Grotte du Moulin (Troubat)

Grotte du Moulin jest ozdobny jaskinia-schronisko znajduje się na Troubat en Barousse w francuskim departamencie w Hautes-Pyrénées w Occitanie regionu .

Często nazywana „  jaskinią Trubatów  ”, chociaż nie jest to jedyna jaskinia w mieście, czasami nazywana jest liczbą mnogą ze względu na dwa wejścia.

Był zamieszkany od epoki magdalenskiej do epoki brązu i domy ozdoby ścienne.

Sytuacja

Znajduje się mniej więcej w równej odległości od Morza Śródziemnego (200  km na południowy ) i Atlantyku (180  km na południowy ), jaskinia znajduje się w południowej części miasta Troubat pobliżu wschodniego brzegu działu w Hautes-Pyrénées (Department de la Haute-Garonne 2.6  km na południowy na wschód od wsi). Jest w dolinie lodowcowej w Ourse , dopływu Garonne płynącego w kierunku północ-południe; ten strumień prowadzi na północ do doliny Garonne w pobliżu Barbazanu . Saint-Bertrand-de-Comminges leży 8  km na północ, a Tarbes 67  km na północny zachód.

Otwiera się na północne zbocze masywu Gouardère, na prawym brzegu rzeki Ours, około 150  m od rzeki, na wysokości 541 metrów (strefa średniej wysokości), mówi nam kilka prac, w tym Fat Cheug. Niedźwiedź płynie w tym miejscu na wysokości około 530  m, a zbocze zbocza Gouardère jest bardzo strome, dlatego jaskinia jest bardzo blisko wioski, ponieważ jest to jedyne miejsce na zboczach Gouardère, które nie jest zbyt strome. tej wysokości w tej odległości od rzeki.

Na około

Grotte du Moulin jest częścią grupy jaskiniach Pirenejów zajęte w oryniackiej ( tarte ), przy czym Solutrean ( Lespugue , Roquecourbère), przy czym Kultura Grawecka ( Gargas , Enlène , Tuto de Camalhot) i magdaleńskiego ( Les Espélugues , Labastide w Lortet , Gourdan ( jaskinia słoni ), Lespugue , La Tourasse, Massat, Mas-d'Azil , Rhodes II, La Vache ).

W mieście znajduje się również jaskinia Saint-Araille, główny ośrodek wspinaczkowy .

Geologia

Jaskinia jest wykute z kamienia wapiennego z apcie scenie z Urgonian , pochodzącym z całego depozytu -125.0 -113.0 do ≃  Ma ( dolnej kredy ).

Opis

Grotte du Moulin ma dwa nałożone na siebie wejścia, skierowane na północ (lekko na północny zachód). Otwiera się na duże pomieszczenie, przedłużone od południowego wschodu przez dużą galerię; na południu kolejna duża galeria została nazwana „Galerie Raymond Bonnet”. Jej rozwój wynosi 30  m .

Głęboka sieć utworzona przez galerię Raymond Bonnet została odkryta w 1996 roku: jej wejście zostało ukryte przez złoża azylijskie .

Ściany wewnątrz jaskini pokryte są osadami do wysokości 1,50  m , co świadczy o wysokości wypełnienia w czasach starożytnych.

• Wejście do jaskini Troubat ,
  Joseph Latour , środkowy z XIX -tego  wieku.

Odkrycie i wykopaliska

Jaskinia-schron Moulin została wydobyta przez Édouarda Larteta . San Juan (1997) cytuje wzmiankę o szczątkach C. Fouque z lat 1868-1870, następnie A. Clot bada jaskinię w 1967 roku.

W 1986 R. Bonnet zgłasza ślady. Michel Barbaza następnie kierował wykopaliskami w latach 1986-2002 (mniej w latach 2000-2001). Zewnętrzna część jaskini, gdzie wypełnienie ma ponad 3  m grubości, jest wydobywana przez pierwsze dziewięć lat; wcześniej był przedmiotem tajnych wykopalisk, w szczególności nad domem ślimaków.
W 1995 roku wykopaliska skierowano w kierunku wnętrza jaskini.

