1960 wybory powszechne w Kongo Belgijskim
| ||||||||||||||
| 1960 wybory powszechne w Kongo Belgijskim | ||||||||||||||
| 11 do22 maja 1960 | ||||||||||||||
Wybory ustawodawcze, senatorskie i wojewódzkie odbywają się od 11 do 22 maja 1960w Kongo Belgijskim , obecnie Demokratycznej Republice Konga . Wybory na krótko poprzedzają uzyskanie niepodległości od Belgii w dniu30 czerwca 1960.
Wybory skutkują bardzo rozdrobnionymi zgromadzeniami narodowymi i prowincjonalnymi, przy czym prawie wszystkie partie polityczne osiedlają się w swoich twierdzach wyborczych. Z tego rozdrobnienia, koalicja kierowana przez kongijskiego Ruchu Narodowego z Patrice Lumumby udaje się zebrać większość w obu izbach. Lumumba zostaje w ten sposób mianowany premierem i tworzy pierwszy rząd niepodległego Konga, a Joseph Kasa-Vubu z Sojuszu Bakongo zostaje wybrany przez parlament na pierwszego prezydenta.
Brak przygotowania kraju do niepodległości szybko doprowadził do kryzysu kongijskiego . Przemoc etniczna szerzyła się, gdy armia zbuntowała się przeciwko białej hierarchii, prowadząc do szybkiego awansu pułkownika Josepha-Désiré Mobutu na stanowisko szefa sztabu i sekretarza stanu w rządzie. Odśrodkowe tendencje ogromnego kraju, akcentowane przez przywódców prowincjonalnych formacji politycznych potrzebujących urzędów rządowych, prowadzą do secesji na11 lipcaKatanga czele Moise Czombe następnie na początku sierpnia przez Kasai prowadzony przez Albert Kalonji , zarówno przy wsparciu firm zachodnich i górniczych. Lumumba zerwał stosunki dyplomatyczne z Belgią i sprowadził misję pokoju ONZ na terytorium Konga (MONUC).
Kryzys pogłębia rywalizacja między Kasa-Vubu i Lumumba. Zjadliwość antywesternizmu tego ostatniego przyniosła mu wówczas oskarżenia o sympatię komunistów, spotęgowane nieufnością do oddziałów ONZ, które podejrzewał o ochronę prozachodnich państw secesjonistycznych, sekretarz generalny ONZ Dag Hammarskjöld odmówił zaatakowania ich we współpracy z armia kongijska. Incydent następnie skłania Lumumbę do zwrócenia się o pomoc do Związku Radzieckiego , który wysyła doradców. Kryzys zamienia się w impas polityczny5 wrześniakiedy Kasa-Vubu odwołuje Lumumbę. Reaguje, uznając procedurę za niezgodną z konstytucją, aw zamian ogłasza usunięcie Kasa-Vubu. Zgodnie z wolą dwóch mężczyzn, która pozostała werbalna, impas trwał na kilka dni przed zakończeniem parlamentu13 wrześniapoprzez głosowanie pełnych uprawnień w Lumumbie przy jednoczesnym utrzymaniu dwóch mężczyzn na swoich stanowiskach. Następnego dnia Kasa-Vubu mianował Mobutu dowódcą armii. Tego samego wieczoru Joseph-Désiré Mobutu przeprowadził swój pierwszy zamach stanu , ogłaszając „neutralizację” dwóch rywali. Szybko powierzył rząd trzydziestoletnim naukowcom, którzy utworzyli Kolegium Komisarzy Generalnych, dopóki władza nie została przekazana rządowi konstytucyjnemu wStyczeń 1961.
