Bitwa pod Saint-James (1800)

Bitwa pod św. Jakuba

Ogólne informacje
Przestarzały 23 stycznia 1800
Lokalizacja Saint-James , La Croix-Avranchin i Montanel
Wynik Zwycięstwo Chouans
Wojujący
Republikanie Chouans
Dowódcy
• Charles Dumoulin • Aimé Picquet du Boisguy
• Auguste Hay de Bonteville
• Louis Picquet du Boisguy
• François Julien Morel d'Escures
• Bertrand de Saint-Gilles
Zaangażowane siły
600 do 1000 mężczyzn 2200 ludzi
Straty
22 zabitych
30 do 35 rannych		 80 zabitych lub rannych

Chouannerie

Bitwy

Współrzędne 48 ° 31 ′ 25 ″ północ, 1 ° 19 ′ 24 ″ zachód Geolokalizacja na mapie: Manche
(Zobacz lokalizację na mapie: Manche) Bitwa pod św. Jakuba
Geolokalizacja na mapie: Normandia
(Zobacz lokalizację na mapie: Normandia) Bitwa pod św. Jakuba
Geolokalizacja na mapie: Francja
(Zobacz sytuację na mapie: Francja) Bitwa pod św. Jakuba

Druga walka z Saint-James ma miejsce podczas Chouannerie . Plik23 stycznia 1800, rozejm zostaje zerwany po potyczkach wokół Saint-James . Chouanie i republikanie angażują się w walkę, która obraca się na korzyść rojalistów.

Preludium

Rozpoczęła się trzecia chouannerie 25 października 1799, ale od 18 grudniapo upadku Dyrektorium pomiędzy walczącymi stronami zawarto rozejm . Uciekł z więzienia Saumur , Aimé Picquet du Boisguy wznowił dowodzenie swoim oddziałem w Fougères pod koniec miesiącaGrudzień 1799. Zreorganizował swoje wojska, ale wkrótce po przybyciu udał się na konferencję Pouancé, na której republikanie i rojaliści negocjowali możliwe warunki pokoju.

Du Boisguy jest jednym z generałów rojalistów, którzy opowiadają się za kontynuowaniem wojny. Dowiedziawszy się, że generał Brune przybywa do Bretanii z dużymi wojskami, szybko wrócił do kraju Fougères i zebrał tam część swoich sił, ale sam nie chciał zerwać rozejmu.

Pierwsza potyczka miała miejsce 16 stycznia, kiedy republikanie z garnizonu Saint-James odparli najazd 150 Chouans, w wyniku którego zginęło czterech lub pięciu. Następnie w dniu 20 lub 22, François Julien Morel d'Escurès, pułkownik z podziałem Saint-James , z Armii Katolickiej i Królewskiej Normandii , został zaatakowany z jego 200 ludzi przez wojska republikańskie z Avranches i silny od 800 mężczyzn według Pontbriand. Wódz Normanów znajduje schronienie ze swoimi ludźmi w oddziale Boisguy w Parigné . Następnie Du Boisguy decyduje się na kontratak i udaje się ze swoim oddziałem do wioski Montjoie-Saint-Martin , niedaleko Saint-James , aby zaatakować to miejsce na następny dzień.

Zaangażowane siły

Według wspomnień Toussaint du Breil de Pontbriand , Chouanie zaangażowali w konfrontację 2200 ludzi, to znaczy 200 Normanów dowodzonych przez Descuresa, podczas gdy du Boisguy początkowo miał z sobą 1100 Bretonów. Siły te są wzmacniane podczas bitwy przez kolumnę Auguste Hay de Bonteville , 800 do 900  silny .

Mimo to według Pontbrianda siły republikańskie są znacznie liczniejsze, pisze on, że garnizon Saint-James liczył 400 ludzi, a generał Dumoulin miał 4000 żołnierzy. Numer ten dałby wzięty do niewoli żołnierz republikański.

Ale te szacunki wydają się zawyżone, według republikańskich źródeł w administracji Fougères , kolumna generała Dumoulina liczyła tylko 500 do 600 żołnierzy liniowych.

Według Pontbrianda Dumoulin oszacował liczbę Chouanów na 5000.

Ze swojej strony republikańska administracja Avranches napisała w liście z dnia 8 pluviôse (28 stycznia) skierowanym do administracji miejskiej kantonu Villedieu-les-Poêles , że walka przeciwstawiła się 130 żołnierzom dowodzonym przez Dumoulina z 250 chouanami na wysokości La Palluelle, a następnie 1000 do 1200 innych w wiosce La Croix-Avranchin . Według historyka Félixa Jourdana inne republikańskie źródła przywołują starcie między 400 żołnierzami, którzy opuścili Saint-Jamesa z 1200 lub 1500 Chouanami.

