniku tej rozbiórki, talatates , których królewscy architekci wykorzystają jako materiał. i pylony budynków królewskich. Wszędzie tam, gdzie najnowsza historia kraju miała blizny z tego okresu uważane za szkodliwe, królewscy architekci i rzemieślnicy interweniują pod kierunkiem krewnych króla.

Wydaje się więc, że sama Dolina Królów była miejscem prób grabieży, o czym świadczą jedynie ślady interwencji Maji. W ósmym roku panowania Maja, która podobnie jak Horemheb rozpoczęła karierę pod panowaniem Tutanchamona , z rozkazu króla otworzyła grób Totmesa  IV i kazała go odrestaurować, odnotowując na murach protokół swojej interwencji. przedpokoju sklepienia i ponownie zapieczętuj grób.

Grobowiec Tutanchamona mógł zostać naruszony po raz pierwszy w tym okresie lub tuż przed, przynajmniej niedługo po pochówku młodego faraona. Rezultatem będzie nieład, który panował tam, gdy został odkryty w 1922 roku przez Howarda Cartera . Archeolog szacuje, że ten akt wandalizmu miał miejsce między szóstym a szesnastym rokiem panowania Horemheba. Oficerowie faraona pośpiesznie przywróciliby i zamknęli królewski pochówek. Maja, która nadzorowała pogrzeb młodego króla, prawdopodobnie po raz kolejny pracowała nad przywróceniem porządku na królewskiej nekropolii. Oficjalna pieczęć nekropolii, za którą był odpowiedzialny, jest ponownie umieszczona na drzwiach prowadzących do królewskiego skarbca.

Ta wysoka osobistość dworu królewskiego, przełożona skarbników królewskich , co czyni go ministrem finansów królestwa, kierowała całą częścią administracji królewskiej i zajmowała rangę równorzędną z wezyrami na dworze.

Miał też duży i rozległy grób zbudowany w Sakkarze ze świątynią kultu pokrytą malowanymi płaskorzeźbami, z pylonem wychodzącym na dziedziniec z kolumnadą tworzącą zadaszoną galerię. Otwiera się na centralną część, która kiedyś była ozdobiona posągiem przedstawiającym go w towarzystwie jego żony Mérit. Te wysokiej jakości rzeźby zostały wyprodukowane w najlepszych warsztatach królewskich i należą do arcydzieł rzeźby Nowego Państwa . Następnie szedł drugi dziedziniec, tym razem perystyl, który poprzedzał trzy kaplice kultu zmarłego i jego żony. Plan świątyni kultu Maji i jej żony Merit jest równie skomplikowany jak plan Horemheba, co jest oznaką prestiżu, jaki wysoki urzędnik osiągnął na dworze królewskim.

W Nubii i na skolonizowanych terytoriach Sudanu aż do Napaty sprawna administracja wojskowa, kierowana przez królewskiego syna Kusha, utrzymuje porządek i gwarantuje szlaki handlowe z resztą Afryki . W te regiony wysyłane są ekspedycje karne, aby zredukować wszelkie ślady buntu wśród ludów południa. Świadczą o tym wielkie płaskorzeźby opowiadające o zwycięstwach króla wyryte na ścianach spéos Gebel Silsileh , a daniny przywiezione przez wojska egipskie wspominają współczesne grobowce tebańskie.

Zapewniając w ten sposób dostęp do kopalni złota w Ouaouat, które rozciągają się między Nilem a Morzem Czerwonym , król zorganizował także wyprawę do krainy Punt , ożywiając dobrobyt pierwszych dni dynastii. Z tego regionu pochodzi wiele cennych towarów, takich jak kość słoniowa, skóry zwierzęce, kadzidło i mirra, które ofiarowuje się bogom.

Z delty wyruszają także wyprawy górnicze w turkusowych kopalniach Synaju . Surowce te były niezbędne dla gospodarki świątyń i dworu oraz bezpośrednio zasilały instytucję skarbu.

Ta efektywna polityka gospodarowania zasobami i kontroli towarów i towarów sprzyja handlowi, a bogactwo ponownie napływa do kraju, umożliwiając finansowanie wielkich projektów panowania.

Budowniczy

Z jego działalności jako budowniczego królewskiego znajdujemy jego interwencję od delty Nilu do Nubii .

