Języki Bamileke
Ściśle mówiąc , nie ma już języka Bamileke , ale języki lub dialekty Bamileke .
Według lingwista Dieudonné Toukama historycznie rzecz biorąc, proto-Bamileke, jedyny język ludu Bamileke , stopniowo zanika na rzecz „Bamileke-Bafoussam” i Bamouna , dzień po śmierci ostatniego władcy Bamiléké, nazwanego imieniem Ndeh, który zmarł w regionie Tikar (Mbankim) około 1350-1360.
Z Bamiléké-Bafoussam narodzi się kilka dialektów i subdialektów Bamileke, które stanowią znane dziś grupy dialektów (gham'a-lah, ngomba, medumba, fè-fèè, yembaa). Bamiléké-Bafoussam pozostaje dziś głównym językiem wielkiej dywizji Mifi, Kamerunu Zachodniego, podczas gdy Medumba, na przykład dialektalny tygiel odmian Bamileke z departamentu Ndé, jest jednomyślny pod względem wyjątkowości językowej dla danego działu.
Bamilékés, według ostatnich szacunków, to ponad 7 milionów (w tym Bamouns ): prawie 3 miliony pochodzących z północno-zachodniego i południowo-zachodniego Kamerunu (regiony anglojęzyczne), ponad milion także z diaspory i prawie 3 miliony poza pierwotnymi regionami Bamileke w Kamerunie .
Języki i klasyfikacje
Klasyfikacje Glottolog i Ethnologue identyfikują dziesięć lub jedenaście nowoczesnych grup różnych dialektów Bamileke-Bafoussam:
- Ghomala " i jego odmiany są wypowiedziane w szczególności w działach Mifi z Kung-khí , w Highlands , na wschód od Menoua , a porcje Bamboutos . Najważniejsze ośrodki kulturalne to Bafoussam , Bandjoun , Baham , Bamendjou , Batié i Bansoa ;
- Nufi (fe'fe „) mówi się w południowo-zachodniej oraz w departamencie Haut-Nkam wokół miast Bafang , Bana , Baku i Kékem ;
- nda'nda " zajmuje trzecią departamentu NDE . Główna siedziba znajduje się w Bazou ;
- Yemba mówi się w dziale Menoua wokół miasta Dschang ;
- kwa " jest używany między działem Ndel i prowincji Littoral;
- Ngwe wokół Fontem w południowo-zachodniej części prowincji;
- z mengaka Ngiemboon językowe The Ngomba i Ngombale są wypowiedziane w dziale Bamboutos ;
- Medumba jest używany głównie w Departamencie NDE z najważniejszych urzędów Bangangté i Tonga . Uwaga: etnolog, ponieważ jej 16 th wersji już nie identyfikuje jako języka Medumba bamilékée (modern), ale jako zakonnica języków (którego bamoun, języki nun część rewanżu z języków z NKA średniowiecznej Bamileke (po ich oddzielenie od języków Bafoussam), jednak Glottlog zachowuje medumbę w pierwszej gałęzi.
W rzeczywistości są to rzeczywiście grupy dialektów Bamileke (podgrupy), rzeczywiste dialekty są liczone w dziesiątkach w kraju Bamileke. Dla celów badawczych i naukowych lingwiści podzielili je na grupy .
Prace Dieudonné Toukama, autora Parlons Bamiléké różnią się od prac SIL International i rozpoznają tylko pięć podgrup językowych Bamileke: gham'a-lah (synonim ghomala) w wielkim wydziale MiFi; medumba, która obejmuje czternaście pod-wariantów dialektu z departamentu Ndé; yemba w Menoua; fè-fèè w Haut-Nkam; i Ngomba'a w Bamboutos. Historycznie rzecz biorąc, to przyjmuje się, że bamoun jest język bamilékée, drugi urodzony (po Bamileke-Bafoussam) z nieistniejącego bamilékée języka, który został wysunięta z XV th wieku, w wyniku podziału obszaru Tikar Bamileke (regionu bieżącym BANYO, Mbankim …).
Gramatyka
Czasownik
Czasownik bamiléké-bafoussam ma następujące tryby:
- orientacyjny;
- tryb łączący;
- warunkowe;
- nakaz;
- bierze udział.
Tryb indykatywny ma dziewięć razy:
- teraźniejszość;
- bezpośrednia przeszłość;
- niedawna przeszłość;
- Perfekcyjny ;
- niedoskonały;
- przeszłość Perfect;
- najbliższa przyszłość;
- niedaleka przyszłość ;
- odległa przyszłość.
Więc :
-
O go kouong'é , dosłownie: „pokochasz, pokochasz (w bardzo bliskiej chwili)” to najbliższa przyszłość, a pozostałe dwie przyszłości są
- najbliższa przyszłość: O ti kouong'é i
- odległa przyszłość: O lah kouong'é .
Bezokolicznik czasowników jest oznaczony partykułą „ né ”: né kouong = kochać ().
Alfabet
Alfabet używany do zapisywania języków Bamileke jest podzbiorem Ogólnego alfabetu języków kameruńskich (AGLC) obowiązującego w Kamerunie od 1970 roku.
Bibliografia
-
Glottolog [bami1239] .
-
ethno .
-
(en) Plik językowy[bbj] w lingwistycznej bazie danych Ethnologue .
-
(en) Plik językowy[fmp] w lingwistycznej bazie danych Ethnologue .
-
(en) Plik językowy[nnz] w lingwistycznej bazie danych Ethnologue .
-
(en) Plik językowy[ybb] w lingwistycznej bazie danych Ethnologue .
-
(en) Plik językowy[bko] w lingwistycznej bazie danych Ethnologue .
-
(en) Plik językowy[nwe] w lingwistycznej bazie danych Ethnologue .
-
(en) Plik językowy[nnh] w lingwistycznej bazie danych Ethnologue .
-
(en) Plik językowy[jgo] w lingwistycznej bazie danych Ethnologue .
-
(en) Plik językowy[nla] w lingwistycznej bazie danych Ethnologue .
-
(en) Plik językowy[xmg] w lingwistycznej bazie danych Ethnologue .
-
(en) Plik językowy[byv] w lingwistycznej bazie danych Ethnologue .
-
Toukam 2008 .
Załączniki
Bibliografia
- FB Ngangoum, Grammèr ghë nglafi fe'fe ': elementy gramatyki Bamileke , Abbaye Sainte-Marie de la Pierre-Qui-Vire, Saint-Léger-Vauban, Francja, 1960, 54 s.
- Dieudonné Toukam , Parlons bamiléké: Język i kultura Bafoussam , Paryż, L'Harmattan,2008, 256 pkt.
- Ludy Dieudonné Toukam , Bamileke i Bafoussam. Zabytki historyczne i kulturowe , Paryż, L'Harmattan,2009
Powiązane artykuły
Linki zewnętrzne