Okresy zawodowe

Jaskinia została zajęta z Bliskiego magdaleńskiego ( górnego paleolitu ) do epoki brązu ( na wcześniejszą ): Górnego i Końcowego magdaleńskiego , Kultura Azylska , Kultura Sowterska ...

Szczególnie reprezentatywna dla tego okresu jest jej stratygrafia z końca okresu magdalenskiego, w wyniku której uzyskano wyrytą kość.

Stratygrafia

Wypełnienie ma dwie główne sekwencje: warstwy 10 do 6 to „nagromadzenie drobnych pierwiastków węglowych i kostnych”; warstwy 5 i te nowsze są naznaczone masą muszli lub „ślimakiem”. Na zewnątrz jaskini jest więcej kamyków niż wewnątrz, a warstwy kopca muszli są tam znacznie grubsze niż w środku.

Poziomy azylijskie (koniec późnego glacjału ) dały 15 gatunków ptaków, w znaczącym zespole otwartego środowiska (rzadka szata roślinna) o umiarkowanie zimnym klimacie. Należą do nich pozostałości łącznika karłowatego ( Alle alle ), ptaka morskiego, którego obecność na północ od Pirenejów i tak daleko od mórz jest nieoczekiwana.

Zauważamy brak świstaków na koniec późnego glacjału (około +11.650  roku BP - w tym czasie nie był obecny tylko w dwóch miejscach: Pirenejów jaskini Plantade w Bruniquel i jaskini Harpons w Lespugue w Haute-Garonne).

• Warstwa 0 (powierzchnia)

Teren pokryty jest blokami wapiennymi.

• Warstwa 1

Ta warstwa składa się z sadzonek i przerobionej ziemi.

• Warstwa 2 - epoka brązu

Obejmuje ślimaki. Teren został przerobiony, ale istnieje palenisko z epoki brązu , któremu towarzyszy ceramika i żłobione kamyki.

• Warstwa 3 - środkowomontkluski sauveterrian ( mezolit )

Przyniosła dom. Cheug przypisuje to kulturze środkowomontkluzyjskiego Sauveterrianu ( mezolit ), podobnie jak w przypadku warstw 4 i 5.

• Warstwa 4 - Środkowy Montclusian Sauveterrien

To dno siedliska jest usiane muszlami ślimaków, które mieszkańcy rozdeptali na kawałki. Ta warstwa jest porównywana do Fontfaurès i Abeurador.

• Warstwa 5 - Środkowy Montclusian Sauveterrien

Warstwa 5 uległa pewnym naruszeniom gleby. Dostarczyła duże nagromadzenie całych i rozdrobnionych muszli ślimaków, zwane „escargotière”; i mikrolityczne skrobaki na płatkach, różne punkty z zakrzywionymi grzbietami, trójkąty równoramienne, ostrza Malaurie. Rufino (2011) przypisuje ten przemysł litowy kulturom mezolitycznym, labo- ryjskim i azylińskim . Dostarczyła też kościane narzędzia: kilka ciosów i fragmentów płaskich harpunów.

Jego fauna wskazuje na klimat umiarkowany.

Jego flora wykazuje wzrost sosny zwyczajnej i założenie liściastego gaju dębowego. Leszczyna się rozprzestrzenia, a roślinność wzgórz ciągnie się w kierunku góry: rokitnik i jarzębina zanikają, zanikają jałowce i brzozy . Opady i temperatury wzrastają (Heinz, 1995 i 1999). Ta warstwa odpowiada Preboreal (10 300 do 9 000  BP ) i Boreal (9 000 do 7500  BP ).

Na początku wykopalisk (poza jaskinią) Barbaza (1996) przypisywał tę zewnętrzną warstwę 5 „wyewoluowanej” Azilian; wykopaliska wewnątrz wykazały wtedy wyraźniejszą różnicę niż na zewnątrz między warstwą 6 a warstwami 3 i 4 (ta ostatnia była mniej gruba niż ta sama na zewnątrz), a warstwa 5 została następnie ponownie zinterpretowana jako panorama różnych zawodów. Według Cheunga obecnie nie jest on już zintegrowany z interpretacjami stratygrafii.