W starożytnym mieście Avaris prowadził prace restauracyjne lub rozbudowy świątyni Seta . Organizuje tam również bazę wojskową, której położenie na obrzeżach wschodniej delty rzeki pozwala na sprawną reakcję w razie potrzeby. W tym podąża za przykładem Totmesa  III i tym samym wyprzedza politykę międzynarodową dynastii XIX E, która ostatecznie ustanowi tam swoją stolicę.

Liczne ślady noszące jego imię odkryte w Heliopolis i okolicach, w szczególności jako materiały powtórnie użyte do budowy meczetów w mieście Kair , świadczą o pracy króla na rzecz bóstw starego miasta, które następnie odzyskały swoją rolę jako główne miasto boga słońca, Re - Horakhti - Atum .

Interweniuje w Memfis, gdzie dwór został ustanowiony od czasów panowania Tutanchamona . Nekropolia Sakkary była wówczas nekropolią szlachty i rozwinęła się tam cała dzielnica rzemieślników, aby sprostać rosnącemu zapotrzebowaniu na budowę nowych pochówków.

To we wspaniałym grobowcu, który przygotował dla Sakkary, Horemheb zdecyduje się pochować swoje dwie żony. Z tej okazji zmodyfikowano płaskorzeźby na ścianach świątyni kultu, dodając do jej przedstawień królewski ureus, który w ten sposób sygnalizuje jej niezwykłe przeznaczenie. Ponieważ płaskowyż nekropolii nie jest zbyt wysoki, nagrobki składały się w tym czasie częściowo z podbudówki, a z drugiej z nadbudówki zbudowanej częściowo z cegły mułowej pokrytej okładziną z kamieni ciosowych, pokrytą płaskorzeźbami i malowidłami. Posągi przedstawiające zmarłego są wznoszone w częściach dostępnych dla kultu pogrzebowego. Niektóre z tych posągów zostały zrekonstruowane lub ponownie odkryte w kolekcjach starożytności egipskiej z całego świata i Egiptu, w tym w British Museum i Muzeum Egipskim w Kairze .

Zakres i złożoność tych memfickich kompleksów grobowych różni się w zależności od władzy właściciela pochówku. Stopniowo wokół pomnika Horemheba wznosi się seria grobowców, w tym grobów kapłanów mających na celu uwiecznienie kultu ich właścicieli, a także ważnych osobistości dworskich. Dzięki realizacji tych projektów wielkie miasto boga Ptaha odnajduje artystyczny rozkwit, który wytwarza wyrafinowaną sztukę odziedziczoną po stylu amarniańskim.

W środkowym i górnym Egipcie kazał odrestaurować świątynię Hermopolis Magna i interweniować w Assiout, gdzie odkryta na miejscu stela świadczy o pracy, którą król zlecił wykonać w świątyni boga Oupouaout . W Abydos interweniuje i przywraca kult Ozyrysa , umieszczając w swojej świątyni posągi przedstawiające go w towarzystwie bogów. Do tych prac zlecił rozbiórkę świątyń starożytnego miasta Echnaton, które następnie stały się użytecznym kamieniołomem do budowy nowych pomników.

W ten sposób Horemheb zbuduje w świątyni Amona Re w Karnaku trzy duże pylony, które wyznaczają główne wejścia do wielkiego sanktuarium stolicy Górnego Egiptu . Jego imię Dwóch Kochanek , jedno z pięciu imion, które otrzymał podczas koronacji, kwalifikuje go jako „Tego, który dokonuje wielkich cudów w świątyni Karnaku”. Jest to dosłownie proklamacja jego programu architektonicznego dla Karnaku .

Wieża II e  umieszczona przed wieżą Amenhotepa  III jest nowym wejściem monumentalnego portalu temenos świętego boga cesarskiego, który jest powiększony w tym celu. Stworzył nową przestrzeń, w której w kolejnych pokoleniach wzniosą się setki kolumn wielkiej hipostylowej sali świątyni. Na ogół jemu przypisuje się dużą centralną kolumnadę, analogicznie do dużej kolumnady świątyni w Luksorze zbudowanej za panowania Amenhotepa  III . Wykopaliska i staranne zbadanie tego wspaniałego budynku w Karnaku wykazały, że jego powstanie sięga czasów Horemheba. Jego fundamenty są w istocie składa się z tysięcy Gem-Paaton talatates , a ściany, które łączą dwa pylony zostały zbudowane w czasie panowania pokazując, że projekt został zaplanowany przez króla. Dowodzić jego wezyrowie załączeniu się szczególnie do realizacji i zakończenia podczas swoich kolejnych panowania na początku XIX th dynastii .