Kasa-Vubu pozostaje prezydentem, podczas gdy Lumumba, uciekający do Stanleyville, zostaje aresztowany na początku grudnia przez Mobutu i dostarczony Moïse Czombe, który go zamordował.17 stycznia 1961. W międzyczasie na wschodzie kraju powstał pro-Lumumba rywalizujący rząd, kierowany przez Pierre'a Mulele i Antoine'a Gizengę i wspierany przez ZSRR . Z pomocą sił ONZ i byłych białych oficerów Mobutu zdołał odbić całe terytorium w ciągu następnych lat. Mulele zostaje zabity, a Gizanga uwięziony, podczas gdy Moïse Czombe zostaje wygnany. Nowe wybory w kraju odbyły się ostatecznie dopiero w 1965 r. po uchwaleniu konstytucji I republiki, zwanej Konstytucją Luluabourg, przyjętej w referendum w sprawie10 lipca 1964 r.
System instytucjonalny
Prawo wyborcze mężczyzn jest powszechne dla wszystkich Kongijczyków w wieku powyżej 21 lat. Dwuizbowy parlament składa się z Izby Reprezentantów i Senatu. W izbie 137 mandatów ma zostać obsadzonych w bezpośrednich powszechnych wyborach męskich w 26 wielomandatowych okręgach wyborczych według proporcjonalnego systemu głosowania z możliwością w ramach każdej listy głosowania preferencyjnego .
W sześciu prowincjach czasie miał zgromadzeń prowincjonalnych 60 do 90 miejsc zapełnionych w ten sam sposób, na podstawie własnych mniejszych okręgach. Ci bezpośrednio wybrani członkowie z kolei dokooptują od 7 do 11 członków spośród zwyczajowych wodzów i notabli swoich prowincji jednym nieprzekazywalnym głosem .
Każde zgromadzenie prowincji następnie wybiera 14 senatorów, z których 3 do 5 to zwyczajni i wybitni wodzowie. Ci ostatni również wybierani są jednym głosem niezbywalnym, podczas gdy pozostali senatorowie wybierani są w systemie proporcjonalnym z głosem preferencyjnym .
Urzędy (przewodniczący, wiceprzewodniczący i sekretarze) Izby, Senatu i sejmików wojewódzkich wybierane są większością głosów. Na każdym sejmiku wojewódzkim wojewoda i 10 pozostałych członków samorządu wojewódzkiego wybieranych jest jednym głosem niezbywalnym .
Głowę państwa wybierają członkowie Izby i Senatu zebrani na kongresie, większością dwóch trzecich głosów członków.
Rząd krajowy jest powoływany i odwoływany przez głowę państwa, ale pierwszy rząd jest wyjątkowo powoływany przez króla Belgów. Rząd musi wtedy zdobyć zaufanie Izby i Senatu.
Zaangażowane siły
- Kongijski Ruch Narodowy – Lumumba, „MNC-L”:
- Kongijski Ruch Narodowy – Kalonji, „MNC-K”, oddzielony od MNC kierowany przez:
- Partia Postępu Narodowego (PNP):
- Sojusz Bakongo (ABAKO) (Léopoldville)
- Afrykańska Partia Solidarności (PSA) (Léopoldville)
- Partia Jedności Narodowej (PUNA) (Ekwador)
- Unia Mongo (UNIMO) (Ekwador)
- Afrykańskie Centrum Przegrupowania (CEREA) (Kivu)
- Ogólne Stowarzyszenie Baluba z Katangi (BALUBAKAT)
- Koalicja Kasajska (COAKA)
Wyniki w komorze
| Odszedł | Głosy | % | Siedzenia | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kongijski Ruch Narodowy – Lumumba (MNC-L) | 521 187 | 23.44 | 33 | ||||
| Kongijski Związek Narodowy (UNC) | 63 425 | 2,85 | 3 | ||||
