Zasady metody socjologicznej | ||||||||
Autor | Emile Durkheim | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Kraj | Francja | |||||||
Uprzejmy | Próba | |||||||
Data wydania | 1895 | |||||||
Chronologia | ||||||||
| ||||||||
Reguły metody socjologicznej , opublikowane w formie książkowej w 1895 r. przez Émile'a Durkheima w „ Revue Philosophique” , stanowią dzieło, w którymwyraźnie pojawia sięsocjologiczny projekt autora, uważanego za ojca socjologii francuskiej. W rzeczywistości dąży do założenia socjologii jako nowej nauki i ustanowienia jej instytucjonalnie; niniejsza książka odpowiada na tę ambicję, określając zasady metodologiczne, których należy przestrzegać przy badaniu socjologicznym.
Aby stać się nauką, socjologia musi spełnić dwa warunki:
Krótko mówiąc, socjologia będzie nauką o faktach społecznych, zdefiniowaną własną metodą.
Zadaniem Durkheima jest zatem zinstytucjonalizowane ustanowienie socjologii. Aby nadać jej miejsce akademickie, uprawomocnić tę naukę, musi mieć własny przedmiot i wyraźnie odmienny od tego, co można leczyć w filozofii czy psychologii.
„ W każdym społeczeństwie istnieje określona grupa zjawisk, które wyróżniają się odrębnymi cechami od tych, które badają inne nauki przyrodnicze ” . Socjologia będzie więc nauką o faktach społecznych, o ile są one „ właściwą dziedziną socjologii ” .
Fakty społeczne, uwewnętrznione przez jednostki poprzez edukację, „ składają się ze sposobów działania, myślenia i odczuwania, zewnętrznych wobec jednostki, obdarzonych mocą przymusu, dzięki której „narzucają się jej”. […] Faktem społecznym jest każdy sposób robienia rzeczy, ustalony lub nie, który może wywierać zewnętrzne ograniczenie; lub znowu, która jest ogólna w ramach danego społeczeństwa, a jednocześnie egzystująca sama, niezależnie od jej indywidualnych przejawów ” .
Definicja faktów społecznych jest dobrą ilustracją paradygmatu holistycznego, w którym mieści się Durkheim: fakty społeczne są definiowane przez dwie główne cechy: ich przymusowy charakter i zewnętrzne wobec jednostek. Fakty społeczne są zewnętrzne wobec jednostek, istnieją wcześniej i przetrwają je (możemy tu podać przykład prawa, języka, moralności itp.), a fakty społeczne narzucają się jako przymus: jeśli jednostki nie stosują się, narażać się na sankcje społeczne. Ponadto, jeśli wiążący charakter faktów społecznych często pozostaje ukryty, to dlatego, że reguły życia społecznego są uwewnętrzniane przez jednostki w procesie wychowania i socjalizacji.
Wreszcie Durkheim wyróżnia dwa typy faktów społecznych: normalne fakty społeczne – które w społeczeństwie występują regularnie i w większości – oraz patologiczne fakty społeczne – które statystycznie są w mniejszości, nieregularne i wyjątkowe (por. patologiczne formy podział pracy, w De la Division du travail social ).
Socjologia u swych początków, oprócz konieczności stanowienia przedmiotu własnego, musi stanowić metodę badań naukowych i rygorystycznych. Durkheim zaleca badanie faktów społecznych przez to, co mają one najbardziej zewnętrzne w stosunku do jednostek (wyzwaniem jest odejście od psychologii akademickiej). Musimy badać fakty społeczne jako rzeczy, w ten sposób socjolog może zyskać na obiektywności i rygoryzmie, że może odejść od wyobrażeń i z góry przyjętych idei.
„ Pierwszą i najbardziej podstawową zasadą jest traktowanie faktów społecznych jako rzeczy ”
Zakłada to przestrzeganie dwóch zasad metodologicznych: rygorystycznego definiowania badanych zjawisk i szukania ich przyczyn we wcześniejszych faktach społecznych.
Durkheim określa sześć zasad dotyczących obserwacji faktów społecznych:
W wydanej dwa lata później, w 1897 roku książce Le Suicide , Durkheim wdroży przedstawione tu zasady metodologiczne. Pokazuje, że akt pozornie indywidualny, mieszczący się w sferze intymności, w rzeczywistości tłumaczy się determinantami społecznymi, zewnętrznymi wobec jednostek. Samobójstwo jest zatem doskonałym przykładem faktu społecznego, który jako taki musi być badany jako rzecz.