Na południe od głównej osi wielkiej świątyni Amona-Re , on wzniesiony IX th i X th  ukończenie dużych pylony Propylaeum uroczyste otwarcie na innych świątyniach miasta w tym Mut , który łączy przez Dromos . Badania i wyrobiskach IX th  pylon ujawnił, że pierwsze fundamenty napełniania pomnika składały się z dużych bloków piaskowca z budynków sprzed panowania Amenhotepa  III , Echnatona i Tutanchamona dotychczas nieznany. Odkryto tam również dużą liczbę talatatów . O dziwo, jeśli niektóre z tych pomników były wbijane, inne po prostu rozbierano, zachowując w ten sposób część ich dekoracji. Cierpliwa praca archeologów, którzy sporządzili listę, sfotografowali i posortowali każdy z tych bloków, umożliwiła w Muzeum Luksorskim rekonstrukcję , niczym wielką łamigłówkę, całego odcinka ściany jednego z sanktuariów słonecznych wybudowanych na wschód. Karnak na początku panowania Echnatona .

Mury, które w ten sposób łączą ten ciąg pylonów, otrzymują następnie nowe odznaczenie opowiadające o głównych wydarzeniach panowania, w tym w szczególności o defiladzie jeńców przywiezionych z królewskich wypraw wojennych i poświęconych triadzie tebańskiej i wstępujących w szeregi robotników tworzących dołączony personel w świątyniach. Reprezentowany jest tam również powrót ekspedycji wysłanej do serca kraju Punt , nawiązując tym samym do wielkich epok XVIII e .  dynastii .

W Luksorze , na południe od tego kompleksu, kazał ukończyć dekorację świątyni Amona-Mina i ponownie wpisać swój kartusz na płaskorzeźbach Tutanchamona , przyczyniając się w ten sposób do wymazania z pamięci świątyń panowania efemerycznego władcy .

Na zachodnim brzegu Teb zbudował swoją świątynię grobową na południowy zachód od wielkiej świątyni Kom el-Hettan , niedaleko małej świątyni Thoutmôside Amona de Djêmé w Medinet Habu . Ta świątynia grobowa lub świątynia licząca miliony lat była początkowo planowana dla Tutanchamona, a następnie przywłaszczona przez Aÿ . Horemheb z kolei je uzurpuje, rozwija i dopełnia dekorację. Składa się z trzech pylonów z cegły mułowej w rzędzie wyznaczających tyle samo dziedzińców ceremonialnych, a całość otoczona jest murem również z cegły, który wyznacza temenos, w którym odkryto ruiny świątynnych sklepów i warsztatów. Wreszcie ostatni pylon, tym razem z kamienia, służy jako fasada samej świątyni, która składa się z ostatniego dziedzińca otoczonego kolumnadami. To poprzedza sali kolumnowej z widokiem na teren sanktuarium poświęcone kultowi faraona i boga Amona, który udaje się co roku w dużej procesji do królewskich pogrzebowych świątyniach podczas Piękne Święto Doliny . Odkryto tam wiele posągów z imieniem króla, niektóre kolosalne, które często odzyskiwano podczas panowania poprzedzającego rządy króla. Zauważymy między trzecim a czwartym pylonem tej grupy kultu obecność ceremonialnego pałacu. Jeśli więc ogólny plan, chociaż w zmniejszonych proporcjach, jest zgodny z planem [[Świątynia milionów lat Amenhotepa III | wielka świątynia milionów lat Amenhotepa  III ]], plan Horemheba zawiera już elementy składowe fundamentów królewskich XIX th dynastii .

W Dolinie Królów , w przeciwieństwie do grobowca Tutanchamona ( KV62 ), którego nie dotyka, grobowiec Aÿ jest otwarty, opróżniony z zawartości, a naboje króla wymazane, kończąc tym samym jego skazanie na damnatio memoriae . Ta ostateczna profanacja jest z pewnością dziełem Horemheba, który wykopał równolegle do swojego nowego grobowca, KV57 , którego architektura i dekoracja królewska zapowiadają wielkie grobowce Seti  I st i jego syna Ramzesa  II .

Do kopania grobu Horemheb odtwarza instytucję grobu, która zależy bezpośrednio od Skarbu i wezyra . To za jego panowania najstarsza dzielnica Place de la Vérité znajduje się na terenie Deir el-Médineh , wioski rzemieślników i robotników odpowiedzialnych za wykopanie i dekorację ostatniej rezydencji króla.

