Instytut Pastora

Institut Pasteur jest prywatne, typu non-profit francuski fundacja poświęcona badaniu biologii , mikroorganizmów , chorób i szczepionek .

Utworzony w 1888 roku dzięki międzynarodowej subskrypcji publicznej, nosi imię Louisa Pasteura , jego założyciela i pierwszego dyrektora, który w 1885 roku opracował pierwszą szczepionkę przeciwko wściekliźnie .

Od ponad wieku Instytut Pasteura jest liderem w walce z chorobami zakaźnymi . Ta międzynarodowa organizacja badań , z siedzibą w Paryżu , był pierwszym wyizolować w 1983 roku na HIV (HIV), wirus , który wywołuje zespół nabytego niedoboru odporności (AIDS). Z biegiem lat był twórcą rewolucyjnych odkryć, które pozwoliły medycynie opanować zjadliwe choroby, takie jak błonica , tężec , gruźlica , polio , grypa , żółta febra , epidemia dżumy , wirusowe zapalenie wątroby typu B , AIDS. Od 1908 roku dziesięciu naukowców z instytutu otrzymało Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny .

Historia

Fundacja

W 1886 r. pierwsze darowizny na utworzenie instytutu zwalczania wścieklizny otrzymano w: styczeń a subskrypcja na utworzenie instytutu szczepionek przeciwko wściekliźnie zostaje uruchomiona w dniu 1 st marca 1886. 11 majanastępnie w Trocadéro odbywa się gala na rzecz Instytutu Pasteura.

Utworzony dekretem z 4 czerwca 1887 r.inauguracja instytutu odbyła się w dniu 14 listopada 1888 r.przez prezydenta Sadi Carnota .

Założyciel

Instytut Pasteura został założony przez Louisa Pasteura , francuskiego naukowca, którego pierwsze doświadczenia z fermentacją , przeprowadzone w Lille dla przemysłu piwnego, doprowadziły do ​​fundamentalnych badań bakteriologicznych . Rzeczywiście, kiedy założył swój instytut, Pasteur odkrył już zasadę sterylizacji , znaną pod nazwą pasteryzacji, a która dziś rządzi powszechną praktyką antyseptyki . Z drugiej strony opracował już techniki szczepień przeciwko infekcjom bakteryjnym i wiadomo, że opracował skuteczną szczepionkę przeciwko wściekliźnie .

Louis Pasteur zaplanował dla niego trzy cele: „[To] będzie zarówno przychodnia do leczenia wścieklizny, ośrodek badawczy chorób zakaźnych, jak i ośrodek nauczania badań dotyczących mikrobii. "

Pasteur interesuje się zarówno badaniami podstawowymi, jak i ich praktycznymi zastosowaniami, a pierwszymi pięcioma oddziałami jego instytutu kierują naukowcy o bardzo zróżnicowanym wykształceniu. Normalien , Émile Duclaux , jest odpowiedzialny za badania w mikrobiologii , inny, Charles Chamberland , badań nad mikroorganizmami stosowane do higieny . Biolog Ilya Ilitch Metchnikov jest odpowiedzialny za badania nad morfologią mikroorganizmów, a dwóch lekarzy, Jacques-Joseph Grancher i Émile Roux , za badania nad techniką mikrobiologiczną. Rok po inauguracji instytutu Roux zainaugurował pierwszy w historii kurs z mikrobiologii, zwany wówczas technicznym kursem mikrobiologicznym .

Po pastorze

W czasie okupacji , kierunek Instytutu Pasteura obejmuje odporność aktywność około 10% swoich naukowców, ale nie zapobiega aresztowanie w jej murach Pastorian Eugène Wollman który będzie, jak i jego żona, Elisabeth Wollman. , deportowany i zamordowany w Auschwitz .

Historia związana z wieloma odkryciami

Następcy pastora podtrzymują tradycję, o czym świadczy ta chronologia niektórych dokonań instytutu:

