Mówi się, że żywe zwierzęta trzymane przez ludzi i którym nie można uciec, znajdują się w niewoli . Termin zwykle odnosi się do dzikich zwierząt trzymanych w zamknięciu, ale może również obejmować zwierzęta domowe , takie jak zwierzęta domowe lub hodowlane . Może to być na przykład ferma zwierząt , mieszkająca wśród osób w zoo , cyrku lub laboratorium do badań medycznych . Zwierzęta trzymane w niewoli można klasyfikować według powodów, celów i warunków przetrzymywania.
W historii zwierzęta domowe i inwentarz żywy były trzymane w niewoli przez ludzi , ale także dzikie zwierzęta. Niektórym nie udało się udomowić . Bogate średniowieczne jednostki, takie jak wodzowie i członkowie arystokracji, posiadali dzikie zwierzęta z różnych powodów. W przeciwieństwie do udomowienia, dzikość i naturalne zachowania tych zwierząt były pielęgnowane i pokazywane wszystkim.
Obecnie ogrody zoologiczne przedstawiają inne powody, dla których należy trzymać gatunki w niewoli, takie jak ochrona gatunków , edukacja i badania naukowe, podczas gdy stowarzyszenia zajmujące się dobrostanem zwierząt nie zgadzają się co do tych punktów.
Zwierzęta w niewoli mają tendencję do zmiany swojego zachowania z tego, co na wolności. W szczególności zwierzęta nieudomowione czasami rozwijają nienormalne zachowania.
Jednym z typów nienormalnych zachowań jest stereotypia , czyli powtarzanie ruchów bez wyraźnego powodu. Przykładami takiego zachowania są samookaleczenia , nadmierne uwodzenie i krótkie wycieczki po tych samych trasach. Te zachowania są związane ze stresem i brakiem stymulacji. Opiekunowie trzymanych w niewoli zwierząt próbują zapobiegać stereotypom lub je ograniczać, wprowadzając bodźce, proces znany jako wzbogacanie środowiska .
Innym rodzajem nienormalnego zachowania obserwowanego u zwierząt trzymanych w niewoli jest samookaleczenie. Przypomina to każdą czynność, która polega na samookaleczaniu, drapaniu, dziurkowaniu lub wyrywaniu piór. Chociaż zgłaszana częstość występowania jest niska, samookaleczenia obserwuje się u różnych gatunków naczelnych , zwłaszcza gdy doświadczają izolacji społecznej w czasie ciąży. Ukąszenia samoczynne zazwyczaj obejmują ręce, nogi, barki lub genitalia. Ukąszenia groźne występują, gdy osoba gryzie dłonie, nadgarstki lub przedramiona, patrząc na obserwatora, inną istotę lub lustro w groźny sposób. Ludzie mogą również wyrywać nadmiar włosów rękami lub zębami. Istnieje również zachowanie (zwykle obserwowane u naczelnych), w którym te ostatnie wciskają swoje palce lub stawy palców do oczodołu, nad oczami.
Przyczyny samookaleczeń były szeroko badane u naczelnych trzymanych w niewoli; czynniki społeczne lub pozospołeczne mogą wywoływać tego rodzaju zachowania. Czynniki społeczne obejmują zmianę składu grupy, stres, separację w grupie, bliskość lub agresję ze strony członków innych grup, obecność mężczyzn w bliskim sąsiedztwie oraz oddzielenie od kobiet. Izolacja społeczna, w szczególności wczesne zerwanie z edukacją matki, jest głównym czynnikiem ryzyka. Badania sugerują, że chociaż niektóre makaki rezusów hodowane przez ich matki wykazują pewne oznaki samookaleczenia, makaki rezusy hodowane przez opiekunów zwierząt wykazują o wiele więcej zachowań samookaleczających.
Czynniki pozospołeczne dotyczą obecności ostrego przedmiotu lub otoczenia, substancji drażniącej, kontaktu z człowiekiem i częstych wizyt publiczności. Na przykład jedno badanie wykazało korelację między liczbą odwiedzających zoo a liczbą goryli uderzających w bariery. Spadek frekwencji prowadzi do spokojniejszego zachowania tych samych goryli. Zwierzęta trzymane w niewoli często nie są w stanie uciec od żądań i aktywności społeczeństwa, a stres wynikający z braku kontroli środowiska może prowadzić do wzrostu wskaźnika zachowań samookaleczających.
Oprócz samookaleczeń, niektóre zwierzęta wykazują oznaki wewnętrznych uszkodzeń psychicznych i są wrogo nastawione do innych osób. Może to przybierać różne formy, na przykład orka, która na wolności nigdy nie zabiła człowieka, może znaleźć się w niewoli, atakując i zabijając ludzi w pobliżu lub w swoim basenie. Można również zidentyfikować niektóre tiki psychologiczne, od huśtania się po przytaknięcie. Rozmnażanie między tymi samymi osobnikami jest również źródłem upośledzenia psychicznego, objawiającego się np. Zezem lub bezpłodnością .
Badania sugerują, że wiele nieprawidłowych zachowań w niewoli, w tym samookaleczenia, można skutecznie leczyć przez wspólne zamieszkiwanie wcześniej indywidualnie trzymanych zwierząt tej samej płci. Metoda ta jest szczególnie skuteczna w przypadku naczelnych, które są powszechnie uznawane za zwierzęta społeczne. Towarzystwo wywołane tym wspólnym pożyciem zachęca do interakcji społecznych , redukując zachowania związane z lękiem i umożliwiając zwiększenie ich lokomocji .