La Nouvelle Vague to ruch kina francuskiego, który narodził się pod koniec lat 50. i trwał około dziesięciu lat do końca lat 60. Zrzesza reżyserów, którzy nakręcili swoje pierwsze filmy fabularne w tym okresie. Symbolicznymi postaciami są w szczególności Jean-Luc Godard , François Truffaut , Éric Rohmer , Claude Chabrol , Jacques Rivette , Alain Resnais , Louis Malle , Agnès Varda, a następnie Jacques Demy .
Termin pochodzi od pióra Françoise Giroud w L'Express du3 października 1957, w socjologicznym przeglądzie zjawisk pokoleniowych. Przejął go Pierre Billard w lutym 1958 roku w recenzji Cinema 58 . Następnie ten wyraz przypisuje się filmom dystrybuowanym w 1959 roku , głównie prezentowanym na festiwalu w Cannes i reżyserowanym przez nowych reżyserów. Le Beau Serge autorstwa Claude Chabrol , kręcone z4 grudnia 1957 w 4 lutego 1958w Sardent w Creuse , jest czasem uznawany za pierwszy film o Nowej Fali , podczas gdy inni, jak Georges Sadoul sprawiły, że zadebiutuje w 1954 roku w La Pointe COURTE przez Agnès Varda , „prawdziwym pierwszym filmie Nowej Fali”. Kampania reklamowa CNC definitywnie wymaże socjologiczne znaczenie tego terminu i zastosuje go ściślej do kina.
Kickoff została przyznana przez Le Coup du Berger , w krótkim filmie przez Jacques Rivette w 1956 roku , ale odrzucenie oficjalnego francuskiego kina faktycznie sięga Wyzwolenia i entuzjastycznym odkrycia, po wojnie z amerykańskiego kina . Cinémathèque potem słynny „żółta okładka magazynu” przez André Bazin , Cahiers du Cinema , służył jako szkoła dla krytyków , którzy wkrótce przejąć aparat .
La Nouvelle Vague jest definiowana nie tylko przez rewolucyjne techniki filmowe tamtych czasów, ale także przez tych, którzy ją komponują, takich jak François Truffaut , Éric Rohmer , Agnès Varda , Jean Eustache , Jacques Rivette , Claude Chabrol i Jean-Luc Godard , którzy tworzą serce ruchu. Ruch nie jest owocem długich badań nad kinem, ale bezpośrednim wytworem epoki i owocem spotkania kilku młodych filmowców. Wpisuje się w kontekst historyczny tamtych czasów i odzwierciedla ruchy społeczne: początek Trente Glorieuses , bunty studenckie, wojna algierska , Ruch Wyzwolenia Kobiet . Kino odzwierciedla czasy. Tak więc saga Antoine'a Doinela (w tej roli Jean-Pierre Léaud ) ściśle śledzi ewolucję społeczeństwa, przemiany modelu rodziny ( Les Quatre Cents Coups ), młodzież z modernizacją domów ( Antoine i Colette w L 'Love at 20 ), miłość między Antoine i Christine ( Claude Jade ) w Stolen Kisses , wspólne życie tej małej pary małżeńskiej w Domicile aż do rozwodu Antoine i Christine ( Miłość w biegu ). Nowa fala nie ogranicza się do nowego gatunku filmowego, ale jest tworzona przez wiatr wolności, którą przynosi i wszystko, co potrafi przedstawić, jako migawka epoki.
Historia Nowej Fali to także historia grupy krytyków, którzy chcieli zostać reżyserami. W rzeczywistości większość opiekuńczych postaci grupy, takich jak François Truffaut , Jean-Luc Godard , Éric Rohmer i Jacques Rivette , pochodzi z Cahiers du Cinema . Od 1952 roku na łamach recenzji pojawiło się nowe pokolenie krytyków (Godard nr 15, Truffaut nr 21 i Rivette nr 23). Wkrótce nazwani „Młodymi Turkami” krytycy ci odznaczają się frekwencją w filmotece i zawziętością, zwłaszcza w stosunku do tego, co nazywają francuską jakością .