| Koalicja Kasajska (COAKA) | 47 526 | 2.14 | 2 | ||||
| Ruch kartelowy jednostki Basonge -MNC-L (MUB/MNC-L) | 30280 | 1,36 | 1 | ||||
| Koalicja kartelowa Kasai -MNC-L (COAKA / MNC-L) | 21 465 | 0,97 | 1 | ||||
| Kartelowa Unia Gospodarcza Babembe du Fizi -MNC-L (UNEBAFI / MNC-L) | 19 324 | 0,87 | 1 | ||||
| Całkowity Kongijski Ruch Narodowy – Lumumba i sojusznicy | 703,407 | 31,63 | 41 | ||||
| Partia Postępu Narodowego (PNP) | 137 195 | 6.17 | 7 | ||||
| Kwangolski Związek na rzecz Niepodległości i Wolności (LUKA) | 52 612 | 2,37 | 3 | ||||
| Ruch na rzecz Ewolucji i Rozwoju Gospodarki Wiejskiej Konga (MEDERCO) | 27 634 | 1,24 | 2 | ||||
| Postępowy Sojusz Wsi – Kongijska Partia Wiejska (ARP-ChRL) | 16,892 | 0,76 | 1 | ||||
| Wspólny front – Delvaux (FC) | 17 716 | 0,80 | 1 | ||||
| Zwyczajowi szefowie pro-PNP | 13 408 | 0,60 | 1 | ||||
| Partia Totalnego Postępu Narodowego i sojusznicy | 265 457 | 11,94 | 15 | ||||
| Afrykańska Partia Solidarności (PSA) | 278 971 | 12.54 | 13 | ||||
| Sojusz Bakongo (ABAKO) | 210,542 | 9.47 | 12 | ||||
| Afrykańskie Centrum Przegrupowania (CEREA) | 95 721 | 4.30 | 10 | ||||
| Partia Jedności Narodowej (PUNA) | 92 547 | 4.16 | 7 | ||||
| Stowarzyszenie Ngwaka | 26 114 | 1,17 | 2 | ||||
| Partia Totalnej Jedności Narodowej i alianci | 118 661 | 5,33 | 9 | ||||
| Konfederacja Stowarzyszeń Plemiennych Katangi (CONAKAT) | 104 821 | 4,72 | 8 | ||||
| Kongijski Ruch Narodowy – Kalonji (MNC-K) | 147 578 | 6.64 | 7 | ||||
| Niezależny pro MNC-K | 14 364 | 0,65 | 1 | ||||
| Całkowity Kongijski Ruch Narodowy – Kalonji i sojusznicy | 161.942 | 7.29 | 8 | ||||
| Ogólne Stowarzyszenie Baluba z Katangi (BALUBAKAT) | 80 434 | 3.62 | 6 | ||||
| Stowarzyszenie Tshokwe Konga Belgijskiego, Angoli i Rodezji (ATCAR) | 29 657 | 1,33 | 1 | ||||
| Kartel z Katangą | 110 091 | 4,95 | 7 | ||||
| ugrupowanie kongijskie (RECO) | 41 202 | 1.85 | 4 | ||||
| Sojusz Bayanzi (ABAZI) | 21.024 | 0,95 | 1 | ||||
| Unia Mongo (UNIMO) | 16 739 | 0,75 | 1 | ||||
| Demokratyczny Rajd Lac-Kwango-Kwilu (RDLK) | 12 761 | 0,57 | 1 | ||||
| Lokalne grupy interesu | 19 422 | 0,87 | 2 | ||||
| Niezależny | 63 333 | 2,85 | 5 | ||||
| Głosy oddane | 2 223 894 | 80,18 | |||||
| Puste i nieważne głosy | 549,701 | 19.82 | |||||
| Całkowity | 2 773 595 | 100 | 137 | ||||
| Wstrzymało się | 617 345 | 18.21 | |||||
| Zarejestrowany/uczestniczy | 3 390 940 | 81,79 | |||||
Wyniki według prowincji
W kilku województwach zaprezentowały się tylko dwie największe partie.
- MNC-L staje się największą partią w kraju, zdobywając około jednej czwartej mandatów (33 posłów krajowych, 110 radnych wojewódzkich i 21 senatorów). MNC-L jest mocno zakotwiczony w prowincji Orientale i prawie wszystkie inne siedziby zdobywa w sąsiednich okręgach prowincji Kivu, Kasai i Equateur.
- PNP staje się wraz ze swoimi sojusznikami drugim ruchem narodowym (15 posłów narodowych, 32 radnych wojewódzkich i 5 senatorów). Jego dystrybucja jest jednolita w całym kraju.
