W historii astronomii , w arabskiej astronomii i muzułmańskiej astronomii odnosi się do astronomicznej pracy cywilizacji islamskiej , szczególnie w okresie Złotego Wieku Islamu ( VIII th wieku - XII th wieku ), a najczęściej przepisywane w języku arabskim . Odkrycia te zostały wykonane głównie w sułtanatów z Bliskiego Wschodu , Azji Środkowej , Al-Andalus , Afryce Północnej , a później w Chinach i Indiach . Początki astronomii podążały drogą podobną do innych nauk islamu , asymilując wiedzę z zagranicy i kompozycję tych odmiennych elementów, tworząc oryginalną tradycję. Główny wkład to Hindusi, Persowie i Grecy , znani z tłumaczeń, a następnie zasymilowani. Następnie astronomia arabska wywrze z kolei znaczący wpływ na astronomię indyjską i europejską, a nawet astronomię chińską .
Kilka gwiazd widocznych gołym okiem na niebie , takich jak Aldebaran (α Tauri) i Altair (α Aquilae), a także kilka terminów astronomicznych, takich jak „ alidade ”, „ azymut ” i „almucantarat”, świadczą o ich morfologii Pochodzenie arabskie.
Z około 10 000 rękopisów zachowanych na całym świecie, z których duża część nie była jeszcze przedmiotem inwentaryzacji bibliograficznej, arabski korpus astronomiczny stanowi jeden z najlepiej zachowanych elementów średniowiecznej literatury naukowej. Pomimo luk bibliograficznych, zbadane do tej pory teksty dają prawdziwy obraz astronomicznej działalności ludów arabskojęzycznych.
Istnieje kilka czynników sprzyjających rozwojowi astronomii arabskiej, niektóre są wspólne dla wszystkich nauk, np. Chęć poznania otaczającego świata czy struktura świata arabskiego sprzyjająca wymianie wiedzy.
Kolejny impuls wynika z praktyk religijnych charakterystycznych dla islamu, które kryją w sobie szereg problemów astronomii matematycznej. Rozwiązanie tych problemów przez uczonych muzułmańskich wykraczało daleko poza matematyczne metody Greków.
Badanie gwiazd wiąże się również z chęcią poznania przyszłości. W związku z tym astrologia odgrywa również rolę w rozwoju astronomii arabskiej.
Historycy dostrzegają kilka czynników sprzyjających rozwojowi astronomii arabskiej. Pierwszą jest bliskość krajów muzułmańskich do świata klasycznej starożytności. Znaczna liczba pism grecki , sanskrytu i Pahlawi zostały przetłumaczone na arabski z IX -go wieku . Ruch ten był możliwy dzięki szacunku dla uczonych z innych kultur.
Świat arabski ze względu na swoje rozmiary dawał możliwość połączenia różnych tradycji naukowych pochodzących z różnych krajów, z różnymi kulturami i wyznawcami różnych religii, we wspólnym naukowym języku, jakim był język arabski. Język ten umożliwiał wymianę zarówno starych tekstów, jak i tekstów współczesnych i sprzyjał ustanowieniu tradycji korespondencji naukowej. Struktura świata arabskiego sprzyjała także przemieszczaniu się uczonych i nowej praktyce podróży naukowych.
Wreszcie patronat, głównie kalifów, umożliwił stworzenie dużych ośrodków badawczych, takich jak Bagdad w czasach Al-Ma'mūn .
Islam wpłynęła astronomię więc zarówno bezpośredni i pośredni. Organizacja życia religijnego, poprzez postawienie pewnej liczby problemów związanych np. Z kalendarzem, dała decydujący impuls rozwojowi astronomii matematycznej, nawet jeśli według Ahmeda Djebbara składnik ten, choć początkowo był jednym z pozytywnych czynników, jest tylko jednym z elementów rozwoju astronomii arabskiej.
Islamskie praktykiKilka reguł islamu skłoniło wiernych do ulepszenia astronomicznych obliczeń i obserwacji.
Pierwszym powodem jest kalendarz muzułmański, a dokładniej określenie okresu Ramadanu . Ten kalendarz jest oparty na miesiącach księżycowych i wymaga określenia ruchu księżyca. Miesiące w religii muzułmańskiej nie rozpoczynają się astronomicznym nowiu , definiowanym jako moment, w którym księżyc ma taką samą długość ekliptyki jak Słońce (jest więc niewidoczny, zatopiony w albedo słonecznym); miesiące zaczynają się, gdy księżycowy półksiężyc zaczyna pojawiać się o zmierzchu.
Drugim motywem jest określenie qibla lub kierunku Mekki . Islam prosi muzułmanów, aby modlili się, kłaniając się w kierunku Kaaby w Mekce i wskazywali swoje meczety w tym kierunku: muszą więc wiedzieć, jak znaleźć kierunek tego miejsca, niezależnie od tego, gdzie się znajdują na Ziemi.
Ostatnim problemem jest określenie czasu Salat . Muzułmanie muszą być w stanie określić lokalne pory modlitwy pięć razy w ciągu dnia (od świtu do wieczora), w całym rozległym imperium.
Kierunki zostały określone na podstawie położenia Słońca i gwiazd oraz czasu lokalnego z kierunku i elewacji Słońca. Metody te nie były całkowicie nowe, ale arabscy naukowcy uściśliły je dzięki opracowaniu geometrii sferycznej i trygonometrii.
Znalezione rozwiązania i odwołanie się do geometrii kuliObliczenie dnia, w którym księżycowy półksiężyc znów zacznie być widoczny, było ogromnym wyzwaniem dla arabskich uczonych. Chociaż rzeczywiście teoria złożonego ruchu księżyca Ptolemeusza jest dość dokładna w czasie nowiu, podaje jedynie trajektorię księżyca w odniesieniu do koła ekliptyki . Aby przewidzieć, w którym dniu księżyc znów stanie się widoczny, konieczne było opisanie jego ruchu względem horyzontu , co jest problemem, którego rozwiązanie należy do dość wyrafinowanej geometrii sferycznej . Chociaż skuteczna widzialność półksiężyca jest w zasadzie wymagana, a ta metoda eksperymentalna jest powszechnie stosowana do ustalenia początku Ramadanu, pytanie postawione astronomom polegało na znalezieniu metody przewidywania tej widzialności. Problem ten nie był szczegółowo badany przez Greków, ale w tradycji indyjskiej istnieją metody obliczeniowe, które podjęto przy tworzeniu pierwszych tabel Yaʿqūb ibn Ṭāriq (en) i Al-Khwarismi . Ale to astronomowie Habash al-Hasib i Thābit ibn Qurra , opierając się na Almagestie Ptolemeusza , dokonują matematycznych badań.
Określenie kierunku Mekki zostało dokonane empirycznie lub w przybliżeniu przed, a nawet po matematycznym rozwiązaniu problemu. Rozwiązanie tego problemu sprowadza się do wyznaczenia kąta trójkąta sferycznego znającego długość i szerokość geograficzną dwóch punktów (miejsca obserwacji i Mekki) i rozwiązuje się je w geometrii sferycznej dzięki formule cotangens. Pierwsze matematyczne określenie metodą geometryczną, zapożyczone ze źródeł greckich i znane jako analemma, zostało opracowane przez Habasha al-Hasiba, ale jest to rozwój trygonometrii sferycznej i stworzenie nowych funkcji, takich jak styczna, które dają narzędzia do matematyczne rozwiązanie problemu.
