Cegła gotycka ( niemiecki : Backsteingotik ) to styl gotyku północnej Europie , zwłaszcza północy Niemiec i regionów na całym Bałtyku . Jest to szczególnie powszechne w kulturze niemieckich miast starożytnego Hanzy od XIII -go wieku i niezależnych od wpływów (Skandynawia, Flandria, w całej Polsce, Południowa Niemcy). Budynki są zasadniczo wykonane z cegieł, a styl dekoracji dostosował się do możliwości i ograniczeń tego materiału, nadając tej architekturze wyjątkową tożsamość.
W Europie istnieją inne style gotyckiej architektury ceglanej, mniej lub bardziej niezależne, jak we Włoszech i w regionie Tuluzy we Francji. Styl gotyku bałtyckiego nie obejmuje całego gotyku ceglanego w Europie.
Cegła została już wprowadzona w Niemczech w starożytnej architekturze rzymskiej (jak w Trewirze ), potem architektura Karolingów nadal w mniejszym lub większym stopniu z niej korzystała. Ale przed XII -tego wieku Wykorzystanie tego materiału została mocno suszy (architektura ottońskiej praktycznie stosowany jako kamień) i był nieistniejący w regionach Morza Bałtyckiego. Zastosowanie i technika z wypalanej cegły został przywieziony w Europie Północnej ponownie do Włoch w XII -tego wieku , a większość romańskich dekoracyjnych kształtach. Wiele elementów stylu z romańskiej architektury ceglanej północnych Niemiec i Danii zostało utrwalonych i przepisanych na gotyk ceglany. Przejście do gotyku przyszedł na XIII th wieku poprzez integrację struktury francuskiego gotyku (i pewne wpływy Skaldy gotyku we Flandrii, czyli kamień), ale aby doprowadzić do powstania nowego stylu bardzo oryginalnym. Na XVI th wieku , budynki murowane ewoluować tym razem w stylu renesansu „cegły”.
Cegłę wytwarza się przez formowanie według z grubsza ustalonych wzorów, różniących się w zależności od regionu. Ich stosunkowo niewielki rozmiar pozwala na stosowanie ich bez modyfikacji, jak w przypadku zworników łuku. Można formować określone kształty. Wreszcie, w zależności od użytej ziemi, niektóre cegły można ciąć, aby uzyskać krzywe, listwy itp. Ale cegła jest częściej używana w efektach dekoracyjnych w zależności od instalacji, z różnymi fugami, kątami itp. Cegła może być również szkliwiona lub emaliowana na różne kolory.
Mur z cegły (gotischer Verband)
Cegła emaliowana na czarno ( ratusz w Lubece )
Cegła kształtowa
Czarne cegły
Bałtycki styl gotycki często charakteryzuje się rzadkością rzeźby, która jest bardzo powszechna w innych stylach gotyckich, oraz kreatywnym podziałem ścian za pomocą kontrastu między czerwoną cegłą, czarną emalią i białym tynkiem. Budynki w stylu gotyku bałtyckiego charakteryzują się tym, że dość często budowane są wyłącznie z cegły, z nielicznymi inkluzjami kamiennymi dla delikatnych części (kolumny, łuki sklepień, szprosy, koronkowe maswerki okien i szczytów), które często są również wykonane z cegły o odpowiednich kształtach. Ale są też budynki mieszane z cegły i kamienia oraz budynki z kamienia, które przybierają formy bałtyckiego gotyku z cegły (jak w Tallinie ). Domy są często wyposażone w „ szczyt schodkowy ” (zwany także „szczytem schodkowym” lub „szczytem schodkowym”).
Tam, gdzie gotyk kamienny i ceglany sąsiadują ze sobą, różnice mogą być bardzo wyraźne, jak między ratuszem w Brugii a halami w Brugii , lub mogą być minimalne, jak między kościołem św.Jana de Göttingen a kościołem targowym. (Niem. Marktkirche) w Hanowerze . Ponadto budynki oddzielone dużymi odległościami mogą być bardzo podobne.
Halls of Bruges - gotyk ceglany we Flandrii (uproszczenie wystroju)
Ratusz w Brugii - gotyk kamienny we Flandrii (gotyk brabancki)
Gotycka fasada ratusza w Bremie , Niemcy, cegła z rzeźbami w kamieniu (piaskowiec)
Św. Katarzyny Brandenburskiej , Niemcy. Rzeźba z cegły i terakoty , imitująca gotyk w kamieniu.
