Procedura inkwizycyjna to procedura sądowa , w której kontrolę procesu powierza się sędziemu odgrywającemu aktywną rolę. Oprócz elementów, które strony mu przyniosą, sędzia może sam poszukiwać dowodów w celu oparcia własnej opinii.
Procedura inkwizycyjna jest zatem przeciwna postępowaniu oskarżycielskiemu stosowanemu w sprawach cywilnych oraz w krajach anglosaskich w sprawach karnych, w których rola sędziów jest ograniczona jedynie do roli bezstronnego arbitra między stronami. Procedura inkwizycyjna jest stosowana w większości krajów Europy Zachodniej i Ameryki Łacińskiej .
Aż do średniowiecznej inkwizycji w XII -tego wieku , systemy prawne stosowane w Europie były na ogół opiera się na systemie kontradyktoryjności (wyjątkowo, inquisitio jest rodzaj dochodzenia karnego w księstwie ), w celu ustalenia, kto mógłby być sądzony za przestępstwo lub wykroczenie i czy byli winni czy niewinni. W tym systemie nikt nie mógł być sądzony , chyba że został złapany na gorącym uczynku , dopóki nie został formalnie oskarżony na podstawie wystarczającej liczby zeznań lub w wyniku śledztwa. Jedną ze słabości tego systemu było to, że opierał się na oskarżeniach świadków, a ponieważ kary za fałszywe oskarżenia były znaczące, świadkowie mogli niechętnie się angażować. W obliczu tych trudności w decydujących przypadkach wprowadzono procedury takie jak gehenna ( gehenna ) lub walka prawna .
Od 1198 roku papież Innocenty III wydał szereg dekretów, które zreformowały system sądów kościelnych. W okresie inkwizycji ( proces per incisitionem ) sędziowie kościelni nie potrzebowali już formalnego oskarżenia w celu ścigania i sądzenia oskarżonego. Zamiast tego trybunał kościelny mógł spotykać się i przesłuchiwać świadków z własnej inicjatywy, a jeśli świadkowie ci oskarżają osobę o przestępstwo (często w zamian za utajnienie zeznań), wówczas osoba ta może być sądzona. W 1215 r. IV Sobór Laterański (kanon 8, Qualiter i Quando ) ustala „tryb inkwizycyjny”, który może być odtąd wprowadzany na przemian do „trybu oskarżycielskiego” i „trybu denuncjacji”. Sobór zabrania również duchowieństwa uciekania się do prób (procesów lub pojedynków sądowych). Stopniowo procedura inkwizycyjna stanie się dominująca przy orzekaniu w najpoważniejszych sprawach sądowych (karnych).
W Anglii natomiast król Henryk II ustanowił oddzielne świeckie sądy w latach sześćdziesiątych XI wieku . Podczas gdy sądy kościelne Anglii, podobnie jak te na kontynencie, przyjęły system inkwizycyjny, świeckie sądy zwyczajowe nadal działały w procesie kontradyktoryjnym. Większość spraw karnych była zatem nadal rozpatrywana w oparciu o zasadę, że nikt nie może być sądzony, dopóki nie zostanie formalnie oskarżony. W 1215 r. Zasada ta została zapisana w art. 38 Magna Carta, który stanowił, że „żaden radny nie będzie odtąd poddawać nikogo swojemu prawu na podstawie jedynego niepotwierdzonego oskarżenia, bez przedstawiania wiarygodnych świadków powołanych z tego powodu. "
Zgodnie z rozwojem nowoczesnych systemów prawnych w XIX -tego wieku większość jurysdykcje nie tylko konsolidacji swoich rządów w zakresie prawa prywatnego i prawa karnego, ale zasady postępowania cywilnego zostały również sprawdzone i ujednolicić. W ten sposób procedura inkwizycyjna stopniowo zakorzeniła się w większości europejskich cywilnych systemów prawnych. Jednakże istnieją znaczne różnice między procedurami XVIII -tego wieku i tych, które zostały opracowane od XIX th wieku; w szczególności ograniczono uprawnienia śledczych, a jednocześnie zwiększono prawa do obrony.
Zbyt uogólnione byłoby stwierdzenie, że system prawa cywilnego ma charakter czysto inkwizycyjny, a prawo zwyczajowe jest kontradyktoryjne. Rzeczywiście, starożytny rzymski zwyczaj arbitrażu , który był najstarszą formą postępowania kontradyktoryjnego , został dostosowany w wielu jurysdykcjach prawa zwyczajowego do formy bardziej inkwizycyjnej.
To jest procedura:
Do sędziów w tej procedurze są specjalistów (urzędników publicznych) przeszkoleni w zakresie metod badania i inkwizycji. Oskarżyciel staje się jawny, a „każdy sędzia jest prokuratorem generalnym”: każdy sędzia może podjąć działania z własnej inicjatywy, gdy tylko dowie się o przestępstwie. W związku z tym procedura wydaje się być szybka i energiczna.
Wybór ten pojawia się wraz z wielkim zarządzeniem z 1670 r. , Z instrukcją przygotowawczą opartą na spowiedzi (nawet pod torturami ), następnie poprawioną edyktem1 st May 1788 które wymagały uzasadnienia wyroków i miesiąca na wykonanie.
Ten system ma swoje ograniczenia: