Imię i nazwisko | André Robert Breton |
---|---|
Narodziny |
19 lutego 1896 r. Tinchebray ( Orne , Francja ) |
Śmierć |
28 września 1966 Paryż (Francja) |
Narodowość | Francja |
Podstawowa działalność | Eseista, teoretyk surrealizmu, poeta, pisarz |
Język pisania | Francuski |
---|---|
Ruch | surrealizm |
Gatunki | Poezja , opowiadanie , esej , malarstwo |
Podstawowe prace
André Breton , urodzony dnia19 lutego 1896 r.w Tinchebray w Orne i zmarł dnia28 września 1966w Paryżu , jest poeta i pisarz francuski , główny przywódca i teoretyk z surrealizmem .
Autor książek Nadja , L'Amour fou i różne Manifesty surrealizmu , jego rola lidera ruchu surrealistycznego oraz krytyczna i teoretyczna praca w zakresie pisania i sztuk plastycznych czynią z André Bretona ważną postać w sztuce i literaturze francuskiej z XX -go wieku .
André Breton urodził się dnia 19 lutego 1896w Tinchebray w Normandii, gdzie spędził pierwsze cztery lata. Jedyny syn Louisa-Justina Bretona, żandarma urodzonego w Wogezach, wywodzący się z katolickiej drobnomieszczaństwa, którego matka narzuca surową edukację, spędza spokojne dzieciństwo w Pantin (Seine-St-Denis), na północnych przedmieściach Paryż.
Pierwsze decydujące spotkania: Valéry , Apollinaire , VachéW Collège Chaptal przeszedł „nowoczesną” edukację (bez łaciny i greki), został zauważony przez swojego nauczyciela retoryki, który zapoznał go z Charlesem Baudelaire i Joris-Karl Huysmans oraz przez swojego nauczyciela filozofii, który sprzeciwiał się pozytywizmowi („porządek i postęp ”) na myśli heglowskie („wolność samoświadomości”), które młody człowiek kocha. Zaprzyjaźnił się z Théodorem Fraenkelem i René Hilsumem, który opublikował swoje pierwsze wiersze w przeglądzie literackim uczelni. Ku rozgoryczeniu rodziców, którzy widzieli w nim inżyniera, Breton wstąpił do PCN , klasy przygotowującej do studiów medycznych, z Fraenkelem.
Na początku 1914 wysłał kilka wierszy w stylu Stéphane Mallarmé do recenzji La Phalange kierowanej przez poetę- symbolistę Jeana Royère'a . Ten ostatni je publikuje i nawiązuje kontakt Bretona z Paulem Valérym .
Kiedy wojna została wypowiedziana, 3 sierpniajest z rodzicami w Lorient . Jego jedyną książką jest zbiór wierszy Arthura Rimbauda, którego nie zna dobrze. Oceniając jego poezję tak „oddaną okolicznościom”, wyrzuca swojemu przyjacielowi Fraenkelowi jego letniość wobec „tak dużego dzieła”. Ze swojej strony głosi „głęboką artystyczną niższość dzieła realistycznego nad innym. „Uznany” za dobry dla usługi „wł.”17 lutego 1915Breton jest zmobilizowana 17 th pułku artylerii i wysłany do Pontivy , artylerii, do swoich zajęć, co będzie później opisać jako”szambo krwi, głupoty i błota. »Czytanie artykułów wybitnych intelektualistów, takich jak Maurice Barres czy Henri Bergson , potwierdza jego odrazę do panującego nacjonalizmu. Począteklipiec 1915zostaje przeniesiony do służby zdrowia jako pielęgniarz i skierowany do szpitala ochotniczego w Nantes . Pod koniec roku napisał swój pierwszy list do Guillaume'a Apollinaire'a, do którego dołączył wiersz Grudzień . W grudniu 1915 r. spotkał żołnierza rekonwalescencyjnego w karetce miejskiej 103bis w Nantes: Jacquesa Vaché . To intelektualna „miłość od pierwszego wejrzenia”. Literackim pokusom Bretona Vaché przeciwstawia się Alfredowi Jarry'emu , „dezercji w sobie” i przestrzega tylko jednego prawa, „Umour (bez h)”.
Młody Breton odkrywa w podręczniku lekarzy Emmanuela Régisa i Angelo Hesnarda to, co nazywa się wówczas „psychoanalizą” Zygmunta Freuda . Latem 1916 r. na jego prośbę został przydzielony do Centrum neuropsychiatrii w Saint-Dizier , kierowanego przez byłego asystenta doktora Jean-Martina Charcota . W bezpośrednim kontakcie z pacjentami cierpiącymi na psychopatologie odmawia postrzegania szaleństwa jedynie jako deficytu psychicznego, a raczej zdolności do tworzenia. „Cierpienie, czasami fizyczny upadek chorego psychicznie uderza go na zawsze” – wyjaśnia Jean-Bertrand Pontalis , specjalista od Freuda. 20 listopada 1916Breton został wysłany na front jako nosiciel noszy.
