XXIII th century BC. J.-C.

../ .. | IV e  tysiąclecie śr. OGŁOSZENIE | III th  tysiąclecia pne. OGŁOSZENIE | II th  tysiąclecia pne. OGŁOSZENIE | ../ ..

XXX th  century  BC. AD | XXIX th  century  BC. AD | XXVIII th  century  BC. AD | XXVII th  century  BC. AD | XXVI th  century  BC. AD
XXV th  century  BC. AD | XXIV th  century  BC. AD | XXIII th  century  BC. AD | XXII th  century  BC. AD | XXI th  century  BC. J.-C.

Lista tysiącleci | Lista wieków

Wydarzenia

Bliski Wschód

• Około 2300-2200 pne. AD  : upadek miast lewantyńskich pod koniec wczesnego brązu III ( Ebla , Megiddo , Yarmouth , Aï , Beth-Yerah ) i zatrzymanie życia miejskiego. Pojawienie się Amorytów , nomadów z Anatolii i Armenii , Syrii i Fenicji .

• Około 2300 pne. AD  : po uznaniu suwerenności przez boga Dagan do Tuttul , Sargon Wielki trwa Mari ( Powiedz Harin ) i Ebla . Niektórzy badacze szacują, że Sargon poprowadził swoją ekspedycję przeciwko Syrii z 5400 ludźmi.
• 2279 pne AD  : śmierć Sargona z Akadu . Jego syn Rimusz (Urumusz) zastąpił go na tronie Akadu do 2270 roku p.n.e. AD .
  • Bunt w Ensi z Lagasz , Umma , Adab , Zabalam i Kazallum, kierowany przez Kaku, Lugal z Ur . W Elamici skorzystał z tego otrząsnąć się z akadyjski jarzmo.
  • Rimush wyrusza na kampanię przeciwko Abalgamashowi, królowi Warahshe , którego pokonuje. Wziąłby 5700 jeńców wśród sojuszników rewolty sumeryjskiej, zabił 16212 Elamitów i wziął 4216 do niewoli.

• 2269-2255 pne AD  : panowanie Manisztusu , drugiego syna Sargona, króla Akadu . Interweniuje przeciwko królestwu Anszan ( Iran ). Rozpoczął wyprawę morską, prawdopodobnie przeciwko Omanowi ( Magan ). Rozbudowa własności prywatnej. Obelisk Manisztusu ukazuje króla Akadu odkupującego ziemię, prawdopodobnie po to, by oddać ją swoim sługom, co doprowadziło do przekonania, że ​​władcy Agadei praktykowali politykę sekularyzacji ziemi.

• 2254-2218 pne AD  : panowanie Naram-Sina , króla Akadu . Około 2250 pne. AD , Susa zostaje włączona do imperium Agadé . W górzystym zapleczu Awan staje się stolicą niezależnego królestwa, którego jeden z królów ma równe stosunki z Naram-Sinem. Naram-Sin prowadzi wiele wypraw wojskowych po Mezopotamii. Na zachodzie niszczy królestwo Ebla i wiele syryjskich miast oraz podporządkowuje sobie Amanusa . Na północy maszeruje przeciwko Hurytom (stela Pir-Hussein koło Diyarbakır , spiżowa głowa Niniwy , posąg Bassetki koło Mosulu, pałac Tell Brak ), na wschodzie przeciwko Lullubisom z Zagros (rzeźba skalna Darband-i-Gawr na południe od As-Sulaymaniya , stela zwycięstwa znaleziona w Suzie) i prowadzi ekspedycję przeciwko Mannudannu w Magan . Pod koniec panowania imperium Akadu jest zagrożona przez Annubanini, króla lulubejowie i Gutis .
• 2230-2200 pne AD  : panowanie Lugal-ushumgala, króla Lagasz .
• 2217-2193 pne BC  : panowanie Shar-kali-sharri , króla Akadu. Gubernator Susa , Puzur-inszuszinak , głosi się niezależny i powiększa swoją domenę. Dokonuje wyprawy do Akadu i przypisuje sobie tytuł „króla czterech narodów”. Amoryci pojawiają się w pobliżu Mari i walczą z Akkadem. Shar-kali-sharri zawiera je w Dżebel Bishri.

