Akan (ludzie)

Akan Para w stroju Akan

Znaczące populacje według regionu

Ghana	~ 18 000 000
Wybrzeże Kości Słoniowej	~ 7 500 000

Inny

Regiony pochodzenia	Wybrzeże Kości Słoniowej w Ghanie
Języki	Języki akańskie
Religie	większość chrześcijańska  ; także afrykańskie religie tradycyjne i niereligijne

W Akans są Afryki Zachodniej populacja osiedlali się głównie w Ghanie , ale nadrobić w Wybrzeżu Kości Słoniowej , gdzie są one podzielone na wielu podgrup.

Etnonimia

W zależności od źródeł i kontekstu spotykamy różne formy: Acanjj, Akani, Akanny, Akans, Hecanny. Rozpoznają to samo bezpośrednie pochodzenie, dorzecze Pra Ofin w dzisiejszej Ghanie .

Rozkład geograficzny

Ludy Akan zajmują terytorium między Voltą na wschodzie i Bandamą na zachodzie, ósmym równoleżnikiem na północy i Oceanem Atlantyckim.

Południe, centrum i wschód Wybrzeża Kości Słoniowej zajmują różne gałęzie rodziny Akan (Lagunaires, Baoulé, Agni), której środek ciężkości znajduje się na terytorium Akan w południowej Ghanie .

Większość Akanów mieszka w Ghanie  : są to Aszanti , Adansi, Denkyira, Brong, Fanti, Sefwi, Aowin, Nzima, Akuapem, Buem i Kwahu.

Narody

W Akans stanowią grupę ludów ( Bron , Adjoukrou Aszanti , Baoulé , Agni , Appolo , Attie , Abbey , Abidji , Adioukrou , Ahizi, Alladian , Abouré , Ebrié , Avikam , Tchokossi , Akuapem , denkyira , Fanti , Wassa , etc.) zainstalowany głównie w południowej Ghanie . Akanowie osiedlili się również na Wybrzeżu Kości Słoniowej , Togo i Beninie ( Ewé , Guin, Ané, Adja, Tchokossi / Anoufo, Tchumbuli).

Tchokossi

Tchokossi (z powrotem , pejoratywne określenie odrzucone przez Annofouè) pochodzenia Agni Baoulé. W 1810 ci wojownicy oderwali się od regionu Baoulé-Ngban. Zachowali swój język. Annoffouè lub Tchokossi sami są mieszkańcami Ivory w Ghanie. Byli awangardą armii królowej Pokou.

Akans Yaourè

Yaoures należą do Akanów od dawna zamieszkałych na Wybrzeżu Kości Słoniowej; byli tam na długo przed Baoulé. Ich imię pochodzi od Yéwolè ("byliśmy tam" lub "oryginalnie jesteśmy") lub od Yawarè, od imienia ich żeńskiego przodka, dalekiego krewnego króla Opokou Ware z Kumassi.

Akan Guin

Pochodzą z Akry i osiedlili się w Togo, gdzie utworzyli królestwo Glidji. Zajmują południowy zachód Beninu

Akan Ane

Pochodzą z Elminy (stąd nazwa, którą często im nadawany jest Mina i osiedlili się w Togo, gdzie założyli miasto Aného , zanim osiedlili się w Beninie w Agoué .

Język

Akan mówi tym samym językiem, Twi , z wieloma odmianami dialektu.

Baoulé należy do rodziny języków Akan lub Central Tano . Jest językiem Baoulé ludzi , używany głównie w Republice Wybrzeża Kości Słoniowej w centrum kraju w Bouaké , Jamusukro , Dimbokro , Béoumi , Sakassou , Daoukro , Bouafle , Kouassi Kouassikro , Bodokro , Bocanda , Ouelle , bahiakro M ' , Toumodi , Tiébissou i Didiévi .

Historia

Kiedy portugalscy odkrywcy przybyli w 1474 roku , te różne populacje zostały zorganizowane w małe niezależne królestwa .

Złoto wydawało się być tak obfite w regionie, że Portugalczycy nazwali je Gold Coast .

Na początku XVIII -go  wieku , Ashanti utworzyły federację że opór Brytyjczyków przez prawie dwa wieki i został pokonany dopiero w końcu w 1900 roku .

Organizacja społeczno-kulturalna

Akany są generalnie zorganizowane w „królestwa”. Najwyższy urząd – podobnie jak urząd odpowiedzialnych za rodzinę – jest dziedziczny, przekazywany drogą matrylinearną. Wykonywane jest w połączeniu przez mężczyznę i kobietę. Akan charakteryzują się również systemem nadawania imion związanych z dniami urodzenia.

