Etno językowa NZ różni się zasadniczo w korpusie ustnej Maori dwa rodzaje opowiadań: historie pod mitu i sacrum i tych, w tradycji , pierwszy featuring Atua (termin zwykle tłumaczone jako „ bogów ”) Inni The Tupuna ( przodkowie). Jednak ten podział nie zawsze jest tak wyraźny, jak się wydaje. Kiedy osiedlili się w Nowej Zelandii , Maorysi przywieźli z różnych wysp, z których przybyli, wiele historii, które dostosowali do nowego środowiska i opracowali. W ten sposób przejdą przez coś, co moglibyśmy nazwać procesem „mitologizacji” , procesowi powiązanemu z elastycznością, na którą pozwala oralność .
W pierwszych latach po przybyciu Europejczyków odnotowano bardzo niewiele prac dotyczących literatury ustnej Maorysów . W misjonarze mieli okazję uzyskać wiele informacji, ale nie udało się uchwycić jej zakres, w szczególności ze względu na ich słabą znajomością języka Maorysów . Większość misjonarzy, którzy opanowali ten język, również czasami nie tolerowała przekonań, które opisywali jako „dziecinne” lub „dzieło Złego ” . Richard Taylor wokół rzek Taranaki i Wanganui, JF Wohlers na Wyspie Południowej oraz William Colenso , który mieszkał w Bay of Islands i Hawke's Bay , byli nielicznymi wyjątkami, którzy nie podzielali tego poglądu. „Pisma tych ludzi należą do najlepszych źródeł legend o regionach, w których pracowali. "
W latach 1840 , Edward Shortland , Sir George Grey i inni nie-misyjne zaczął zbierać informacje na temat mitów i tradycji. W tym czasie wielu Maorysów znało umiejętność czytania i pisania, a zebrane dane były generalnie zapisywane przez samych Maorysów w odręcznych notatnikach. Wydaje się, że nowe techniki nie miały znaczącego wpływu na styl i treść opowieści. W genealogie , pieśni i opowieści zostały napisane w całości, jak gdyby były one po prostu są recytowane lub śpiewane. Kilka z tych rękopisów zostało opublikowanych, a uczeni mają dostęp do dużej liczby odniesień. Zawierają wiele wersji wielkich cykli mitologicznych znanych w pozostałej części Polinezji . Wiele z najlepszych danych można znaleźć w dwóch pracach: Nga Mahi a nga Tupuna ( „ Wyczyny przodków ” ), zebranych przez George'a Graya pod nazwą Mitologia Polinezyjska ; oraz Ancient History of the Maori in Six Volumes, pod redakcją Johna White'a.
W literaturze ustnej Maorysów i Polinezyjczyków dominują trzy formy ekspresji : proza , poezja i narracja genealogiczna.
Recytacja genealogii ( whakapapa ) była szczególnie dobrze rozwinięta w ustnej literaturze Maorysów, gdzie pełniła inne funkcje niż tradycyjne narracje. Po pierwsze, służył do zapewnienia pewnego rodzaju skali czasowej, która zjednoczyła wszystkie mity , tradycje i historię Maorysów. Łączył ludzi z bogami i legendarnymi bohaterami . Przywołując odpowiednią linię genealogiczną, narrator podkreślał swój związek z postaciami, o których opowiadano. To właśnie to połączenie dało narratorowi legitymację do mówienia o swoich znamienitych przodkach. „W genealogiach kosmogenezy, które zostaną opisane później, zapis genealogiczny okazuje się być prawdziwą formą literacką. To, co wydaje się być zwykłą listą nazwisk, w rzeczywistości okazuje się zaszyfrowanym opisem ewolucji Wszechświata. "
Poezję maoryską zawsze śpiewano lub śpiewano. Rytmy muzyczne, bardziej niż mechanizmy językowe, odróżniają je od prozy. Rym i asonans nie były używane przez Maorysów, tylko wtedy, gdy tekst jest śpiewany lub intonowany, pojawia się metrum. Język poetycki różni się stylem od prozy. Niektóre typowe aspekty poetyckiej dykcji to stosowanie synonimów i kontrastów, a także powtarzanie słów kluczowych. „Archaicznych słów jest mnóstwo, a niektóre z nich straciły wszelkie specyficzne znaczenie, pełniąc jedynie mistyczną rolę. Dość często spotyka się też skróty słów, tajemnicze wypowiedzi i zastosowanie konstrukcji gramatycznych niespotykanych w prozie. "