Walka

W swoich wspomnieniach Pontbriand ustala datę walki na 21 stycznia 1800z drugiej strony dokumenty republikańskie umieszczają ją na 3 pluviôse , czyli 23 stycznia .

Chouanie dowodzeni przez Aimé Picquet du Boisguy są podzieleni na dwie równe kolumny, pierwsza znajduje się w zasięgu wzroku garnizonu Saint-James , aby go przepchnąć, aby wyjść, podczas gdy druga jest odpowiedzialna za odwrócenie Republikanów. Garnizon rzeczywiście wyszedł na spotkanie Chouanów, ale oni cofnęli się bardzo szybko, bez wątpienia odgadując pułapkę. Według Pontbrianda w tej walce ginie 26 Republikanów.

Następnie Chouanie udają się do La Croix-Avranchin, a po odpoczynku udają się w drogę do Montanel . Republikanie z Saint-James następnie dokonują nowego wyjścia i udają się na spotkanie z Chouans. Ale Louis Picquet du Boisguy , brat Aimé du Boisguy i dowódca awangardy, zostaje poinformowany, a Republikanie wpadają w zasadzkę między La Croix-Avranchin a Montanel .

Te ostatnie są kierowane w ciągu kwadransa i wracają do wioski Vauzel, na drodze do Saint-James . W tym momencie generał Dumoulin przybywa wzmocniony ze swoją kolumną. Zaczyna od zebrania uciekinierów, a następnie umieszcza swoich ludzi w zasadzce. Chouanie dowodzeni przez Bertranda de Saint-Gillesa przybywają następnie do Vauzel, wyruszając w pogoń za Republikanami, ale z kolei wpadają w pułapkę. Zaskoczeni napadniętymi republikanami rojaliści natychmiast wycofali się i dołączyli do głównego korpusu dowodzonego przez Aimé Picquet du Boisguy .

Następnie Dumoulin wykonał ruch i przypuścił atak na siły rojalistów. Walka zaczyna się wtedy na pół godziny, ale Chouanie mają przewagę, ponieważ zajmują większy front. Boisguy otrzymuje wtedy posiłki, które pozwalają im wykorzystać wagę liczb; najpierw do walki dołącza 400 ludzi jego brata Louisa, a potem na polu bitwy pojawia się kolumna Auguste Hay de Bonteville . Ten, liczący od 800 do 900 osób, atakuje Republikanów za ich plecami.

Dumoulin następnie zarządził odwrót, który według Pontbrianda zamienił się w ucieczkę; nie mógł zebrać swoich ludzi aż do Saint-James . Pontbriand w swoich wspomnieniach wierzy, że generał republikański podczas walki popełnił kilka błędów. Nie atakując wystarczająco energicznie po udanej zasadzce, zostawił rojalistom czas na zreorganizowanie się, a następnie przeładował swoje wojska, które nie stanowiły wystarczająco dużego frontu, i ostatecznie nie zachował rezerwy, aby przeciwstawić się Bonteville.

Następnie kanton dokonał nowego wypadu na rebeliantów, ale 25 stycznia, korzystając z odejścia garnizonu, grupa 200 Chouanów zajęła stanowisko, które nie było już strzeżone przez chłopów. Zabrali broń z ratusza i splądrowali lub grozili niektórym mieszkańcom.

Strata

Straty po obu stronach nie są na pewno znane, były przesadzone lub bagatelizowane po obu stronach. Niektóre republikańskie raporty zapowiadały klęskę Chouanów, ale pole bitwy pozostało przy tych drugich.

W swoich wspomnieniach pułkownik Chouan Toussaint du Breil de Pontbriand napisał, że podczas bitwy zginęło 900 republikanów, a 300 zostało rannych, wobec 80 zabitych lub rannych wśród Chouanów.

Według administratorów Avranches , generał Dumoulin stracił 8 zabitych i 20 rannych ze 130 ludzi. Ze swojej strony gazeta z Rennes, Journal du Commerce , oszacowała straty republikanów na 4 zabitych i 12 rannych wobec 500 zabitych lub rannych z 1500 ludzi po stronie Chouans. Ale temu ostatniemu oszacowaniu zaprzeczył Hautraye, komisarz Louvigné-du-Désert , który napisał, że: „Generał Dumoulin nie otrzymał bardzo dokładnego opisu strat po obu stronach, ponieważ dowiedziałby się, że było ich dwadzieścia dwa zabitych i od trzydziestu do trzydziestu pięciu rannych po stronie republikanów i Chouanów, dla których pozostała przewaga pola bitwy, najwyżej sześćdziesięciu do osiemdziesięciu zabitych lub rannych ” .