Po powrocie do Paryża w 1917 poznał Pierre'a Reverdy'ego, z którym współpracował przy swoim magazynie Nord-Sud i Philippe'a Soupault, który przedstawił mu Apollinaire : „Musisz zostać przyjaciółmi. Soupault wprowadził go do Pieśni Maldorora przez Lautreamont , który wzbudził wielkie emocje w nim. Z Louisem Aragonem, którego poznał w szpitalu w Val-de-Grâce , spędzali noce na wezwanie, recytując między sobą przejścia z Maldoror, wśród „wycia i szlochu przerażenia wywołanego alarmami powietrznymi wśród chorych”. ).
W liście z lipca 1918 do Fraenkla Breton przywołuje wspólny z Aragonem i Soupaultem projekt książki o niektórych malarzach, takich jak Giorgio De Chirico , André Derain , Juan Gris , Henri Matisse , Picasso , Henri Rousseau ... życie artysty „opowiadał po angielsku” Soupault, analiza dzieł Aragona, a niektóre refleksje o sztuce sam Breton. Były też wiersze każdego z nich obok kilku obrazów.
Mimo wojny, cenzury i antyniemieckiego ducha, echa demonstracji dadaistycznych doszły z Zurychu, Berlina czy Kolonii, a także niektóre ich publikacje, takie jak Manifest dadaistyczny 3 . W styczniu 1919 roku, głęboko poruszony śmiercią Jacquesa Vaché , Breton wierzył, że widział w Tristanie Tzarze reinkarnację ducha buntu swojego przyjaciela: „Nie wiedziałem, od kogo oczekiwać odwagi, którą okazujesz. To do Ciebie zwracają się dzisiaj wszystkie moje oczy. "
Literatura - Pola magnetyczne - Dada w ParyżuProjektowana od poprzedniego lata przez Aragona , Bretona i Soupaulta („trzech muszkieterów”, jak nazwał ich Paul Valéry ), powstała recenzja Littérature , której pierwszy numer ukazał się wLuty 1919. Spotkany w następnym miesiącu Paul Éluard zostaje natychmiast włączony do grupy.
Po opublikowaniu Mont de piété , w którym zebrane są jego pierwsze wiersze pisane od 1913 roku, Breton eksperymentuje z „pisaniem automatycznym” z Soupault: tekstami pisanymi bez zastanowienia, w różnym tempie, bez retuszu i pokuty. Pola magnetyczne , napisane w maju iCzerwiec 1919, został opublikowany dopiero rok później. Jej krytyczny sukces uczynił z niej prekursora surrealizmu .
W literaturze pojawiają się kolejno wiersze z Lautreamonta fragmenty pól magnetycznych i dochodzenia Dlaczego piszesz? , ale Breton pozostaje niezadowolony z przeglądu. Po spotkaniu Francis Picabia którego inteligencja, humor, wdzięk i żywość go uwieść, Breton rozumie, że nie ma nic się spodziewać od „starszych”, ani z dziedzictwa Apollinaire : w . Ducha nowy ozdobione francuskim zdrowym rozsądkiem i jego przerażeniu chaos, czyli przebudzenie Paula Valéry'ego , niczym więcej niż „nowoczesni” Jean Cocteau , Raymond Radiguet , Pierre Drieu la Rochelle utrwalający tradycję powieści, którą on odrzuca (i zawsze będzie odrzucał).
23 stycznia 1920, Tristan Tzara w końcu przybywa do Paryża. Rozczarowanie Bretona widząc pojawienie się istoty „tak mało charyzmatycznej” jest tym, czego się spodziewał. Widział siebie z Tzarą „sztuką zabijania”, która wydawała mu się najpilniejsza, nawet jeśli „przygotowanie zamachu stanu może trwać latami. Z Picabią i Tzarą organizują demonstracje dadaistyczne , które najczęściej powodują nieporozumienia, wrzaski i skandale, poszukiwane cele. Ale w sierpniu Breton zdystansował się od Dady. Odmawia napisania przedmowy do dzieła Picabii Jezus Chrystus rastaquouère : „Nie jestem już nawet pewien, czy dadaizm wygrał swoją sprawę, w każdej chwili zdaję sobie sprawę, że reformuję go w sobie. "
Pod koniec roku Breton został zatrudniony przez projektanta mody, bibliofila i miłośnika sztuki nowoczesnej Jacques Doucet . Ten ostatni, "osoba zakochana w rzadkim i niemożliwym, w odpowiedniej ilości nierównowagi", zamawia od siebie listy o literaturze i malarstwie oraz porady dotyczące kupowania dzieł sztuki. Między innymi będą to kupować Breton Tabela Panny z Awinionu przez Picassa .
Po „procesie Barresa ” (maj 1921), odrzuconej przez Picabię i podczas której Tzara czerpał przyjemność z szkolnej bezczelności, Breton uważa absolutny pesymizm dadaistów za infantylizm. Następnego lata skorzystał z pobytu w Tyrolu, by odwiedzić Zygmunta Freuda w Wiedniu, ale ten trzymał się z daleka od przywódcy tych, których miał ochotę uważać za „totalnych wariatów”.
