Pierzasty dinozaur

W dinozaury pierzaste mają znaczny ułamek dinozaurów znanych obecnie skamieliny. Ponieważ dzisiejsze ptaki są jedynymi żyjącymi dinozaurami, szybko zasugerowano możliwość istnienia pierzastych dinozaurów. W XIX -tego  wieku, odkrycie okazów Archaeopteryx z wrażenia pierza rozpoczęła debatę w czasie - i wciąż aktualny - czy tych zwierząt, które żyły tam około 150 milionów lat, aby uznać za ptakami lub jak dinozaury pierzaste przypominające ptaki. Ale to nie było aż do wczesnych lat 1990 , które wyraźnie nie-ptasich skamieniałości dinozaurów zostały odkryte z piór. Obecnie wiadomo, że pióra miały ponad dwadzieścia rodzajów dinozaurów, głównie teropodów . Większość tych skamieniałości pochodzi z formacji Jehol w Chinach . Skamieniałe pióra z jednego okazu, Shuvuuia deserti , dały wynik immunologicznie dodatni na beta-keratynę , główne białko występujące w ptasich piórach.

Historia wyszukiwania

Pierwsze hipotezy

Wkrótce po publikacji Charlesa Darwina „  O pochodzeniu gatunków  ” z 1859 r. , Brytyjski biolog i zwolennik teorii ewolucji, Thomas Henry Huxley postawił hipotezę, że ptaki są potomkami dinozaurów. Porównano strukturę szkieletu Compsognathus , małego zbieractwa dinozaurów i „pierwszego ptaka” Archaeopteryx lithographica (oba znalezione w wapieniu jurajskiego górnego Bawarii z Solnhofen ). Pokazał, że oprócz rąk i piór, Archeopteryx był dość podobny do Compsognathus . W 1868 roku opublikował O zwierzętach, które są najbardziej zbliżone do pośrednich między ptakami i gadami , aby przedstawić swoje wyniki. Słynny ekspert od dinozaurów tamtych czasów, Richard Owen , który się z nim nie zgadzał, twierdził, że Archeopteryx był ptakiem. W następnym stuleciu hipoteza, że ​​ptaki były potomkami dinozaurów, została porzucona na rzecz tych, którzy uważają dinozaury za gady i ta koncepcja obowiązywała do lat 70 . Najpopularniejsze hipotezy tamtych czasów podają jako przodków raczej krokodylomorfy i kodonty, a nie dinozaury czy inne archozaury .

W 1969 roku John Ostrom opisał Deinonychus antirrhopus , teropoda, którego szkielet przypomina szkielet ptaków. Ostrom stał się głównym zwolennikiem teorii, że ptaki są bezpośrednimi potomkami dinozaurów. Dalsze porównania szkieletów ptaków i dinozaurów, a także analiza kladystyczna potwierdziły tę hipotezę. Jest to szczególnie przypadek kladu teropoda zwanego Maniraptora, gdzie podobieństwa szkieletowe dotyczą szyi, łono , nadgarstka ( półksiężycowatego ), „ramienia”, obręczy barkowej ( łopatki , obojczyka ) i mostka . W sumie ponad sto różnych cech anatomicznych jest wspólnych dla ptaków teropodów i dinozaurów .

Inni badacze czerpali inspirację z tych wspólnych cech i innych aspektów biologii dinozaurów i zaczęli sugerować, że przynajmniej niektóre teropody miały pióra. Pierwszy rysunek dinozaury pierzaste to spowodowane Sarah Landry Przez Syntarsus (przemianowany na „  Megapnosaurus  ” i generalnie uważane za młodszy synonim z celofyza ) w Robert Bakker 1975 „s odrodzenie dinozaurów art . Począwszy od końca 1970 roku , Gregory Paul był prawdopodobnie pierwszym artystą, który dinozaurów paleontologiczne przedstawiają teropodów z piór.

