Amfitrion (Molière)

amfitrion
Frontyspis do wydania z 1682 roku.

Autor	Moliera
Uprzejmy	Komedia
Uwaga. dzieje	3
Data utworzenia w języku francuskim	13 stycznia 1668 r
Miejsce powstania w języku francuskim	Palais-Royal

Amphitryon to komedia przez Moliera w trzech aktach i wierszem, wykonany po raz pierwszy w Théâtre du Palais-Royal na13 stycznia 1668 r.

16 stycznia grany jest w Tuileries przed Ludwikiem XIV . Sukces jest natychmiastowy; spektakl zostanie wystawiony dwadzieścia dziewięć razy do Wielkanocy 1668 roku . Molière, który miał wówczas 46 lat, zagrał rolę Sosie. W pokoju unosi się zapach skandalu, niektórzy twierdzą, że pod postacią Jowisza ukrywa Ludwika XIV i że w ten sposób Molier skrytykował miłość Króla Słońce.

Opisane jako klasyczny i dostosowane do Amphitryon z Plauta i dysponuje Jupiter przebiera uwieść Alkmena, a Merkury jest przebrany jako sobowtór chronić miłość ojca, ten kawałek eksploruje tematykę iluzji. Poprzez burleskowe potraktowanie problemu filozoficznego kpi nieco z innej „filozoficznej koncepcji oczywistej, kartezjańskiej filozofii”. [...] Molière sprawił, że leksykon Sosie pokrywa się z leksykonem używanym przez Kartezjusza w jego Rozprawie o metodzie oraz w jego Medytacjach metafizycznych, które stanowią podstawę jego słynnego cogito . "

Popularność dzieła jest taka, że dwie jego postaci weszły do języka codziennego:

Double , sługa Amfitriona, dał francuskiemu słowo double , aby określić osobę podobną do innej, jak Merkury i Double;
podobnie, w długim języku, gospodarz oznacza gospodarza, który oferuje obiad, zgodnie ze słynnym wersem sztuki: „prawdziwy Amfitrion to Amfitrion, w którym jemy obiad”.

Podsumowanie zabawy w akcji

Akt I: monolog Sosie. Narzeka na samotne spacery w nocy. Powtarza to, co zamierza powiedzieć Alcmène o walce. Mercury chce powstrzymać Double przed wejściem. Udowadnia jej, że nie jest Podwójnym. Merkury nie pozbawia się dudniących podwójnych ciosów. Scena między Jowiszem a Alcmene. Wydaje jej się, że spędziła noc z Amphitryonem. Pożegnalny Jupiter prosi go, by myślał bardziej o kochanku niż o mężu. Spór między Cléanthis i Merkurym (który wygląda jak Doppelganger), ponieważ ten ostatni nie mówi już do niego pięknych słów. Odpowiada, że musi tylko znaleźć kochanka, ale jest zbyt uczciwą kobietą.

Akt II: Double na próżno próbuje wyjaśnić Amphitryonowi, co się z nim stało. Ten ostatni w to nie wierzy. Myśli, że jest szalony, pijany lub zmęczony. Amphitryon i Alcmene spotykają się ponownie. Dowiaduje się od niej, że spędzili razem noc. Nieporozumienie przybiera znaczne rozmiary. Amphitryon wyrusza na poszukiwanie brata Alcmene. Dyskusja między Cléanthis i Sosie. Mówią o tym, co podobno zrobił poprzedniej nocy. Szuka wymówek, co denerwuje Cléanthisa. Jupiter wraca, by uspokoić Alcmene. Double pyta ją, co myśli o przebaczeniu. Odpowiada, że chciałaby zobaczyć wszystkich mężczyzn w piekle. Jupiter próbuje sprawić, by kochanek wybaczył. Ma kłopoty. Alcmene jest bardzo zła. Prosi ją, by mu wybaczyła lub kazała mu się zabić. Wybacza mu. Wysyła Sosie, by poszukała ludzi, którzy zastąpią go Merkurym. Double próbuje pogodzić się z Cléanthis, która odmawia, co go wkurza.

