W ampakines są grupą związków, które zwiększa zakres i czujności i do uczenia się i pamięci. Ampakiny biorą swoją nazwę od receptorów glutaminergicznych AMPA, z którymi silnie oddziałują. Same receptory AMPA biorą swoją nazwę od akronimu AMPA , od angielskiej nazwy kwasu 2-amino-3-(5-metylo-3-hydroksy-1,2-oksazol-4-ilo)propanowego ( 2 - A mino-3 - (5 M -etylo-3-okso-1,2-oksazol-4-ilo) P ropanoic CID ), który selektywnie wiąże się do nich.
Ampakines zostały zbadane przez amerykańską Agencję Zaawansowanych Projektów Badawczych Obrony ( DARPA ) pod kątem potencjalnego wykorzystania w wojsku.
W przeciwieństwie do pierwszych znanych stymulantów (takich jak kofeina , metylofenidat ( Ritalin ) i amfetamina ), ampakiny nie wydają się mieć nieprzyjemnych skutków ubocznych, takich jak bezsenność .
Obecnie są badane jako potencjalne leczeniu różnych patologii związanych z upośledzeniem umysłowym i zaburzeń, takich jak choroba Alzheimera , przez choroby Parkinsona , schizofrenię , depresję oporną na leczenie (DRT) lub zaburzenia neurologiczne, takie jak zespół deficytu uwagi (ADD).
Ampakines okazały się mieć tryb działania, który umieszcza je w dobrze znanej klasy nootropów , leki z racetam klasy takie jak piracetam , aniracetam (PL) , oksyracetam i pramiracetam (PL) , jednak leki te mają wiele trybów działają i powodują jedynie słabą aktywację receptorów AMPA, a ich aktywność ampakinowa jest maskowana przez inne efekty nootropowe. Opracowane niedawno, ampakiny są znacznie silniejsze i bardziej selektywne w stosunku do receptorów AMPA i chociaż żaden z tych nowych związków nie pojawił się jeszcze na rynku, związek CX717 był w fazie II badań klinicznych w 2008 roku.
Do tej pory opracowano cztery klasy strukturalne ampakin:
Pierwszym związkiem, który moduluje aktywność receptora AMPA, jest aniracetam. Wykazano, że kilka innych leków z tej samej rodziny ma działanie ampakiniczne, ale chociaż fakt ten został ustalony dla niektórych związków, takich jak aniracetam i pramiracetam, nie wiadomo, czy wszystkie produkty z tej rodziny mają takie działanie. tryby działania.
Od czasu odkrycia ampakinowego sposobu działania, dzięki któremu racetamy wywołują efekty nootropowe, firma Cortex Pharmaceuticals opracowała szeroką gamę bardziej selektywnych leków, która posiada patenty obejmujące większość zastosowań medycznych tej klasy leków. Główne związki uwalniane z tego programu to CX-516 (Ampalex), CX-546 , CX-614, CX-691 (Farampator) i CX-717 .
Kilka innych związków, takich jak CX-701, CX-1739, CX-1763 i CX-1837 również zostało ogłoszonych jako będące w fazie badań, a tak niewiele informacji na ich temat opublikowano, CX-1739 jest obecnie uważany za najsilniejszy związek w tej kategorii. Mówi się, że ma pięciokrotnie większą moc niż CX-717 .
Inne związki o działaniu ampakinicznym, takie jak IDRA-21 i Eli Lilly LY-503,430, zostały opracowane przez inne firmy farmaceutyczne, ale obecnie są one wykorzystywane jedynie na etapie badań na zwierzętach, a Cortex jest jedyną firmą, która opracowała leki o działaniu ampakinicznym, które może być stosowany u ludzi, we współpracy z firmą farmaceutyczną Schering-Plough .
Wydaje się, że ich działanie wynika z ułatwienia transmisji neuroprzekaźnika na poziomie synaps korowych, które wykorzystują glutaminian jako czynnik transmisyjny. Mogą następnie promować plastyczność synaptyczną , co może poprawić wydajność poznawczą.
Ampakiny wiążą się ze specjalnym typem receptora allosterycznego zlokalizowanego w mózgu, receptorami glutaminianu podobnymi do AMPA. Pobudzają aktywność glutaminianu, neuroprzekaźnika, który ułatwia kodowanie pamięci i uczenie się. Ponadto niektórzy członkowie rodziny ampakin mogą również zwiększać poziomy czynników troficznych, takich jak czynnik neurotroficzny pochodzenia mózgowego (BDNF).
Zwykle nie są znane z wielu skutków ubocznych, ale ampakina zwana farampatorem (CX-691) ma skutki uboczne, w tym bóle głowy, senność, nudności i zaburzenia pamięci retencji.
Zostały zaproponowane jako leczenie w zespole Retta , po korzystnych testach na modelu zwierzęcym.