• Warstwa 6 - Klasyczny Azilian

Cienka warstwa osadu węglowego oddziela go od warstwy 5, która następuje po nim chronologicznie. Na zewnątrz jaskini (dawna kruchta) warstwa 6 jest podzielona na dwa kolejne odrębne osady, natomiast wewnątrz jaskini jej złoże pozostaje zasadniczo jednorodne.
U jego podstawy znajdują się płaty białego popiołu i paleniska kładzione na płaskim lub bardzo lekko wykopanym podłożu.

Zawiera dużą ilość szczątków ryb (pstrąga i łososia), związanych z harpunami perforowanymi: duża liczba (ponad 10) tych harpunów stawia Grotte du Moulin wśród czterech jaskiń w Pirenejach najlepiej zaopatrzonych w harpuny na tym obszarze , wpisz ten czas.

Został datowany na 10770 ± 100 lat BP i odpowiada Dryasowi III.

• Warstwa 7 - późna Górna Magdalena

Barbaza postrzega tę warstwę jako koniec Górnej Magdaleny, późnej manifestacji Magdaleny w Pirenejach. Gonzàlez Sainz umieszcza to równolegle z ewolucją kantabryjskiej magdalenii. Została datowana na 11 520 ± 110 lat BP - podwarstwa 7b została oznaczona jako 11 320 ± 410 lat BP .

W warstwie 7 pojawiają się pierwsze ślimaki świadczące o zróżnicowaniu diety i obejmuje dużą ilość łososia, koziorożca, ale także zwierzęta leśne: jelenie i dziki.

Przemysł kostny (harpuny płaskie, harpuny z pojedynczym zadziorem ...) tego poziomu, wciąż mocno naznaczony tradycją magdalenską, ma jednak oryginalne formy.

Jelenie są bardzo obecne w warstwach 8 (43% kopytnych wobec 2,7% reniferów) i 7 (29% kopytnych, przy braku szczątków reniferów).

• Warstwa 8: Międzystada Górnej Magdaleny - Bølling

62% z 422 narzędzi litych pobranych z tej warstwy to łopatki podkładowe; pozostała część to dłuta, skrobaki, ostrza, stemple i trójkąty mikrolityczne. Narzędzia kostne obejmują głowy harpunów, włócznie, części igieł z oczkami. Roślinność
odpowiada otwartemu krajobrazowi i drzewom owocowym jałowca, z różowatymi i rokitnikiem .
Fauna obejmuje jelenie, koziorożce, kozice, sarny, renifery, bydło, konie i niektóre dziki.
Jest to międzystada Bølling , pomiędzy starą i nowszą Dryas , o zimnym i suchym klimacie.

W przypadku warstw od 10 do 8 renifery mogły zostać poddane ubojowi podczas migracji między pastwiskami zimowymi i letnimi.

• Warstwa 9: Magdalena

Ta warstwa zawiera bardzo niewiele pozostałości archeologicznych.

• Warstwa 10: górna magdalena

Warstwa ta zawierała „kolczaste punkty” i stemple, ale brakowało litego materiału. Roślinność obejmuje jałowiec, śliwkę i rokitnik.

• Warstwa 11: Middle Magdalenian

Przemysł litowy tej warstwy oraz warstw 12 i 13 obejmuje ostrza typu „Lussac-Angles”, igły z oczkami i zdobiony propelent.
Zostałyby zdeponowane w starożytnym okresie Dryas / Bølling.

Warstwy od 13 do 11 są zdominowane przez koziorożca.

• Warstwa 12: Middle Magdalenian

• Warstwa 13: Middle Magdalenian

Przemysł litowy i kostny

Charakterystyczny dla regionu jest przemysł litowy: liczne drzazgi, uderzenia w kowadło, ostrza z grzbietem; cechy niespotykane w zachodniej części regionu. Liczba ostrzy, dość wysoka, jest jedynym aspektem podobnym do przemysłu litowego napotkanego dalej na zachód; ale może to być spowodowane surowcami, które są lepiej dostosowane do tej produkcji. Rzeczywiście, mieszkańcy jaskini odbyli długie podróże, aby zaopatrzyć się w krzemień z Flyschu (większość na miejscu) i Salosse.

Kształty harpunów w warstwie 7 sugerują przejście między magdaleną a azylijczykiem.

Troubat dostarczył także przemysł poazylijski (9300-9100 pne).

Ozdoby ścienne

Galeria Raymond Bonnet, odkryta w 1996 roku, prezentuje skromne dekoracje ścienne: czerwone plamy, grawerowane linie - bez figuracji. Fragmenty kości utknęły w pęknięciach; jeden z nich był datowany na 12980 ± 70 lat BP . Dekoracje datowane są na środkową magdalenę.

Uwagi i odniesienia

Uwagi

1. Odnośnie do Grotte des Harpons w Lespugue , patrz René de Saint-Périer , „  Notatka o jego znaleziskach w Grotte des Harpons, w Lespugne (Haute-Garonne)  ”, Protokół z sesji Académie des Inscriptions et Belles-Lettres , vol.  65, n o  1,1921( czytaj online [Persée], konsultacja z 12 listopada 2018 r. ).
2. Roquecourbère to ozdobna jaskinia w Betchat w Ariège. Zob. Na przykład Pascal Foucher i Cristina San Juan, „  La Grotte de Roquecourbère (Betchat, Ariège): jego Solutrean lithic industry and the central review of jego ciemieniowa sztuka  ”, Bulletin de la Société préh historique française , vol.  97 N O  22000, s.  199-210 ( czytaj online [Persée], konsultacja z 8 listopada 2018 r. ).
3. Samouczek Camalhot jest w Saint-Jean-de-Verges (Ariège).
4. Do jaskini słonia w Gourdan-Polignan patrz zbiorową 1997 , Bilan 1990-1994 , s.  68.
5. Dla La Tourasse, patrz:
   • Michel Orliac, „  II. - Jaskinia Tourasse - Saint-Martory (Haute-Garonne)  ”, Quaternaire , vol.  12, n kość  3-4,1975, s.  189-190 ( czytaj online [Persée], konsultacja z 8 listopada 2018 r. )
   • Lucien Michaut i Georges Simonnet, „  Odkrycie grawerowanej kamiennej tablicy przypuszczalnie pochodzącej z okresu magdalenskiego w jaskini Tourasse (Haute-Garonne)  ”, Biuletyn Francuskiego Towarzystwa Prehistorycznego , t.  44, n kość  5-6,1947, s.  191-194 ( czytaj online [Persée], przeglądano 8 listopada 2018 r. ).
6. Dla Rhodes II, patrz:
   • Robert Simonnet, „  Skalne schronisko Rodos II i kwestia Azilian we francuskich Pirenejach  ”, Biuletyn Francuskiego Towarzystwa Prehistorycznego , t.  64, n o  1 "badania i prace"1967, s.  175-186 ( czytaj online [Persée], konsultacja z 8 listopada 2018 r. )
   • Fat Cheug 2015 , s.  11,44,45,53-166.
7. W jaskiniach rozwój odpowiada łącznej długości połączonych ze sobą galerii, które tworzą podziemną sieć.
8. Wypełnienie, z archeologicznego punktu widzenia, to nagromadzenie osadów tworzących glebę pokrywającą leżącą pod nią skałę; składa się z warstw ziemi, żwiru i innych naturalnych materiałów. Może zawierać przedmioty z przemysłu ludzkiego lub nie. Jego analiza paleopalinologiczna , dyscyplina zapoczątkowana przez Arlette Leroi-Gourhan w latach pięćdziesiątych XX wieku, jest nieoceniona w określaniu zmian klimatycznych na przestrzeni prehistorii.
9. Obecność łącznika karłowatego niekoniecznie musi oznaczać, że zwierzę zostało tam przetransportowane przez człowieka, co w tamtym czasie oznaczałoby stosunkowo dużą odległość od wybrzeża morskiego, ponieważ jaskinia znajduje się w środku Pirenejów. Sugerowano również przyczyny naturalne: drapieżniki inne niż ludzie, burze (możliwość wspomniana przez kilku naukowców) lub zmiany preferencji siedliskowych. Zobacz Laroulandie i in. 2016 , s.  Streszczenie.
10. Trzy inne jaskinie Pirenejów, w których warstwy azilii wydały więcej niż 10 harpunów, to Mas-d'Azil ( Ariège ), Cueva de los Azules  (es) ( Cangas de Onís , Asturias ) i Cueva del Valle  (es ) ( Rasines , Asón-Agüera  (es) ). Zobacz Fat Cheug 2015 , s.  171.