Podobnie, określenie godziny salat zostało najpierw przeprowadzone empirycznie. Ta troska wzbudziła zainteresowanie gnomoniką i napisano wiele traktatów o badaniu cieni standardowego gnomonu według miejsca i pory roku. Tabele pojawiają się bardzo wcześnie, mając na celu regulację czasu modlitw ( Al-Khwarismi ). Ustalanie godzin modlitwy jest zwykle przypisane do muezina ale z XIII -tego wieku , zawodowi astronomowie wschodzących lub muwaqqit moqati, odpowiedzialny za przeprowadzanie obliczeń i specjalizuje się w geometrii kuli. Matematyczne rozwiązanie tego problemu rzeczywiście zakłada, że można obliczyć bok sferycznego trójkąta sfery niebieskiej na podstawie jego trzech kątów i dwóch pozostałych boków; Na przykład, aby znaleźć czas gwiazdowy, trzeba wiedzieć, jak skonstruować trójkąt, którego wierzchołki są zenitem , biegunem północnym i położeniem Słońca. Obserwator musi znać rektascensję Słońca i bieguna: pierwsze można zmierzyć sekstantem, a drugie to nic innego jak szerokość geograficzna obserwatora. Czas jest określony przez kąt między południkiem ( łukiem między zenitem a biegunem) a godzinnym okręgiem Słońca (to znaczy łukiem między Słońcem a biegunem).
Astronomiczna astrologia opiera się na założeniu, że ruch gwiazd wpływa na wydarzenia i życie ludzi. Zgodnie z tym punktem widzenia konieczna jest wtedy znajomość położenia gwiazd, aby przewidzieć ich skutki, a tym samym odwołać się do astronomów. Pomimo ogłoszonego przez religię zakazu wszelkich zjawisk wróżbiarskich, astrologia nie przestała być praktykowana w świecie muzułmańskim. Pragnienie potężnych, by poznać przyszłość, sprzyjało naukowym programom obserwacji gwiazd. Tak więc astronomia i astrologia były przez długi czas uważane za dyscypliny uzupełniające się, nawet jeśli te dwie dyscypliny były na ogół ujawniane przez tego samego autora w różnych traktatach. Aby nie pomylić ich z astrologami i nie podlegać religijnym zakazom, astronomowie nadali swojej działalności konkretną nazwę: Ilm al-Hay'a (lub Nauka o konfiguracji wszechświata ).
Jeśli znajdzie się obrońców astrologii, takich jak Abou Ma'shar al-Balkhî , wielu astronomów skrytykowało tę dyscyplinę. Wśród nich to astronoma perski Biruni w XI p wieku , A. z , Alhazen , Awicenna , Averroes , Maimonidesa i Ibn Qayyim al-Jawziyya .
Wiedza o niebie w Preusulman Arabia była tylko empiryczna : ograniczała się do badania wschodu i zachodu gwiazd w celu wycięcia roku, badania, które kontynuowano również w okresie islamu przy pomocy metod matematycznych. Początki astronomii podążały drogą podobną do innych nauk w islamie, przyswajając wiedzę z zagranicy i kompozycję tych odmiennych elementów, aby dać początek oryginalnej tradycji. Głównymi składnikami są przede wszystkim Indianie i Persowie , a następnie Grecy i to ci ostatni wywierają największy wpływ. Rozprzestrzeniają się poprzez tłumaczenia i komentarze.
Historyk nauki Donald Routledge Hill dzieli arabską astronomię na cztery okresy:
Okres ten był zasadniczo naznaczony asymilacją i synkretyzmem starożytnych hellenistycznych, indyjskich i perskich doktryn astronomicznych .
Widziała tłumaczenie kilku pism sanskryckich i Pehlevisa na arabski . Prace Aryabhaty i Brahmagupty są cytowane przez arabskich astronomów bardzo wcześnie. Słynne tłumaczenie pióra Muhammada al- Fazariego i Yaqūba ibn Tāriq pojawiło się około 777 roku pod tytułem Zij al-Sindhind (lub Indian Astronomical Tables ). Dostępne źródła wskazują, że tekst został przetłumaczony po wizycie w Indian astronoma na dworze kalifa Al Mansour w 770. Występuje także w pismach arabskich z VIII th century odniesienia do kolekcji astronomicznych kronikach skompilowany dwa wieki w Persji Sasanidów i znany w języku arabskim jako Zij al-Shah (lub Royal Tables ). Ale to tłumacze mieli przedstawić proste zestawienie wiedzy bez weryfikacji.
Fragmenty z tego okresu świadczą o przyjęciu przez Arabów tablic sinusoidalnych (odziedziczonych z matematyki indyjskiej ) zamiast tablic strunowych używanych przez greckich astronomów. Kolejne dziedzictwo Indian, przybliżona formuła pory roku przyjęta przez arabskich astronomów.
Zainteresowanie Arabów astronomią rosło wraz z zainteresowaniem matematyką. Z tego punktu widzenia rola, jaką odegrał Almagest (skomponowany ok. 150 r.) Aleksandryjskiego astronoma Ptolemeusza (ok. 100–178) była wzorowa. Almagest faktycznie było kamieniem milowym w astronomii, gromadzenie, podobnie jak elementy z Euklidesa dla geometrii całej współczesnej wiedzy ich autora. Praca ta, której oryginalny tytuł brzmi Mathematical Composition , na przestrzeni wieków zyskała zwyczajowy tytuł Wielkiej Astronomii . Arabowie z kolei zatytułowali go The Very Great , dodając do greckiego superlatywnego megista („Very Great”) określony artykuł arabski al- : tak więc dzieło zostało przekazane na łaciński Zachód pod tytułem Almageste . Chociaż wiele z Almagestu okazało się niedokładnych w miarę postępu obserwacji, pozostał on jednym z filarów nauczania astronomii zarówno w świecie muzułmańskim, jak iw Europie aż do rewolucji kopernikańskiej . Inne prace Ptolemeusza wywarły wpływ na astronomię arabską: Księga Założeń , Faezis i Łatwe tablice . Istnieją również odniesienia do szeregu greckich tekstów znanych jako „mała kolekcja astronomiczna” i grupujących razem traktaty o astronomii i geometrii autorstwa Euklidesa , Teodozjusza z Trypolisu , Autolycosa z Pitane , Arystarcha z Samos i Menelaosa z Aleksandrii . Część tej greckiej nauki dotarła do świata arabskiego ze źródeł syryjskich. Więc al-Hasan ibn Kurejszyci Almagest przetłumaczone z Syryjski język arabski w trakcie VIII th wieku .
Okres pomiędzy IX XX wieku do początku XI th century zostało oznaczone intensywnych badań, po czym po raz pierwszy uznała wyższość systemu Ptolemeusza na innych, i gdzie możemy go przyniosły różne szczegóły. Z badania astronomiczne są zachęcani przez Abbasydów kalif Al-Mamun , Bagdad i Damaszek stał się główne ośrodki naukowe. Kalifowie nie tylko wsparli finansowo te prace, ale także nadali naukowcom prawdziwy prestiż.
Astronomia obserwacyjnaW astronomii obserwacyjnej pierwszą ściśle muzułmańską pracą astronomiczną jest Zij al-Sindh autorstwa Al-Khawarizmi ( 830 ). Ta książka lub Zij , zestaw tabel podających kolejne pozycje Słońca, Księżyca i pięciu znanych wówczas planet, była kompilacją tabel ze źródeł indyjskich z Łatwymi Tablicami Ptolemeusza. Nie było odniesienie w świecie arabskim i był wpływowy w średniowiecznej Europie po jego tłumaczeniem na język łaciński w XII -go wieku przez Adelard z Bath .