Wszystkie pozostałe partie są obecne tylko w jednej prowincji na raz:
-
Prowincja Léopoldville :
- Afrykańska Partia Solidarności jest pierwszą partią liczącą prawie 40% wybranych członków (13 posłów krajowych, 35 radnych wojewódzkich i 5 senatorów), której przyczółek znajduje się w okręgu Kwilu (11 z 13 w Izbie i 32 w 34 do sejmiku prowincji)
- Bakongo Alliance (ABAKO) jest prawie taki sam rozmiar (12 deputowanych krajowych, 33 radnych wojewódzkich i 5 senatorów). ABAKO ma swoją twierdzę w mieście Léopoldville (3 z 4 dla Izby i 7 z 10 dla Zgromadzenia Prowincji) i uzyskuje wszystkie mandaty w dystryktach Cataractes i Bas-Congo.
- Partia Postępu Narodowego (PNP) jest tylko trzecia (4 deputowanych krajowych, 12 radnych wojewódzkich i 3 senatorów), ponieważ jej partnerowi z Kwangolese Union for Independence and Freedom (LUKA) udało się zdobyć najwięcej mandatów w okręgu Kwango (9 na z 13 dla Izby i 3 z 5 dla sejmiku wojewódzkiego).
- Żadna partia nie wygrywa w dzielnicy Lac-Léopold II.
-
Prowincja Katanga :
- Konfederacja Stowarzyszeń Tribal Katanga (CONAKAT) oraz Stowarzyszenia Ogólnego baluba Katanga (BALUBAKAT) walczą pojedynek w prowincji Katanga. CONAKAT jest silniejszy na południu i BALUBAKAT na północy prowincji, ale obie partie są obecne w każdym okręgu, z wyjątkiem okręgu Haut-Katanga, który nie wybiera żadnego deputowanego BALUBAKATU. Niemniej jednak CONAKAT zajmuje pierwsze miejsce (8 posłów narodowych, 25 radnych wojewódzkich i 7 senatorów), tuż za nim jest BALUBAKAT (7 posłów narodowych, 23 radnych wojewódzkich i 5 senatorów).
-
Prowincja Kiwu :
- Centre de Regroupement Africain (CEREA) jest wyraźnie pierwszą partią, która ma ponad 40% wybranych przedstawicieli (10 deputowanych krajowych, 30 radnych prowincji i 7 senatorów), ale nie uzyskuje samodzielnie większości w zgromadzeniu prowincji. CEREA ma swoją przyczółek w okręgach wyborczych wzdłuż granicy kraju, w tym w okręgach Kiwu Południowego i Kiwu Północnego.
- Na drugim miejscu znajduje się Kongijski Ruch Narodowy-Lumumba (MNC-L) (6 deputowanych krajowych, 17 radnych prowincji i 2 senatorów). Jego twierdza znajduje się w okręgach wyborczych poza doliną wielkich jezior, takich jak okręg Maniéma (4 z 5 dla Izby i 9 z 14 dla sejmiku prowincji).
- Regroupement congolais (RECO) jest obecne tylko na terytorium Kabare (dystrykt Kiwu Południowego). Tylko na tej podstawie jest stroną trzecią (poseł, 6 radnych wojewódzkich i senator).
- Prowincja Kasai jest bardzo podzielone:
- MNC-L i Mouvement National Congolais-Kalonji (MNC-K) walczą o pierwsze miejsce na szczeblu prowincji. MNC-K jest zwycięzcą Izby (8 na 5), ale MNC-L uzyskuje 22 (na 21) radnych wojewódzkich i wybiera 5 (na 4 senatorów).
- W dzielnicy Kabinda, gdzie wszystkie mandaty trafiają do dwóch MNC, zbierają się one na sejmiku prowincji (10 MNC-K i 8 MNC-L), ale MNC-K wyraźnie wygrywa dla Izby (5 do 1 )
- MNC-K jest bardzo mocno zakotwiczona w mieście Luluabourg (3 z 4), które jest jednak tylko okręgiem wyborczym dla sejmiku prowincji.