Akt III: Amfitrion nie znajduje swojego szwagra! Zastanawia się nad tą historią. Chce ponownie przesłuchać Alcmène. Dyskusja między Merkurym a Amfitrionem. Merkury uniemożliwia mu wejście i mówi mu, że prawdziwy Amfitrion jest już w środku. Monolog amfitrionowy. Mówi o zemście. Amphitryon chce ukarać Sosie, ale nie wie dlaczego. Bronią go kapitanowie tebańscy. Spotkanie Amfitriona z Jowiszem. Tym razem uderza go podobieństwo. Jupiter mówi o udowodnieniu, że jest prawdziwym Amfitrionem przed wszystkimi Tebami. Amphitryon chce zemsty. Drugie spotkanie Merkurego z Sosie. Merkury nadal go nie wpuszcza. Double chce zachować swoje imię, czego zabrania mu Mercury. Double dołącza do prawdziwego Amphitryon. Jego ludzie obiecują mu wierność. Naucrates mówi nam, że Jowisz udowodni swoją tożsamość. Merkury mówi prawdę. Przyznaje, że pokonał Sosie bez powodu. Mówi, że Jupiter przyjechał po Alcmene. Pojawia się Jupiter i sam opowiada, jak wierna jest Alcmene. Zapowiada rychłe narodziny Herkulesa. Prosi Amphitryona, aby zapomniał o swojej nienawiści i potraktował to wydarzenie jako zaszczyt, a nie odwrotnie.

Prolog

Jowisz, król bogów, zakochał się w Alcmene, młodej żonie Amfitriona, która wyruszyła na wojnę. Korzystając z nieobecności tego ostatniego, wysyła Merkurego, swojego posłańca (i syna!), Poproś Noc, by przedłużył jej bieg, aby Jowisz (który przemienił się w Amfitrion) mógł dłużej cieszyć się alkową. d'Alcmène, który nic nie widzi ale ogień. Noc jest raczej niechętna, ale w końcu się zgadza.

Akt I

Scena 1 - Double, sługa Amfitriona, jest odpowiedzialny za ogłoszenie szybszego niż oczekiwano powrotu zwycięskiego pana do żony Alcmene. Bojąc się ciemnej nocy, mówi do siebie, nienawidząc swojego statusu niewolnika , ale zadowolony z wyczynów swojego pana. Niepewny siebie postanawia powtórzyć swoją ambasadę, jego latarnia staje się Alcmene. Nagle słyszy hałas ...
Scena 2 - Spotkanie sobowtóra i Merkurego (przemiana w sobowtóra). Aby zapobiec niepokojeniu Jowisza i Alcmene w ich wybrykach, Merkury robi wszystko, aby zapobiec wejściu Doppela: próbuje go przekonać, że jest „prawdziwym” Doppelem, a następnie Merkury odpycha go, uderzając go. Double wraca do portu.

Scena 3 - Jowisz pod postacią Amphitryona spotyka Alcmene. Bardzo się cieszy, że znów go widzi i gratuluje zwycięstwa. Jowisz jest czuły i pełen miłości do Alcmene… Po ich wybrykach Jowisz wraca do Nieba, a Merkury ostrzega w nocy, że Słońce może pojawić się ponownie.
Scena 4 - Merkury (wciąż przemieniony w Sobowtóra) chce dołączyć do Jupitera, ale Cléanthis, żona prawdziwego Doppela, zdaje sobie sprawę z jego próby odejścia: wyrzuca mu obojętność wobec niej i brak miłości. Następuje gwałtowny spór małżeński i Merkury w końcu wznosi się do Nieba.