Zerwanie z Dadą - Narodziny surrealizmu - Pierwszy manifestW Styczeń 1922Breton stara się zorganizować „Międzynarodowy Kongres w celu ustalenia dyrektyw i obrony nowoczesnego ducha”. Sprzeciw Tzary uniemożliwia jej przetrzymanie. Nowa seria Literatura z Bretonem i Soupault dla reżyserów, zwerbowała nowych współpracowników, takich jak René Crevel , Robert Desnos , Roger Vitrac, ale zdecydowanie wrogo nastawiony do Picabii, Soupault zdystansował się od surrealistów . Breton eksperymentuje z Crevelem z hipnotycznymi snami, które pozwalają uwolnić dyskurs nieświadomości. Te stany wymuszonego snu ujawnią zdumiewające zdolności „improwizacji” Benjamina Péret i Desnos. Na końcuLuty 1923wątpiąc w szczerość niektórych i obawiając się o zdrowie psychiczne innych, Breton postanawia przerwać eksperyment.
Breton wydaje się zmęczony wszystkim: uważa dziennikarską działalność Aragona i Desnosa, jakkolwiek dochodową, za stratę czasu. Pisma Picabii go rozczarowują, atakuje nadmiernie literackie projekty swoich przyjaciół - "zawsze powieści!" ”. W rozmowie z Rogerem Vitracem zwierza się nawet, że nie zamierza już pisać. Jednak następnego lata napisał większość wierszy Claira de Terre .
15 października 1924, pojawia się w osobnym tomie, Le Manifeste du surrealisme, początkowo przeznaczony jako wstęp do zbioru tekstów automatycznych, rozpuszczalnych w Poisson . Instruując próbę postawy realistycznej, Breton przywołuje przebytą dotychczas drogę i definiuje to nowe pojęcie, rości sobie prawa wyobraźni, błaga o cudowną, inspirację, dzieciństwo i obiektywną szansę .
„ SURREALIZM , n Czysty automatyzm psychiczny, za pomocą którego proponuje się wyrazić, werbalnie, pisemnie lub w jakikolwiek inny sposób, rzeczywiste funkcjonowanie myśli. Dyktowanie myśli, przy braku jakiejkolwiek kontroli rozumu, poza jakąkolwiek troską estetyczną lub moralną.
- Encykl. Filos. Surrealizm opiera się na zaniedbywanej wierze w nadrzędną rzeczywistość pewnych form skojarzeń, we wszechmoc marzeń, w bezinteresowną grę myśli. Ma tendencję do trwałego niszczenia wszystkich innych mechanizmów psychicznych i zastępowania ich w rozwiązywaniu głównych problemów życiowych. "
Kilka dni później grupa opublikowała broszurę Un cadavre , napisaną w odpowiedzi na narodowy pogrzeb w Anatole France : „ Loti , Barres , Francja , zaznaczmy jeszcze pięknym białym znakiem rok, w którym położyli się ci trzej złowieszcze towarzysze : idiota, zdrajca i policjant. W przypadku Francji odchodzi trochę ludzkiej służalczości. Niech będzie świętowany dzień, w którym pogrzebana zostanie przebiegłość, tradycjonalizm, patriotyzm i brak serca! "
1 st grudzień 1924ukazuje się pierwszy numer Surrealistycznej Rewolucji , organu grupy kierowanej przez Benjamina Péret i Pierre'a Naville'a . Breton zradykalizował swoje działania i swoją pozycję polityczną. Jego lektura pracy Lwa Trockiego o Leninie i wojny kolonialnej prowadzonej przez Francję w marokańskim Rif zbliżyła go do komunistycznych intelektualistów. Z współpracowników opinie clarté i Philosophie , że surrealiści utworzyło komitet i napisali wspólną ulotkę: „Rewolucja pierwszy i zawsze”.
W Styczeń 1927, Aragon , Breton , Éluard , Péret i Pierre Unik dołączają do Francuskiej Partii Komunistycznej . Usprawiedliwiają się w ulotce „Au broad jour”. Breton zostaje przydzielony do komórki pracowników gazowych.
4 października 1926spotyka się na ulicy Léona Delcourt , alias Nadja . Widzą się codziennie, aż13 października. Każe Bretonowi napisać „powieść o mnie”. Uwaga: wszystko słabnie, wszystko znika. Coś musi w nas pozostać…”. Na emeryturze w posiadłości Ango, niedaleko Varengeville-sur-Mer , w miesiącu monthSierpień 1927Breton wraz z Aragonem zaczyna pisać Nadję . W listopadzie, podczas czytania grupie, Breton spotkał Suzanne Muzard. To miłość od pierwszego wejrzenia. Choć jest kochanką Emmanuela Berla , to z Bretonem dzieli namiętną i burzliwą przygodę. Prosi Bretona o rozwód z Simone , na co on zgadza się, ale jej pragnienie przygody spowolniło jej upodobanie do wygody i bezpieczeństwa materialnego, poślubia Emmanuela Berla, nie zrywając z Bretonem. Związek złożony z rozstań i ponownych spotkań będzie trwał doStyczeń 1931. Dla niej Breton dodaje trzecią część do Nadja .