Egipt

• 2291 pne AD  : Teti drugi faraon z VI XX dynastii ginie. Jego syn, Pepi I st (Merire) zastąpił go jako trzeci faraona z VI XX Dynastii po epizodzie króla Userkare który byłby regent podczas mniejszość Pepi, uzurpatora. Pepi kolejno poślubia dwie córki nomarchy Abydos , Khoui . Energiczny i przedsiębiorczy władca panował przez ponad pół wieku. Niektóre teksty donoszą o spisku przeciwko niemu, w który była zamieszana jedna z żon króla. Aby bronić kopalni miedzi i turkusu na Synaju przed koczownikami, armia egipskiego generała Ouni sześć razy wkroczyła do Palestyny i spustoszyła kraj.
• Około 2255-2246 pne. AD  : Merenre I panuję najpierw od pięciu do dziesięciu lat. W Asuanie otrzymał uległość wodzów Medjou, Irtetu i Ouaouat w Dolnej Nubii .

• 2246 do 2152 pne. AD  : panowanie Pepi II , przyrodni brat Mérenre , syn Ânkhnesma © rê II , druga córka Khoui . Wstąpił na tron ​​w wieku sześciu lat i panował 94 lata. To niekończące się panowanie (najdłużej znane w historii) niewątpliwie przyczyni się do dyslokacji Starego Cesarstwa poprzez zamrożenie instytucji (dziedziczenie funkcji, zwiększenie władzy wysokich urzędników lokalnych ( nomarcha ) ze szkodą dla monarchii).
  • Pod rządami Pepi II grobowce wyższych urzędników administracji centralnej, otaczające królewski kompleks pogrzebowy w Sakkarze , są stosunkowo skromne, o mniejszym lub równym znaczeniu jak groby prowincjonalnych nomarchów , co potwierdza wiele innych oznak wzrostu autonomii. administracji wojewódzkich i pojawienie się sił odśrodkowych. Ważne ośrodki wojewódzkie rozwijają się w średniowieczu i Górnym Egipcie (nekropolii Meir, Deir el-Gabraoui , Abydos , Coptos , Denderah , Edfou , Asuan ). Instytucja królewska stara się zareagować tworząc urząd „gubernatora Południa”.
• Egipskie wyprawy do Nubii i ziemi Punt ( Etiopia ) pod dowództwem Pepi II . Książę Autobiografia Harkhufa , gubernator Południa, zorganizował cztery wyprawy w Afryce na rozkaz królów Merenre I st i Pepi II . Wychodzi poza Nubię , w kierunku Darfuru ( krainy Iam ), podążając nieznanymi tropami i sprowadza z powrotem wiele bogactw (w tym Pigmeja ). Pod Pepi II , książę Asuanu Mekhou przez minusy, zginął podczas wyprawy poza 2 e  zaćmy. Jego syn Sebni pojedzie po ciało ojca. Jeszcze pod rządami Pepi II szlachcic z Elefantyny Pepinacht prowadzi dwie ekspedycje w Nubii „aby pociąć na kawałki Ouaouat i Irtet”, a następnie spacyfikować kraj. Wyprawa komandor Ânankhet została zdziesiątkowana przez nomadów pustyni ( Âamou ), podczas gdy ona budowała statek „z Byblos  ” na Morzu Czerwonym, by udać się do krainy Punt . Pépinakht prowadzi ekspedycję karną przeciwko Âamou . Z pewnością w tym czasie stworzymy drogę wodną między Morzem Śródziemnym a Morzem Czerwonym , wzdłuż odnogi Nilu i kanałów. Niektóre łodzie odpływają nawet z Byblos , co pozwala uniknąć transportu drewna do Memphis .