Pod kierownictwem Al-Ma'mūna (813-833) w Damaszku i Bagdadzie podjęto poważny program obserwacji gwiazd . Pomiary, uzyskane dzięki nowym metodom obserwacji, wykazały rozbieżność między ich wynikami a wynikami Ptolemeusza i doprowadziły do pracy nad teoretycznym odtworzeniem tego ostatniego. Wśród autorów, którzy pracowali w zespole uczonych zgromadzonym przez Al-Ma'muma, możemy przytoczyć Alfraganusa , Yahya Ibn Abi Mansoura, Habasha al Hasiba , a następnie Al-Battaniego po śmierci kalifa, obok braci Banou Moussa : i wreszcie w następnym stuleciu al-Sufi , ibn Yunus i al-Biruni .
Faworyzowany przez konstrukcję instrumentów na dużą skalę i mnogość obserwacji, pomiar nachylenia ekliptyki podjęty przez Alfraganusa , Al- Battaniego , a następnie al-Khujandi , stopniowo stawał się jaśniejszy od 23 ° 51 ′ dla Ptolemeusza do 23 ° 32 ′ 19 " dla al-Khujandi pod koniec X th wieku .
Inny problem zajmował pierwszych arabskich astronomów czas trwania kursu Słońca. Dla Ptolemeusza Słońce poruszało się po orbicie kołowej, której środkiem nie była Ziemia (orbita ekscentryczna), ruchem jednostajnym, a czas powrotu do punktu wyjścia był stały, czyli tak zwany rok anomalistyczny. , przy czym rok gwiazdowy jest rokiem potrzebnym na powrót do tej samej pozycji względem gwiazdy stałej, a rokiem tropikalnym, na przykład, okresem, który upłynął między dwoma równonocami wiosennymi. Ptolemeusz sprawił, że rok tropikalny pokrywał się z rokiem anomalistycznym i ustalił go na 365 dni 14 h 48 min. Rok tropikalny i rok gwiazdowy mają różną długość ze względu na precesję gwiazd stałych . Pomiary i obliczenia przeprowadzone przez astronomów Alfraganusa, Yahya Ibn Abi Mansura i Al-Battaniego doprowadziły z jednej strony do skorygowania tej stałej precesji z 36 sekund łuku na rok dla Ptolemeusza do 49,39 sekund łuku dla Księgi. Rok słoneczny (pierwsza połowa IX th wieku ), ale pozwoliło również podkreślić, że rok anomalistique odzwierciedlał nie tropikalna roku, ale rok gwiazdowy, który stał się okres rozliczeniowy. Określili również czas trwania roku gwiazdowego i tropikalnego (odpowiednio 365 dni 15h 23min i 365 dni 14h 32min w Księdze roku słonecznego ).
Habash al Hasib badał problem widoczności półksiężyca, czyli badanie, kiedy półksiężyc jest widoczny tuż przed wschodem lub tuż po zachodzie. Al-Battani podkreślił zmienność pozornej średnicy Słońca i Księżyca, co skłoniło go do rozważenia zaćmień pierścieniowych jako możliwych , kwestionując w ten sposób twierdzenie Ptolemeusza.
W ciągu tych dwóch stuleci rozkwitło wiele tablic astronomicznych lub zij . Wznowili Almagest Ptolemeusza, uznając wartość zastosowanych metod geometrycznych i unowocześniając je za pomocą nowych funkcji trygonometrycznych, sinusa, cosinusa, tangensa (lub cienia) ( Habash al Hasib ). Skorygowali wartości liczbowe tabel dzięki przeprowadzeniu nowej serii pomiarów.
Tak więc, między 833 a 857, Alfraganus napisał Kitab fi Jawani („ Kompendium wiedzy o gwiazdach ” lub „ Elementy astronomii ” zgodnie z tłumaczeniami). Było to przede wszystkim skrócenie kosmografii Ptolemeusza, przedstawiające ją po raz pierwszy w sposób bardziej opisowy niż matematyczny. Ta książka była szeroko rozpowszechniana w świecie muzułmańskim i miała wielki wpływ na nauczanie systemu Ptolemeusza. Tłumaczenie na łacinę przez Gérarda de Cremona w XII wieku z elementami astronomii był podstawą słynnego dzieła La Sphere przez Sacrobosco , który miał ponad 200 wydań i służył jako książka nauczania na uniwersytetach europejskich, aż "w wiek siedemnasty.
Można również przytoczyć tabeli zweryfikowanych ( Al Zij al Mumtahan ) Yahya Ibn Abi Mansour w IX p wieku , których wartości liczbowe zostały użyte w odniesieniu do kolejnych astronomów Tablice Damaską ( al Zij al Dimashqi ) d ' Habash wsp Hasiba za wykorzystanie funkcji trygonometrycznych, Tablice Sabeennesa ( al Zij al-Sabi ) autorstwa Al- Battaniego (Albatenius) (853-929), który wywarł wielki wpływ na astronomię w zachodnim średniowieczu dzięki pełnemu tłumaczeniu na łacinę w XII th century , a duży stół Hakémite ( al-Zij al-Hakimi al-Kabir ), monumentalne dzieło ibn Yunus (koniec X th wieku - począwszy od XI th wieku ), którego dokładność obserwacje zostały wykorzystane przez współczesnych naukowców po jego tłumaczeniem na XIX th wieku , w studiując świecką przyspieszenie Księżyca.
W X -go wieku , al-Sufi opisał jego uwag położenie, wielkość , jasność i kolor z gwiazdek , rysunek gwiazdozbiorów jeden po drugim w jego Księdze gwiazd stałych ( Kitab suwar al-kawakib al-Thabita ) (964). Książka ta rozpowszechniona w języku arabskim zostało przetłumaczone na łacinę z XII -tego wieku , co tłumaczy obecne arabskie brzmiące wiele imion gwiazd.
Astronomia teoretycznaWraz z tą astronomią stosowaną powołano także astronomię teoretyczną, której celem było matematyczne udowodnienie modelu Ptolemeusza i wyjaśnienie wyników obserwacji. Pierwsze narzędzia matematyczne tego teoretycznego astronomii były głównie te spherics z Menelaos z Aleksandrii i indyjskiego trygonometrii, jak również elementy Euklidesa . Słynny matematyk, astronom z końca IX XX wieku jest Thabit ibn Qurra który wykazał matematycznie, że pozorna prędkość gwiazda spada, gdy oddala się od swojej perygeum zakładając, że jego ruch jest jednolity nad jego mimośrodu. Thābit ibn Qurra udowodnił również, że ruch pozorny pokrywa się ze średnim ruchem, jeśli weźmiemy pod uwagę dwa punkty symetryczne względem osi przechodzącej przez obserwatora i prostopadłej do osi perygeum - apogeum . Wykorzystał ten wynik w praktyce, aby zbadać ruchy Księżyca, a także zajął się problemem widoczności półksiężyca.
Badanie ( Liber de motu octavae spherae ) dotyczące zjawiska drżenia sfery niebieskiej również od dawna przypisuje się Thabit ibn Qurra . Autor niniejszej pracy, obserwując rozbieżności między pomiarami Ptolemeusza a nowymi pomiarami dotyczącymi wartości nachylenia i precesji, zaproponował nowy model, w którym okresowo zmieniały się wartości ekliptyki i precesji. Model ten odniósł pewien sukces w świecie arabskim, a głównie w szkole andaluzyjskiej i ta teoria o oscylacji ekliptyki przekazywana w średniowiecznej Europie pod nazwą dostępu i wnęki.
Z tego okresu, zdaniem George'a Saliby , zastanawiano się, czy modele proponowane przez Starożytnych są słuszne. Istnieje zatem dokument, który możemy z pewnym prawdopodobieństwem przypisać najstarszemu z braci Banou Moussa , matematycznie demonstrując nieistnienie dziewiątej kuli, która ma wyjaśniać dzienny ruch gwiazd.