Bibliografia

• Célia Fat Cheung, The Pyrenean Azilian between the societies of the West European Lateglacial: wkład badań nad przemysłem litowym (praca doktorska z prehistorii), University of Toulouse le Mirail - Archaeological Works and Research on Cultures, Spaces and Companies (UMR 5608 TRACES ),2015, 437  s. ( czytaj online ) , s.  167-216.

1. Tłuszcz Cheug 2015 , str.  169.
2. Fat Cheug 2015 , s.  170, ryc. 36.
3. Fat Cheug 2015 , s.  171.
4. Fat Cheug 2015 , s.  172.
5. Fat Cheug 2015 , s.  43.
6. Fat Cheug 2015 , s.  44.
7. Fat Cheug 2015 , s.  328.
8. Fat Cheug 2015 , s.  337.
9. Fat Cheug 2015 , s.  376.

1. „  Troubat, interaktywna mapa  ” w serwisie Géoportail . Aktywowano warstwy „Klasyczne mapy IGN”, „Granice administracyjne” i „Hydrografia”. Możesz przesuwać mapę (kliknij i przytrzymaj, przesuń), powiększać (kółkiem myszy lub skalą ekranu), modulować przezroczystość, dezaktywować lub usuwać warstwy (= mapy) wraz z ich skalami intensywności w zakładce „wybór warstw” w prawym górnym rogu, i dodaj więcej na karcie „Mapy” w lewym górnym rogu. Odległości w linii prostej i powierzchnie są mierzone za pomocą narzędzi w zakładce „Dostęp do narzędzi kartograficznych” (mały klucz) w zakładce „wybór warstw”.
2. Troubat na google.fr mapie . Odległości drogowe między dwoma podanymi punktami obliczane są w panelu bocznym po lewej stronie (patrz zakładka w lewym górnym rogu mapy - kliknij „trasy”).
3. Barragué i in. 2001 , ust. 54, ryc. 1.
4. „  Abri du Moulin  ” , na grottocenter.org .
5. Magali Peyroux, Depozyty obiektów ściennych z dekorowanych jaskiń w górnym paleolicie: gesty, symboliczne zachowania, kultury (praca doktorska z prehistorii), Université Bordeaux-I ,2012( czytaj online ) , s.  116.
6. C. San Juan, „Archeologiczny spis jaskiń i schronień w Hautes-Pyrénées, Ocena stanu zdrowia i aktualizacja dokumentacji”, raport z inwentaryzacji, Regionalna Służba Archeologiczna. Cytowane przez Fat Cheug 2015 , s.  169.
7. Barbaza i Heinz 1992 , str.  685.
8. Michel Barbaza, „  La Grotte de Troubat (Hautes-Pyrénées, Francja)  ”, Archaeological Works and Research on Cultures, Areas and Societies (UMR 5608 TRACES) , (data =?) ( Przeczytaj online , przeglądano 8 listopada 2018 r. ).
9. Collective, Archaeological Research in France: Assessment 1990-1994 i programowanie National Council for Archaeological Research , Paryż, Maison des Sciences de l'Homme,1997, 460  pkt. ( czytaj online ) , s.  68.
10. „  Sztuka początków, pochodzenie sztuki?  » , Zdjęcie wyrytej kości na stronie Centrum Badań i Studiów Sztuki Prehistorycznej Émile Cartailhac, Toulouse (dostęp 12 listopada 2018 ) .
11. Véronique Laroulandie, „Ptasie  pozostałości na azilianskich poziomach jaskini-schronienia Młyna (Troubat, Hautes-Pyrénées): Paleoenvironment and methods of exploitation  ”, Prehistory of the South-West, Association Préhistoire Quercinoise et du Sud-Ouest , vol.  14, n o  1,2007, s.  19-29 ( podsumowanie ).
12. Véronique Laroulandie, Mikelo Elorza Espolosin i Eduardo Berganza Gochi, "  Ptaki morskie z Górnej Magdaleny w Santa Catalina (Lekeitio, Biscay, Hiszpania) - Tafonomiczne i archeozoologiczne podejścia  ", Sesje Francuskiego Towarzystwa Prehistorycznego "Materiały z sesji w Rennes, kwiecień 10-11, 2014 ”,2016, s.  37-57 ( czytaj online [PDF] , dostęp 13 listopada 2018 ).