- Jednak dzielnica Sankuru jest wyraźnie twierdzą MNC-L (4 z 4 dla Izby i 13 z 14 dla Zgromadzenia Prowincjonalnego). Blisko stąd do dystryktu Maniéma w prowincji Kivu, który jest jednocześnie bastionem partii.
- Kongijski Związek Narodowy (UNC) zajmuje trzecie miejsce na szczeblu prowincji (3 deputowanych krajowych, 8 radnych prowincji i 2 senatorów). UNC jest pierwszą partią w dzielnicy Lulua (3 z 7 w Izbie i 10 z 19 w Zgromadzeniu Prowincji).
- Koalicja Kasai (COAKA) jest czwartą partią na szczeblu wojewódzkim (3 deputowanych krajowych, 7 radnych wojewódzkich i senator), występuje zwłaszcza w okręgach Lulua i Kasai.
- Dzielnica Kasai jest podzielona między MNC-K, PNP i COAKA.
- MNC-L i Mouvement National Congolais-Kalonji (MNC-K) walczą o pierwsze miejsce na szczeblu prowincji. MNC-K jest zwycięzcą Izby (8 na 5), ale MNC-L uzyskuje 22 (na 21) radnych wojewódzkich i wybiera 5 (na 4 senatorów).
-
Prowincja Wschodnia :
- Całe województwo jest ostoją MNC-L, która uzyskuje 21 z 25 mandatów w Izbie i większość 58 z 70 w sejmiku wojewódzkim, które następnie wybiera 13 senatorów MNC-L.
- PNP jest jedynym przeciwnikiem MNC-L w tym województwie (4 posłów krajowych, 6 radnych wojewódzkich i senator).
- W prowincji Equateur partie są bardzo słabe: nie mniej niż 28 radnych wojewódzkich zdobywa Niezależnych, a wyniki Izby nie są tak naprawdę korzystne dla żadnej większej partii. Niemniej jednak Partię Jedności Narodowej (PUNA) i Unię Mongo (UNIMO) można uznać za partie „ekwadorskie”, jako że jako jedyne uzyskały mandaty w większej liczbie okręgów poza MNC-L i PNP. W ten sposób udało im się wybrać między sobą 12 senatorów.
Dystrybucja ogólna
W przypadku sejmików prowincji członkowie zwyczajowi nie są wliczani do liczby członków na partię; jednak dla Senatu przypisuje się je partiom.
| Lewo | sejmiki prowincjonalne | Parlament | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Leopoldville | Katanga | Kiwu | Kasai | Wschodni | Ekwador | Senat | Sypialnia | |
| MNC-L | 2 | 1 | 17 | 22 | 58 | 10 | 21 | 35 |
| PNP | 12 | 5 | 4 | 6 | 5 | 5 | 15 | |
| PSA | 35 | 5 | 13 | |||||
| ABAKO | 33 | 5 | 12 | |||||
| CONAKAT | 25 | 7 | 8 | |||||
| BAŁUBAKAT | 23 | 5 | 7 | |||||
| CEREA | 30 | 7 | 10 | |||||
| RECO | 6 | 1 | 4 | |||||
| MNC-K | 1 | 1 | 21 | 4 | 8 | |||
| C | 11 | 2 | 3 | |||||
| COAKA | 7 | 1 | 3 | |||||
| PUNA | 9 | 8 | 7 | |||||
| UNIMO | 8 | 4 | 1 | |||||
| inne / ind. | 7 | 11 | 12 | 5 | 6 | 28 | 9 | 11 |
| Zwyczajowi wodzowie | 9 | 9 | 7 | 11 | 7 | 9 | (23) | - |
| Całkowity | 99 | 69 | 77 | 81 | 77 | 69 | 84 | 137 |
Analiza
Parlament narodowy jest bardzo podzielony. Pierwsza partia, MNC-L, ma tylko około jednej czwartej mandatów. Za nim plasuje się nie mniej niż osiem partii liczących od 12 do 20 parlamentarzystów.