• 1889: Émile Roux i Alexandre Yersin opisują mechanizm działania Corynebacterium diphtheriae i opracowują leczenie błonicy za pomocą antytoksyn  ;
• 1894: Alexandre Yersin odkrywa patogenny element dżumy dymieniczej , Yersinia pestis  ;
• 1898: Paul-Louis Simond odkrywa rolę pcheł w przenoszeniu zarazy;
• 1899: Inauguracja Institut Pasteur de Lille , niezależnej struktury, której głównym celem było pierwotnie bycie centrum produkcji surowicy błonicy;
• 1900: szpital Pasteura tworzą uczniowie Pasteura, Émile Roux i Louis Martin .
• 1907: Alphonse Laveran otrzymuje Nagrodę Nobla za badania prowadzone we współpracy z Félixem Mesnilem nad rolą pasożytniczych pierwotniaków we krwi w niektórych chorobach, w szczególności malarii  ;
• 1908: Ilya Ilitch Metchnikov otrzymuje Nagrodę Nobla za wkład w zrozumienie funkcjonowania układu odpornościowego  ;
• 1910: Constantin Levaditi i Karl Landsteiner demonstrują, że poliomyelitis jest spowodowane wirusem filtrującym;
• 1911: Pod kierownictwem Emile Roux powstaje Instytut Pasteura w Algierii. Edmond i Étienne Sergent opracowali doktrynę kładącą podwaliny pod walkę z malarią w Afryce Północnej i odkryli wiele sposobów walki z endemicznymi chorobami dotykającymi ludność Algierii i ich zwierzęta gospodarskie. W ten sposób uczestniczą w ratowaniu wielu istnień ludzkich i promują rozwój Algierii;
• 1911: Ernest Fourneau tworzy laboratorium chemii terapeutycznej, z którego wyjdzie wiele leków;
• 1914-1918: naukowcy z instytutu opracowują skuteczny gaz bojowy, chloropikrynę  ;
• 1915: Instytut Pasteura dostarcza przez całą wojnę 6 milionów dawek surowicy przeciwtężcowej ;
• 1917: Félix d'Hérelle odkrywa bakteriofaga , wirusa, który rozprzestrzenia się tylko wewnątrz bakterii;
• 1919: Jules Bordet otrzymuje Nagrodę Nobla za swoje odkrycia dotyczące układu odpornościowego , a zwłaszcza implikacji przeciwciał i mechanizmów działania dopełniacza. W 1909 założył Institut Pasteur du Brabant w Brukseli , który stał się Institut Pasteur de Bruxelles  ;
• 1921: Odkrycie w Instytucie Pasteura w Lille szczepionki przeciw gruźlicy  : billié Calmette i Guérin lub BCG  ;
• 1928: Charles Nicolle otrzymuje Nagrodę Nobla za rozwiązanie zagadki transmisji tyfusu , zwłaszcza za ustalenie roli wszy w tej transmisji;
• 1932: Jean Laigret opracowuje pierwszą szczepionkę przeciwko żółtej febrze  ;
• 1935  : Jacques Tréfouël , Thérèse Tréfouël , Federico Nitti i Daniel Bovet odkrywają terapeutyczne właściwości sulfonamidu  ;
• 1937: Daniel Bovet i Anne-Marie Staub odkrywają pierwsze leki przeciwhistaminowe  ;
• 1946: Daniel Bovet odkrywa pierwszą syntetyczną kurarę niedepolaryzującą ;
• 1951: André Lwoff ustala istnienie prowirusów  ;
• 1954: Pierre Lépine opracowuje jedną z pierwszych szczepionek przeciwko polio;
• 1956: Jacques Oudin odkrywa alotypię białek;
• 1957: Daniel Bovet otrzymuje Nagrodę Nobla za swoje odkrycia dotyczące leków przeciwhistaminowych i syntetycznych kurariatów ;
• 1960: François Jacob , David Perrin , Carmen Sanchez i Jacques Monod proponują koncepcję operonu do kontroli ekspresji genów bakterii;
• 1963: Jacques Oudin odkrywa idiotyp przeciwciał;
• 1965: André Lwoff , François Jacob i Jacques Monod otrzymują Nagrodę Nobla za swoje odkrycia dotyczące genetycznej regulacji syntezy enzymów i wirusów  ;
• 1970: Jean-Pierre Changeux izoluje pierwszy receptor neuroprzekaźnika , acetylocholiny  ;
• 1983 i 1985: Luc Montagnier , Jean-Claude Chermann i Françoise Barré-Sinoussi odkrywają dwa wirusy HIV odpowiedzialne za AIDS , za które Luc Montagnier i Françoise Barré-Sinoussi otrzymują w 2008 roku Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny .
• 1985: Pierre Tiollais opracował pierwszą szczepionkę dla ludzi uzyskaną przez inżynierię genetyczną z komórek zwierzęcych, szczepionkę przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B  ;
• Lata 90.: Instytut Pasteura jest zamieszany w skandal dotyczący dzieci zarażonych chorobą Creutzfeldta-Jakoba w kontekście leczenia hormonem wzrostu.