13. "  Atlas dzikiego ssaków Pirenejów  ", Tunisu (Bulletin de łącznikowego des mammalogistes de Pirenejów) , n °  4,kwiecień 2010( czytaj online , sprawdzono 8 listopada 2018 r. ), s.  79 .
14. W przypadku Fontfaurès, patrz Marc-André Dallaire, Le Mésolithique du Quercy: Typo-technologiczna analiza dwóch kolekcji powierzchniowych - Trigues (Le Vigan, Lot) i Pech-Long (Saint-Bressou, Lot) (praca magisterska z historii, sztuki i Archeologia), Uniwersytet w Tuluzie 2 ,2016, 156  pkt. ( czytaj online ) , s.  15-16, 18-19, 20 itd.
15. Aby zobaczyć jaskinię Abeuradora, zobacz Jean Vaquer i Marie-Pierre Ruas, „The cave of the Abeurador, Félines-Minervois (Hérault): human zawody and environment from the Lateglacial to the Holocene” , w Mixtures ofiarowanych Jeanowi Guilaine: Z Morza Śródziemnego i innych miejsc , Tuluza, Archives of Prehistoric Ecology,2009, 761–792  s. , na researchgate ( czytaj online ) ;
    Christine Heinz, Marie-Pierre Ruas i Jean Vaquer, „  The cave of the Abeurador (Félines-Minervois, Hérault): paleoecology by anthracology and carpology  ”, Biuletyn Towarzystwa Botanicznego Francji , t.  139 n kości  2-4,1992, s.  465-482 ( podsumowanie )..
16. Zobacz C. Heinz, „  Some pirenejskie przykłady ilustrujące przemiany krajobrazu roślinnego ostatnich piętnastu tysiącleci  ”, Cultures i Medi, de la Prehistoria a l'Edad mitjana , Puigcerdà „  X th International Colloqui of Arqueology of Puigcerdà - Homenadge al Pr J. Guilaine (1994) ”,1995, s.  79-86 ; i
    C. Heinz, „The Transformations of the Vegetal landscape during the Epipaleolithic and the Mesolithic” , w: P. Bintz i A. Thévenin, L'Europe des rire chasseurs - Toplar and paleoenvironment of the Epipaleolithic and the Mesolithic ( 5 e międzynarodowa konferencja UISPP - 1995), Paryż, wyd. CPK,1999, s.  115-123.
    (Cytowane w Fat Cheug 2015 , str.  171.
17. (en) Michel Barbaza, „  Zmiany środowiskowe i dynamika kulturowa wzdłuż północnego stoku Pirenejów w okresie młodszego dryasu  ” , Quaternary International , t.  242 n O  22011, s.  313-327 ( czytaj online [researchgate.net], dostęp 12 listopada 2018 ), s.  2 .
18. C. Gonzàlez Sainz, El Magdaleniense superior-final de la región cantábrica , Tantín  (es) i University of Cantabria ,1989. Cytowane w Fat Cheug 2015 , s.  171.
19. Barbaza 2011 , s.  5.
20. Lefebvre 2016 , s.  21 (str. 24 licznika pdf).
21. Lefebvre 2016 , s.  22 (str. 25 licznika pdf).
22. Alexandre Lefebvre, Strategie adaptacyjne społeczeństw pirenejskich między 19 a 14 rokiem życia BP: porównawcze badanie biometryczne i techniczno-ekonomiczne nad eksploatacją poroża jelenia i poroża renifera wokół Pirenejów w środkowej i górnej Magdalenie (doktorat z prehistorii), Uniwersytet Bordeaux ,2016, 416  s. ( podsumowanie , przeczytaj online ) , s.  20 (str. 23 licznika pdf).
23. "  Ozdobny jaskiń we Francji  ", Archeologia Files , n o  324,Listopad-grudzień 2007( ISSN  1141-7137 , czytaj online ).
24. Peyroux 2012 , s.  116-117.
25. Peyroux 2012 , s.  452.
26. (en) M.-P. Pomiès, Michel Barbaza, Michel Menu i Colette Vignaud, „  Przygotowanie czerwonych pigmentów prehistorycznych przez ogrzewanie  ” , L'Anthropologie , vol.  103 n O  4,1999, s.  503-518 ( podsumowanie ).
27. Peyroux 2012 , s.  486.