Wczesnym XI XX wieku astronom Biruni przeprowadziła inwentaryzację astronomicznej wiedzy swego czasu w swoim al-Qanun al-Mas'udi ( tablicach poświęconych Mas'ud ), odsłaniając wszystkie założenia i ich analizy. To dzięki jego pracy Tahqiq ma li l-Hind ( dochodzenie w sprawie tego, co posiada Indie ), że dowiadujemy się o indyjskich astronomicznych teorii o Aryabhata , Brahmagupta i ich uczniów. Biruni poinformował tam, że uważają, że Ziemia obraca się wokół swojej osi biegunowej i zauważyli, że nie spowoduje to żadnego problemu matematycznego. Al-Biruni był również zaznajomiony z heliocentrycznym modelem Arystarcha z Samos , ale wahał się co do tego przez całe życie i zaczął postrzegać heliocentryzm jako problem filozoficzny, który nie był sprzeczny z jego własnymi obserwacjami nieba. W swoim Canon of Mas'ud , al-Biruni ostatecznie odrzucił hipotezę rotacji Ziemi wokół siebie, argumentując podobnie jak Ptolemeusz dotyczący lotu ptaków. Według Régisa Morelona, jego praca zamyka ten pierwszy okres astronomii arabskiej, pozostając w skali globalnej w ramach nakreślonych przez Ptolemeusza.
W tym okresie pojawiła się specyficznie muzułmańska doktryna astronomiczna. W tradycji greckiej i tych, które po niej następowały, astronomia matematyczna (której typowym przedstawicielem jest Ptolemeusz ) była tradycyjnie odróżniana od kosmologii, gałęzi filozofii (reprezentowanej przez Arystotelesa ). Muzułmańscy uczeni poszukiwali fizycznej konfiguracji ( hay'a ) wszechświata, jednocześnie zgodnej z matematycznymi aksjomatami i fizycznymi zasadami . W ramach tej tradycji muzułmańskiej astronomowie zakwestionowali techniczne szczegóły systemu Ptolemeusza w astronomii. Krytyka ta jednak zachowała paradygmat Ptolemeusza, ograniczając się do projektów geocentrycznych . Jak zauważa historyk nauki Abdelhamid I.Sabra (de) :
„Wiemy, że wszystkie Emiraty astronomowie z Thabit ibn Qurra IX th century do Ibn al-Shatir XIV -tego wieku , i wszystkich naturalnych filozofów Al-Kindi do Averroes , a nawet później, zgodzili się, że Kuhn nazywa” Wszechświat z dwóch kul „… - Grecy przedstawiają świat utworzony z dwóch sfer, z których jedna, sfera niebieska , wykonana z określonego elementu zwanego„ eterem ”, otacza drugą, gdzie cztery żywioły (ziemia, woda, powietrze i ogień ) są ograniczone ” .
Jednak niektórzy muzułmańscy astronomowie, zwłaszcza Nasir ad-Din at-Tusi , kwestionowali, czy sama Ziemia jest w ruchu i starali się dowiedzieć, jak uczynić to założenie zgodnym z obliczeniami astronomicznymi i zasadami kosmologicznymi. Kilku innych astronomów muzułmańskich, a zwłaszcza uczniowie ze Szkoły Maragha , opracowało modele planetarne, które pozostając geocentryczne, odbiegały od modelu Ptolemeusza: później miały zostać zaadaptowane do modelu Kopernika w ramach teorii heliocentrycznej .
Wątpliwości co do PtolemeuszaModel astronomiczny zaproponowany przez Ptolemeusza uwzględniał nieregularności ruchu planet (zmienność pozornego rozmiaru, retrogradacja, zmienna prędkość, zmiany szerokości geograficznej itp.), Używając złożonego systemu czasami ekscentrycznych deferentów i epicyklów, na których planety poruszały się z prędkością czasami uznawaną za stałą, nie w odniesieniu do środka okręgu określającego ich trajektorię, ale w odniesieniu do innego punktu (ekwiwalent, prosneuse). Zastosowany model zawierał błędy odnotowane w ubiegłym stuleciu przez szereg podejmowanych działań. Stało to również w sprzeczności z pewnymi powszechnie przyjętymi zasadami (równomierność ruchu względem środka kul, niemożność zsunięcia się średnicy kuli poza jej środek, istnienie w przestrzeni jedynie ruchów prostoliniowych i kolistych do wykluczenia oscylującego ruchy…). Ibn al-Haytham zatem (Alhazen) podjął na początku XI th century krytyczna lektura dwóch dzieł Ptolemeusza (tzw Almagestu i książka założeń ), to podniesione wewnętrzne sprzeczności i wątpliwości co do możliwości modelu rzeczywistość fizyki. Według niego model Ptolemeusza wykorzystywał wyimaginowane punkty, linie i okręgi niekompatybilne ze światem fizycznym: „Ptolemeusz stawia hipotezę porządku, który nie może istnieć, oraz fakt, że porządek ten odtwarza ruchy jego wyobraźni. planety nie zwalniają go od błędu, jaki popełnił przyjmując ten porządek; ponieważ rzeczywiste ruchy planet nie mogą wynikać z porządku, który nie istnieje. ” .
W 1070 roku Abu Ubayd al-Juzjani , uczeń Awicenny , zaproponował model niepatolemejski w swoim traktacie Tarkib al-Aflak . W tej książce sformułował problem znany jako równanie modelu Ptolemeusza i zaproponował rozwiązanie. Twierdził, że sam Awicenna rozwiązał równy problem.
Krytyka Alhazena al-Shuluka ala Batlamiyusa ( Wątpliwości o Ptolemeuszu ), traktat al-Juzjani Tarkib al-aflak ( Skład kul ), a także praca anonimowego autora andaluzyjskiego al-Istidraka ala Batlamiyusa ( Critique Ptolemeusza ) zostały potraktowane bardzo poważnie przez późniejszych astronomów, którzy próbowali znaleźć modele zastępcze. W szczególności dwie szkoły oferowały alternatywy dla modelu Ptolemeusza: szkoła andaluzyjska i szkoła Maragha .
Astronomia andaluzyjskaDziałalność astronomiczny opracowany na Półwyspie Iberyjskim z X XX wieku z astronomów jak Maslama al-Majriti którzy przystosowanych stoły al-Khwarizmi i założyciela szkoły astronomii w Cordova , i że Ibn al-Saffar i Ibn al-SAMH znanych za badania astrolabium i zegarów słonecznych. Jednym z najważniejszych astronomów z XI th century był al-Zarqallu (Arzachel), którzy uczestniczyli w tworzeniu tabel Toledo rozpoczął pod nadzorem Qadi Said Al-Andalusi . W swoim traktacie o ruchu gwiazd stałych , który znamy w hebrajskiej wersji, zaproponował model słoneczny oparty na ruchomym ekscentryku zdolnym do wyjaśnienia zjawiska niepokoju.
Na przełomie XI TH i XII th stulecia astronomowie z al-Andalus podjął wyzwanie Alhazen, mianowicie opracowanie modelu sfer, które pozwoliłoby uniknąć błędów z modelu Ptolemeusza zauważył. Podobnie jak krytyka Alhazena, anonimowe dzieło andaluzyjskie zatytułowane al-Istidrak ala Batlamyus ( Podsumowanie Ptolemeusza ) zawierało listę zastrzeżeń wobec Ptolemeusza. To jest początek andaluzyjskiej kontrowersji wokół astronomii Ptolemeusza.