To znaczne rozdrobnienie w istocie nie wynika z systemu proporcjonalnego, w którym okręgi wyborcze były bardzo przeciętne, ale z faktu, że partie mają bardzo silne pod względem głosów podstawy terytorialne i bardzo ograniczone pod względem głosów. terytorium kraju: otrzymują prawie wszystkie mandaty w swoim lokalnym lenno i w tych okręgach wyborczych, prawie wszystkie mandaty dostępne, ale bardzo niewiele, jeśli w ogóle, poza. MNC-L zajmuje szczególnie pierwsze miejsce, ponieważ jego twierdza wyborcza jest bardzo rozległa. PNP wyróżnia się tym samym tym, że jest jedyną partią, której uzyskane mandaty zostały rozproszone niemal w całym kraju, nawet biorąc pod uwagę twierdzę swojego partnera LUKI, od której należy się mniejszość mandatów koalicji PNP.
Wśród sejmików prowincjonalnych tylko co szósty partia otrzymuje absolutną większość mandatów (MNC-L w prowincji Orientale). W trzech prowincjach toczy się pojedynek o pierwsze miejsce między dwiema stronami, prawie tej samej wielkości (CONAKAT i BALUBAKAT w prowincji Katanga, PSA i ABAKO w prowincji Léopoldville oraz dwie korporacje MNC w prowincji Kasai). W prowincji Equateur prawie większość członków jest niezależna od partii.
Na poziomie krajowym inicjatywę ma MNC-L. Może liczyć na „koalicję” składającą się z PSA (Léopoldville), COAKA i UNC (Kasai), CEREA (Kivu) i BALUBAKAT (Katanga), co daje jej 71 mandatów na 137 w Izbie i 41 senatorów z 84 w Senacie. W ten sposób będzie mógł zebrać zdecydowaną większość głosów na wybór swojego kandydata na stanowisko głowy państwa, w osobie Josepha Kasa-Vubu , dzięki porozumieniu między tym ostatnim a dzielącymi stanowiska Lumumbą. minister. Przeciwnikami koalicji rządzącej są PNP, ABAKO (Léopoldville), MNC-K (Kasai), CONAKAT (Ktanga), RECO (Kivu) oraz PUNA i UNIMO (Ekwador); zrzeszają 55 posłów i 34 senatorów.
Apartamenty
21 czerwca, Kasongo (MNC-L) zostaje mianowany przewodniczącym izby 74 głosami przeciwko 58 za Bolikango (PUNA) (i 1 na trzeciego kandydata, 4 nieobecne), podczas gdy 22 czerwca, Iléo (MNC-K / UNIMO) zostaje mianowany przewodniczącym Senatu (w trzeciej turze) z 41 głosami przeciw 39 dla Mokengele (MNC-L) (4 nieobecne)
Wybory prezydenckie
| Kandydat | Lewo | Głos | % | |
|---|---|---|---|---|
| Józef Kasa-Vubu | Sojusz Bakongo | 159 | 78,71 | |
| Jean Bolikango | Partia Jedności Narodowej | 43 | 21.29 | |
| Wstrzymało się | 11 | - | ||
| Całkowity | 213 | 100 | ||
| Nieobecny | 8 | 3.62 | ||
| Głosujący/uczestnictwo | 221 | 96,38 | ||
24 czerwca, rząd Lumumby zostaje zainwestowany przez Izbę 74 głosami za, 1 głosem przeciw i 5 wstrzymujących się – 57 parlamentarzystów jest nieobecnych – oraz Senat 60 za, 12 głosami przeciw, 8 wstrzymujących się i 4 nieobecnych
Raporty
- Walter J. Ganshof van der Meersch, Kongo, maj-czerwiec 1960 : sprawozdanie ministra odpowiedzialnego za sprawy ogólne w Afryce, Bruksela 1960, 482 s.
Uwagi i referencje
- pierwszy zamach stanu Mobutu Jeune Afrique
- Nohlen i in.
- (w) Wybory w Kongo – Kinszasa (Demokratyczna Republika Konga) Afrykańska baza danych o wyborach
- (w) Polityczna rola czynnika etnicznego wokół wyborów w Demokratycznej Republice Konga