Ta nieszczęśliwa miłość ciąży na nastroju Bretona: nieporozumienia w grupie, oderwanie się Roberta Desnosa , publiczna kłótnia z Soupault , zamknięcie Galerii Surrealistów z powodu zaniedbania zarządzania... Publikacja Drugiego Manifestu Surrealistów (grudzień 1929) jest dla Bretona okazją do ożywienia ruchu i, jak powiedział Mark Polizzotti, „[skodyfikuje] wszystkie zmiany, jakie ruch przeszedł w ciągu pierwszych pięciu lat, a w szczególności przejście (...) automatyzmu psychicznego do aktywizm polityczny ”. Breton zanurza się wtedy w lekturze Marksa , Engelsa i Hegla ; a pytanie o rzeczywistość w jej wymiarze politycznym oraz zaangażowanie jednostki zajmują jego refleksję, jak określono na początku książki. Ten drugi manifest jest również dla niego okazją do uregulowania rachunków, w brutalny sposób, obchodzenia się z obelgami i sarkazmem, oraz do podsumowania zamieszania, które grupa znała w ostatnich latach. Breton uzasadnia swoją nieprzejednanie pragnieniem odkrycia, inspirowanego przez Fenomenologię Ducha , tego „punktu ducha, z którego życie i śmierć, rzeczywistość i urojona, przeszłość i przyszłość, to, co komunikowalne i nieprzekazywalne, wzniosłe a niskie przestają być postrzegane w sposób sprzeczny. W „wyłączone” kierowane przez tekście reagować publikując broszurę na modelu, który napisany przeciwko Anatole Francji kilka lat wcześniej i korzystać z tego samego tytułu, „ Un cadavre ”. W konsekwencji przeciwnicy ironicznie koronują bretońskiego „papieża surrealizmu ”. Ponury nastrój Bretona wyraża się w pełni w tym, co Mark Polizzotti nazywa „najbardziej złowieszczym fragmentem manifestu”, i który według niego jest odzwierciedleniem wielkiej „osobistej goryczy”, zdanie często cytowane i krytykowane dla Bretona, w szczególności przez Albert Camus : „Najprostszy surrealistyczny akt polega na tym, że z rewolwerami w pięści schodzimy na ulicę i strzelamy na chybił trafił w tłum. Marguerite Bonnet zauważa, że bardzo podobne zdanie pojawiło się już w artykule opublikowanym w 1925 r. w numerze 2 La Révolution surréaliste i że w swoim czasie nie zwróciło na nie uwagi. Twierdzi, że Breton nawiązuje do postaci Émile'a Henry'ego, który krótko po aresztowaniu twierdził, że nazywa się go „Bretonem” i sugeruje, że „rodzaj powolnego transferu, niemal sennego w naturze , przemierzającego najbardziej tajemnicze obszary. przygotowali w [bretońsku] ulotną pokusę utożsamienia się z zagłady aniołem anarchii”.
W odpowiedzi na Drugi Manifest pisarze i artyści opublikowali zbiorowy zbiór broszur przeciwko Bretonowi zatytułowany Un Cadavre . Georges Limbour i Georges Ribemont-Dessaignes komentują zdanie, w którym strzelanie do przypadkowego tłumu jest określane jako najprostszy akt surrealistyczny. Limbour widzi w tym przykład bufonady i bezwstydu, a Ribemont-Dessaignes nazywa Bretona hipokrytą, gliną i księdzem. Po wydaniu tej broszury Manifest będzie miał drugie wydanie, w którym Breton doda adnotację podkreślającą wskazany już w pierwszym wydaniu, ale mniej wyraźnie, że zakwalifikowanie aktu jako najprostszego aktu surrealistycznego nie jest wskazane. popełnić to.
Wraz z kilkoma przyjaciółmi pisarzy ( René Char , Louis Aragon , Paul Éluard , itp.) zaatakował bezpośrednio Wystawę Kolonialną z 1931 roku , którą określili jako „karnawał szkieletów”, mający na celu „podarować sumienie obywatelom metropolii”. , właściciele, których będą musieli usłyszeć bez mrugnięcia o echo strzelaniny ”. Żądają także „natychmiastowej ewakuacji osiedli” i przeprowadzenia procesu w sprawie popełnionych zbrodni.
„SASDLR” – Zerwanie z Aragonem – „L'Amour fou” – Zerwanie z ÉluardRewolucja surrealistyczna ustępuje surrealizmowi w służbie rewolucji (SASDLR). Tytuł recenzji pochodzi z Aragonii . Breton i André Thirion zapoczątkowali ideę Stowarzyszenia Rewolucyjnych Pisarzy i Artystów (AEAR). To stowarzyszenie zostało faktycznie utworzone wStyczeń 1932przez organy francuskiej Partii Komunistycznej, ale ani Breton, ani Thirion nie były nakłaniane, a ich przystąpienie, podobnie jak innych surrealistów, nie było brane pod uwagę do końca 1932 roku. Od tego czasu surrealiści znajdowali się w AEAR na stanowiska Lewicowej Opozycji .