Pod wpływem Truffauta, „Młodzi Turcy” wymyślili politykę autorów . Opowiadają się zatem za postawą krytyczną, polegającą na przypisywaniu niektórym reżyserom statusu autora i aktualizowaniu wewnętrznej spójności pracy tych reżyserów w kategoriach inscenizacji, a nie tematów lub tematów, jak to miało miejsce w przypadku konwencjonalnej krytyki. Ustanowili tę politykę w Cahiers du cinéma . Ale ich działalność w Cahiers i czasopiśmie Arts służy im przede wszystkim do obrony nowych pomysłów w zakresie pisania, reżyserii i produkcji. Atakują to, co uważają za akademizm kina francuskiego, zdominowanego przez scenariusze literackie i grę aktorską z teatru, i bronią tego, co w ich oczach reprezentuje właściwsze formy kinematograficzne, które identyfikują u twórców tak różnych jak Alfred Hitchcock , Jean Renoir , Jean Cocteau , Ingmar Bergman , Howard Hawks , Vincente Minnelli , Fritz Lang czy Friedrich Murnau .
W 1958 lub 1959 roku François Truffaut , Jean-Luc Godard , Jacques Rivette , Claude Chabrol , Éric Rohmer , Pierre Kast i Jacques Doniol-Valcroze nakręcili swoje pierwsze filmy fabularne. Wszyscy pochodzą z Cahiers du Cinema . Inni filmowcy podzielają te same wartości, nawet jeśli nie pochodzą od krytyków, takich jak Agnès Varda , Jacques Demy , Jean Rouch , Jacques Rozier , Jean-Daniel Pollet . Chris Marker i Alain Resnais nakręcili już wiele znakomitych filmów krótkometrażowych, z których ostatni wyznacza ten okres swoim pierwszym filmem fabularnym: Hiroshima mon amour . Louis Malle nigdy nie określi siebie jako należącego do ruchu (a raczej będzie uważał się za odrzuconego przez postacie ruchu). Maurice Pialat nie będzie mógł w tej chwili przełączyć się na film fabularny i „przegapi łódź Nowej Fali”, jak sam powie. Jean-Pierre Melville odgrywa nieco specjalną rolę, będąc szanowanym starszym bratem, którego młodzi reżyserzy stopniowo chcieli się uwolnić, korzystając z jego rad.
Nie będąc źródłem ruchu, nowi reżyserzy rozpoznają siebie w rodowodzie Nowej Fali. Są to w szczególności Jean Eustache , Jean-Marie Straub i Danièle Huillet , André Téchiné , Philippe Garrel , Jacques Doillon i Benoît Jacquot .
Nowa Fala miała też naśladowców, takich jak Claude Lelouch czy Roger Vadim w wariacji uważanej za komercyjną. Możemy również wspomnieć o krótkie filmy z Jean Rollin , który następnie poświęcić się fantastyczną gatunku lub filmy z Jean-Pierre Mocky (m.in. Solo ), zanim ten reżyser poświęca się na humorystycznym gatunku.
Widzimy wyłanianie się nowego sposobu produkcji, kręcenia i kręcenia filmów, które są sprzeczne z tradycjami i korporacjami. André Malraux, który został ministrem kultury w 1958 roku, ułatwia młodym filmowcom dostęp do reżyserii bez konieczności przechodzenia przez tradycyjną ścieżkę kariery. Zmiana społeczeństwa i obyczajów, chęć przemiany kina i zerwania z przeszłością to początek Nowej Fali. To nie jest „szkoła artystyczna” z określonym stylem, ale raczej duch, który będzie miał tyle różnych tłumaczeń, ilu jest filmowców, którzy go wykorzystają. Często wspomina się, że pojawienie się nowych urządzeń (kamery i magnetofonu) odgrywa w tym ruchu dodatkową, znaczącą, ale drugorzędną rolę. Cała gramatyka kina jest kwestionowana na wiele sposobów, w przypadku zdjęć, gry aktorskiej, montażu, użycia lektora, związku z autobiografią , sposobu filmowania miasta czy uczuć.