W Gebel Silsileh, w którym znajdują się kamieniołomy dostarczające większość materiałów potrzebnych do tego nowego programu budowlanego, Horemheb ma wykopane duże łuski . Miejsce to było również centrum dużych corocznych ceremonii związanych z wylewaniem Nilu i zostało już wyróżnione przez poprzednich władców, którzy w szczególności zostawili stele wyryte tam na klifie. Poświęcona triadzie tebańskiej, a także bogom Nilu i własnemu kultowi, świątynia ta jest otwarta od frontu dużą galerią z filarami.

Na osi wejścia znajduje się kaplica kultu. Po obu stronach galerii znajdują się nisze, w których wyrzeźbione są rezerwowe przedstawienia w kręgu króla i czczonych tu bóstw. Ściany spéos pokryte są płaskorzeźbami przedstawiającymi wydarzenia z czasów panowania, takie jak np. wyprawy do Nubii. Widzimy w szczególności scenę, w której król siedzący w majestacie na tronie niesionym przez dwunastu żołnierzy gwardii królewskiej, każdy w peruce ozdobionej strusim piórem, podąża za procesją więźniów sprowadzonych z powrotem po jego zwycięstwie.

W Nubii, w miejscu Abu Oda, Horemheb kazał wykopać kolejne speos poświęcone Amonowi-Re , Thotowi i Chnumowi . To małe sanktuarium skalne jest wykute w klifie z widokiem na Nil . Dostępna od brzegu rzeki schodami, które prowadzą na mały dziedziniec otwierający się na pomieszczenie z czterema kolumnami. Ten ostatni rozdziela trzy pomieszczenia wykute w skale, w tym dwa magazyny, a na osi naos, w którym znajdowały się boskie posągi. Płaskorzeźby na tym fundamencie pokazują, że król składa ofiary bóstwom i tam też znaleziono stele panowania. Rozpoznajemy tam rodzajową formę wielkich spéos, które zostaną później zbudowane przez Ramzesa  II na całym terytorium egipskiej Nubii . Tutaj również czczone bóstwa są w związku z Nilem , bogiem rzeki gwarantującym dobrobyt Obojga Ziem.

Jeszcze dalej na południe, w Gebel Barkal , król kontynuuje dzieło swego dawnego mistrza Tutanchamona, rozbudowując sanktuarium poświęcone postaci boga Amona czczonego w tym regionie.

Wszędzie Horemheb pozostawi posągi z jego imieniem pojawiające się obok głównych bogów kraju, tłumacząc w ten sposób swoje reformatorskie działanie na rzecz tradycyjnej religii egipskiej i w reakcji na doświadczenie kultu jedynego dysku boga Atona .

Koniec panowania

Po raz pierwszy ożenił się z niejakim Amenye , podczas swojej koronacji poślubił Lady Moutnedżemet , która być może jest siostrą Nefertiti , co zbliżyłoby go - choć bez legalności krwi - do starej panującej rodziny. Wygląda na to, że Amenye zmarł na początku panowania. Została pochowana we wspaniałym grobowcu zbudowanym w sercu nekropolii memfickiej.

Nie mając prawowitego syna, mianował swojego zaufanego człowieka wezyrem i generałem naczelnym Pa-Ramassou jako następcą .

Zgodnie z niedawnym odkryciu w Dolinie Królowych grobu Tanedjemet królewska żona wcześniej nieznane początki XIX XX dynastii , niektóre egiptologów wierzyć, że ona jest córką wielkiego królewskiego żony Mutnedżmet i Horemheba. Król oddałby ją za żonę pierwszemu sędziemu w kraju lub swemu synowi. Jeśli tak jest, to ten więz krwi legitymizowałby objęcie tronu tej rodziny z okolic Tell el-Dab'a w delcie .

W każdym razie książę koronny i jedyny przyjaciel króla zostanie koronowany na imię Ramzesa  I st . Władza przechodzi od „cywilnych” faraonów do „wojskowych” faraonów, czyli z ciała generałów.

W przeciwieństwie do jego bezpośrednich poprzedników, pamięć Horemheba będzie czczona w początkach kolejnej dynastii.