Nawet jeśli nie rozpacza, że jest w stanie ukierunkować działalność kulturalną partii i odzyskać rozproszone siły psychiczne, godząc freudyzm z marksizmem w służbie proletariatu, Breton nadal przeciwstawia się rosnącemu niezrozumieniu i nieufności wynikającej z kierownictwo Partii Komunistycznej.
Kiedy potępia cenzurę działalności poetyckiej władzy politycznej, która uderza w wiersz Aragona Czerwony front , nie ukrywając niskiego szacunku, jaki darzy ten tekst czystej propagandy, Breton broni jednak jego autora ( Misère de la poésie ), Aragon wypiera się tej obrony i prowokuje definitywne zerwanie, a Paul Vaillant-Couturier krytykuje go za tekst Ferdinanda Alquié , opublikowany w SASDLR , potępiający „wiatr systematycznej kretynizacji wiejący z ZSRR ”.
W odpowiedzi na brutalne faszystowskie demonstracje 6 lutego 1934, przed Zgromadzeniem Narodowym Breton wystosowuje apel do walki do wszystkich organizacji lewicowych. Nagabywany Léon Blum grzecznie odmawia wsparcia.
W 1934 Breton poznał Jacqueline Lamba w okolicznościach podobnych do tych, o których mowa w wierszu Tournesol napisanym w 1923 roku. Z tego spotkania i pierwszych chwil ich miłości Breton napisał opowiadanie L'Amour fou . Z ich związku urodzi się córka Aube .
W Czerwiec 1935, pisze Breton przemówienie, które będzie musiał wygłosić na Kongresie Pisarzy w Obronie Kultury. Ale po gwałtownej kłótni z Ilyą Ehrenbourg , ten ostatni, delegat sowieckiej reprezentacji, po oczernianiu surrealistów, udział Bretona został odwołany. Organizatorzy musieli popełnić samobójstwo René Crevela, aby Éluard mógł przeczytać tekst. Ostateczne zerwanie z partią wieńczy ulotka „Od czasu, gdy surrealiści mieli rację”.
W 1938 Breton zorganizował w Paryżu pierwszą Międzynarodową Wystawę Surrealizmu . Z tej okazji wygłasza wykład o czarnym humorze . W tym samym roku udał się do Meksyku i poznał malarzy Fridę Kahlo i Diego Riverę , a także Leona Trockiego, z którym napisał manifest O niezależną sztukę rewolucyjną , który dał początek ukonstytuowaniu się Międzynarodowej Federacji Sztuki Rewolucyjnej. (FIARI). Ta inicjatywa jest początkiem zerwania z Éluard.
Zmobilizowany z wrzesień 1939, Breton jest dotknięty w styczeń 1940w przedwojskowej szkole lotniczej w Poitiers jako lekarz. Dzień rozejmu (17 czerwca), znajduje się w „strefie nieokupowanej” i znajduje schronienie u Pierre'a Mabille , lekarza, który urodził Jacqueline, w Salon-de-Provence (Bouches-du-Rhône), potem dołączają do niego Jacqueline i ich córka Aube, w Villa Air-Bel , w Marsylii, siedzibie Amerykańskiego Komitetu Pomocy Intelektuatom utworzonego przez Variana Fry'a . W oczekiwaniu na wizę surrealiści odtwarzają grupę i oszukują nudę i oczekiwanie z przepięknymi narysowanymi zwłokami i stworzeniem Jeu de Marseille . Z okazji wizyty marszałka Pétaina w Marsylii André Breton, potępiony jako „niebezpieczny anarchista”, został prewencyjnie uwięziony na statku na cztery dni, a cenzura Vichy zakazała publikacji Antologii czarnego humoru i Faty. morgana .
Breton wyrusza do Nowego Jorku na25 marca 1941z Wifredo Lam i Claude Lévi-Strauss . Na postoju w Fort-de-France ( Martynika ) Breton został internowany, a następnie zwolniony za kaucją. Spotyka Aimé Césaire'a . 14 lipcaprzybył do Nowego Jorku, gdzie w czasie wojny mieszkało wielu francuskich intelektualistów na emigracji.
Wraz z Marcelem Duchampem Breton założył recenzję VVV, a Pierre Lazareff zatrudnił go jako „mówcę” dla audycji radiowych Voix de d'Amérique we Francji. Jacqueline zostawia go malarzowi Davidowi Hare .
10 grudnia 1943Breton spotyka Elisę Bindorff . Razem podróżują na Półwysep Gaspé , na południowo-wschodnim krańcu Quebecu . Gdy tylko wrócił do Nowego Jorku, opublikował Arcane 17, zrodzony z "pragnienia napisania książki o Arcane 17 , biorąc za model damę, którą kocham..."
Aby zająć się praktycznymi kwestiami rozwodu i ponownego małżeństwa, Elisa Breton i podróż do Reno w Nevadzie . Skorzystał z okazji, aby odwiedzić rezerwaty Indian Hopi i Zuñis , zabierając ze sobą prace Charlesa Fouriera .
