Foedus (traktat sojuszniczy, pakt, konwencji przymierza lub umowy, lub foedus, foederis , neutralny merytoryczna w łacinie ) jest umowa podpisana między starożytnym Rzymie i miasta lub obcych ludzi, których następnie przybiera status sojuszniczego miasta ( cīvitās fœderāta ) lub „ ludzie zrzeszeni ”.
Słowo fœdus jest prawdopodobnie spokrewnione z łacińskim słowem fides , które oznacza dobrą wiarę, słowo dane, niezwykle silne pojęcie w starożytnym Rzymie . Płód był ważnym narzędziem dyplomacji rzymskiej, zwłaszcza podczas podboju Włoch przez republiki rzymskiej , a podczas ostatnich wiekach Imperium Rzymskiego .
Od monarchii , gdy etruskich królów , który królował nad Rzymie mijają pierwsze traktaty, jak z Gabies ( Gabinum płodu , cytowany przez Dionizy z Halikarnasie ).
Po okresie Ligi Łacińskiej (493-388 pne), w którym Rzym był tylko nie dominującym członkiem ligi miast łacińskich, Senat młodej Republiki Rzymskiej wolał zawrzeć fœderę bilateralną z sąsiednimi miastami. Każda umowa między Rzymem a innym miastem łacińskim lub włoskim pozwala Rzymowi najczęściej zająć dominującą pozycję, której nie może rościć w ramach Ligi Łacińskiej. Umowa ta jest generalnie paktem wzajemnej pomocy, zgodnie z zasadą „moi wrogowie są twoimi wrogami, moi przyjaciele są twoimi przyjaciółmi” . Sfederowane miasto pozostaje autonomiczne i wolne od wewnętrznego zarządzania, Rzym zapewnia mu ochronę przed agresją z zewnątrz; w zamian zapewnia na wypadek wojny rzymskiej wojska pomocnicze lub zaopatrzenie.
System ten ma efekt kuli śnieżnej sprzyjający ustanowieniu rzymskiej dominacji na półwyspie: każdy traktat zwiększa potencjał siły roboczej, którą może zmobilizować Rzym, i poszerza geograficzny zasięg sprzymierzonych miast ( socii lub Civites Foederatii ), szansa na konflikty lub nowe sojusze z sąsiadami. Kiedy Rzym zostaje zaangażowany w trudne konflikty, takie jak wojny samnickie , wojna pirruska we Włoszech , a zwłaszcza druga wojna punicka , wsparcie miast alianckich pozwala mu szybko odbudować siły zbrojne po każdej klęsce.
System płodowy rozszerzył się poza Włochy pod koniec drugiej wojny punickiej , wciąż na mocy umów dwustronnych, jak w przypadku Gades w Hispania , Pergamonie , greckich miastach Ligi Achajskiej . Efekt kuli śnieżnej odtwarza się ponownie: zagrożenia wyrządzone tym ostatnim miastom niemal automatycznie prowokują rzymską interwencję przeciwko królestwu Macedonii , królestwu Syrii , a następnie królestwu Pontu , z nowymi rozszerzeniami i szkoleniem Imperium Rzymskiego, które według historyk Ferdynand Lot to „federacja miast, zgrupowana wokół najpotężniejszego z nich, Rzymu” .
Foedus jest już ustalone z miasta-państwa, jak w Rzeczypospolitej, ale z plemienia lub barbarzyńcą ludzi.
Zezwala na umieszczenie tego ludu na terytorium pod panowaniem rzymskim, pod następującymi warunkami:
Dodatkowe klauzule mogą zagwarantować zaopatrzenie federacji przez lokalne władze rzymskie. Na mocy umowy gościnności federacja barbarzyńców otrzymuje część ziemi, a czasem część niewolników lub podatków nakładanych na nieruchomości gruntowe.
Widzimy korzyści, jakie ludzie barbarzyńcy czerpią z tego federacyjnego statusu. Daleko nam do instalacji w małych grupach lub przymusowego werbunku pokonanych barbarzyńców jako pomocników, praktykowanego w czasach silnego Rzymu. W praktyce płód prawie zawsze zachowuje równowagę sił na korzyść barbarzyńców, poświęca ich faktyczną okupację utraconych terytoriów rzymskich i po prostu pozwala Cesarstwu Rzymskiemu uzyskać pokój na kilka lat i kilka walczących oddziałów, o ile oni są dobrze opłacane.
Barbarzyńcy generalnie postrzegają traktat jako bardziej osobiste zobowiązanie niż porozumienie z abstrakcją, taką jak Cesarstwo Rzymskie. Dlatego uważają, że traktat jest nieważny z chwilą zniknięcia cesarza lub jego rodziny.