Zobacz też

Powiązane artykuły

• Jaskinie w Hautes-Pyrénées: jaskinie Bétharram ( Bétharram ), jaskinie Gargas ( Aventignan ), jaskinie Labastide ( Labastide ), jaskinie Médous ( Bagnères-de-Bigorre ), jaskinia Noisetier ( Fréchet-Aure ) itp.
• Lista jaskiń we francuskich Pirenejach
• Lista jaskiń
• Jaskinia we Francji
• Lista najdłuższych naturalnych jam w Hautes-Pyrénées
• Lista najgłębszych naturalnych jam w Hautes-Pyrénées

Bibliografia

 : dokument używany jako źródło tego artykułu.

• (1992) Michel Barbaza i Christine Heinz, „  La grotte-abri du Moulin (Troubat, Hautes-Pyrénées). Środowisko i archeologia  ”, Biuletyn Towarzystwa Botanicznego Francji. Wiadomości botaniczne , vol.  139 n kości  2-4,1992, s.  685-695 ( ISSN  0181-1789 , doi.org/10.1080/01811789.1992.10827140, czytaj online [tandfonline.com], dostęp 8 listopada 2018 ).
• (1997) Michel Barbaza, „  Azilian of the Pyrenees w kontekście kultur końca późnego glacjału między Francją a Hiszpanią  ”, Biuletyn Francuskiego Towarzystwa Prehistorycznego , t.  94, n o  3,1997, s.  315-318 ( czytaj online [Persée], konsultacja z 8 listopada 2018 r. ).
• Jean Barragué, Elisabeth Barragué Marc Jarry, Pascal Foucher i Robert Simonnet "  Krzemień z fliszu Montgaillard i jego eksploatacji w warsztatach z górnego paleolitu na Hibarette (Hautes-Pyrénées)  ", Paleo , n o  13,2001, s.  29-52 ( czytaj online [journals.openedition.org], dostęp 8 listopada 2018 ).
• (en) Nicolò Fasser, Davide Visentin, Federica Fontana, Célia Fat-Cheung i Michel Barbaza, „  Variability of the manufacturing process of backed points in the Late Glacial: the case-studies of Riparo Tagliente (VR, Italy) and Troubat (Hautes) -Pyrenees, France)  ” [„ Variability in the production of backed points in the Late Glacial: the case studies of Riparo Tagliente (VR, Italy) and Troubat (Hautes-Pyrénées, France) ”], IV Incontro Annuale di Preistoria e Protostoria (IAPP) ,2018( czytaj online [plakat], dostęp 12 listopada 2018 ).

Linki zewnętrzne