W rzeczywistości, pierwszy grób, który zbudował w Saqqary schronów, oprócz szczątków królowej Moutnedjemet, tych wtórnych pochówków z okresu Ramesside, w tym chyba że z Bentanat , jednej z córek i wnuczek Ramzesa  II. . Archeolodzy z Egipskiego Towarzystwa Eksploracyjnego znaleźli tam dwóch Szabtisów na jego nazwisko, którzy kontynuują prace wykopaliskowe w okolicy i przywracają odkryte tam grobowce.

Nekropolia dostojników dworskich wielkich faraonów młodego XIX th dynastia będzie znajdować się blisko tej prawdziwej świątyni poświęconej grobowej kultem Horemheba stać rodzajem odniesienia. W szczególności znaleźliśmy stele i dedykacje kapłanów memfickich związanych z kultem króla za czasów pierwszego Ramzesa. Ich grobowce są niewątpliwie ustawione w pobliżu pierwszego pomnika Horemheba.

Pogrzeb

Chociaż miał ogromny pochówek zbudowany w Memfis w czasie, gdy przebywał tam dwór Tutanchamona, został pochowany w jego hypogeum, grobowcu KV57 , w Dolinie Królów .

Plan ten grobowiec zapowiada, że wielkich grobowców XIX th dynastii , z kilku zjazdach schody, korytarze prowadzące do pomieszczeń wykorzystywanych przedpokoi, dobrze zaprojektowane jako dużo złodziei dala spektrum ochronie sklepienie infiltracji wody, które czasami zalewa Dolina Królów . Prostoliniowy zespół prowadzi do dużej komory grobowej, w której znajdowało się ciało zmumifikowanego króla i niegdyś chronione szeregiem sarkofagów i kaplic.

Tylko zewnętrzny sarkofag króla pozostał na miejscu i nadal znajduje się pośrodku komory grobowej króla. W czerwonym kwarcycie ozdobiona jest pod kątem wyobrażeniami bogiń Izydy , Neftydy , Neith i Serket, podobnie jak królewskie sarkofagi jego bezpośrednich poprzedników.

Ten pochówek jest technicznie innowacyjny, ponieważ zastosowanie wklęsłego reliefu zastępuje malowanie na tynku lub tynku. Jego dekoracja na niebieskim tle ożywia tradycję, w szczególności dekoracją grobowca Amenhotepa  III, która przedstawia podobne sceny. Z drugiej strony jest to pierwszy grobowiec, który w swoim programie dekoracyjnym prezentuje rozdziały Księgi Drzwi , mitologicznej ozdoby podróży w zaświaty duszy w towarzystwie bogów, która będzie szeroko rozwijana w grobowcach królewskich w okresie Ramesside że obserwuje.

Całość jest niedokończona, jedynie przedpokoje są starannie wykończone. Dekoracja piwnicy pozostała w szkicowej formie. Ogólne wrażenie jest takie, że prace przerwała śmierć króla.

Zrabowany od starożytności grób Horemheba przyniósł pozostałości królewskiego wiatyku pogrzebowego, z których większość można dziś oglądać w British Museum . Odnaleziono więc drewniane posągi nagrobne pokryte czarnym bitumem. Chociaż złote liście, które kiedyś je pokrywały, zostały splądrowane, interesujące jest porównanie ich z nienaruszonymi przykładami znalezionymi w grobowcu Tutanchamona . Grób Horemheba miał być, podobnie jak jego młodego pana, wypełniony skarbami i wielkim bogactwem. Pozostałości puszki kanopskiej zostały odrestaurowane i są wystawione w Muzeum Kairskim ). W grobowcu znajdują się również kapsle słojów kanopskich z wizerunkiem króla i zewnętrzny sarkofag, który wciąż znajduje się w hypogeum ze złamaną pokrywą (od tego czasu przywrócona i wymieniona).

Kilka hieratycznych inskrypcje z XXI XX dynastii pokazują, że grób został skontrolowany i prawdopodobnie wykorzystywane jako przykrywka do domu lub innego organu książęcy pochówków królewskich z zgwałcona podczas zamieszek, które zakończyły zniszczyć nowego królestwa . W grobowcu znaleziono wiele szczątków ludzkich, niektóre umieszczono w zewnętrznym sarkofagu Horemheba, inne w oficynach skarbca królewskiego. Badanie tych szczątków wykazało, że należały one do więcej niż ośmiu osobników, bez możliwości ustalenia, czy wśród nich są kości Horemheba. Mumia Horemheba lub to, co z niej zostało, do dziś pozostaje nieznane.