Proza narracyjna stanowi większość legendarnych dzieł Maorysów. Kilka z nich było świętych lub ezoterycznych , ale większość legend była znana wszystkim i służyła jako rozrywkę podczas długich zimowych nocy. „Jednak nie należy ich postrzegać jako bajki , ale raczej jako opowieść. Na przykład mit maui był ważny nie tylko dla rozrywki, ale także dlatego, że zawierał przekonania ludzi o pochodzeniu ognia , śmierci i ziemi, na której żyli. Te rytualne psalmy dotyczące sztuką tworzenia ognia, wędkowania, śmierci itp odnosiły się do Māui i czerpały moc z takich odniesień. "
Mity osadzone są w odległej przeszłości i często odnoszą się do faktów nadprzyrodzonych. Wprowadzają w grę idee Maorysów dotyczące stworzenia wszechświata oraz pochodzenia bogów i ludzi. Mitologia wyjaśnia zjawisk naturalnych, czasu , az gwiazdek i księżyca , tym ryb , gdy ptaki w lesie, i lasy same. Wiele zachowań społecznych znajdujemy również w mitach. „Być może tym, co odróżnia mity od prostych tradycji, jest ich uniwersalność. Wszystkie główne mity są znane w takiej czy innej formie, nie tylko w Nowej Zelandii, ale także w Polinezji. "
Zrozumienie rozwoju wszechświata zostało wyrażone w formie genealogicznej. Te genealogie pojawiają się w wielu różnych wersjach, w których stale powraca kilka symbolicznych tematów. „Evolution można porównać do szeregu okresów ciemności ( PO ) lub opróżnić ( Kore ), każdy numerowane w kolejności opisanej przez okres opisowym. W niektórych przypadkach po okresach ciemności następują okresy światła ( ao ). W innych wersjach ewolucję wszechświata porównuje się do drzewa z jego pniem, głębokimi korzeniami, powierzchniowymi korzeniami i gałęziami. Inny temat porównuje ewolucję do rozwoju dziecka w łonie matki , jak w sekwencji „poszukiwanie, badanie, poczęcie, wzrastanie, odczuwanie, myślenie, umysł, pragnienie, wiedza, kształt i przyspieszenie”. Niektóre, jeśli nie wszystkie, z tych tematów mogą występować w tej samej genealogii ” . Genealogie kosmogoniczne zwykle kończą się dwoma postaciami: Rangi i Papa ( Ojciec Niebo i Matka Natura ). Małżeństwo tej niebiańskiej pary zrodziło innych bogów, a także wszystkie formy życia na Ziemi.
Najstarsza relacja o pochodzeniu bogów i pierwszych istot ludzkich zawarta jest w manuskrypcie zwanym Nga Tama a Rangi ( „ Synowie Niebios ” ), napisanym w 1849 roku przez Wiremu Maihi Te Rangikāheke z plemienia Ngāti Rangiwewehi z Rotorua . Rękopis „daje jasny i systematyczny opis wierzeń religijnych Maorysów, a także ich wiarę w pochodzenie wielu zjawisk przyrodniczych, stworzenie kobiety, pochodzenie śmierci i połowy ziemi. Żadna inna wersja nie zawiera tak wielu połączeń, ale wszystkie relacje, niezależnie od plemienia, potwierdzają ogólną ważność wersji Rangikāheke. Zaczyna się następująco: „Moi przyjaciele, posłuchajcie mnie! Wszystkie ludy Maorysów pochodzą z jednego i tylko jednego źródła, a mianowicie z Wielkiego Nieba Nad naszymi Głowami. Według Europejczyków Bóg stworzył Niebo, Ziemię i wszystko. dla Maorysów, Niebo (Rangi) i Ziemia (Papa) same są źródłem "" .
Według Biggsa główna część mitologii Maorysów rozwija się w trzech zestawach lub cyklach, którymi są:
Tradycje migracyjne są liczne i utrzymują się na małych obszarach i małych plemionach. „Wydaje się, że niektóre plemiona kładły większy nacisk niż inne na swoją tradycję migracji kajaków i pochodzenie z tych wczesnych załóg. W szczególności, Hauraki , Waikato i Król Kraj plemiona ( Tainui canoe ) oraz Rotorua i Taupo plemiona ( Te Arawa kajak ) Wydaje się, że położyła szczególny nacisk na ich potomków wynikających z migracji specyficzne kajakowym. "
Lokalne tradycjeKażde plemię trzyma swoje rejestry poza zasięgiem wzroku, ponieważ są na ogół zainteresowane wielkimi bitwami i wielkimi ludźmi. Historie te były ściśle związane z genealogią, która w tradycji Maorysów jest sztuką złożoną. „W kilku przypadkach historia ciągnie się od migracji do współczesności. W innych przypadkach, to jest rozdrobniony i nieciągły aż do początku XVII -tego wieku. "