Filmy nowej fali charakteryzują się także swoimi bohaterami. Badanie 18 filmów nowofalowych pokazuje, że bohaterowie są młodzi i współcześni. To zwykli ludzie, którzy zajmują się tylko swoimi sprawami osobistymi. Szukają niezależności. Często są bezczynni, nie boją się łamania prawa (na przykład Michel Poiccard, który zabija policjanta w odcinku Bez tchu ), są obojętni na społeczeństwo i rodzinę i szukają miłości.
La Nouvelle Vague pojawiło się w latach powojennych, kiedy młodzi ludzie spragnieni kina tęsknili za swobodnym i niekonwencjonalnym życiem. Kino francuskie w tym czasie było stosunkowo pozbawione kreatywności i oryginalności, często zadowalając się byciem prostym medium powieści. Młodzi twórcy Nowej Fali zrewolucjonizowali zasady, przeglądając wszystkie podstawy kina. W ten sposób nie zawsze przestrzegana jest zasada ciągłości, punkt widzenia widza jest niekiedy uwzględniany w filmie za pomocą spojrzeń kamery i wypytywania widza, gry mise en abyme w kinie kwestionują różne punkty kinematograficzne view, powstają też liczne gry typu stop-klatki, zwolnione tempo, szarpane style… Wszystko to łączy się tak, że film nieustannie przypomina nam, że to film, że to kino. Powstaje efekt realizmu: reżyser nie stara się już oszukiwać widza fałszywą prawdą, ale pokazać rzeczywistość kina taką, jaka jest, w szczególności jego ujęciami, które nie są ciągłe w czasie, jak można by sądzić lub zapominając o widzu. , z aktorami, którzy są tylko po to, by być aktorem w filmie, a nie aktorem w opowieści lub scenariuszu, iz jego scenografiami, które istnieją tylko dlatego, że mają symboliczną moc, a nie dlatego, że wyglądają jak prawdziwe. Tak więc ruch ten nie stara się odtworzyć rzeczywistości tak, jak powinna, ale pokazać rzeczywistość kina taką, jaka jest.
La Nouvelle Vague było „biznesem młodych ludzi, którzy chcą nadać kinu status sztuki samej w sobie, to znaczy wizji świata w danym momencie jego historii, a tym bardziej„ uczestnictwo we wspólnym przeznaczeniu ” ”” .
Odkrycie francuskich filmów za granicą wywołało wiele reakcji. W Europie Środkowej: Polska, potem Czechosłowacja i Węgry. Po pierwsze, pionierami są tacy autorzy jak Wajda z Les Innocents charmeurs (1959) czy Roman Polański z Le Couteau dans l'eau (1961). Jednak w przeciwieństwie do Francji, to nowe pokolenie filmowców musi zmierzyć się z cenzurą, a reżyser taki jak Skolimowski będzie zmuszony do emigracji z powodu swojego satyrycznego filmu Ręce do góry! W Czechosłowacji od 1963 roku pojawiło się nowe pokolenie z pracami przepojonymi spontanicznością i młodzieńczym duchem. Dyrektorzy ci pochodzą ze szkoły państwowej FAMU. Milos Forman zdobył w 1963 roku słynnego Asa Pik . Po drugiej stronie świata, w Ameryce Łacińskiej, a zwłaszcza w Brazylii, rozbrzmiewają echa nowej francuskiej fali. Novo kino jest bezpośrednio inspirowany przez niego, a zwłaszcza twórczością Jean-Luc Godard. Ruch ten, zapoczątkowany przez młodych kinomanów, takich jak Ruy Guerra czy Joaquim Pedro de Andrade, zmierza w kierunku swoistej kulturowej emancypacji kina. Glauber Rocha z Ziemią w transie wyróżnia się jako figurant tego nowego kina.