Krytycy i wyzwania były wysuwane z pozycji ptolemejskich lub arystotelesowskich. W pierwszej grupie, w ortodoksyjnej astronomii matematycznej, możemy umieścić Jabira Ibn Aflaha, którego dzieło Islah al-Majisti ( Korekta Almagestu ) jest znane w Europie dzięki łacińskiemu przekładowi Gérard de Cremona i dwóm przekładom na język hebrajski. Uważa się, że jego część trygonometryczna jest źródłem De triangularis de Regiomontanus . W tej pracy Jabir b. Aflah w szczególności zakwestionował pozycje niższych planet w stosunku do słońca.
Drugi nurt był zdominowany przez filozofów Arystotelesa, takich jak Ibn Rushd (Awerroes), Majmonides , ibn Bajjia i Ibn Tufayl, którzy opowiadali się za absolutnym szacunkiem dla fizyki Arystotelesa, dopuszczając tylko trzy rodzaje ruchów: odśrodkowe, dośrodkowe i koliste. Rozwiązania poszukiwano następnie w modelach koncentrycznych.
W ten sposób Awerroes odrzucił teorię okręgów czci, zaproponowaną w jego czasach przez Ptolemeusza , podobnie jak odrzucił model Ptolemeusza : był zwolennikiem modelu Arystotelesa koncentrycznego wszechświata . Napisał następującą krytykę systemu planetarnego Ptolemeusza:
„Jest sprzeczne z naturą przypuszczanie, że istnieje ekscentryczna sfera lub epicykl. […] Współczesna astronomia nie przedstawia nam prawdy, dostosowuje się tylko do obliczeń, a nie do rzeczywistości. "
Współczesny Awerroesowi Majmonides pisał o planetarnym modelu Avempace (Abu Bakr):
„Słyszałem, że Abu Bakr [Avempace] odkrył system, w którym nie ma już epicyklów , ale nie wykluczył ekscentrycznych sfer. Jego uczniowie mi nie powiedzieli; a nawet jeśli prawdą jest, że odkrył taki system, to niewiele na nim zyskał, bo ekscentryczność jest tak samo sprzeczna z zasadami ustanowionymi przez Arystotelesa ... Wyjaśniłem ci, że te trudności nie dotyczą astronom, ponieważ nie twierdzi, że naucza prawdziwych właściwości sfer, a jedynie sugeruje teorię, dokładną lub nie, w której ruch gwiazd i planet jest jednolity i kołowy oraz zgodny z „obserwacją”. "
Według Juana Verneta i Julio Samso, Alpetragius (Al-Bitruji) jako jedyny z tej szkoły arystotelesowskiej zaproponował stosunkowo udany model homocentryczny. Te układy planetarne zostały jednak odrzucone, ponieważ przewidywania pozycji planet były mniej dokładne niż w modelu Ptolemeusza, głównie dlatego, że trzymały się dogmatu Arystotelesa o idealnym ruchu kołowym.
Szkoła Maragha
Termin Szkoła Maragha jest często nadawany ruchowi radykalnej krytyki astronomii ptolemejskiej we wschodniej części świata muzułmańskiego i odnosi się do Obserwatorium Maragha, które zgromadziło dużą liczbę astronomów, ale według Ahmada Dallala ruch ten rozpoczął się przed utworzenie obserwatorium i szkoły Maragha obejmuje większy obszar geograficzny. Ruch ten jest kontynuowany przez astronomów z Damaszku i Samarkandy .
Podobnie jak ich andaluzyjscy poprzednicy, astronomowie z Maragha poszukiwali alternatywnych modeli, które byłyby spójne zarówno z matematycznego, jak i fizycznego punktu widzenia i które mogłyby obejść się bez zasady równika . Najwybitniejszym astronomowie szkoły Maraghy XIII TH i XIV TH stuleci Mu'ayyad al DIN Al'Urdi (in) (m, 1266), in-Tusi (1201/74) Najm in din al Qazwīnī al Kātibī (en) ( zm . 1276), al-Shirazi (1236-1311), Sadr al-Shariʿa (zm. Około 1347) i Ibn al-Shatir (1304-1375).
W przeciwieństwie do greckich astronomów, którzy nie przejmowali się spójnością matematycznych aksjomatów z fizycznymi zasadami ruchu planet, muzułmańscy astronomowie starali się dostosować matematykę do otaczającego ich świata, przestrzegając zasad fizyki Arystotelesa. Ten wymóg, a prace, które okazało się, że byliśmy w stanie opisać swoje osiągnięcia XIII th i XIV th stulecia „Maraghą rewolucja” czy „Revolution Szkoły Maraghą” lub " rewolucji naukowej przed renesansu ”.
Aby zbudować nowe modele planetarne, wykorzystali dwa wyniki matematyczne. Pierwszym z nich jest kryterium paralelizmu, lemat Urdiego, zademonstrowany przez astronoma Mu'ayyad al-Din al-'Urdi ( fr ) . Druga to zasada pary Al-Tusi, która umożliwia wyjaśnienie prostoliniowej oscylacji za pomocą ruchów okrężnych. Twierdzenie to również zrewolucjonizowało fizykę Arystotelesa, która odróżnia ruchy podksiężycowe (prostoliniowe) od ruchów niebieskich (kołowych), pokazując, że ruch prostoliniowy można wygenerować tylko z ruchów okrężnych .
Modele zaproponowane przez astronomów Mu'ayyad al-Din al-'Urdi, al-Tūsī , al-Shirazi , Sadr al-Shariʿa i Ibn al-Shatir, dotyczące ruchów słońca, księżyca, niższych planet i planety wyższe, umożliwiały wyjaśnienie ruchów planet bez użycia sztuczności równika lub prosumenta. Modele te czasami wykazywały lepsze dopasowanie do pomiarów wykonanych, takich jak model słoneczny Ibn al-Shatira, a czasami lepiej uwzględniały problemy związane ze zmianami szerokości geograficznej.
W modelach Kopernika znajdujemy użycie dwóch narzędzi, którymi są lemat Urdiego i para al-Tusi bez dowodu. Istnieją również niepokojące podobieństwa, poza faktem, że modele Copernicus są heliocentryczne w przeciwieństwie do modeli szkoły Maragha, między modelami Saturna, Merkurego i Księżyca dla Kopernika i Ibn-al-Shatir. Do tego stopnia, że wielu historyków, takich jak Saliba i Ragep, specjaliści Copernicus, tacy jak Swerdlow i Neugebauer, jest przekonanych, że istnieje wpływ między szkołą Maragha i Copernicus i że pozostaje tylko dowiedzieć się, w jaki sposób. Inni historycy, jak M. di Bono, pozostają bardziej ostrożni, zwracają uwagę na brak dowodów bezpośredniej transmisji i wysuwają hipotezę, że Kopernik działając w tym samym kierunku, mając te same cele, które astronomowie z Maragha bardzo dobrze mogliby logicznie znaleźć te same narzędzia, aby to osiągnąć.
Tematem intensywnej debaty w School of Maragha, a później w obserwatoriach w Samarkandzie i Stambule była możliwość obrotu Ziemi . W ten sposób Al-Tusi stwierdził, że sama obserwacja nie może określić, czy Ziemia jest nieruchoma, czy nie, w przeciwieństwie do twierdzenia Ptolemeusza, ale ostatecznie postanowił uznać ją za nieruchomą na mocy zasady filozoficznej, zgodnie z którą ruch ziemi może tylko być prostoliniowe, a nie okrągłe. Problemem tym interesował się również jeden z jego uczniów, Qotb al-Din Shirazi . Postawił hipotezę, że obracająca się Ziemia może również ciągnąć powietrze z tą samą prędkością, ale myśląc, że obiekty o różnej masie powinny mieć różne prędkości i nie widząc niczego takiego w rzeczywistości, przekonał się, że Ziemia jest nieruchoma.