Nazwy Akan

Nazwy dni Akan składają się ściśle z nazw dni i nazwy dnia (tchin) jak w języku francuskim (di), np. Moon + Di = poniedziałek. Aby znaleźć korespondencję wśród Akanów lub Aszanti z Ghany, konieczne jest przesunięcie nazw na następny dzień.

• Poniedziałek: Kissié tchin: (Kouassi, Kwassi, Akissi).
• Wtorek: Djolè tchin: (Kouadio, Kwadwo, Kodjo, Adjoua lub Adjo).
• Środa: Mlan tchin: (Konan, Kwabena, Kobena, Amenan).
• Czwartek: Wouhé tchin: (Kouakou, Kwaku, Kweku, Ahou).
• Piątek: „Ya tchin: (Yao, Yaw, Aya lub Yah).
• Sobota: Foué tchin: (Koffi, Affoué).
• Niedziela: Monnè tchin: (Kouamé, Kwame, Kwamin, Amoin).

Wśród N'zima, ludu Akan, imionom urodzenia towarzyszą imiona pieszczoty.

• Poniedziałek: (kenlenzilé), Kodjo (chłopiec), Adjoba (dziewczynka), imię pieszczoty (assela, ômôlossa)
• Wtorek (dweké), Kabenlan (Kablan) (chłopiec), abrema (dziewczyna), imię pieszczoty (abouo kablan benna wossu, kwosia)
• Środa (maalin), Kacou (chłopiec), akouba (dziewczynka), imię pieszczoty (abaakou, ôbologyi)
• Czwartek (koulé), kouao (chłopiec), yaba (dziewczynka), imię pieszczoty (ôgonlon, amélé)
• Piątek (yalé), koffi (chłopiec), affiba (dziewczynka), imię pieszczoty (abou koffi, molowié)
• Sobota (folê), Kouame (chłopiec), ama (dziewczynka), imię pieszczoty (abossiabo, agyabenlandou)
• Niedziela: (molê), kouassi (chłopiec), akassi (dziewczynka), nazwa pieszczoty (afum, assimokoua)

Te imiona urodzenia to ekêla douma.

Osobowości Akan

Monarchowie

• Król Osei Tutu
• Królowie Osei
• Królowa Abla Pokou
• Król Obodjè Séboi
• Król Opokou Ware
• Król M'bassidjé François

Polityczne postacie z Wybrzeża Kości Słoniowej

• Daniel Kablan Duncan
• Pascal Affi N'Guessan
• Henri Konan Bédié
• Felix Houphouët-Boigny
• Ernest Boka

Liczby naukowe z Wybrzeża Kości Słoniowej

• Kouame K. Klebair

Ghańscy politycy

• Kwame Nkrumah
• John Kufuor
• Jerry Rawlings

Inny

• Anton Wilhelm Amo (1703-1753)
• Oktawa Azanny Sams
• Monique Séka
• Kofi Annan
• Meiway
• Adrienne Koutouan
• Delta Akissi
• Marie-Louise Asseu
• Gervinho
• Jackie Appiah
• Kofi Siriboe
• Boris Kodjoe
• Amos Zereoué  (pl)
• Idris Elba
• Kevin-Prince Boateng
• Laurent Pokou
• John Atta Mills
• Offoumou Yapo
• Pszenica Aka
• Edem Koddżo
• Gyan Asamoah
• Michael essien
• Jerome Boateng
• Kwadwo Asamoah
• Freddy Adu
• Antoniego Annana
• Wilberforce Mfum
• Romański
• Didier Ya Konan
• Emmanuel Agyemang-Badu
• John Paintsil
• Kojo Antwi
• tato lumba
• Mario balotelli
• Derek boateng
• Samuel Osei Kuffour
• Paul Boateng , brytyjski polityk
• Deborah Vanessa Owusu-Bonsu
• Samuel inkoom
• George Boateng boat
• Oswald Boateng
• Gerald Asamoah
• Szczepan Appiah
• Jan mensah
• Bernard Dadié , pisarz
• Laurent Atsain Achi
• Kwasi Wiredu
• Peter Turkson , prałat katolicki, kardynał
• Jojo Chintoh  (pl) , dziennikarz
• Jedwabisty Shaï.
• Eugène Kofi Adoboli, były premier Togo
• Kwame Bediako, teolog protestancki z Ghany

Sztuka Akana

• Art Akan  (pl)
• waga Akan złoto  (pl)
• Symbole Adinkry
• Ashantis , Ashanti imperium (1701-1957), Anglo-Ashanti Wars (1824-1901)

Uwagi i referencje

1. Źródło BnF [1]
2. Diabate, Henrietta , The Sanvi: an Akan Kingdom (1701-1901) ( ISBN  9782811109035 , OCLC  849517815 , czytaj online ) , s.  31
3. Historia ludów cywilizacji Akan nzima-kotoko.org
4. "  AKAN IMIĘ NA DZIEŃ URODZENIA: CHŁOPCY I DZIEWCZYNY (baoule, agni; as ...  " , na Skyrock ,12 lipca 2007(dostęp 20 września 2020 r . ) .

