Cryptoporticus jest galeria przeznaczone do obrotu lub magazynowania i zintegrowane większy wybudowany kompleks, w użyciu w rzymskiej starożytności .
Termin cryptoporticus to łaciński neologizm ukuty na podstawie greckich terminów portico i cruptos (ukryty). Możemy wyróżnić dwie formy cryptoporticus, jedną zintegrowaną z rzymskimi willami, a drugą czysto użytkową.
Ten kryptoportikus zastępuje hellenistyczny portyk kolumnami, z których zachowuje ogólny plan otaczający dziedziniec lub ogród, ale których przestrzenie między kolumnami są zamknięte murem lub zastąpione murem z oknami.
Pliniusz Młodszy w czterech swoich listach opisał cryptoporticos swoich willi w Larentinum , 25 km od Rzymu i Toskanii. Ten w willi Laurentium miał okna po obu stronach, wychodzące na morze lub wewnętrzny ogród. W Toskanii jego willa miała dwa, jeden wzniesiony, a drugi półpodziemny, aby zachować pewną świeżość. Wszystkie oferowały piękny widok i chronione przed słońcem. Otwierając lub zamykając okna z jednej lub drugiej strony, w zależności od pory roku i pogody, cieszyliśmy się przyjemną bryzą lub chroniliśmy się przed zimowymi wiatrami.
Na terenie Herkulanum odkryto dwa duże domy z kryptoportikami odpowiadającymi opisom Pliniusza: dom z mozaikowym atrium i dom jelenia . Cryptoporticus Domu Jelenia otaczający ogród tworzył korytarz łączący północne i południowe mieszkania domu i służył jako wewnętrzna promenada luksusowo ozdobiona malowidłami. Część południowa służyła z jednej strony triclinium i salonikom, az drugiej wychodziła na taras z widokiem na morze.
W tym przypadku, cryptoporticus jest podziemny sklepiony korytarz, zwykle wszczepiane do obsługi budynku lub do wyrównania podłoża nierówności pomnika, jak widać na forum rzymskich prowincji, z najwyższej Cesarstwa ( I st i II TH wiekach AD. ).
Oprócz czysto architektonicznej użyteczności , cryptoporticus może być używany do najróżniejszych zastosowań, wykorzystując jego ciemność i świeżość:
Jednak w obliczu obecnych pozostałości danego miejsca często trudno jest z całą pewnością zidentyfikować jedno z tych zastosowań.
Archeolodzy przez pewien czas uważali, że cryptoporticos są cechą galijsko-rzymską, biorąc pod uwagę przykłady Arles, Reims i Bavay, ale inne przykłady, choć mniej dobrze zachowane, zostały odkryte w miastach rzymskiego Zachodu.