Został odkryty w 1908 roku przez Edwarda Russella Ayrtona, który prowadził wykopaliska w latach 1908-1912 pod kierunkiem Theodore'a Monroe Davisa . W 1934 r. prace konserwatorskie i konsolidacyjne przeprowadziła Egipska Służba Starożytności. Od 1994 r. prace konserwatorskie podjęła Naczelna Rada Zabytków.

Grobowiec w momencie odkrycia był wypełniony różnymi szczątkami pochodzącymi w szczególności z kolejnych powodzi, które przez trzy tysiące lat pustoszyły Dolinę Królów, blokując w ten sposób znaczną liczbę sklepień. Całkowite rozliczenie KV57 rozpoczęto od połowy lat 90-tych .

Na przykład studnia nie została całkowicie oczyszczona. W ten sposób egiptolodzy znaleźli szereg małych przedmiotów, które kiedyś należały do ​​królewskiego wiatyku, w tym wiele fragmentów dzbanów na wino. Niektórym opatrzono etykietę wskazującą pochodzenie i datę rocznika. Najwcześniejsza data panowania wskazana na tych etykietach odnosi się do 14 roku panowania króla, który ponownie rozgorzał dyskusje na temat długości panowania króla. Niedokończony stan grobowca, jak również te etykiety na słoikach, potwierdzałyby okres panowania krótszy niż piętnaście lat.

Jednak ta interpretacja pozostaje dyskusyjna, dekoracja grobowca, a zwłaszcza sklepienia, została ukończona w okresie siedemdziesięciu dni niezbędnych do mumifikacji króla, na wzór grobowca Tutanchamona . I odwrotnie, grób Setiego  I st został w całości udekorowany za jego panowania, które szacuje się na co najwyżej dekadę.

W przypadku Horemheba, niezależnie od czasu jego panowania, który według wszystkich egiptologów trwa dłużej niż dekadę, trudno zatem zrozumieć, dlaczego rzemieślnicy nie ukończyli, nawet w bardziej zwięzły sposób niż w przedpokojach, dekoracji skarbiec królewski. Wszystko wskazuje na to, że miejsce to zostało po drodze opuszczone, a jego ukończenie zostało przełożone z nieznanych jeszcze przyczyn.