Istotnym błędem instytutu będzie zignorowanie w 1897 r. pamiętnika Ernesta Duchesne na temat stosowania Penicillium glaucum do leczenia infekcji. Wczesne wykorzystanie tego odkrycia mogło uratować miliony istnień ludzkich.

Instytut otwiera nową erę medycyny prewencyjnej z rozwojem szczepionek przeciwko gruźlicy , na błonicę , na tężec , na żółtą febrę , na polio oraz wirusowemu zapaleniu wątroby typu B . Jeśli chodzi o medycynę leczniczą, to dopiero w 1911 r. wystartowała ona w instytucie, kiedy Ernest Fourneau stworzył laboratorium chemii terapeutycznej, którym kierował do 1944 r., i z którego wyłoniło się bardzo wiele leków, wśród których można wymienić pierwszą terapię arszenikiem Stovarsol pięciowalentną. , Prosympal pierwszy blokujący adrenergiczne syntezy alfa, piperoxan pierwszy antyhistaminowy , Dacorène pierwszy aktywny lek bicia serca , Dilvasène pierwszy synteza leku z komercyjnie użytecznym efektem muskarynowym , czy Flaxedil , pierwszy syntetyczny kuraryzator . Odkrycie właściwości terapeutycznych sulfonylomocznika przez J. i Th.Tréfouël , F. Nitti i D. Boveta w laboratorium Fourneau toruje drogę terapii sulfonamidami .

Od II wojny światowej badacze Pasteura skupili się głównie na biologii molekularnej . Ich sukcesy zostały docenione w 1965 roku, kiedy Nagrodę Nobla przyznano wspólnie François Jacobowi , Jacquesowi Monodowi i André Lwoffowi za ich pracę nad regulacją wirusów. W 1985 roku Pierre Tiollais i jego współpracownicy opracowali pierwszą szczepionkę dla ludzi uzyskaną dzięki inżynierii genetycznej z komórek zwierzęcych, szczepionkę przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B.

Organizacja na przestrzeni wieków

Instytut Pasteura doświadczył delikatnej sytuacji finansowej w latach sześćdziesiątych, co skłoniło go do wystąpienia o dotacje od państwa francuskiego w 1965 roku. Deficyt, wynikający z delikatnej sytuacji, o której wspominał już w 1934 roku Alfred Lacroix , wynosił wówczas w 1961 roku dziesięć milionów franków.

Wsparcie to jest przyznawane pod warunkiem wyraźnego oddzielenia działalności produkcyjnej i marketingowej od działalności badawczej. Po wstępnej umowie z laboratorium Roger Bellon , w 1972 roku instytut stworzył własną firmę, Institut Pasteur Production (IPP), obecnie Sanofi Pasteur. W 1974 r. Sanofi nabyła 35% udziałów w kapitale IPP, a w 1980 r. udział ten stał się pakietem większościowym.

W styczeń 1985, dwa sektory produkcyjne są rozdzielone między Pasteur-Sanofi diagnostics, który odpowiada za produkcję produktów diagnostycznych (odczynników biologicznych) oraz Pasteur-Mérieux , odpowiedzialny za produkcję szczepionek i surowic. Instytut Mérieux również staje się większością (51%) w związku z instytutem Pasteura.

Instytut Pasteura dzisiaj

Instytut Pasteura w Paryżu składa się ze 100 jednostek naukowych i prawie 2700 osób. Jest 500 stałych naukowców i 600 odwiedzających każdego roku, z 70 różnych krajów . Posiada również ośrodki w Pointe-à-Pitre ( Gwadelupa ), Cayenne ( Gujana ) i Nouméa ( Nowa Kaledonia ).

Instytut jest również centrum światowej sieci 31 instytutów (23 000 pracowników), które są szczególnie poświęcone problemom medycznym w krajach rozwijających się  ; obejmuje również ośrodek studiów dyplomowych oraz komórkę epidemiologiczną.