Haiti – Powrót do Francji – Nowe kontrowersje i nowe wystawyW grudzień 1945, na zaproszenie Pierre'a Mabille , mianowanego attaché ds. kultury w Pointe-à-Pitre , Breton udał się na Haiti, aby wygłosić serię konferencji. Jego obecność zbiega się z powstaniem ludowym, które obali obecny rząd. W towarzystwie Wilfredo Lama poznaje artystów z Centre d'Art de Port-au-Prince i kupuje kilka obrazów od Hectora Hyppolite'a , pomagając w ten sposób wzbudzić zainteresowanie popularnym malarstwem haitańskim . 25 maja 1946, wrócił do Francji.
Od czerwca zapraszany jest na wieczór hołdowy dla Antonina Artauda . Żywym i stanowczym głosem Breton wypowiada wreszcie „dwa hasła, które są jednym: „przemienić świat” i „zmienić życie”. "
Pomimo trudności w odbudowie Francji i początku zimnej wojny Breton zamierza kontynuować działalność surrealizmu bez żadnych przegięć. A polemiki wznawiają się i następują po sobie: przeciwko Tristanowi Tzara prezentującemu się jako nowy przywódca surrealizmu, przeciwko Jean-Paulowi Sartre'owi, który uważał surrealistów za drobnomieszczańskich, przeciwko akademikom, przez demontaż oszustwa samopoznania nieopublikowanego przez Artura. Rimbaud , przeciwko Albertowi Camusowi i rozdziałom, które poświęca Lautréamontowi i surrealizmowi w L'Homme revolté .
Spotyka Georgesa Bataille'a na nową Międzynarodową Wystawę Surrealizmu poświęconą Erosowi , często pomaga wielu nieznanym artystom, przygotowując katalogi wystaw, oraz bierze udział w kilku przeglądach surrealistycznych, takich jak Néon , Médium , Le Surréalisme Even , Bief , La Breche ...
Od 1947 roku André Breton żywo interesował się Art Brut . Wraz z Jeanem Dubuffetem brał udział w tworzeniu Compagnie de l'Art brut, oficjalnie utworzonego wlipiec 1948, który miałby na celu „gromadzenie, konserwację i eksponowanie dzieł osób chorych psychicznie. "
Od 1948 roku André Breton aktywnie angażował się na rzecz obywatelstwa światowego .
W 1950 roku podpisał z Suzanne Labin okólnik datowany8 marca 1950, proponując „stworzenie centrum wolnej kultury w obliczu wszechobecnego obskurantyzmu, w szczególności stalinowskiego obskurantyzmu” oraz proponując powołanie komitetu patronackiego:
„Intelektualiści francuscy, którzy nie zamierzają abdykować i którzy do tej pory nie mieli forum, podczas gdy niezliczone publikacje stalinowskie na co dzień hańbią kulturę, proponują podjęcie wyzwania w sektorze cywilizacyjnym, który mają na swoim koncie. Chcą stworzyć w tym celu przegląd literacko-ideologiczny, w którym zostałyby podjęte i wskrzeszone wielkie tradycje swobodnego badania. "
- ( Projekt przeglądu kulturowego , dokument maszynowy, kolekcja Alfreda Rosmera , Le Musée social, CEDIAS)
Wśród osobistości zgłoszonych do Komitetu Patronackiego są Albert Camus , René Char , Henri Frenay , André Gide , Ernest Hemingway , Sidney Hook , Aldous Huxley , Ignazio Silone i Richard Wright . Według Suzanne Labin: „Wszyscy członkowie Komitetu Patronackiego pozytywnie zareagowali na nasze propozycje. Nikt się nie zgodził. Projekt ostatecznie zakończył się niepowodzeniem z powodu trudności finansowych, a nie z powodu różnic ideologicznych. "
12 października 1951, podpisał w Le Libertaire „Deklarację uprzednią” do manifestu „ Surrealizm i anarchizm ”: „Walka o zastąpienie struktur społecznych i aktywność surrealizmu w przekształcaniu struktur mentalnych, nie wykluczając się wzajemnie, uzupełniają się. . Ich połączenie powinno przyspieszyć nadejście wieku wolnego od wszelkiej hierarchii i wszelkich ograniczeń. "
W 1954 roku projekt wspólnej akcji z Lettrist International przeciwko obchodom stulecia Rimbauda nie powiódł się, gdy surrealiści odrzucili „marksistowską frazeologię” zaproponowaną przez lettrystów we wspólnej ulotce. Breton zostaje następnie zabrany przez Gila Josepha Wolmana i Guya Deborda, którzy w alegorycznym tekście podkreślają jego utratę szybkości w ruchu. Od 1953 do 1957 kierował dla Francuskiego Klubu Książki wydaniem 5 tomów Formes de l'Art, z których pierwszy tom napisał sam: L'Art Magique . Wykazał zainteresowanie sztuką naiwną, spotykając się z malarzem Ferdinandem Desnosem, który namalował swój portret w 1954 roku.