Sprawozdanie z administracji Avranches

„Generał Dumoulin, na czele 130 ludzi, atakuje trzeciego stopnia Chouańczyków rozmieszczonych na wzgórzach La Palluelle, w liczbie około 250, wyrzuca ich i wypędza do wioski La Croix, gdzie Chouans zjednoczyli się w siłę, w liczbie około 1000 lub 1200.

Pożar wybuchł z wigorem i nasza kolumna walczyła z Chouanami, choć dziesięciokrotnie liczniejszą, przez dziesięć godzin. W końcu, z braku amunicji, został zmuszony do wycofania się do Saint-James. W tym przypadku mieliśmy tylko ośmiu zabitych i dwudziestu rannych. "

- Raport dotyczący administracji Avranches dla administracji miejskiej Villedieu , dn28 stycznia 1800

  Bitwa pod Saint-James we wspomnieniach Toussaint du Breil de Pontbriand

„Gdy tylko ten generał (du Boisguy) znalazł się w stanie dosiąść konia, po upadku, którego dokonał podczas ucieczki z zamku Saumur, wrócił, aby objąć dowództwo nad swoją dywizją Fougères, która nie miała już więcej niż tysiąc osiemset do dwóch tysięcy ludzi, ponieważ Normanowie z kraju Avranches, tworzący trzecią kolumnę w poprzedniej wojnie, połączyli się z panem de Frotté , który dowodził całą Normandią.

Jego oddział pod rozkazami MM. de Limoëlan , Bonteville , Louis du Boisguy , jej brat i Bertrand de Saint-Gilles, dostojny brat rycerza, wyróżnili się w kilku walkach przed rozejmem; Chevalier de Lambilly również przybył, aby do niego dołączyć; ale wyraźnie widzieliśmy zniknięcie tak wielu dzielnych kapitanów, podoficerów i żołnierzy, którzy zostali niegodnie zmasakrowani w czasie pokoju. Mimo to spieszył się z reorganizacją swoich kompanii, mianowaniem nowych oficerów i przygotowaniem do wsparcia wysiłków wroga.

Kilka dni po jego przybyciu rozejm został opublikowany wszędzie i otrzymał zaproszenie na konferencje Pouancé. Wyjechał natychmiast do tego miasta i spotkał się z wodzami, którzy uznając propozycje Pierwszego Konsula za błędne, opowiadali się za kontynuacją wojny. To właśnie w Pouancé dowiedział się o marszu generała Brune, który z potężną armią schodził z Loary, podczas gdy generał Chambarlhac maszerował na Normandię. Opuścił Pouancé z Frotté i wrócił, aby stanąć na czele swoich żołnierzy.

Jednak nie był jeszcze pewien, czy nadszedł rozkaz złamania rozejmu i nie chciał zaatakować pierwszy. 20 stycznia 1800 r. Przebywał w parafii Parigné, w pobliżu swojego Château du Boisguy, kiedy usłyszał strzelaninę w pobliżu Saint-James, a dwie godziny później zobaczył przybycie pana Descuresa, dowodzącego dywizją w Normandia, zdziwiona wówczas, gdy miał przy sobie tylko dwustu ludzi, a na mocy rozejmu nie miał się na baczności. Descures, zaatakowany przez 800 mężczyzn wychodzących z Avranches, został pokonany po krótkim oporze i przybył, aby schronić się u du Boisguy. Ten ostatni miał tylko jedenastu setek ludzi; niemniej jednak wyruszył na miejsce i poszedł spać w wiosce Montjoie, liga od Saint-James.

Następnego dnia podzielił swoje wojska i przepuścił połowę z nich na oczach załogi Saint-James, mając nadzieję, że wyciągnie ich z okopów; jego zamiarem było umieszczenie jej w ogniu krzyżowym i przerwanie jej odwrotu, co zdarzyło się tylko częściowo. Republikanie faktycznie odeszli w liczbie czterystu, ale bez wątpienia zostali ostrzeżeni przed pułapką, ponieważ powrócili niemal natychmiast; dwudziestu sześciu z nich zostało zabitych w pobliżu okopów.

Du Boisguy, widząc tę ​​nieudaną wyprawę, maszerował na Croix-Avranchine, na tyle, by odświeżyć tam swoje wojska; potem ruszył w drogę do Montanel. Jego awangarda, dowodzona przez jego brata Louisa, który ponownie chwycił za broń, chociaż w 1794 r. Był kaleką w jedno ramię, wyszła na pół godziny, gdy usłyszał, że republikanie maszerują przeciwko niemu. Myślał, że to garnizon Saint-James i że nie musiał wzywać swojego brata z powrotem, aby pokonać ten oddział. Zatrzymał swoją kolumnę i wszedł na Route de la Croix pod Montanel, gdzie oczekiwał wroga na dość dobrej pozycji.