Zobacz również

Bibliografia

• (en) Ivor Wilks, „Wangara, Akan i portugalski w XV i XVI wieku. I. sprawą BITU ", The Journal of afrykańskiej historii , n O  23 (3), 1982, str.  333-349
• (en) Ivor Wilks, „Wangara, Akan i portugalski w XV i XVI wieku. II. Walka o handel”, The Journal of History afrykańskiej , n o  23, 1982 s.  463-472
• (w) Ewa LR Meyerowitza "notatkę o pochodzeniu Ghana" Afrykańskiego (London), N O  51 (205), 1952, str.  319-323
• (en) Eva LR Meyerowitz, Akan Traditions of Origin , Londyn, 1952
• (w) Jack Goody'ego "etnohistoria i akan Ghana" Afryce (Londyn), n O  29 (1), 1959, str.  67–81 (krytyczne spojrzenie na punkt widzenia Evy Meyerowitz)
• Assoi Adiko, Akan Peoples and Beninese Civilizations , Departament Studiów Edukacyjnych i Badań Krajów Rozwijających się, 1964, 49 s.
• Gérard Chouin, Claude-Hélène Perrot i Gérard Pescheux, Crossed Approaches to Akan Worlds (część I), Towarzystwo Afrykanów , 2005 ( ISBN  978-2-908948-17-2 )
• Paulette Roulon-Doko i Catherine Baroin, Crossed Approaches to Akan Worlds (część II), Towarzystwo Afrykanów ( ISBN  978-2-908948-19-6 )
• Robert Cornevin (i in.), Brązy i złoty pył: miniaturowe odważniki Akan Afryki Zachodniej , Bank Centralny Państw Afryki Zachodniej, Le Bronze Industriel, 1970, 54 s.
• Kwasi Gyan, Akan Opowieści z Ghany , Edicef, 1983, 181 s. ( ISBN  978-2-85319-115-9 )
• Jean-Jacques Lahaderne, Dénéraux Akan: waga monetarna XV TH do XIX th wieku w Afryce Zachodniej , czarny Pięknych afrykańskich, 1981, 198 str.
• Georges Niangoran-Bouah, Akan wszechświat odważników do ważenia złota , Les nouvelles éditions africaines-MLB, 1987 ( ISBN  978-2-7236-1403-0 )
• Christiane Owusu-Sarpong, Akan death: etnosemiotyczne studium tekstów pogrzebowych Akan , Harmattan, 2000, 280 s. ( ISBN  978-2-7475-0059-3 )
• Giovanni Franco Scanzi (i in.), Bijoux en or akan , Rotary Club d'Abidjan, 1999, 157 s.
• Pierluigi Valsecchi i Fabio Viti, Światy Akan: tożsamość i władza w Afryce , L'Harmattan, 1999, 361 s. ( ISBN  978-2-7384-8513-7 )

Dyskografia

• (en) Elizabeth Kumi i Joseph Manu (kompilacja), Rhythms of Life, Songs of Wisdom: Akan Music from Ghana , Smithsonian Folkways Recordings, 2006, 71'

Filmografia

• Idriss Diabate, The Yam Festival w Adahou: Wybrzeże Kości Słoniowej , Ministerstwo Współpracy, CCF, Rennes Saint-Jacques, 1994, 19'
• Véronique Duchesne (reż.), W kraju gdzie tańczy kaolin , CNRS Audiovisuel, Meudon (Hauts-de-Seine), 2002, 54'

Powiązane artykuły

• Lista grup etnicznych w Afryce
• Demografia Ghany
• Demografia Wybrzeża Kości Słoniowej

Linki zewnętrzne

• Ewidencja organów  :
  • Biblioteka Narodowa Francji ( dane )
  • Uczelniany system dokumentacji
  • Biblioteka Kongresu
• Historia ludów cywilizacji Akan. Od początków do 1874 r. (Historia Królestwa N'zima Kotoko, stanowisko Grand Bassam)
• Akan na stronie Mémoire d'Afrique
• Revue Africanistes , wydanie specjalne Akan (tom 1, 2005)
• „  Matriarchate Akan (Côte-de-l'Or): krew i sperma, ciało i duch  ” , na Le Mouvement Matricien (dostęp 23 marca 2017 ) .
• "  Początki Akanów Ghany  " , NOFI ,15 października 2014(dostęp 20 września 2020 r. )