Nowa fala miała światowy wpływ na rozwój siódmej sztuki. Jeśli to nie estetyka jest propagowana w pierwszej kolejności, to tchnienie potrzeby odnowy i wyjścia poza z góry ustalone kody jest najbardziej reprezentatywne.
Nowa fala była często atakowana przez zwolenników kina klasycznego. W chwili jej narodzin była celem zarówno gwałtownej wrogości ze strony rzeczników branży, jak i ataków ze strony Positif , wówczas konkurencyjnej recenzji Cahiers du Cinéma . Został również uznany za „fałszerstwo”, a nawet „oszustwo” przez krytyka komunistycznego Raymonda Borde'a , który zarzucał „owcom nowej fali” rozkoszowanie się „monarchią gaullistyczną ”.
Claude Chabrol widział w tym handlową i polityczną manipulację na korzyść generała de Gaulle'a, który powrócił do władzy w tym samym roku: „W 1958 i 1959 roku przyjaciele Cahiers i ja, którzy zaczęliśmy reżyserować, byli promowani, jak marka mydło. Byliśmy „nową falą”. Wypowiedź pochodziła od Françoise Giroud , redaktor naczelnej L'Express i jednej z najostrzejszych postaci sprzeciwu wobec gaullizmu, która podarowała slogan „bardzo sprzedażowy” … jego ówczesnym przeciwnikom politycznym. Bo nie popełnijcie błędu, jeśli prasa głównego nurtu tak dużo o nas mówiła, to dlatego, że chcieli narzucić równanie: de Gaulle równa się Renouveau. W kinie, jak gdzie indziej. Republika się zmienia, Francja odradza się. Spójrz na ten rozkwit talentów. Intelektualiści rozkwitają w cieniu Krzyża Lotaryńskiego. "
Pięćdziesiąt lat po swoim pojawieniu się Nowa Fala pozostaje przedmiotem kontrowersji, które świadczą o jej wciąż aktywnej żywotności, pomimo odległości w czasie i niezliczonych zmian, które przeszło kino. Tak więc dla aktora i dramaturga Philippe'a Person'a Nowa Fala jest zasadniczo koncepcją reklamową pozbawioną spójności estetycznej. Potępia kino, „które paradoksalnie uprzywilejowuje brak doświadczenia zawodowego i autobiograficzny narcyzm jako gwarancje artystycznej autentyczności” .
Zgodnie z ostrym punktem widzenia pisarza i scenarzysty Jacquesa Lourcellesa , jedyną wielką i niepodważalną oryginalnością twórców filmowych Nowej Fali jest to, że nikt przed nimi nie odważył się powiedzieć o sobie tak wiele dobrego i tak wielkiej krzywdy. inne.
Pojawienie się nowego pokolenia aktorów ( Jean-Paul Belmondo , Jean Seberg , Delphine Seyrig , Emmanuelle Riva , Jean-Pierre Léaud , Jeanne Moreau , Anna Karina , Jean-Claude Brialy , Stéphane Audran , Marie Laforêt , Anouk Aimée , Bernadette Lafont , Jean-Louis Trintignant , Brigitte Bardot , Catherine Deneuve , Françoise Dorléac , Françoise Fabian , Alexandra Stewart , Anne Wiazemsky , Juliet Berto , Claude Jade , Henri Serre , Bulle Ogier , Pierre Clementi ...) oraz technicy tacy jak Raoul Coutard czy André Weinfeld , wsparcie garstki producentów-mecenasów ( Georges de Beauregard , Pierre Braunberger , Anatole Dauman ) były również decydującymi czynnikami. Francuskie kino nie potrafiło odnowić swoich aktorów od dwudziestolecia międzywojennego, a pojawienie się nowych twarzy umożliwiło w szczególności dotarcie do młodego widza.