Republikanie poddali się jego zasadzce, gdzie zostali przyjęci przez strzelaninę z bliskiej odległości i natychmiast zaatakowali tak energicznie, że zostali rozbici i rozgromieni w mniej niż kwadrans. Du Boisguy ścigał ich przez trzy czwarte ligi; ale gdy przybył do wioski Vanzel, na drodze krzyżowej do Saint-James, sprawa zmieniła oblicze. Generał Dumoulin właśnie przybył z czterema tysiącami ludzi; dowiedział się od uciekinierów o ucieczce garnizonu Saint-James i przewidując, że rojaliści będą ścigać go aż do tego miasta, przygotował na nich zasadzkę, w której Bertrand de Saint-Gilles poległ z tymi, którzy byli najbardziej żarliwi. w pogoni. Najpierw spasowali i wycofali się, wciąż walcząc o ćwierć ligi. Wrócili do Boisguya, który był zajęty zbieraniem i zasadzkami na swoje wojska. Więzień, którego Saint-Gilles właśnie wziął, poinformował go o liczbie i jakości nowych wrogów, z którymi musiał walczyć; niemniej jednak postanowił stawiać energiczny opór; kilku jeźdźców już wyszło, by przyspieszyć powrót brata.

Generał Dumoulin zaatakował energicznie; ale pomimo liczebności swoich żołnierzy nie rozwijał się tak bardzo, jak rojaliści. Nadal posuwał się naprzód, ale jego boki pozostały odkryte. Bertrand de Saint-Gilles z jednej strony, du Boisguy, Lambilly, Louvières dokonali cudów wartości, aby powstrzymać wroga i zapobiec rozpadowi jego żołnierzy w obecności tej masy, która ich nieubłaganie naciskała.

Akcja trwała więc ponad pół godziny, kiedy Louis du Boisguy przybył ze swoją czwórką czterystu ludzi; potem na tyłach Republikanów rozległa się ostra fusillade; to Bonteville przybył z kolei z ośmioma do dziewięciuset świeżymi żołnierzami. Generał wydał rozkaz stawienia czoła nowemu wrogowi; ale zbytnio zgromadził swoje bataliony i nie mógł ich rozmieścić; ostatni atak wywołał tam chaos, którego nie mógł naprawić, podczas gdy du Boisguy, zdwojąc swoje wysiłki, zdołał przedrzeć się do środka, a Bonteville przebił masę, która była mu przeciwna.

Generał na próżno chciał dokonać odwrotu w należytym porządku; pogrom stał się powszechny. Jako jeden z ostatnich opuścił pole bitwy; ale musiał iść za swoimi żołnierzami, których mógł zebrać tylko do Saint-Jamesa. Zostawił sześciuset zabitych na placu i zabrał trzystu rannych. Taki był rezultat tej genialnej akcji, która dowiodła du Boisguyowi, że jego byli żołnierze nie ulegli degeneracji w czasie pokoju.

Rojaliści zabili lub ranili osiemdziesięciu ludzi.

Republikański generał popełnił w tej sprawie błędy; pierwszym było nie szarżować, gdy tylko rojaliści wpadli w jego zasadzkę, i skorzystali z nieporządku spowodowanego pierwszą niespodzianką, która sprawiła, że ​​wycofali się dość daleko; drugi - za to, że nie dostatecznie wyciągnął czoła, a potem za to, że nie zabezpieczył tyłu z dobrą rezerwą. Jego żołnierze, zgromadzeni na zbyt małej przestrzeni, nie mogli się wzajemnie wspierać, a kule siały spustoszenie. W końcu został pobity przez wojska, które były prawie o połowę mniejsze od jego liczby, w co nie chciał uwierzyć, ponieważ zapewniał, że du Boisguy miał w tej sprawie ponad pięć tysięcy ludzi, podczas gdy nawet z dwustu żołnierzami M. Descures, miał tylko dwa tysiące dwieście. Wyznał, że nie spodziewał się ataku Bonteville'a na jego tył w środku akcji.

Du Boisguy, wychwalając wszystkich, którzy się wyróżnili, nadał Bertrandowi de Saint-Gillesowi główny zaszczyt tego dnia. "

- Wspomnienia Toussaint du Breil de Pontbriand

 

Bibliografia

Bibliografia

  1. Théodore Lemas, Okręg Fougères podczas wojen Zachodu i Chouannerie , str.  336-337.
  2. Félix Jourdan, La Chouannerie dans l'Avranchin , str.  247-251.
  3. Toussaint du Breil de Pontbriand, Wspomnienia pułkownika de Pontbrianda o wojnach w Chouannerie , s.  424-430.
  4. Léon de La Sicotière, Louis de Frotté i powstania Normanów , t. I , str.  454-456.
  5. Charles-Louis Chassin, Pacyfikacje na Zachodzie , t. III , s.  556-557.