Międzynarodowa Sieć Instytutów Pasteura (RIIP) jest obecny w następujących miastach i krajach:

• Algier , Algieria  ;
• Bangi , Republika Środkowoafrykańska  ;
• Chengdu , Chiny  ; pierwszy Instytut Pasteura w Chinach został założony tam w 1911 roku przez doktora Aimé-François Legendre w celu walki z epidemiami w środkowych i zachodnich Chinach.
• Phnom Penh , Kambodża  ;
• Dakar , Senegal  ;
• Ho Chi Minh City , Nha Trang i Hanoi , Wietnam  ;
• Teheran , Iran  ;
• Abidżan , Wybrzeże Kości Słoniowej  ;
• Antananarywa , Madagaskar  ;
• Casablanca , Maroko  ;
• Sankt Petersburg , Rosja  ;
• Tunis , Tunezja  ;
• Ateny , Grecja  ;
• Bukareszt , Rumunia  ;
• Niamey , Niger  ;
• Jaunde , Kamerun  ;
• Seul , Korea Południowa  ;
• Szanghaj , Chiny  ;
• Laval , Kanada  ;
• Hongkong , Chiny  ;
• Montevideo , Urugwaj  ;
• Wientian , Laos  ;
• Instytut Oswaldo-Cruz znany jako „Fiocruz”, Rio de Janeiro , Brazylia , odpowiednia instytucja;
• Bruksela , Belgia , założona w 1900 roku pod nazwą Institut Pasteur du Brabant, przez ucznia Pasteura, Julesa Bordeta , który w 1919 roku otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny. Współpracuje z Międzynarodową Siecią Pasteura i Julesa Instytuty Bordet będą również przewodniczącym rady naukowej Instytutu Pasteura w Paryżu w 1933 roku. Instytut, przemianowany na Institut Pasteur w Brukseli , definitywnie zniknął, podobnie jak wszystkie jego misje w wyniku decyzji ministerialnej: od 2008 r. różne laboratoria Instytutu były Instytut Pasteura w Brukseli został włączony do Wydziału Chorób Zakaźnych Naukowego Instytutu Zdrowia Publicznego (WIV-ISP) należącego do SPF (Federalna Służba Publiczna) .

Ośrodki badawcze

Instytut Pasteura w Paryżu posiada dwanaście działów badawczych:

1. Biologia komórki i infekcja;
2. biologia obliczeniowa;
3. Biologia rozwoju i komórki macierzyste;
4. Biologia strukturalna i chemia;
5. Genomy i genetyka;
6. Immunologia;
7. Ogólny stan zdrowia;
8. Mikrobiologia;
9. Mikologia;
10. neuronauki;
11. Pasożyty i wektory owadów;
12. Wirusologia.

Oprócz izolacji z HIV-1 i HIV-2 wirusów w niedawnej przeszłości, naukowcy z Instytutu Pasteura opracowali test dla wczesnego wykrywania raka jelita grubego , szczepionka przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B dzięki genetyce inżynierii i szybkiego testu diagnostycznego do wykrywania bakterii Helicobacter pylori, która bierze udział w powstawaniu wrzodów żołądka. Inne trwające badania dotyczą badań nad rakiem, a w szczególności określenia roli onkogenów , identyfikacji markerów nowotworowych do testów diagnostycznych oraz opracowania nowych metod leczenia. Jednym z obszarów szczególnego zainteresowania jest badanie wirusów brodawczaka ludzkiego ( HPV ) i ich roli w nowotworach narządów płciowych. Naukowcy koncentrują się obecnie na opracowywaniu różnych szczepionek przeciwko wielu chorobom, w tym AIDS, malarii , gorączce denga i bakteriom Shigella .

Obecnie duży obszar badań ma na celu określenie pełnych sekwencji genomu kilku organizmów o znaczeniu medycznym, w nadziei na znalezienie nowych podejść terapeutycznych. Instytut przyczynił się w ten sposób do projektów sekwencjonowania genetycznego drożdży pospolitych ( Saccharomyces cerevisiae , organizm tak ważny w historii Pasteura), zakończonych w 1996 roku , Bacillus subtilis zakończonych w 1997 i Mycobacterium tuberculosis zakończonych w 1998 roku .

Centrum nauczania

Od momentu powstania Instytut Pasteura skupia naukowców z wielu różnych dyscyplin na studiach wyższych. Obecnie około 300 doktorantów i 500 stypendystów podoktoranckich z 40 różnych krajów uczestniczy w programach magisterskich w instytucie. Są farmaceuci i weterynarze , a także lekarze, chemicy i inni naukowcy.

Centra referencyjne

Próbki bakterii i wirusów z wielu krajów są wysyłane do ośrodków referencyjnych instytutu w celu identyfikacji. W Instytucie Pasteura w Paryżu działa 14 krajowych ośrodków referencyjnych (CNR) zajmujących się określonymi chorobami lub patogenami (grypa, wścieklizna, Listeria itp.), a także siedem ośrodków współpracujących z WHO (WHOCC) i OIE (CCOIE).