Uwagi i referencje

Uwagi

  1. Te dygnitarze, którzy nabyli wielką moc podczas Pierwszego Okresu Przejściowego i przedstawiciel zastępując administrację królewską, miał ich moc ograniczona do końca XII XX Dynastii , ale pozostał ważną rolę rządu prowincji lub prefektur w początku Nowego Królestwa
  2. W starożytnym Egipcie bardzo często zdarzało się, że syn nosił imię dziadka. Fakt, że kilku żołnierzy podczas XVIII E  dynastii nazwie Horemheb zajmował ważne funkcje w administracji królewskiej jest dodatkowym clue które przemawia za więź pokrewieństwa między tymi znakami. Jednak wobec braku formalnych dowodów archeologicznych związek ten jest obecnie tylko hipotezą.
  3. Tę ostatnią ważną funkcję królewskiej administracji wojskowej będzie również pełnić Horemheb, przyszły faraon.
  4. Płaskorzeźby te są szczególnie zachowane w Ęgyptisches Museum w Berlinie oraz w Rijksmuseum van Oudheden w Leiden
  5. To nakrycie głowy, które w dużej mierze zakrywa ramiona i górną część piersi, ma dwa warkocze, które oprawiają twarz
  6. To znaczy w formie przenośnego posągu. Niewątpliwie należy tam zobaczyć posąg, który, umieszczony w świętej przenośnej łodzi, był transportowany rzeką z jednego sanktuarium do drugiego z wielką pompą z wieloma ceremoniami na każdym etapie konwoju.
  7. Według egiptologów Jaromira Malka , Roberty L. Shaw , Marka Lehnera i Nicolasa Grimala , w szczególności daty podjęte przez British Museum . Chronologia egipska różni się w zależności od źródeł i autorów. W tej wysokiej epoce historycznej dysponujemy jedynie elementami porównawczymi, aby określić okresy obejmujące rządy, o których mowa w tym artykule.
    Inni specjaliści od historii starożytnego Egiptu wyznaczyli zatem Horemhebowi okres panowania: od -1343 do -1315 według egiptologa Donalda Bruce'a Redforda  ; od -1335 do -1308 dla Dietera Arnolda i Alana Hendersona Gardinera  ; od -1335 do -1304 dla Richarda Anthony'ego Parkera  ; od -1334 do -1306 dla Erica Hornunga; od -1328 do -1298 dla Aidana Marka Dodsona  ; od -1327 do -1295 dla Kenneth Anderson Kitchen  ; od -1326 do -1299 dla Cyryla Aldreda  ; od -1321 do -1294 dla Jürgena von Beckeratha  ; od -1321 do -1292 dla Edwarda Franka Wente  ; -1319 do -1292 dla Marianne Eaton-Krauss i Williama Josepha Murnane
  8. Obecnie czas panowania Horemheba szacuje się na piętnaście do dwudziestu siedmiu lat według egiptologów. Jeśli główne różnice w datach podanych przez tego ostatniego dotyczą oceny chronologii według każdego autora, wszyscy są zgodni co do tego, że panowanie trwa około trzydziestu lat, z wyjątkiem Hansa Wolfganga Helcka, który daje królowi panowanie na dziesięć lat. od -1305 do -1292 i Jacob Van Dijk, który daje mu panowanie od czternastu do piętnastu lat na podstawie etykiet dzbanów odkrytych w grobowcu króla w Dolinie Królów
  9. Apis został również pochowany pod panowania Tutanchamona w grobie, który przylega że współczesnego byka panowania Horemheba. Żywotność świętego zwierzęcia szacuje się na około dwadzieścia lat. Zakładając, że pierwszy pogrzeb miałby miejsce na początku panowania Tutanchamona i licząc cztery lata panowania Aÿ, drugi pogrzeb mógł mieć miejsce między ósmym a dziesiątym rokiem panowania Horemheba. I odwrotnie, jeśli wydarzenie to ma miejsce pod koniec panowania ostatniego potomka linii Ahmose, to zgodnie z tymi samymi zasadami pochówek Apisa z Horemheba odbędzie się między szesnastym a dwudziestym rokiem jego panowania
  10. Stanowi to wymierną wskazówkę, jak wyjść z kryzysu pod rządami króla. Rzeczywiście, te próby kradzieży pochówków królewskich mogły mieć również miejsce podczas bezpośrednio poprzedzających rządów.
  11. Ta instytucja z pewnością istniała za rządów poprzedzających Horemheba. W szczególności pod rządami Echnatona korporacja ta jest zgrupowana w wiosce położonej w Amarnie . Domy stoją rzędem wokół ulic, wszystkie zamknięte we własnym ogrodzeniu. Powstanie Deir el-Médineh odpowiada tej samej zasadzie koncentracji najlepszego know-how w jednym miejscu.
  12. Aby uzyskać plan i renderowanie 3D grobowca, skonsultuj się z KV57 w Theban Mapping Project
  13. Dla porównania możemy przytoczyć zewnętrzne sarkofagi Aÿ , odrestaurowane w jego grobowcu w Dolinie Królów , WV23 , sarkofagi Tutanchamona , a więc nienaruszone i znajdujące się w jego grobowcu KV62 lub odrestaurowany Echnaton , który jest dziś wystawiony w ogrodach Muzeum Egipskiego w Kairze
  14. XIX p i X X e dynastia s .
  15. W sumie 92 słoje wina można było zidentyfikować z datami od 10 do 14 roku. Niektóre z tych etykiet zachowują inne częściowe daty, których nie da się dokładnie określić.
  16. W opinii wszystkich egiptologów grób KV62 nie jest tym, który pierwotnie planowano dla Tutanchamona . To Aÿ pochowałby go tam i przystąpił do dekoracji krypty w czasie między śmiercią młodego faraona a jego oficjalnym pochówkiem.