XX wieku większość paleontologów uważała ptaki za potomków dinozaurów. Przed odkryciem pierzastych dinozaurów dowody ograniczały się do porównawczej anatomii Huxley i Ostrom. Niektórzy obserwatorzy, na przykład Storrs L. Olson, kurator Smithsonian Institution , zakwestionowali ten pogląd, powołując się w szczególności na brak dowodów kopalnych na obecność pierzastych dinozaurów.

Dowody kopalne

Po stuleciu hipotez bez rozstrzygających dowodów, szczególnie dobrze zachowane upierzone dinozaury zostały odkryte w latach 90. XX wieku i nadal je można znaleźć. Skamieniałości trzymano w Lagerstätte - depozyt osadowe z niezwykłym bogactwem i różnorodnością skamieniałości - w Liaoning , Chiny . Około 125 milionów lat temu w dolnej kredzie region był wielokrotnie pokryty popiołem powstałym w wyniku erupcji wulkanów znajdujących się w Mongolii Wewnętrznej . Żywe organizmy zostały bardzo szczegółowo zakopane i zakonserwowane. Region był domem dla fauny Jehola , składającej się z bogatej roślinności, prawdopodobnie obejmującej najstarsze znane okrytozalążkowe i faunę, w tym wiele gatunków owadów, ryb, żab, salamandry, ssaki, żółwie, jaszczurki i krokodyle.

Najważniejszymi odkryciami dokonanymi w Liaoning były liczne upierzone skamieniałości dinozaurów, a nowe znaleziska wciąż wypełniają luki w wiedzy na temat relacji między dinozaurami a ptakami oraz ulepszają teorie ewolucyjne dotyczące rozwoju ludzi, piór i latania. Norell i wsp. (2007) opisali wypukłości piór na kości łokciowej Velociraptor mongoliensis i są one bardzo podobne do tych pozostawianych przez duże lotki współczesnych ptaków.

W 2011 roku (w Kanadzie) w bursztynie datowanym od 78 do 79  mln lat temu (późnokredowa) znaleziono jedenaście fragmentów piór dinozaurów, kolorowych (od brązowego do czarnego ). Widoczne są włosy, zadziory i zadziory, podobne do tych u współczesnych ptaków, z dowodami na nieprzepuszczalność, które mogą sugerować, że były to (w tym przypadku) zwierzęta półwodne. Różne wskazówki sugerują, że pióra dinozaurów były często kolorowe. Innym znaleziskiem w bryle bursztynu jest kawałek ogona z piórami przypisywanymi przynależności do celurozaura . Ten okaz skamieniałości, odkryty w Birmie i datowany na 99 milionów lat temu, przedstawia pióra o rozgałęzionej strukturze, z zadziorami , ale których nie ma osadki .

Inny dowód, behawioralny, w postaci skamieliny owiraptorozaura w gnieździe, wskazuje na inny wspólny punkt z ptakami. Zwierzę siedzi na swoim gnieździe ze złożonymi przedramionami, jak u ptaka. Chociaż pióra nie zostały zakonserwowane, prawdopodobnie musiały być obecne, aby chronić jaja i młode.

Spory i kontrowersje

Sprzeczanie się

Twierdzono, że rzekome chińskie pióra kopalne były artefaktem konserwatorskim, chociaż skamieniałe pióra niektórych rodzajów małych teropodów innych niż ptasie, takich jak Sinornithosaurus , wyglądają mniej więcej tak samo, jak te u skamieniałych ptaków z tego samego miejsca. Żadna inna skamielina poza teropodem z tego samego miejsca nie wykazuje takiego artefaktu, chociaż czasami mają one jednoznacznie włosy (niektóre ssaki) lub łuski (niektóre gatunki gadów) .

Fałszywy „Archeoraptor”

W 1999 roku  w prowincji Liaoning odkryto rzekome „brakujące ogniwo” upierzonych skamieniałości dinozaurów o nazwie „  Archaeoraptor liaoningensis ” i okazało się, że jest fałszywe. Porównując przykładowe zdjęcie z innym znaleziskiem, chiński paleontolog Xu Xing doszedł do wniosku, że składa się ono z dwóch różnych części skamieniałości. Poprosił National Geographic Society o przeanalizowanie problemu i doszli do tego samego wniosku. Dolna część "  Archaeoraptora  " pochodziła od prawdziwego upierzonego dromeozaurida, znanego obecnie jako Microraptor, a górna od znanego już prymitywnego ptaka o imieniu Yanornis .