Europa

• 2300-2000 p.n.e. AD  : trzeci okres cywilizacji cykladzkiej na Morzu Egejskim . Starożytny Cyklad III (CA III) (2300 - 2000) znany również jako kultura Phylakopi.
• 2300-2200 p.n.e. AD  : zamieszki w Grecji w okresie przejściowym między Starym Brązem II i III; niemal systematyczne zniszczenia w Argolis , na Cykladach i na Krecie . Zniszczenie domu płytki w Lerne (Argolis) i Myrtos (Kreta).
• 2300-2050 pne AD  : Antyczny brąz III w Grecji . Ceramika BA II z ceramiki Argolida i Lefkandi I, o wpływach anatolijskich, łączy się w ceramikę BA III na Peloponezie i środkowej Grecji .

• 2300-2100 pne AD  : rozwój rolniczy równiny Messara na Krecie .
• 2309-2223 pne AD  : budowa studni zbiorczych w zakładzie Fontaines salees we Francji .

Sztuka i kultura

• Dojście do władzy dynastii Agade oznaczone wyraźną przerwę w produkcji artystycznej w Mezopotamii (rzeźby, płaskorzeźby, glyptic): Artyści z Akadu sądu opracowany styl następnie innych miast imperium. Głowa z brązu z Niniwy , przypisywana Sargonowi lub Naram-Sinowi , pieczęci cylindrycznej Ibni-sharrum, skryby Shar-kali-sharri , której jakość grawerowania i układu osiągnęła doskonałość, której nigdy nie przekroczysz.
• Pepi I najpierw zbudował świątynie dla Bubastis , Abydos , Dendery i Coptos .
• Posągi miedziane (Pépi I st ) lub złote (sokół Horusa ).
• Świątynia egipska w Byblos pod rządami Pepi II , świadcząca o istnieniu ważnej kolonii egipskiej.

Uwagi i referencje

1. Jean-Claude Margueron, Bliski Wschód i Starożytny Egipt , Technika Edukacji Hachette,2012, 416  pkt. ( ISBN  978-2-01-140096-3 , prezentacja online )
2. Georges Roux, La Mésopotamie , Seuil ,1995, 600  pkt. ( ISBN  978-2-02-008632-5 , prezentacja online )
3. Charles Keith Maisels, Powstanie cywilizacji: od łowiectwa i zbieractwa po rolnictwo, miasta i stan Bliskiego Wschodu , Routledge ,2003, 416  pkt. ( ISBN  978-1-134-86328-0 , prezentacja online )
4. Według średniej chronologii, która sytuuje panowanie Hammurabiego w latach 1792-1750
5. według Allena
6. Nicolas Grimal, Historia starożytnego Egiptu , Fayard ,1988, 602  s. ( ISBN  978-2-213-64001-3 , prezentacja online )
7. G. Mokhtar, Historia ogólna Afryki: Afryka starożytna , t.  2, UNESCO,1987( ISBN  978-92-3-202434-3 , prezentacja online )
8. Louis Dykmans Gommaire, Historia gospodarcza i społeczna starożytnego Egiptu , t.  3, A. Picarda,1937( prezentacja online )
9. Pearce Paul Creasman, Richard H. Wilkinson, Pharaoh's Land and Beyond: Ancient Egypt and Its Neighbors , Oxford University Press ,2017( ISBN  978-0-19-022909-2 , prezentacja online )
10. (en) Carl Waldman i Catherine Mason , Encyclopedia of European Peoples , Infobase Publishing ,2006, 955  s. ( ISBN  978-1-4381-2918-1 , prezentacja online ) , s.  225
11. Jean-Claude Poursat, Preclassic Grecja: Od początków do końca 6 wieku , wskazuje ,2014, 225  pkt. ( ISBN  978-2-7578-4500-4 , prezentacja online )
12. Yves Denis Papin, Chronologia historii starożytnej , Edycje Jean-Paul Gisserot,1998, 126  s. ( ISBN  978-2-87747-346-0 , prezentacja online )
13. (w) Olivier Weller Alexa Dufraisse i Pierre Pétrequin, sól, woda i las: od wczoraj do dziś , Besançon, Presses Univ. Franche-Comté,2008, 567  s. ( ISBN  978-2-84867-230-4 , prezentacja online )