Bibliografia

  1. Por. TM Davis, Grobowiec Harmhabi i Touatânkhamaniou
  2. Zobacz JH Breasted in Ancient records of Egypt , t. III , §  22 Rejestracja koronacyjna
  3. Por Pan Della Monica, General Horemheb faraon , Horemheb Genealogia, § Jego przodkowie w służbie faraonów XVIII th  dynastii , str.  7-11 .
  4. Por. JH Breasted, Starożytne zapisy Egiptu, t. III , §  22 ust .  13 i uwaga
  5. Por. N. Grimal, Historia starożytnego Egiptu , rozdz. X , §  Zemsta Amona i GT Martina, Ukryte grobowce Memphis , rozdz. III „Grób Horemheba”, §  Generał i Faraon , s.  36-37 .
  6. Por. F. Le Saout, w Cahier de Karnak 7 , s.  262 .
  7. Zobacz GT Martin w Ukrytych grobowcach Memphis , rozdz. III „Grób Horemheba regenta Tutanchamona”, §  Ściana zachodnia (il. 17), s.  50-52 .
  8. Podczas badań wyraźnie zidentyfikowano trzy etapy budowy, a następnie odrestaurowanie terenu przez połączone zespoły egiptologów Towarzystwa Eksploracji Egiptu w Londynie oraz Narodowego Muzeum Starożytności Rijksmuseum van Oudheden w Leiden  ; por. praca kierownika wykopalisk GT Martina , który raportuje wyniki trzynastu kampanii wykopaliskowych
  9. Por. GT Martin , rozdz. III , §  Ściana północna (il. 18-20), s.  53-56 .
  10. Por. GT Martin, Ibidem , §  Ściana wschodnia, strona północna: sceny z życia prywatnego (zdj. 56), s.  84-85 .
  11. Odnośnie przedstawień niektórych z tych anonimowych scen i ich prawdopodobnego pochodzenia zob. GT Martin, op. cyt. , rozdz. VIII , s.  199-204 i chor . 125-128, s.  204-205 .
  12. Por. H. Schäfer , Die Kunst Ęgyptens, pl. 327; należy zauważyć, że w momencie pisania dzieła ta grupa rzeźbiarska pozostawała wówczas anonimowa. Prawdopodobnie został zabrany z miejsca Sakkarze XIX th  century bez innych elementów identyfikacyjnych. Ten podwójny posąg jest najbardziej ukończonym z serii znalezionych w świątyni Horemheba z Sakkary
  13. Por. GT Martin , rozdz. III , §  Lokalizacje posągów (il. 57-59), s.  85 i pl. 57, s.  86 .
  14. Por. J. Pirenne, Historia cywilizacji starożytnego Egiptu , t. 2 , rozdz. XI , §  7: Kryzys po śmierci Amenophisa IV , s.  327-328 .
  15. Por. GT Martin, op. cyt. , rozdz. III , §  Egipt za Tutanchamonem , s. .  36 .
  16. Aby zapoznać się z tłumaczeniem tego tekstu, zobacz JH Breasted, Ancient records of Egypt , t. III , §  22-31 , s. .  12-19 .
  17. Por. M. Della Monica, generał faraon Horemheb , s.  120 .
  18. Por. C. Desroches Noblecourt, Ramzes II , historia prawdziwa , rozdz. III , §  Wezyr Pa-Ramessou , s.  64 .
  19. Aby zapoznać się z wersją hieroglificzną i tłumaczeniem tych protokołów, zobacz PE Newberry w publikacji TM Davisa, The Tomb of Thutmose IV , rozdz. IV , §  Napisy hieratyczne , s. .  23-24 i chory. 7 i 8
  20. Por. M. Della Monica, op. cyt. , Proces resocjalizacji generała-faraona Horemheba , s.  143 .
  21. Por. GT Martin, op. cit , rozdz. VI , s.  147-188 .
  22. Por. HK Brugsch , King Horus , s.  124-125 .
  23. Opis tych scen i tłumaczenie głównych tekstów zob. JH Breasted, op. cyt. , Wojny Horemheba , §  40-44 , s.  21-22 .
  24. Por. JH Breasted, op. cyt. , §  37-39 , s.  20-21 .
  25. W Sérabit el-Khadem , w miejscu świątyni Hathor , Pani Turkusu , odkryto wotum na cześć króla . Odkrycie to potwierdza obecność ekspedycji pod panowaniem króla; por. G. Mumford s.  159-203q .
  26. Szczątki Lady Amenye odkryto w krypcie pierwotnie przygotowanej dla generała. Ten grób został ponownie użyty po raz drugi, aby pochować wielką królewską żonę Moutnedżemet; por. GT Martin, op. cyt. , rozdz. III „Grób Horemheba”, §  Szyb IV  : Miejsce pochówku Horemheba , s.  91-92 .
  27. Por. C. Aldred, Echnaton , rozdz. 7 „Talatat z Karnaku”, s.  69-85 .
  28. Por. H. Schäfer , Die Kunst Ęgyptens , pl. 372
  29. Por. GT Martin, op. cyt. , ibidem
  30. Por. GT Martin, op. cyt.

Bibliografia

Linki zewnętrzne