Obecna wiedza

Większość nieptasich dinozaurów, o których wiadomo, że miały pióra lub protoplazy, to teropody, a dokładniej należące do kladu celurozaurów. Jednak u niektórych dinozaurów innych niż teropody, takich jak ptasiomiedniczki Tianyulong i Psittacosaurus, zaobserwowano nitkowate struktury powłokowe . Dokładna natura tych struktur jest przedmiotem debaty, ponieważ Tianyulong zawiera proste, stosunkowo sztywne włókna. Stwierdzono, że inny ornithischian, Kulindadromeus , ma bardziej złożone struktury.

Lista zachowanych rodzajów dinozaurów ze śladami piór

  1. Avimimus * (1987)
  2. Sinosauropteryx (1996)
  3. Protarcheopteryx (1997)
  4. Caudipteryx (1998)
  5. Rahonavis * (1998)
  6. Shuvuuia (1998)
  7. Sinornithosaurus (1999)
  8. Beipiaosaurus (1999)
  9. Microraptor (2000)
  10. Nomingia * (2000)
  11. Scansoriopteryx lub Epidendrosaurus (2002)
  12. Psittacosaurus ? (2002)
  13. Yixianosaurus (2003)
  14. Dilong (2004)
  15. Pedopenna (2005)
  16. Jinfengopteryx (2005)
  17. Juravenator ? (2006)
  18. Sinocalliopteryx (2007)
  19. Welociraptor * (2007)
  20. Similicaudipteryx (2008)
  21. Epidexipteryx (2008)
  22. Anchiornis (2009)
  23. Tianyulong ? (2009)
  24. Concavenator * (2010)
  25. Sciurumimus (2012)
  26. Ornithomimus (2012)
  27. Yutyrannus (2012)
  28. Eosinopteryx (2013)
  29. Jianchangosaurus (2013)
  30. Changyuraptor (2014)
  31. Kulindadromeus ? (2014)
  32. Yi (2015)
  33. Zhenyuanlong (2015)
  34. Jianianhualong (2017)