Prace nad stołami kontynuowano wraz z wydaniem tablic ilchańskich autorstwa al-Tūsī, które jednak nie oferują nic nowego w porównaniu z innymi tablicami.
Uważamy ten okres za naznaczony stagnacją: tradycyjna praktyka astronomiczna w świecie muzułmańskim pozostaje silna, ale w porównaniu z poprzednimi stuleciami, a zwłaszcza ze światem zewnętrznym, innowacje dość szybko wysychają. Jeśli dla większości naukowców jest bardziej uderzający postęp w tym okresie, niektórzy historycy niedawno twierdził, że innowacje są nadal zaangażowane w XVI -tego wieku , a nawet później. W każdym razie, po XVI -tego wieku , wydaje się, że zainteresowanie astronomią teoretyczną jest wyłączony, a wręcz przeciwnie praktyka astronomii obserwacyjnej według arabskiej tradycji pozostaje silna w trzech muzułmańskich prochu imperiów : The Imperium Osmańskiego , że Safavids Persji, i Imperium Mogołów w Indiach.
Ruch ZiemiDzieło Ali Qushji (zm. 1474), który mieszkał najpierw w Samarkandzie, a następnie w Stambule , jest uważane za przykład późnego odrodzenia astronomii arabskiej i uważa się, że wywarło wpływ na Mikołaja Kopernika ze względu na podobieństwo argumentów dwóch autorów na temat możliwości obrotu Ziemi . Przed Ali Qushji jedynym astronomem, który przedstawił empiryczny argument przemawiający za obrotem Ziemi, był Nasir ad-Din at-Tusi (zmarł w 1274 r.): Oparł się na zjawisku komet, aby obalić tezę Ptolemeusza, zgodnie z którą można udowodnić jedyna obserwacja, że Ziemia jest nieruchoma. Al-Tusi, który powiedział, zgodził się, że Ziemia jest nieruchoma w odniesieniu do argumentów filozofii przyrody zawartych w Traktacie z Nieba Arystotelesa. W XV -go wieku , opozycje religijne zahamowały wpływem fizycznego filozofii i naturalnego. Tak więc Al-Qushji w swojej broszurze O rzekomo podrzędnym charakterze astronomii w stosunku do filozofii potępił fizykę Arystotelesa i musiał całkowicie oddzielić filozofię od astronomii, aby pozwolić tej drugiej rozkwitnąć jako dyscyplina empiryczna i matematyczna. W ten sposób był w stanie zbadać alternatywy dla arystotelesowskiego dogmatu o nieruchomej Ziemi. Opracował tezę al-Tusi i doszedł do wniosku, opierając się bardziej na doświadczeniu niż na filozofii spekulatywnej, że teoria poruszającej się Ziemi jest tak samo wiarygodna jak teoria nieruchomej Ziemi i nie można jej empirycznie rozróżnić, jeśli jedna z tych dwóch tez jest prawdziwy.
Na XVI th wieku , debata na temat ruchu Ziemi została reaktywowana przez al-Birjandi (in) (zmarł w 1528), który, zastanawiając się jakie zjawiska powinny towarzyszyć obrót Ziemi, pochodzi dokonać podobnego założenia do ' bezwładności rotacji Galilei , przywołuje (w odpowiedzi na sprzeciw Qutb al-Din al-Shirazi ) o następującej obserwacji:
„Skała, duża lub mała, opada w kierunku Ziemi w linii prostopadłej do płaszczyzny ( sat ) horyzontu; Świadczy o tym doświadczenie ( tajriba ). I ta prostopadłość odchyla się od punktu styczności kuli Ziemi i płaszczyzny pozornego horyzontu ( sissi ). Ten punkt podąża za ruchem Ziemi i dlatego nie ma różnicy w punkcie upadku dwóch skał. "
Astronomia teoretycznaSądzono, aż do końca XX th wieku postęp arabskich astronomów planety teoretycznych skończyła z pracą Ibn al-Shatir XIV th wieku , ale nowe badania uwidocznił odkryć niezwykłe zakończona do XVI th wieku , zwłaszcza w następstwie pracy George'a Saliby z Shams al-Din al-Khafri (w) (zm. 1550), komentator Safavid pisze o astronomach Maragha . Saliba pisze o al-Khafri:
„Dzięki jasnemu postrzeganiu roli matematyki w opisie zjawisk naturalnych, astronomowi temu udaje się wznieść tradycję siana na wyżyny, które nie mają sobie równych gdzie indziej, zarówno matematycznie, jak i astronomicznie. Poszukiwanie modeli matematycznych, które mogłyby zastąpić model Ptolemeusza, oraz badanie prac jego poprzedników, a wszystko to w poszukiwaniu ujednoliconego modelu matematycznego zdolnego do wyjaśnienia wszystkich zjawisk fizycznych, doprowadziło go do wniosku, że wszystkie modele matematyczne nie ma sens fizyczny i że jest tylko jednym językiem opisującym fizyczną rzeczywistość. Przekonał się również, że zjawiska opisane przez modele Ptolemeusza nie dopuszczają jednego rozwiązania matematycznego podlegającego tym samym ograniczeniom; że wręcz przeciwnie, istnieje kilka modeli matematycznych zdolnych do wyjaśnienia obserwacji Ptolemeusza; że dochodzą do tych samych prognoz w punktach krytycznych, które Ptolemeusz zachował, aby zbudować własne modele (i dlatego nie uwzględniają obserwacji lepiej niż Ptolemeusz), przestrzegając warunków narzuconych przez kosmologię arystotelesowską, przyznaną przez autorów tradycji siana . "
Ali al-Qushji ulepszył również model planetarny al-Tusi i zaproponował alternatywę dla orbitalnego modelu Merkurego .
Muzułmańscy astronomowie zostali sprowadzeni do Chin za panowania dynastii Yuan, aby udoskonalić kalendarz i wzbogacić astronomię. Podczas panowania Kubilai Khan , Irańczycy przyszedł zbudować obserwatorium oraz Instytut Studiów astronomiczny w Pekinie . Perski astronom, Djamal ad-Din , w 1267 roku zaoferował Kubilai Khanowi zestaw siedmiu instrumentów astronomicznych, w tym kulę ziemską i kulę armilarną . Wiemy również, że kilku chińskich astronomów pracowało w obserwatorium Maragha w Persji. Jednak według Benno van Dalena bezpośredni wpływ astronomii arabskiej na astronomię chińską wydaje się być ograniczony.
Słynny astronom muzułmański XVI th wieku The Ottoman Taqi al-Din wybudowany w 1577 roku w obserwatorium Stambułu , gdzie mógł obserwować niebo aż do 1580 roku Wzniósł tabele niestety niekompletne al-Zij al-Shāhinshāhī , jego cechy pozornej orbity słońce jest dokładniejsze niż u Mikołaja Kopernika i Tychona Brahe . Al-Din przyczynił się również do rozwoju pisma w ułamkach dziesiętnych , wykorzystując je w swoich pracach, w szczególności w swoich tablicach trygonometrycznych Kharīdat al-Durar (lub Pearl nienaruszona ). Wynalazł także w latach 1556-1580 wiele instrumentów astronomicznych, w tym bardzo precyzyjne zegary astronomiczne .
Wraz ze zniszczeniem Istanbul Obserwatorium postanowieniem sułtana Murada III w 1580 roku, działalność astronomiczny stagnacji w Imperium Osmańskiego, aż do wprowadzenia rewolucji Kopernika w 1660 roku, wraz z tłumaczeniem przez naukowca Osmańskiego Ibrahim Efendi al-Zigetvari Tezkireci w języku arabskim z Nowa teoria planet Noëla Dureta (opublikowana w 1635 r.).