To także pierwsze występy na ekranie u schyłku ruchu aktorów takich jak Jean Yanne , Mireille Darc , Bernard Menez , Jacqueline Bisset , Dani , Jean-François Stévenin , Valérie Lagrange , Zouzou , Macha Méril , Marie- Christine Barrault , Marlène Jobert , Chantal Goya , Anny Duperey , Marina Vlady , Marie-France Pisier ...
Nowa fala, która pojawiła się we Francji pod koniec lat 50. XX wieku, oznaczała ożywienie w przemyśle filmowym. Odkrycie francuskich filmów za granicą wywołało wówczas wiele reakcji.
W Europie Wschodniej Polska, a następnie Czechosłowacja i Węgry są przesiąknięte wpływami Nowej Fali. Po pierwsze, pionierami są tacy autorzy jak Andrzej Wajda z Les Innocents charmeurs (1959) czy Roman Polański z Le Couteau dans l'eau (1961). Jednak inaczej niż we Francji, to nowe pokolenie filmowców musi zmierzyć się z cenzurą, a reżyser pokroju Jerzego Skolimowskiego będzie zmuszony do emigracji z powodu swojego satyrycznego filmu Ręce do góry . W Czechosłowacji od 1963 roku pojawiło się nowe pokolenie z pracami przepojonymi spontanicznością i młodzieńczym duchem. Dyrektorzy ci pochodzą ze szkoły państwowej FAMU. Milos Forman zdobył w 1963 roku słynnego Asa Pik .
Po drugiej stronie świata, w Ameryce Łacińskiej, a zwłaszcza w Brazylii, rozbrzmiewają echa francuskiej Nowej Fali. Cinema Novo jest bezpośrednio nim inspirowana, a zwłaszcza twórczością Jeana-Luca Godarda. Ruch ten, zapoczątkowany przez młodego kina, takiego jak Ruy Guerra czy Joaquim Pedro de Andrade, zmierza w kierunku swoistej emancypacji kulturowej kina. Glauber Rocha z Ziemią w transie wyróżnia się jako figurant tego nowego kina.
Włochy, kraj, który przeszedł już kinematograficzną rewolucję z neorealizmem lat pięćdziesiątych, przeżywa dość szczególną sytuację. Rzeczywiście, w latach sześćdziesiątych XX wieku nastąpiła radykalizacja estetyki kinematograficznej. Rossellini próbuje odnowić swoją neorealistyczną estetykę filmami takimi jak Voyage en Italie (1954), o którym Jacques Rivette powie w Cahiers du Cinema w 1955 roku: „Jeśli włoskie kino nie czekało na rozwój francuskiej nowej fali, wciąż czujemy efekty w nowym pokoleniu reżyserów, w tym Bertolucciego ”.
Nawet kino radzieckie nie uniknęło wpływu nowej fali. Jest to szczególnie widoczne w „Człowieku podążającym za słońcem” (1961) Mikhaïla Kalika, gdzie odnajdujemy podobieństwa do „Czerwonego balonu” (1956) Alberta Lamorisse .
Koncepcja nowej fali została również wyeksportowana do Azji, a dokładniej do Japonii. Mówimy nawet o japońskiej nowej fali do oznaczania filmów reżyserów z tego samego okresu, takich jak Nagisa Oshima ( Cruel Tales of Youth , 1960), Masahiro Shinoda ( Assassination , 1964) czy Hiroshi Teshigahara ( La Femme des Sables , 1964). większość z nich jest produkowana przez firmę Shōchiku . Osobliwością tych filmów jest to, że są bardziej upolitycznione niż te z francuskiej Nowej Fali, biorąc pod uwagę kontekst amerykańskiej okupacji w Japonii po drugiej wojnie światowej.
Dzięki tym przykładom możemy zauważyć, że Nowa Fala miała światowy wpływ na rozwój Siódmej Sztuki. Jeśli to nie estetyka jest propagowana w pierwszej kolejności, to jest tchnieniem potrzeby odnowy i wyjścia poza ustalone wcześniej kody, które są dla niej najbardziej reprezentatywne.