Uwagi i odniesienia

  1. (en) Peter Wellnhofer , „Krótka historia badań nad archeopteryksem i jego związkami z dinozaurami” , w: R. Moody, E. Buffetaut, D. Naish i D. Martill, Dinosaurs and Other Extinct Saurians: A Perspektywa historyczna , vol.  343, Londyn, Towarzystwo Geologiczne,2010( DOI  10.1144 / SP343.14 ) , str.  237-250.
  2. (w) Mary Higby Schweitzer Watt JA, et al. (1999). Specyficzna reaktywność immunologiczna beta-keratyny w strukturach przypominających piórko kredy Alvarezsaurid , Shuvuuia deserti Journal of Experimental Zoology Part B (Mol Dev Evol) 285 : 146-157.
  3. (w) TH Huxley , "  Na qui zwierzęta są NAJBARDZIEJ pośrednimi ptakami i gadami  " , Annals and Magazine of Natural History. , vol.  2,1868, s.  66–75.
  4. (w) Foster, Michael; Lankester, E. Ray 1898–1903. Wspomnienia naukowe Thomasa Henry'ego Huxleya . 4 loty i dodatek . Londyn: Macmillan.
  5. (w) Kevin Padian i Luis M. Chiappe , „  Pochodzenie i wczesna ewolucja ptaków  ” , Biological Reviews , vol.  74,1998, s.  1-42 ( podsumowanie ).
  6. (w) David Norman, Dinozaury: bardzo krótkie wprowadzenie ,2005, 176  str. ( ISBN  0-19-280419-7 , czytaj online ) , str.  173-174
  7. (w :) John H. Ostrom , „  Osteology of Deinonychus antirrhopus , niezwykły teropod z dolnej kredy Montany  ” , Peabody Museum of Natural History Bulletin , t.  30,1969, s.  1-165 ( czytaj online ).
  8. (w :) Robert T. Bakker i Peter Galton , „  Monofilia dinozaurów i nowa klasa kręgowców  ” , Nature , vol.  248,1974, s.  168-172 ( DOI  10.1038 / 248168a0 ).
  9. (w :) Gregory S. Paul , „A Quick History of Dinosaur Art” , w: Gregory S. Paul, The Scientific American Book of Dinosaurs , Nowy Jork, St. Martin's Press,2000( ISBN  0-312-26226-4 ) , str.  107–112.
  10. „  1970s: Dinosaurs redesigned  ” , http://paleoartistry.webs.com/ (dostęp 19 lipca 2016 )
  11. (w) Zhou Zhonghe , „  Ewolucyjne promieniowanie Jehol Biota: perspektywy chronologiczne i ekologiczne  ” , Geological Journal , vol.  41,2006, s.  377-393 ( czytaj online [PDF] ).
  12. (w) AH Turner , Peter J. Makovicky i MA Norell, „  Piórkowe gałki pióra w dinozaurach Velociraptor  ” , Science , vol.  317 n O  5845,2007, s.  1721 ( PMID  17885130 , DOI  10.1126 / science.1145076 , przeczytaj online [PDF] ).
  13. (w) Ryan C. McKellar, Brian DE Chatterton, Alexander P. Wolfe i Philip J. Currie, A Diverse Assemblage of Late Cretaceous Dinosaur and Bird Feathers from Canadian Amber  ; Science 16 września 2011 : 1619-1622.
  14. (w) RA Wogelius, PL Manning, HE Barden, NP Edwards, SM Webb, WI Sellers, KG Taylor, PL Larson, P. Dodson, H. You, L. Da-qing i U. Bergmann, Metale śladowe jako biomarkery pigmentu eumelaniny w zapisie kopalnym  ; 2011-09-16 Science , n O  1622 do 1626; opublikowano 30 czerwca 2011 r.
  15. (en) Lida Xing i in. , „  Pierzasty ogon dinozaura z prymitywnym upierzeniem uwięziony w bursztynie z połowy kredy  ” , Current Biology , vol.  26 N O  24,2016, s.  3352–3360 ( DOI  https://dx.doi.org/10.1016/j.cub.2016.10.008 ).
  16. Jean-Luc Goudet, „  99-milionowy upierzony ogon dinozaura znaleziony w bursztynie  ” , w Futura-Sciences ,9 grudnia 2016 r