Oprócz pełnienia funkcji centrum epidemiologicznego, instytut doradza rządowi francuskiemu i Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) Organizacji Narodów Zjednoczonych . Naukowcy z instytutu pomagają również monitorować epidemie i kontrolować epidemie chorób zakaźnych na całym świecie. Działania te stworzyły ścisłą współpracę między instytutem a Centrami Kontroli i Prewencji Chorób w Stanach Zjednoczonych .

Szczepionki i pomoce diagnostyczne

Za produkcję i sprzedaż testów diagnostycznych opracowanych w laboratoriach instytutu odpowiadała firma Sanofi Diagnostics Pasteur , natomiast za produkcję i sprzedaż szczepionek odpowiadała firma Pasteur Mérieux, Sérums et Vaccins . Te dwie firmy są zgrupowane od 2004 r. pod nazwą Sanofi Pasteur (spółka zależna francuskiej firmy farmaceutycznej Sanofi ), która w związku z tym zarządza wszystkimi tymi działaniami.

Struktura i zasoby

Zarządzanie instytutem

Jako prywatna organizacja non-profit, Instytut został prowadzony przez zarząd pod przewodnictwem Christiana Vigouroux od 2013 roku dyrektor zarządzający został Stewart Cole od1 st styczeń 2018.

Zasoby

Finansowany z wielu źródeł instytut zapewnia sobie autonomię i gwarantuje niezależność swoich naukowców. Fundusze instytutu pochodzą m.in. z dotacji rządu francuskiego, opłat konsultacyjnych, opłat licencyjnych, dochodów z różnych kontraktów, darowizn prywatnych oraz finansowania francuskich projektów naukowych (ANR itp.), europejskich (UE) i międzynarodowych.

Aby promować swoją akcję w społeczeństwie i umożliwić poufną apelację o datki, francuska sekcja organizacji, jako stowarzyszenie, poufnie przystaje do Dona .

Co roku w październiku Instytut Pasteura organizuje Pasteurdon , wydarzenie solidarnościowe wzywające publiczność do szczodrości w finansowaniu prac badawczych instytutu.

Od 20 do 22 września 2019 r.Odbyło się Z Event 2019, w ramach którego zebrano 3 510 682  EUR bezpośrednio wpłacone do Instytutu Pasteura.

Awarie

W 2014 r. Instytut Pasteura „zagubił” 2349 próbek SARS podczas inwentaryzacji regulacyjnej.

W dniu 19 grudnia 2016 roku, o wstępne dochodzenie zostało otwarte przez paryskiego biura prokuratora w następstwie raportu z Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Leków (ANSM) Zgodnie z art 40 Kodeksu postępowania karnego . Agencja zarzuca Instytutowi Pasteura, że ​​nie zgłosił mu, zgodnie z prawem, incydentu z próbkami wirusa MERS-CoV . Dochodzenie sądowe wskazuje na „warunki, w jakich niebezpieczne wirusy mogły dostać się do niego w październiku 2015 r. z Korei Południowej , bez wiedzy organów służby zdrowia”. Kierownictwo Instytutu podjęło decyzję o zniszczeniu próbek wirusa bez uprzedniego poinformowania organu ds. zdrowia lub zgłoszenia incydentu w ciągu 48 godzin, zgodnie z wymogami prawa.

W 2017 r., w ramach rozpoczętego rok wcześniej śledztwa administracyjnego, kierownictwo zostało przesłuchane przez Generalny Inspektorat Spraw Społecznych, który natknął się na pewne aspekty zarządzania Instytutem.

