Churro (w kastylijskim) lub xurro (w Walencji ) to popularna nazwa zestawu odmian dialekt z kastylijskim - Aragoński wypowiedziane w wewnętrznych okręgach o tym Walencja ( Hoya de Buñol , Rincon de Ademuz , Canal de Navarres , Alto Palancia i Alto Mijares ). Wyróżnia ją obecność linijek, a przede wszystkim zapożyczeń leksykalnych wynikających z kontaktu z Walencją .
Specyficzne cechy tych odmian języka kastylijskiego, używane głównie na obszarach wiejskich i niskogórskich, mają obecnie tendencję do zanikania i są zastępowane standardowym językiem kastylijskim . Autentyczne mówienie churro występuje teraz tylko w najbardziej odizolowanych obszarach lub wśród starszych użytkowników.
W wewnętrznych regionach najbardziej wysuniętych na południe części prowincji Alicante rdzenny dialekt kastylijski jest bliższy Murcjan .
W przypadku Comarca de los Serranos , w Rincon de Ademuz , w Alto Palancia i Alto Mijares , zakładamy, że ta odmiana pochodzi z ponownego zasiedlenia głównie Aragonii strefy, która odbyła się w XIII th wieku za panowania Jacques I st w Zdobywca w głębi lądu Królestwa Walencji. Wynika to z liczebnej większości osadników pochodzących z południowej Aragonii i Nawarry w porównaniu z osadnikami katalońskimi.
Po stuleciu wspólnego zamieszkiwania w niektórych komarchach, kastylijski pochodzący z Aragonii (z własnymi cechami dialektu) stał się dominujący, ale także z pewnymi wpływami społeczności katalońskojęzycznej, składającej się z osadników już zainstalowanych lub osadników z królestwo Walencji , obszar, na którym historycznie mówiono po Walencji .
Na innych obszarach ( Rincón de Ademuz , Alto Mijares , Alto Palancia i Olocau del Rey ) dominacja Kastylii-Aragonii była absolutna od pierwszej chwili rekonkwisty.
Dla comarques z Canal de Navarres i Hoya de Buñol , kataloński przeważały wśród osadników chrześcijan aż do XVII th century , kiedy był kryzys demograficzny spowodowany wypędzeniu Moriscos przez Filipa IV Hiszpanii , co doprowadziło do nowego zasiedlenia przez ludzi pochodzących oba z pozostałych wyżej wymienionych hrabstw Walencji, jak z Królestwa Kastylii . Dlatego ta walencka odmiana języka kastylijskiego rozciąga się na tym obszarze i zakończyła się po nieco ponad stu latach, zastępując kataloński i aragoński, ponieważ wspólnota kastylijska stanowiła większość, a dekrety de Nueva Planta wprowadziły obowiązkowy język kastylijski.
niektóre cechy wpływów Walencji na przygraniczne obszary na południowym zachodzie to:
W hrabstwach La Serranía i Alto Mijares, północno-zachodnim Alto Palancia i Rincón de Ademúz fonetyka i leksykon są identyczne z tym, co istnieje w Aragońskim i Kastylijskim Aragonii (ach) sąsiednich hrabstw w prowincji Teruel .
To właśnie w leksykonie najbardziej zauważalny jest wpływ Walencji na graniczące obszary południowego zachodu. Almendrero , naranjero (pod wpływem walenckiego ametlera i tarongera ), cambra (buhardilla), bajoca (rodzaj fasolki szparagowej), bufar (soplar = dmuchać). Verbo caldre ( falloir ) jest używana w wyrażeniu nie CAL (nie należy), a także powszechne w Aragonii. Przyrostek -ete jest bardzo powszechny i chociaż występuje również w mówionym kastylijskim, w tych komarkach jest znacznie częstszy pod wpływem Walencji i Aragonii: fresquete , amiguete , noviete itp. W niektórych obszarach, takich jak Canal de Navarrés, używamy peryferyjnego czasu przeszłego „varon ir” (were) lub „se va caer” (spadł).
Istnieje standardowy kastylijski słownik churro-kastylijski „El habla de Villar del Arzobispo y su comarca” autorstwa Don Vicente Llatas, opublikowany w 1959 r., W którym znajdujemy podstawy fonetyczne, leksykalne i morfologiczne, a także obszerne słownictwo , własne z odpowiednim tłumaczeniem na język kastylijski.
Istnieje również kompilacja własnego słownictwa Aras de los Olmos, które zawiera szeroką gamę słów churros.