W 1958 podpisał z innymi surrealistami ulotkę Komitetu Walki Nuklearnej (KLAN), Zdemaskuj fizyków, opróżnij laboratoria , co stygmatyzuje naukowców w służbie broni jądrowej.
W 1960 podpisał „ Manifest 121 ”, deklarację o prawie do buntu w wojnie algierskiej. Jednocześnie angażuje się w obronę prawa do sprzeciwu sumienia , m.in. poprzez sponsorowanie komitetu stworzonego przez Louisa Lecoina , obok Alberta Camusa , Jeana Cocteau , Jeana Giono i Abbé Pierre'a . Komitet ten uzyskuje ograniczony status w statusgrudzień 1963 dla sprzeciwiających się.
W 1965 roku zorganizował 9 th Międzynarodowy Surrealist Wystawa pod tytułem L'Ecart absolu w odniesieniu do Fourierowskie utopii .
27 września 1966André Breton, cierpiący na niewydolność oddechową, został repatriowany z Saint-Cirq-Lapopie , wioski Lot, w której w 1951 roku kupił dom. Zmarł następnego dnia w szpitalu Lariboisière w Paryżu.
Na jego grób, po prostu ozdobiona ośmiościanu gwiaździste The cmentarz Batignolles (31-cia Division), Paryżu ( 17 th ), wygrawerowany jest epitafium „Szukam złoto czasu. "
Komentarze„U podstaw wszelkiej głębokiej refleksji tkwi tak doskonałe uczucie naszej nędzy, że optymizm nie może temu przewodniczyć… Wierzę, że jestem najbardziej wrażliwy na promień słońca, ale to nie przeszkadza w dostrzeżeniu, że moja moc jest nieistotne... Oddaję sprawiedliwość sztuce w sercu, ale nie ufam sprawom pozornie najszlachetniejszym. "
Zdeterminowana twarz, podbródek wysunięty do przodu, kącik dolnej wargi obwisły od fajki, lwie włosy ściągnięte do tyłu, wzrok utkwiony w niewidzialne, André Breton przez pięćdziesiąt lat ucieleśniał surrealizm , wbrew sobie i pomimo odrzucenia, stale wyrażane instytucje i zaszczyty .
Przez całe życie Breton próbował podążać trzema ścieżkami na tym samym froncie: poezja, miłość, wolność.
Bardzo wcześnie bał się powieści, a ich autorzy sprawiali wrażenie, że bawią się jego kosztem. Generalnie odrzuca on „francuskiego ducha” składającego się z zniewagi, głębokiej gnuśności, ukrytej pod maską lekkomyślności, wystarczalności, najbardziej oklepanego zdrowego rozsądku, który uważa się za zdrowy rozsądek, niesceptycyzmu, oświecenia, przebiegłości. „U Bretona cudowne zastępuje nihilistyczne wystawy, a irracjonalne otwiera wąskie drzwi rzeczywistości bez prawdziwego powrotu do symboliki”, Hubert Haddad .
Aby znieść konformizm i uprzedzenia, by walczyć z racjonalizmem, Breton użyje poezji jako wieloaspektowej broni, jaką jest wyobraźnia, „która sama urzeczywistnia rzeczy”, cuda, historie marzeń. i wizerunek. „Co robią poezja i sztuka? Przechwalają się. Przedmiotem ogłoszenia jest również chwalenie się. Siła reklamy jest znacznie większa niż poezji [...] Poezja zawsze była uważana za cel. Robię to na swój sposób. To śmierć sztuki (sztuki dla sztuki). Inne sztuki podążają za poezją. "
Chodzi o „odkrycie na nowo tajemnicy języka, którego elementy przestały zachowywać się jak wraki na powierzchni martwego morza”. "
Aby odnieść sukces w swoim przedsięwzięciu poetyckiej działalności wywrotowej, Breton powstrzymał się od jakiejkolwiek codziennej pracy nad jedzeniem, posuwając się tak daleko, że zabronił swoim najbliższym przyjaciołom ( Aragon , Desnos ) angażowania się w dziennikarstwo. „Odkrycie sensu własnego życia nie odbywa się kosztem pracy. [...] Nic się nie przyda, żeby żyć, jeśli trzeba pracować. "
Dla Bretona miłość, podobnie jak sny, jest cudem, gdzie człowiek znajduje kontakt z głębokimi siłami. Miłośnik miłości i kobiet potępia społeczeństwo za to, że zbyt często czynił z relacji kobiet i mężczyzn przekleństwo, z którego narodziła się mistyczna idea wyjątkowej miłości. Miłość „otwiera drzwi świata, w którym z definicji nie może już być mowy o złu, upadku czy grzechu”. „Nie ma rozwiązania poza miłością. "
„Nie znałem mężczyzny, który miałby większą zdolność do miłości. Większą moc kochania wielkości życia i nie rozumiemy nic z jego nienawiści, jeśli nie wiemy, że to on miał chronić samą jakość swojej miłości do życia, cudu życia. Breton kochał jak bijące serce. Był miłośnikiem miłości w świecie, który wierzy w prostytucję. To jest jego znak”, Marcel Duchamp .