Akt II

Scena 1 - Wróciwszy do portu, Sosie wyjaśnia Amphitryonowi, że przed drzwiami jego domu jego drugie ja uniemożliwiło mu dostarczenie wiadomości do Alcmene. Dlatego nie wypełnił swojej misji. Amfitrion nie wierzy w ani jedno słowo i chce dołączyć do ukochanej, ale zostaje na noc w porcie.
Scena 2 - Prawdziwy Amfitrion przybywa do domu następnego dnia i oczekuje namiętnego spotkania. Jednak nie jest zaskoczona jego powrotem, nie bez powodu spędziła z nim całą noc. Jest zdumiony i zdradza samego siebie. Wybucha kłótnia. Amphitryon ma dowód, że był w porcie całą noc: brat Alcmene, adiutant Amphitryona, został z nim. Liście amfitrionów.
Scena 3 - Cléanthis i Sosie kłócą się o wydarzenia nocy: jest wściekła z powodu ich ostatniej kłótni małżeńskiej. Przybycie Amphitryona przerywa ich kłótnię.
Scena 4 - Jowisz (ponownie przekształcony) schodzi na ziemię, aby ułagodzić Alcmene. Pyta Cléanthis, gdzie jest jego kochanka. Odpowiada, że chce zostać sama, ale Jowisz się nie poddaje...
Scena 5 - Double i jego żona są zdumieni nagłym życzliwym zachowaniem Amphitryona. Cleanto plaga na postawy ludzi.
Scena 6 - Jupiter, ignorując spór między Alcmene a Amfitrionem, zostaje przyjęty przez wściekłego Alcmene. Zdumiony próbuje wybaczyć winy prawdziwego Amfitriona. Godzą się. Jupiter zaprasza Alcmene na kolację.
Scena 7 - Double próbuje pogodzić swoją parę, biorąc przykład przebaczenia Alcmene. Jednak Cléanthis odmawia, a Sosie wpada w złość na upór jego żony.

Akt III

Scena 1 - W tym monologu Amfitrion użala się nad sobą: jest torturowany między hańbą, dumą i zazdrością. Ma jednak nadzieję, że Alcmene postradał zmysły.
Scena 2 - Dla przyjemności, Merkury (przekształcony w Sobowtóra) odmawia Amfitrionowi wpuszczenia go do własnego domu. Udaje, że bierze go za obcego, a potem za pijaka. Merkury ogłasza Amphitryonowi, że inny Amphitryon jest w środku z Alcmene.
Scena 3 - Amfitrion zostaje zhańbiony i postanawia się zemścić.
Scena 4 - Na rozkaz Jupitera Sosie zabiera kapitanów Naucratesa i Polidasa na bankiet pojednania z Alcmene: Sosie jest przekonana, że stosunki między Amphitryonem i jego żoną wróciły do normy. Jednak w drodze powrotnej Amphitryon widzi Sosie i ciosy za „swoją” bezczelność. Dwaj kapitanowie zapewniają swojemu przywódcy, że Sosie nie mogła odmówić przejścia Amphitryon, ponieważ towarzyszył im na obiedzie Jowisza. Amfitrion poddaje się nadprzyrodzonemu.
Scena 5 - Przy obiedzie Jupiter (przemiana) i Amphitryon spotykają się: Amphitryon próbuje zabić oszusta i umyć jego honor. Ale ani Double, ani dwaj kapitanowie nie wiedzą, jak rozpoznać prawdziwego Amfitrion. Jupiter ogłasza, że rozwiąże zagadkę. Double proponuje rozejm podczas posiłku.
Scena 6 - Merkury przybiera wygląd Doppela i uniemożliwia mu wejście do kuchni.
Scena 7 - Amfitrion cierpi. Planuje zemstę za radą swoich dwóch przyjaciół. Sosie dołącza do nich, oskarża się o tyle nieszczęścia i pragnie ponieść karę.
Scena 8 - Cléanthis jest zdumiona obecnością dwóch Amfitrionów: jeden jest na górze z Alcmene, podczas gdy drugi, prawdziwy, znajduje się na parterze.
Scena 9 - Merkury w końcu podaje swój prawdziwy aspekt, swoją funkcję i ogłasza, że „król bogów” nadużył Alcmene. Leci do nieba.
Scena 10 - Pojawia się Jowisz, twierdzi, że jest oszustem, ale sytuacja Amfitriona nie jest haniebna: z pewnością jest zdradzony , ale przez króla bogów. Ogłasza, że Alcmene jest w ciąży i urodzi Herkulesa. Double kończy i wszyscy wracają do domu.

Bibliografia

Forestier-Bourqui, t. 1 , s. 1529.

Wspomniane prace

Georges Forestier i Claude Bourqui , Notice du Tartuffe : Molière. Prace kompletne , t. 2, Paryż, Gallimard , kol. „Biblioteka Pléiade” ( N ° 9)2010, 1792 s. ( ISBN 978-2-07-011742-0 , prezentacja online ) , s. 1354-1389