W epidemiologii termin „ pacjent zero” lub przypadek wskaźnikowy jest używany do oznaczenia pierwszej osoby w epidemii (lub klastrze epidemiologicznym), która została zakażona patogenem (ogólnie wirusem lub bakterią).
Może być zdrowym nosicielem, ale ważne jest, aby go zidentyfikować, aby powstrzymać chorobę i upewnić się, że nowa epidemia nie zostanie wznowiona. Rzeczywiście, jego identyfikacja umożliwia identyfikację osób, które miały z nim kontakt, a zatem potencjalnie są skażone. Ponadto umożliwia odnalezienie rezerwuaru choroby, miejsc do dezynfekcji itp.
W przypadku epidemii AIDS , steward z Quebecu Gaëtan Dugas , który zmarł w 1984 roku, od dawna niesłusznie uważany jest za „pacjenta zero” epidemii, będąc źródłem pierwszych przypadków zidentyfikowanych w Stanach Zjednoczonych. Jednak były przed nim inne sprawy.
W przypadku wybuchu SARS w 2002 roku pacjent zero był zajęty w pokoju hotelowym w Hongkongu .
W przypadku wybuchu epidemii wirusa Ebola w Afryce Zachodniej w 2014 roku , według badania Journal of Medicine , było to dwuletnie dziecko, które zmarło6 grudnia 2013 r., który jest uważany za pacjenta zero.
Istnieją różne teorie co do pochodzenia pierwszego przypadku podczas pandemii koronawirusa 2019-2020 .