Szkoła Budapesztańska

Budapeszt Szkoła ( węgierski : Budapesti iskola  ; niemiecki  : Budapester Schule ) jest marksistą prąd filozoficzny , które pojawiły się na Węgrzech na początku 1960 roku w następstwie Budapeszt Powstania . Twierdzi, że jest humanistycznym marksizmem i należy do nowej węgierskiej lewicy. Nazwa „Budapeszt szkoła” pojawia się po raz pierwszy w piśmie z Lukácsa dnia 1971 (reprodukowane w Les Temps Modernes , n o  337-338, August-Wrzesień 1974).

Jej głównymi przedstawicielami są Ágnes Heller , Ferenc Fehér , György Márkus , István Mészáros i Mihály Vajda .

Opis

Szkoła Budapesztańska została założona na początku lat 60. XX wieku wokół filozofa Georga Lukácsa . Wyrażenie odnosi się do faktu, że pewna liczba jego uczniów i kolegów rozwinęła myśl marksistowską inspirowaną jego pracą. Opierają się one w szczególności na późnych pracach filozofa z zakresu ontologii społecznej i estetyki.

Mają podwójną ambicję: z jednej strony studiować dzieło Marksa (zwłaszcza „Młodego Marksa”), az drugiej strony, badać, w jaki sposób praca ta może rzucić światło na współczesne problemy (w szczególności problemy, które się pojawiają. . w demokracjach ludowych ). Ich praca obejmuje wiele tematów. W ten sposób prace Ágnes Heller odnoszą się do historii filozofii ( Arystoteles , filozofia renesansu), do „życia codziennego”, a nawet do teorii potrzeb Marksa . Prace György Márkusa skupiają się na ontologii i antropologii marksistowskiej ( Marks i koncepcja istoty ludzkiej ), ale także na strukturze percepcji. Mihály Vajda konfrontuje się z Husserlem i fenomenologią. Ferenc Feher kontynuuje prace Lukácsa nad estetyką i literaturą.

Komisja ds. Polityki Kulturalnej przy Komitecie Centralnym potępiła niektóre tezy szkoły budapeszteńskiej, nazywając je „tezami anty-marksistowskimi”. Obejmują one kwestionowanie „socjalistycznej” natury demokracji ludowych. Wielu członków szkoły budapeszteńskiej zostanie wówczas wydalonych z partii. Kiedy zostaną zwolnieni ze stanowisk na uniwersytecie, ich możliwości prowadzenia badań zostaną znacznie ograniczone. Niektórzy zostaną zmuszeni do wygnania.

Następnie zaczęli krytykować lukacsowską koncepcję marksizmu i ewoluowali, dla jednych w kierunku postmarksizmu, dla innych, aby porzucić marksizm.

Pracuje

Ferenc Feher

• Sojusz G.Lukacsa i B. Balazsa (1968)
• Dostojewski i kryzys jednostki (1973)
• Czy powieść to problematyczna forma? (1973)
• Filozofia historii dramatu (1977)
• Na rozdrożu antykapitalistycznego romantyzmu (1977)    

Ágnes Heller

• Etyka Arystotelesa (1966)
• Człowiek renesansu (1966)
• Wartość i historia (1969)
• Życie codzienne (1970)
• Hipotezy dla marksistowskiej teorii wartości (1972)
• O instynktach (1973)
• Teoria potrzeb u Marksa (1976)
• Za radykalną filozofię (1981)
• Teoria historii (1981)   

György Markus

• Epistemologia młodego Marksa (1960)
• Język, logika i rzeczywistość: krytyczne uwagi na temat Tractatus Wittgensteina (1964)
• Marksizm i antropologia. Pojęcie istoty ludzkiej w filozofii Marksa (1966)
• Percepcja i problem umysł-ciało (1968)
• Jak możliwa jest ekonomia krytyczna? (z G. Bence i J. Kis, 1969-71)
• Dusza i życie (1973)
• Język i produkcja (1982)

Prace zbiorowe

• Indywidualne i praktyka (1975)
• Lukacs ponownie oceniony (1977-83)
• Marksizm i demokracja (1981)
• Dyktatura potrzeb (1983)
• Powrót na Węgry 1956 r. (1983)

Teksty przetłumaczone na język francuski

• Ágnes Heller , Teoria potrzeb w Marksie , UGE, 1978
• Ágnes Heller , For a Radical Philosophy , Sycomore, 1979 (przetłumaczone z niemieckiego przez Suzanne Blanot)
• Mihály Vajda, Faszyzm i ruch masowy , Sycomore, 1979 (przekład z języka angielskiego Gérard Vallaud)
• Agnès Heller & Ferenc Feher, Marxism and Democracy , Petite collection Maspéro, 1981 (przekład z języka angielskiego: Anna Libera; wprowadzenie: Michael Löwy: „The general negative assessment”)
• György Markus, Langage et production, Denoël-Gonthier, 1982 (przetłumaczone z języka angielskiego przez Jim Cohen, Christiane Legrand, Sami Naïr)

Teksty o szkole budapeszteńskiej (po francusku)

• Les Temps Modernes , n o  337-338, sierpień-Wrzesień 1974 (wydanie poświęcone szkole budapeszteńskiej)
• Joseph Gabel, "węgierski marksizm" Węgiersko-marksizm "i Szkoła Budapest", w : L'Homme et la société , n °  35-36, 1975. str.  45-61 .
• Jean-Michel Palmier, „Kilka uwag o aktualności szkoły budapeszteńskiej”, przedmowa do teorii potrzeb Marksa , s.  7-34
• Sami Nair, „The School of Budapest”, w: Labica G. i Bensussan, G (red.), Critical Dictionary of Marxism , Paryż, Presses Universitaires de France, „Quadrige” 1999
• Philippe Despoix, „Szkoła budapeszteńska: trzy wariacje na temat idei teorii krytycznej”, Critique, nr 517-518, 1990, s. 617-632.
• André Tosel, „The last Lukàcs and the school of Budapest”, w: Bidet, J. & Kouvélakis, E., Współczesny słownik Marksa , PUF, 2001
• Ágnes Heller , Wartość przypadku. Moje życie , Payot, Rivages Library, 2020, rozdz. 9 „Nowy początek i budapesztańska szkoła”, s. 121-151.

Uwagi i odniesienia

1. Józef Gabel "  węgierski marksizm" Hungaro marksizmu "i szkoły Budapeszt  " L'Mężczyzna et la Societe , n o  nr 35-36,1975, str. 56