Saint-Folquin d ' Esquelbecq , Nord , Francja, ceglany kościół flamandzki
Św. Mikołaja z Elbląga , warmińsko-mazurskie , polska, murowany kościół halowy
Św. Jana z Getyngi, kamienny kościół halowy (piaskowiec) w Dolnej Saksonii
Market Church (de) z Hanoweru , hala kościół z cegły w Dolnej Saksonii
Dzwonnica Dunkierki ( północ , Francja), dawna dzwonnica kościoła Saint-Éloi , z przyporami
St. Mary of Gdańsk , Polska, wieża z przyporami
Katedra we Wrocławiu na Śląsku z przyporami i dekoracją kamienną
Ste-Marie de Lübeck , Niemcy. Wieże bez przypór z kamiennymi kątownikami. Kształt ten wywodzi się z germańskiego stylu romańskiego .
Bałtycki styl gotycki rozwinął się w północnych Niemczech i Danii, a następnie rozprzestrzenił się silnie na wschód w krajach nadbałtyckich , zwłaszcza w miastach handlowych Ligi Hanzeatyckiej i na terenach kontrolowanych przez zakon krzyżacki , ale także w Królestwie Polskim. i Skandynawii .
Brama Holsten w Lubeka , Niemcy
Kościół Mariacki w Gdańsku , trzeci co do wielkości ceglany gotycki kościół na świecie pod względem wielkości
Roskilde Cathedral , Dania
Ratusz w Tangermünde , Niemcy
Katedra we Fromborku , Polska
Wnętrze dawnego opactwa cysterskiego w Pelplinie , Polska
Dom w Rostock , Niemcy, z glazurowanej cegły i figuratywnej ceramiki
Dom Alter Schwede („Stara Szwecja”) ze schodkowym szczytem w Wismar , Niemcy
Dom urodzenia Mikołaja Kopernika w Toruniu , ze schodkowym szczytem Polski
Apsyda kościoła św Mikołaja w Lüneburgu w Niemczech
Kościół Mariacki w Prenzlau , Niemcy
Wnętrze Storkyrkan w Sztokholmie , Szwecja
Kościół św Anny w Wilnie , Litwa
Sala Izby Episkopatu Kremla Nowogrodzkiego , Rosja
St-Nicholas (nl) d ' Onstwedde , cme. Stadskanaal , prow. z Groningen w Holandii
St-Gall d'Altenesch, cme. de Lemwerder , oprac. z Wesermarsch , Dolna Saksonia , Niemcy
Crivitz ( powiat Ludwigslust-Parchim , Meklemburgia-Pomorze Przednie , Niemcy)
Welzin, cme. z Burow , opr. Pojezierza Meklemburskiego w Niemczech
Dębowa Łąka, pow. z Wąbrzeźna , wieś chełmińska , Polska - styl ceglany, ale z dużą ilością kamienia
Kościół Świętego Marcina (pl) w Glinka, Dolny Śląsk , Polska
Kościół św. Michała (pl) w Grodkowie , woj. Opole , Śląsk , Polska
Cegła gotycka spread od XIII th wieku cały region Holandii , do hrabstwa Flandrii . We Flandrii występuje w szczególności w Brugii oraz w północnych regionach przybrzeżnych, w tym w północnej części dzisiejszej Flandrii Francuskiej . Gotyk ceglany we Flandrii i Holandii jest bezpośrednio powiązany z gotykiem ceglanym w północnych Niemczech ze względu na bardzo bliskie powiązania handlowe i kulturalne miast flamandzkich z miastami hanzeatyckimi , chociaż styl jest tam nieco zróżnicowany. Podczas gdy okręg Flandrii był w tym czasie częścią Królestwa Francji (choć często był faktycznie niezależny), większość reszty regionu Holandii na wschód od Skaldy była politycznie i kulturowo częścią Świętego Cesarstwa Rzymskiego . Wiele miast należało również do Ligi Hanzeatyckiej. Gotyk ceglany współgra z dwoma innymi odrębnymi regionalnymi stylami gotyckimi, głównie kamiennymi, gotykiem skalyckim, a następnie gotykiem brabanckim , a niektóre budynki łączą te trzy style, zestawione lub bardziej zintegrowane.
Cegła w stylu flamandzkim w Brugii w Belgii z wysoką wieżą kościoła Najświętszej Marii Panny
Flamandzki dom z jasnej cegły ( szprosy z kamienia) w Damme w Belgii
Późnogotycki dom w stylu flamandzkim w Veurne w Belgii
W południowych Niemczech, głównie w południowej Bawarii, w regionie Dunaju , występuje chaotyczny region gotyku ceglanego . Styl tego regionu wykazuje później zarówno podobieństwa, jak i bardzo wyraźne cechy w stosunku do ceglanego gotyku północy.