  17. (en) JM Clark , MA Norell i LM Chiappe , "  owiraptozaura szkielet z późnej kredy Ukhaa Tolgod, Mongolii, zachowanym w rok ponad rok avianlike rozmyślać pozycji owiraptozaura gniazdo  " , American Museum Novitates , n o  3265,1999, s.  1-36 ( czytaj online )
  18. (w) GS Paul , Dinosaurs of the Air: The Evolution and Loss of Flight in Dinosaurs and Birds , Baltimore, Johns Hopkins University Press,2002, 460  pkt. , s.  385.
  19. (w) A. Feduccia, Lingham-Soliar T. i JR Hinchliffe, (2005). „Czy istnieją pierzaste dinozaury? Testowanie hipotezy na podstawie dowodów neontologicznych i paleontologicznych”. Journal of Morphology , 266 : 125–166.
  20. (w) X. Xu , Z. Zhou i RO Prum , „  Rozgałęzione struktury powłokowe u Sinornithosaurus i pochodzenie piór  ” , Nature , vol.  410 n O  6825,2001, s.  200-204 ( PMID  11242078 , DOI  10.1038 / 35065589 ).
  21. (w) '  Transcript: The Dinosaur That Fooled the World  " , BBC (dostęp 22 grudnia 2006 ) .
  22. (w) Xu, X., Zhou, Z. i Wang, X. (2000). „ Najmniejszy znany nie ptasi dinozaur teropod ”. Nature , 408 (grudzień): 705–708. [PDF] .
  23. (w) Zhonghe Zhou , Julia A. Clarke i Fucheng Zhang , "  Lepsza połowa Archaeoraptora  " , Nature , vol.  420 N O  285,2002( DOI  10.1038 / 420285a ).
  24. (w) Pascal Godefroit Andrea Cau , Dong-Yu Hu , Francois Escuillié , Wenhao Wu i Gareth Dyke , „  Jurassic dinosaur from China avialan Resolves the filogenetic history of early birds  ” , Nature , vol.  498 n O  7454,2013, s.  359–362 ( PMID  23719374 , DOI  10.1038 / nature12168 , Bibcode  2013Natur.498..359G )
  25. (in) Zheng X.-T., You, H.-L., Xu, X. and Dong Z.-M. (2009). „ Dinozaur heterodontozaurydów z wczesnej kredy z nitkowatymi strukturami powłokowymi. ” Nature , 458 (19): 333-336. DOI : 10.1038 / nature07856 .
  26. (w) Xing Xu i Yu Guo , „  Pochodzenie i wczesna ewolucja piór: spostrzeżenia z ostatnich danych paleontologicznych i neontologicznych  ” , Vertebreta PalAsiatica , tom.  47, n o  4,2009, s.  311-329 ( czytaj online [PDF] ).
  27. (en) Pascal Godefroit , Sofia M. Sinitsa , Danielle Dhouailly , Yuri L. Bolotsky , Alexander V. Sizov , Maria E. McNamara , Michael J. Benton i Paul Spagna , „  Jurassic ornithischian dinosaur from Syberia with both pióra i łuski  ” , Science , vol.  451 n O  6195,2014, s.  451-455 ( DOI  10.1126 / science.1253351 ).
  28. Laurent Sacco, „  Najstarszy upierzony dinozaur na świecie  ” , w Futura-Sciences ,28 lipca 2014
  29. (en) Kurzanov, SM (1987). „Avimimidae i problem pochodzenia ptaków ” . Transactions of the Joint Soviet-Mongolian Paleontological Expedition , 31 : 5-92. [po rosyjsku].
  30. (w) Chiappe, LM and Witmer, LM (2002). Ptaki mezozoiczne: nad głowami dinozaurów . Berkeley: University of California Press , 536  str. ( ISBN  0-520-20094-2 ) .
  31. (w) Ji, Q. Ji, S. (1996). „ O odkryciu najwcześniejszej skamieniałości ptaka w Chinach i pochodzeniu ptaków ” . Chinese Geology 10 (233): 30-33.
  32. (w) Ji, Q. Ji, S. (1997). „ A Chinese archeopterygian, Protarcheopteryx gen. Nov. ” Geological Science and Technology ( Di Zhi Ke Ji ) , 238 : 38–41. Przetłumaczone przez Will Downs Bilby Research Center Northern Arizona University styczeń 2001.
  33. (w) Qiang, J.,. Currie, PJ, Norell., MA i Shu-An, J., 1998. Dwa pierzaste dinozaury z północno-wschodnich Chin . Naturę 393 753-761.