Indyjski astronomia poznał arabskiej astronomii w XI th century podczas inwazji na swoim terytorium przez Zachód Północnej, ale jej asymilacji kultury hinduskiej była powolna. Tak więc pierwszy traktat o astrolabium pochodzi z 1370 roku, napisany przez Mahendra Suri. Tabele spoza granic zostały skopiowane do Indii. W połowie XVI -go wieku , rozwój imperium Mogołów przyciągnęła wielu uczonych, którzy przyniósł ze sobą astronomiczne napisany w perskim i arabskim. Obserwacje prowadzono na ziemi indyjskiej, ale w indywidualnej i niezorganizowanej formie, aw okresie Mogołów nie zbudowano żadnego obserwatorium astronomicznego. Jednak zauważmy, za panowania Akbara , a następnie, że z Szahdżahan tworów tabelach aktualizujących Sultanian Stoły z Uług Beg and Humayun zainteresowania astronomią był oczywisty. Podaje się, że on sam prowadził własne obserwacje i planował budowę dużego obserwatorium. Pod jego rządami wzrosła w Lahore duży centralny instrumentów budynek (astrolabia, sfer niebieskich), która trwała aż do XIX th wieku . Pojawiają się, od XVII do XX wieku , w tekstach w sanskrycie , warunki astrologiczne Arab arabski i perski i tabele astronomiczne elementów.
Po upadku imperium Mogołów to hinduski król Jai Singh II z bursztynu podjął się ożywienia arabskiej tradycji astronomicznej w swoim królestwie. Na początku XVIII -go wieku , zbudował kilka dużych obserwatoriów tym Yantra Mandir . Zbudował tam bardzo duże murowane i kamienne przyrządy obserwacyjne, z których niektóre były innowacjami samego Jai Singha. Jego głównym celem była obserwacja Słońca i Księżyca oraz aktualizacja tablic sułtańskich. W tych obserwatoriach pracowali astronomowie indyjscy, astronomowie arabscy, ale także astronomowie jezuiccy z Europy . Zaciekawiony odkryciem europejskiej astronomii, Jai Singh sfinansował nawet wyprawę do Europy (1727-1730), ale delegacja przywiozła mu z Portugalii ani pomiary Tycho Brahe , ani teorie Mikołaja Kopernika i Izaaka Newtona , a jedynie tabele. Autorstwa Philippe'a de La Hire z poprzedniego wieku, w którym Jai Singh zauważył pewne błędy. Stworzone przez niego stoły, poświęcone cesarzowi Muhammadowi Shâhowi i znane jako Zīj-i Muhammad Shāhī , były używane przez prawie 150 lat.
Średniowieczny Zachód nauczył się astronomii arabskiej dzięki kontaktom z Al-Andalus i Sycylią oraz poprzez tłumaczenia dzieł arabskich na łacinę i hebrajski. Pod koniec X XX wieku , wykorzystanie oraz opis instrumentów arabskich, zwłaszcza astrolabium, były znane w świecie zachodnim od tłumaczeń Traktatach (Llobet Barcelony, Gerbert z Aurillac , Hermann chromi ).
Druga fala tłumaczeniu na XII -tego wieku mogą dokonywać znanych zachodnich tabel światowych i astronomii teoretycznej. Almagest został przetłumaczony z arabskiego na łacinę w 1143 roku przez Hermana Dalmatyńczyka , tablice al-Khwarismi około 1126 roku przez Adélarda z Bath , tablice al-Battani (lub Albatenius) przez Roberta z Chester . Ale to przede wszystkim dzieła al-Zarqalluha (lub Azarchela), używane przez Raymonda z Marsylii przed 1141 r., A następnie przetłumaczone przez Gérarda de Cremona , pod nazwą Tables of Toledo , miały ogromny wpływ na świat zachodni do tej daty. , że zostaną zastąpione przez Tablice Alfonsynów . Dzięki nim średniowieczny świat łaciński zdał sobie sprawę, że tablice wymagają ciągłych poprawek, a model ptolemejski jest niedoskonały. Była też kopia Liber de Motu przypisywana Thabit ibn Qurra, która wyjaśniała zjawisko oscylacji równonocy. Nowy typ tekstów astronomicznych, Theoricae planetarum inspirowane dziełami al-Farghani (lub Alfraganus), al-Khwarizmi i Thabit ibn Qurra urodził się w XII -go i XIII th wieku. Wśród nich obejmują terikon planetarum GERARDI a zwłaszcza terikon planetarum z Campanus Novara , które badano na uniwersytetach do XIV p wieku .
W XIII th wiecznych przekładów przez Michael Scot , dzieła Ibn RUSD (lub Averroes ) utorowała drogę do kwestionowania podstaw astronomii. Pokazali racjonalizm, który ukształtował się w nauce arabskiej, ten racjonalizm wszedł w konflikt z myślą augustiańską i sprzyjał odrodzeniu w szkołach myślenia, których reprezentantami byli Tomasz z Akwinu i Siger z Brabancji . Model al-Bitruji (lub Alpetragius) został przeanalizowany, skrytykowany, a następnie odrzucony na rzecz bardziej ptolemejskiej teorii planetarnej wynikającej z pracy przypisywanej Ibn al-Haythamowi (lub Alhazenowi ). Ta teoria planetarna, wspierana przez Rogera Bacona , miała wielu obrońców, wśród których znajdujemy George'a Peurbacha, którego Theorica novae planetarum opublikowana w 1454 roku służyła jako odniesienie aż do Tycho Brahe .
Wielką zasługą Mikołaja Kopernika jest to, że jego heliocentryczny model znacznie uprościł modele planetarne. Dowiedział się o pracach al-Battaniego i Azarchela poprzez uosobienie w Almagestum Ptolemae rozpoczęte przez George'a Peurbacha i ukończone przez Regiomontanusa . To z tych pism czerpie inspirację do rozwiązywania problemów związanych z nieregularnościami ruchu Ziemi i planet (zmiana ekscentryczności , drżenie równonocy, zmienność szerokości geograficznej…). Jeśli chodzi o wpływ, jaki szkoła Maragha miałaby na jej modele planetarne, jest ona nadal badana.
Koniec wpływu astronomii arabskiej na łaciński Zachód można datować na opublikowanie De revolutionibus przez Kopernika w 1543 r. Obserwacje Tycho Brahe sprawiły, że wszystkie poprzednie tabele stały się nieaktualne. Wszystkie ślady systemu ptolemejskiego zniknęły wraz z modelem planetarnym zaproponowanym przez Johannesa Keplera .
Te tradycyjne nazwy gwiazd w językach europejskich są nadal szeroko stosowane, chociaż one konkurować z Oznaczenie Bayera systemu , ale wiele z tych nazw pochodzi od arabskiego transkrypcje wykonane w średniowieczu. Jednak mniej niż jedna trzecia z nich pochodzi z Półwyspu Arabskiego, pozostałe są greckie lub z Bliskiego Wschodu. Ich pochodzenie nie zawsze jest jednak łatwe do zrekonstruowania, ponieważ nazwy te były czasami bardzo źle przepisywane z arabskiego na łacinę, aw niektórych przypadkach na różne sposoby. Litery można było pomylić, niektórzy uczeni, tacy jak Johann Bayer czy Joseph Scaliger, czasami nie wahali się zniekształcać nazwisk, lepiej trzymać się błędnej etymologii, którą, jak sądzili, odtworzyć, i popełniono błędy atrybucji.