Szczególnie przywiązany do metafory „szklanego domu”, Breton w „ Wazach komunikujących się ” poddał się analizie niektórych swoich snów, tak jakby nie było granic między świadomością a nieświadomością. Dla niego sen jest emanacją jego głębokich impulsów, które wskazują mu rozwiązanie, którego nie może mu przynieść odwołanie się do świadomego działania.
Przeciwnicy Bretona nazywali go, czasem szyderczo, często gwałtownie, „papieżem surrealizmu”. Jednakże, jeśli autor Manifestów stale wpływał na kierunek ruchu, zawsze uważał, aby nie pojawiać się jako „przywódca”, nawet jeśli był nieprzejednany, a nawet nietolerancyjny, gdy uważał, że integralność ruch surrealistyczny był zagrożony. Każda idea przymusu, militarnego, duchownego czy społecznego, zawsze budziła w nim głęboki bunt.
Przedstawiając, jakie zawsze były jego cele, Breton pisze: „Prawdziwe życie jest nieobecne” – mówił już Rimbaud . To będzie moment, aby nie przepuścić, aby ją odzyskać. We wszystkich dziedzinach uważam, że te badania trzeba będzie przeprowadzić z całą śmiałością, do jakiej zdolny jest człowiek. A Breton dodaje kilka haseł:
„Wytrwała wiara w automatyzm jako sondę, wytrwała nadzieja w „dialektyce” ( Heraklita , Mistrza Eckharta , Hegla ) dla rozwiązania ogarniających człowieka antynomii, uznanie „obiektywnego przypadku” jako wskaźnika możliwego pogodzenia celów natury i celów człowieka w oczach tych ostatnich, chęć trwałego włączenia do aparatu psychicznego „czarnego humoru”, który w określonej temperaturze może sam pełnić rolę zaworu, przygotowanie praktycznego zamówienia na interwencję na życie mityczne, które w największej skali przyjmuje przede wszystkim postać sprzątania. "
- Klucz do pól
To, co Breton rehabilituje pod nazwą „ obiektywnego przypadku ”, to dawna wiara w spotkanie ludzkiego pragnienia z tajemniczymi siłami, które działają na rzecz jego realizacji. Ale to pojęcie pozbawione jest w jego oczach jakiejkolwiek mistycznej podstawy. Opiera się na jego osobistych doświadczeniach „synchroniczności” i eksperymentach psychologicznych, które obserwował w Międzynarodowym Instytucie Metapsychicznym .
Aby podkreślić swoją zgodę z materializmem dialektycznym , cytuje Fryderyka Engelsa : „Przyczynowość można rozumieć tylko w połączeniu z kategorią obiektywnego przypadku, formy przejawu konieczności. W swoich utworach poeta dogłębnie analizuje zjawiska obiektywnej szansy, której był beneficjentem zmartwionym. Wydaje się, że Nadja ma moc mediumistyczną, która pozwala jej przewidywać pewne wydarzenia. Tym samym zapowiada, że takie a takie okno zaświeci czerwonym światłem, co niemal natychmiast dzieje się w oczach zachwyconego Bretona. Michel Zéraffa próbował podsumować teorię Bretona w następujący sposób: „Kosmos jest kryptogramem, który zawiera deszyfrator: człowieka. W ten sposób mierzymy ewolucję sztuki poetyckiej od symbolizmu do surrealizmu, od Gérarda de Nerval i Charlesa Baudelaire'a do Bretona.
„Czarny humor”, wyrażenie, którego współczesne znaczenie skonstruował Breton, jest jednym z podstawowych źródeł surrealizmu . Negacja zawartej w niej zasady rzeczywistości jest jej podstawą. Według Étienne-Alaina Huberta „humor, daleki od bycia genialnym ćwiczeniem, obejmuje głębokie obszary bytu i […] w najbardziej autentycznych i nowszych formach, jakie wtedy zna, jest profilowany na tle rozpaczy. ”. W 1940 opublikował Antologię Czarnego Humoru . Dla Michela Carrougesa trzeba mówić, w odniesieniu do twórczości Bretona, jak i Benjamina Péret , o „syntezie naśladowania natury w jej przypadkowych formach z jednej strony i humoru z drugiej strony, jako paradoksalny triumf zasady przyjemności nad realnymi warunkami” .
Zakłada homofobia André Bretona został podniesiony do wyjaśnienia w szczególności odrzucenie surrealizmem w odniesieniu do osobowości, takich jak Jean Cocteau i René Crevel .
Kompletne dzieła André Bretona zostały opublikowane przez Gallimarda w czterech tomach w Bibliothèque de la Pléiade pod kierunkiem Marguerite Bonnet, w pierwszych dwóch tomach, oraz Étienne-Alain Hubert, w kolejnych tomach (1988). ( OCLC 20526303 )
Recenzja: La Bréche, Akcja surrealistyczna , reż. Andre Breton Éric Losfeld, od 1961 do 1967 ( n o 1 do 8).
Cała korespondencja André Bretona, zgodnie z zapisami jego testamentu, jest dostępna online pod adresem wrzesień 2016.