  34. (w) Katarzyna A. Forster , Scott Sampson, Luis M. Chiappe i David W. Krause, "  The przodków ptaków teropod: Nowe dowody z późnej kredy Madagaskarze  " , Science , n °  5358, 1998a, s .  1915–1919. DOI : 10.1126 / science.279.5358.1915 ( streszczenie HTML ).
  35. (w :) Luis M. Chiappe , Mark A. Norell i James M. Clark , „  Czaszka krewnego ptaka z grupy łodyg Mononykus  ” , Nature , vol.  392,1998, s.  275-278 ( DOI  10.1038 / 32642 ).
  36. (w) Xu, X., Wang, X., Wu, X., 1999. Dromaeosaurid dinosaur z nitkowatą powłoką pochodzi z chińskiej formacji Yixian . Naturę 401: 6750 262-266 DOI : 10,1038 / 45769 .
  37. (en) Xu. X., Zhao, X., Clark, JM, 1999. Nowy terizinozaur z dolnojurajskiej formacji Lufeng w prowincji Yunnan w Chinach . Journal of Vertebrate Paleontology 21: 3477–483 DOI : 10.1671 / 0272-4634 .
  38. (w) Rinchen Barsbold , Halszka Osmólska , Mahito Watabe , Philip J. Currie i Khishigjaw Tsogtbaatar , „  New Oviraptorosaur (Dinosauria, Theropoda) From Mongolia: The First Dinosaur With A pygostyle  ” , Acta Palaeontologica Polonica , Vol.  45 N O  22000, s.  97-106 ( czytaj online [PDF] ).
  39. (w) Czerkas, SA i Yuan, C. (2002). „ Nadrzewny maniraptoran z północno-wschodnich Chin ” . P.  63-95 w Czerkas, SJ (red.), Feathered Dinosaurs and the Origin of Flight. Dziennik Muzeum Dinozaurów 1 . Muzeum Dinozaurów , Blanding, USA Wersja skrócona PDF [PDF] .
  40. (w) Zhang, F., Zhou, Z., Xu, X. & Wang, X. (2002). „ Młodzieńczy teropod celurozaura z Chin wskazuje na nadrzewne nawyki ” . Naturwissenschaften , 89 (9): 394-398. DOI : 10.1007 / s00114-002-0353-8 .
  41. (w) Mayr, G., Peters, DS, Plodowski, G. and Vogel, O. (2002). „ Struktury powłokopodobne włosia na ogonie rogatego dinozaura Psittacosaurus ” . Naturwissenschaften , 89: 361–365.
  42. (en) Xu, X. i Wang, X.-L. (2003). „ Nowy maniraptoran z wczesnokredowej formacji Yixian zachodniej Liaoning ” . Vertebrata PalAsiatica , 41 (3): 195–202.
  43. (w) X. Xu, Norell MA, X. Kuang, X. Wang, Q. Zhao i C. Jia, „  Basal tyrannosauroids from China and evidence for protofeathers in tyrannosauroids  ” , Nature , vol.  431 n O  70092004, s.  680–684 ( PMID  15470426 , DOI  10.1038 / nature02855 ).
  44. (w) Xu, X. i Zhang, F. (2005). „ Nowy dinozaur maniraptora z Chin z długimi piórami na śródstopiu ” . Naturwissenschaften , 92 (4): 173 - 177.
  45. (w) Ji, Q. Ji, S. Lu, J., Yu, H., Chen, W., Liu, Y. and Liu, Y. (2005). „ Pierwszy ptak ptasi z Chin ( Jinfengopteryx elegans gen. Et sp. Listopad). ” Biuletyn Geologiczny Chin , 24 (3): 197–205.
  46. (w) Alan H. Turner , Diego Pol, Julia A. Clarke, Gregory M. Erickson i Mark Norell, „  Podstawowy dromeozauryd i ewolucja wielkości poprzedzającej lot ptaków  ” , Science , vol.  317 n O  5843,2007, s.  1378–1381 ( PMID  17823350 , DOI  10.1126 / science.1144066 , czytaj online [PDF] ).
  47. (de) Goehlich, UB, Tischlinger, H. i Chiappe, LM (2006). „ Juraventaor starki ({Reptilia, Theropoda) ein nuer Raubdinosaurier aus dem Oberjura der Suedlichen Frankenalb (Sueddeutschland): Skelettanatomie und Wiechteilbefunde. ” Archeopteryx , 24 : 1-26.