Uwagi i referencje

1. „  Nasza historia  ”, Instytut Pasteura ,1 st wrzesień 2016( przeczytaj online , skonsultowano 8 grudnia 2017 r. )
2. Statut i deklaracja subskrypcji z dnia 15 maja i zdeponowane u mnie Maurice Guérin są przechowywane w Archiwum Narodowym w Paryżu pod symbolem MC / ET / XLVI / 1255
3. M. Faure, Historia kursów Instytutu Pasteura , Institut Pasteur, bd .  3 . Na temat historii Instytutu Pasteura zob. M. Morange (reż.), L'Institut Pasteur. Wkład do jego historii , Paryż: La Découverte , 1991, s.  89-102
4. Nicolas Chevassus-au-Louis, "  Opór w Institut Pasteur (1940-1944) - konfrontacja z pamięcią Pastorian ze źródeł archiwalnych  ", Stowarzyszenie byłych studentów Instytutu Pasteura , n o  192,2007, s.  118-127.
5. Nicolas Chevassus-au-Louis, Naukowcy pod okupacją: przegląd francuskiego życia naukowego w latach 1940-1944 , Paryż, Le Seuil ,2004.
6. Podsumowanie artykułu Elisabeth Lemaire w Bullu „The Hospital of the Pasteur Institute” . Soc. hist. i łuk. XV p arrondt of Paris - N O  33.
7. Jean-Pierre Dedet, Edmond i Étienne Sergent oraz epos o Instytucie Pasteura w Algierii: podwójna biografia , Pézenas, Domens,2013, 380  pkt. ( ISBN  978-2-35780-048-9 ).
8. Bargains Instytutu Pasteura - Express, , 1 st września 1994
9. Jean Senard, kryzys w Instytucie Pasteura , Le Figaro literacki n o  1027 w czwartek, 23 grudnia 1965, str.  4
10. research pasteur fr-Institut Pasteur , „  Departments • Research  ” , na temat badań (dostęp 6 sierpnia 2020 r. )
11. „  Rada Dyrektorów  ”, Instytut Pasteura ,4 listopada 2016( przeczytaj online , skonsultowano 29 marca 2018 r. )
12. „  Profesor Stewart Cole zostaje mianowany Dyrektorem Generalnym Instytutu Pasteura  ”, Institut Pasteur ,13 października 2017 r.( przeczytaj online , skonsultowano 29 marca 2018 r. )
13. Jacques Monod otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny w 1965 wspólnie z François Jacob i André Lwoff
14. [PDF] „  Lista organizacji oznaczonych jako „Don in trust  ” , na www.donenconfiance.org ,luty 2020(dostęp 30 kwietnia 2020 r . ) .
15. "  WIDEO. Z Event 2019 zbiera 3,5 miliona euro na rzecz Instytutu Pasteura, rekord  ” , na Franceinfo ,24 września 2019 r.(dostęp 29 października 2019 ) .
16. Komunikat zamieszczony w „A Brief and Terrifying History of Viruses Leaking From Laboratories”, Slate , 16 kwietnia 2014 [1]
17. https://www.pourquoiocteur.fr/Articles/Vu-dans-la-presse/20248-Institut-Pasteur-un-fleuron-de-la-recherche-francaise-dans-la-tourmente
18. https://www.liberation.fr/france/2017/03/08/trafic-de-virus-l-institut-pasteur-vise-par-une-enquete_1554149
19. https://www.leparisien.fr/societe/crise-al-institut-pasteur-un-rapport-cinglant-sur-de-nombreux-dysfonctionnements-08-03-2017-6742587.php

Zobacz również

Bibliografia

• Sandra Legout, „Rodzina Pasteuryjska w obserwacji: historia i pamięć”, Historia, gospodarka i społeczeństwo , t. 20, 2001, s.  339-354 , dostępne na stronie Persée .
• Maxime Schwartz i Annick Perrot, Geniusz Pasteura na ratunek Włochatemu , Odile Jacob , Paryż, 2016 (o akcji Instytutu Pasteura w czasie I wojny światowej).

Powiązane artykuły

• Międzynarodowa sieć instytutów Pasteura
• Instytut Pasteura w Ho Chi Minh City
• Instytut Pasteura w Indonezji
• Instytut Pasteura w Lille
• Instytut Pasteura Wybrzeża Kości Słoniowej

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona
• Roczniki Instytutu Pasteura w Gallica , cyfrowej biblioteki BnF
• Zasoby badawcze  :
  • Biblioteka Dziedzictwa Bioróżnorodności
  • CrossRef
  • Horyzont 2020
• Zasoby dotyczące życia publicznego  :
  • Nominacje w Dzienniku Urzędowym
• Zasób architektoniczny  :
  • Merimee
• Zasoby związane z organizacjami  :
  • SYRENA
• Uwagi w ogólnych słownikach lub encyklopediach  : Encyclopædia Britannica  • Encyclopædia Iranica  • Encyclopædia Universalis
• Ewidencja organów  :
  • Plik wirtualnego organu międzynarodowego
  • Międzynarodowy identyfikator standardowej nazwy
  • Biblioteka Narodowa Francji ( dane )
  • Uczelniany system dokumentacji
  • Biblioteka Kongresu
  • Gemeinsame Normdatei
  • Czeska Biblioteka Narodowa
  • Identyfikator WorldCat
  • ŚwiatKot