Najwyższa ceglana wieża na świecie: św. Marcina z Landshut , Bawaria, Niemcy
Kościół Matki Boskiej w Monachium , Bawaria, Niemcy, duży głównie ceglany kościół halowy
W Czechach jest bardzo niewiele gotyckich budynków z cegły. Dwóch jest znanych, choć nie z ich materiałów. Na Węgrzech odsłonięta cegła jest bardzo rzadka, być może w wyniku restauracji zabytków w okresie austriackim po okupacji osmańskiej .
Kościół klasztorny Staré (cs) Brno ( en / es ) , założony przez królową Elisabeth Ryksa , w którym pracował Gregor Mendel
Premonstratensian Abbey w Türje , Węgry
We Włoszech istniała ciągłość ceglanych konstrukcji od starożytnej architektury wczesnochrześcijańskiej i okresu bizantyjskiego (patrz Rawenna ) do czasów gotyku, zwłaszcza w Lombardii , Wenecji Euganejskiej , Emilii Romanii i Toskanii, gdzie wiele gotyckich budowli jest zbudowanych z cegły, chociaż nie zawsze tak jest jest tam widoczny, ponieważ czasami jest zasłonięty tynkiem lub okleiną marmurową.
Bazylika San Petronio w Bolonii we Włoszech, największy ceglany gotycki kościół na świecie
Palazzo Pubblico (ratusz) w Sienie we Włoszech
Santa Maria Gloriosa dei Frari w Wenecji , Włochy
Istnieje również inny ważny ceglany styl gotycki na południu Francji, w regionie Tuluzy, który odpowiada głównemu wariantowi stylu południowego gotyku . Sainte-Cécile d'Albi katedra jest najbardziej znanym przykładem. Ale format cegieł ( cegła jarmarczna ) jest tam wyraźnie inny niż cegieł Europy Północnej, która przypomina je bardziej starożytnymi cegłami rzymskimi, również używanymi w gotyku we Włoszech na półwyspie.
Apsyda katedry Sainte-Cécile w Albi we Francji
Ośmiokątna dzwonnica katedry Saint-Antonin w Pamiers
Sklepienie palmowe klasztoru Jakobinów w Tuluzie , 28 metrów zamknięte (1292)
Dzwonnica z łukami ukośnymi kościoła Saint-Eutrope w Miremont (Haute-Garonne) , Francja
Wnętrze kościoła Notre-Dame de Simorre , Gers, Francja
Kościół Notre-Dame-de-l'Assomption w Beaumont-de-Lomagne , Tarn-et-Garonne, Francja
W innych regionach zabytki z cegły gotyckiej istnieją bardziej anegdotycznie. We Francji znajdziemy kilka przykładów w dorzeczu Saony - Rodanu (podobnie jak w Bresse ), a także w Sologne i okolicach. W tych rejonach formy użytych cegieł przypominają raczej te z północy.
Kościół St-André w Châtillon-sur-Chalaronne ( Bresse )
Cegła jest również czasami używana w Anglii w późnym gotyku, od końca stylu prostopadłego, ale raczej do zamków, a nie budynków sakralnych. Cegła dotarła do Anglii przez Flandrię i Holandię. Następnie staje się powszechnie stosowany w rezydencjach w stylu Tudorów .
Gotycka ceglana architektura Półwyspu Iberyjskiego ma różne pochodzenie (patrz architektura mudejar ).
Wiele centrów miast bogatych w gotycką ceglaną zabudowę jest wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO : Lubeka , Stralsund i Wismar w Niemczech, Toruń w Polsce ( na wstępnej liście Gdańsk ), Ryga na Łotwie i Brugia w Belgii. W Tallinie w Estonii gotyckie budynki są głównie wykonane z lokalnego wapienia, ale w stylu bałtyckim. Budynki w tym stylu są również niezależnie sklasyfikowane: krzyżacka twierdza Marienburg w Polsce, katedra Roskilde w Danii i ratusz w Bremie w Niemczech.
W XIX th century, stylu neogotyckie przyczyny odrodzenia ceglanego gotyku. Ważnymi architektami tego okresu są Friedrich August Stüler w Berlinie i Simon Loschen w Bremie . Chociaż styl ten stał się popularny dopiero w latach sześćdziesiątych XIX wieku, jednym z najstarszych i najbardziej znanych przykładów jest kościół Friedrichswerder autorstwa Karla Friedricha Schinkla , ukończony w Berlinie w 1831 r. Istnieje wiele ceglanych kościołów neogotyckich, inspirujących styl hanzeatycki w całych północnych Niemczech, Skandynawia, Polska, Litwa, Finlandia i Rosja. Można również wspomnieć o wielu ceglanych kościołach neoregionalnych w Belgii (architektura neoflamandzka), w Holandii i na północy Francji.