  48. (w) Ji, S. Ji, Q., J. Lu and Yuan, C. (2007). „ Nowy gigantyczny dinozaur komsognatydowaty z długimi włóknistymi powłokami z dolnej kredy północno-wschodnich Chin. ” Acta Geologica Sinica , 81 (1): 8-15.
  49. (w) Hej, T., Wang, X.-L. i Zhou, Z.-H. (2008). „ Nowy rodzaj i gatunek dinozaurów caudipterid z dolnej kredy formacji Jiufotang w zachodniej części Liaoning, Chiny. ” Vertebrata PalAsiatica , 46 (3): 178-189.
  50. (w) Xu, X. Zheng, X. and You, H. (2010). „ Wyjątkowe skamieniałości dinozaurów pokazują rozwój ontogenetyczny wczesnych piór ” . Nature , 464 : 1338-1341. {{doi: 10,1038 / nature08965}}.
  51. (w) Zhang, F., Zhou, Z., Xu, X., Wang, X., & Sullivan, C. (2008). „ Dziwaczny jurajski maniraptoran z Chin o wydłużonych, przypominających wstążki piórach ” . Dostępny w Nature Precedings , DOI : 10.1038 / npre.2008.2326.1 [1] .
  52. (w) Xing Xu Qi Zhao , Mark Norell , Corwin Sullivan i Hone , „  Nowy upierzony dinozaur kopalny maniraptoran, który wypełnia morfologiczną lukę w ptasim pochodzeniu  ” , Chiński Biuletyn Naukowy , vol.  54, n o  3,2008, s.  430-435 ( czytaj online [PDF] ).
  53. (w) Ortega F. Escaso i F. Sanz, JL (2010). „ Dziwaczny garbaty karcharodontozaur (Theropoda) z dolnej kredy Hiszpanii. ” Nature , 467 : 203-206.
  54. .
  55. Xu, X., Wang, K., Zhang, K., Ma, Q., Xing, L., Sullivan, C., Hu, D., Cheng, S. i Wang, S. (2012). „ Gigantyczny upierzony dinozaur z dolnej kredy Chin ” . Nature, 484: 92-95. DOI : 10.1038 / nature10906 .
  56. (w) Pascal Godefroit Helena Demuynck Gareth Dyke , Dongyu Hu François Escuillié i Philip Claeys , „  Reduced Ability upierzenie i lot nowego jurajskiego teropoda parawskiego z Chin  ” , Nature Communications , t.  4, n O  1.3942013( PMID  23340434 , DOI  10.1038 / ncomms2389 ).
  57. (w) Hanyong Pu , Yoshitsugu Kobayashi , Junchang Lu , Li Xu , Yanhua Wu , Huali Chang , Jiming Zhang i Songhai Jia , „  An Unusual Basal Dinosaur with Therizinosaur year Ornithischian Dental Arrangement from Northeastern China  ” , PLoS ONE , vol.  8, N O  5,2013( DOI  10.1371 / journal.pone.0063423 , czytaj online ).
  58. (w) Gang Han , Luis M. Chiappe , Shu-An Ji , Michael Habib , Alan H. Turner , Anusuya Chinsamy , Xueling Liu i Lizhuo Han , "  Nowy dinozaur z długim raptorial Wyjątkowo owłosieniem Zapewnia wgląd dromaeosaurid wykonania lotu  " , Nature Communications , vol.  5,2014( DOI  10.1038 / ncomms5382 ).
  59. (en) Xing Xu , Xiaoting Zheng , Corwin Sullivan , Xiaoli Wang , Lida Xing , Yan Wang , Xiaomei Zhang , Jingmai K. O'Connor , Fucheng Zhang i Yanhong Pan , „  Dziwny jurajski teropod maniraptora zachowany ze śladami błoniastych skrzydeł  » , Nature , vol.  521 n O  7550,2015, s.  70-73 ( PMID  25924069 , DOI  10.1038 / nature14423 ).
  60. (w) Junchang Lü i Stephen L. Brusatte , "  szeroki A, krótkoręki, skrzydlaty dromeozaur (Dinosauria: Theropoda) z wczesnej kredy Chin i jego implikacje dla ewolucji piór  " , Scientific Reports , Vol.  5, n O  11775,2015( DOI  10.1038 / srep11775 ).
  61. (w) Xu Xing , Philip Currie , Michael Pittman, Lida Xing, Qingjin Meng, Lu Junchang , Hu i Dongyu Congyu Yu, „  Ewolucja mozaiki w asymetrycznie upierzonym dinozaurie z cechami przejściowymi troodontid  ” , Nature Communications ,2017( DOI  10.1038 / ncomms14 ).

Bibliografia