Same nazwy mogą odnosić się do konstelacji . Te i ich imiona były przekazywane od Greków, ale często były znacznie starszego pochodzenia, odziedziczone po Sumerach i ich akadyjskich i babilońskich następcach . Zarówno grecka tradycja astronomiczna, jak i przedislamska tradycja arabska były pod wpływem ludów starożytnej Mezopotamii . Więc nawet jeśli przed okresem islamu nie było żadnego kontaktu między Grekami i Arabami, możemy zaobserwować powiązania w nazwach, które świadczą jedynie o wspólnych korzeniach.
Obok nazwisk gwiazd, których pochodzenie jest bezpośrednio grecko-łaciński, możliwe jest, aby odróżnić dużą grupę z nich, które są przepisywane z arabskiego, tych arabskich nazw będących same przekłady greckich imion Almagestu z Ptolemeusza . Gwiazdy są często nazywane przez tę gwiazdę w odniesieniu do części ich konstelacji, jak Deneb z Dhanab ad-Dajājah , ogon kury, termin, który można znaleźć dla kilku innych gwiazd, takich jak Deneb Algedi ( δ Capricorni ), ogon kury. Koza. Mamy też Alpheratz lub Sirrah ( α Andromedae ), pępek konia i wiele innych.
Jednak inne gwiazdy mają nazwy, których arabskie pochodzenie poprzedza tłumaczenia Ptolemeusza i greckie wpływy, takie jak Véga , al-nasr al-wāqiʾ (orzeł lub sęp) nurkujący, Altair al-nasr al-taʾir , (orzeł lub sępa) w locie, Aldebaran , wyznawca ( Plejad ), Betelgeuse , pierwotnie yad al-jawzāʾ , ręka Oriona, którego słaba transkrypcja (a b przez a y) jest wzmocniona przez etymologiczną rekonstrukcję wymyśloną przez Scaligera, i tam również wielu innych.
Obserwowanie gwiazd w średniowiecznym świecie arabskim przybierało wiele form. Niektóre były dziełem osób wyposażonych w kilka instrumentów, mówimy wtedy o prywatnych obserwatoriach. Inne były realizowane w ramach programu studiów, finansowanego przez księcia i miały zespół i dyrektora. Taka struktura jest według Aydin Sayill wytworem kultury islamskiej. Obserwacje wykonywano gołym okiem, a instrumenty używane w dawnych czasach były podobne do tych z Ptolemeusza, więc nie wymagały solidnej konstrukcji. Stopniowo, wraz ze wzrostem wielkości instrumentów, pojawiła się potrzeba konstruowania konkretnych budynków.
Obserwacje astronomiczne rozpoczął się w VIII -go wieku jako Ibn Yunus odnotowano istnienie takich obserwacji Gundishapur przed 790 ale pierwsze obserwacje program jest finansowany przez kalifa Al-Mamun pod koniec swego panowania (około 830). Przeprowadzono je w Bagdadzie w dystrykcie Shammāsiyya i na górze Qāsīyūn niedaleko Damaszku . Niewiele wiadomo o tych dwóch obserwatoriach poza tym, że mieli dyrektorów badawczych, zespół astronomów i używali dużych instrumentów. Nie ma wzmianki o budowie konkretnych budynków.
W X th wieku , dynastia Buyids zachęcać dużych projektów z wykorzystaniem urządzeń wielkogabarytowych, wymagających ciężkiej konstrukcji do Rayy panowania Fahkr al-Dawla gdzie al-Khujandi realizowany duży sekstant do obserwacji słonecznych, w Isfahanie , gdzie al-Sufi obserwowano stałe gwiazd; w Bagdadzie, w królewskim pałacu Sharaf ad-Dawla Chirzil, gdzie astronomowie al-Quhi i Abu l-Wafa podjęli się programu obserwacji gwiazd . Tutaj mamy do czynienia z trzema komponentami: budynkami, programem, zespołem.
W XI -tego wieku , Malik Shah ja pierwszy ustanowił dużego obserwatorium, prawdopodobnie w Isfahanie która funkcjonowała przez 18 lat. To tam Omar Chajjam i jego współpracownicy zbudowali swoje stoły i ogłosili perski kalendarz słoneczny , znany również jako kalendarz jalali .
Oprócz tych instytucjonalnych obserwacji bardzo liczne były również prywatne obserwacje w Bagdadzie, Damaszku, Samarze , Niszapurze , Rakce , gdzie Al-Battani obserwował gwiazdy przez trzydzieści lat oraz w Kairze ( Ibn Yunus ). Na muzułmańskim Zachodzie nie ma śladu programu monitorującego , wydają się istnieć tylko prywatne obserwatoria ( al-Majriti i Al-Zarqalluh ) i wydaje się, że użytkowano wieżę Giralda w Sewilli.
Najwięcej słynne obserwatoria zostały jednak ustalone na początku XIII th wieku . W 1259 roku Houlagou Khan sfinansował budowę Obserwatorium Maragha, a al-Tusi był jego pierwszym dyrektorem. Obserwatorium to czerpało korzyści z własnego dochodu na utrzymanie i tym samym przetrwało śmierć Houlagou Khan. Oprócz budynków obserwacyjnych i różnych instrumentów obejmował dużą bibliotekę i odlewnię instrumentów blaszanych. Udali się tam jedni z najlepszych astronomów tamtych czasów, a ich współpraca przez 50 lat doprowadziła do kolejnych głównych modyfikacji modelu Ptolemeusza. Spostrzeżenia al-Tusi i jego zespołu zostały zebrane na piśmie w tabelach zatytułowanych Zij-i Ilkhani . Ślady jego działalności mamy do 1316 roku. Służył jako wzór dla najważniejszych późniejszych obserwatoriów.
Wśród nich są wielkie obserwatorium od Samarkandy zbudowany w 1420 roku przez księcia Uług Beg , sam astronom i matematyk, gdzie Al-Kachi pracował The wielkie obserwatorium od Stambułu zbudowany przez Taqi al-Din w 1577 i obserwatoria książę Jai Singh II w Indiach w XVII -tego wieku , którego Yantra Mandir .
Materiał astronomiczny używany w średniowiecznym trybie arabskim pochodzi w większości z astronomii greckiej, w której znajdujemy odniesienia do sfery armilarnej , pierścieni równonocy lub południka, reguł paralaktycznych (w) , kwadrantu ściany (w) , niebiańskiego kula , zegary słoneczne , równiki . Świat muzułmański dowiedział się o tym z traktatów, ale prawdopodobnie także z tradycji wytwórców instrumentów.
Nasza wiedza o instrumentach używanych lub wykonywanych przez średniowiecznych astronomów muzułmańskich pochodzi do nas głównie z dwóch źródeł: z jednej strony instrumenty przechowywane w prywatnych zbiorach i muzeach, z drugiej kopie traktatów i rękopisów z epoki średniowiecza. do nas.
Muzułmanie, doskonaląc instrumenty Greków i Chaldejczyków, dodając nowe skale, wymyślili arsenał wariacji na temat tych narzędzi obserwacyjnych. Wiele z tych instrumentów zostało wyobrażonych lub skonstruowanych do celów kultu, takich jak określenie qibla (kierunek Mekki), godzina Salah lub astrologia.
Astrolabium jest emblematycznym narzędziem arabskiej astronomii. Jego nazwa asturlab jest arabizacją greckiego słowa astrolabon , które przypomina greckie pochodzenie tego instrumentu, ale to średniowieczny świat arabski spopularyzował jego użycie podczas modernizacji. Najstarsza astrolabium nadal obecny XXI th century data zakończenia VIII th wieku lub na początku IX th century ale Arab atrybut Chronicles do al-Fazari budowę pierwszych astrolabia ze światem muzułmańskim i zgłosić te pierwsze instrumenty zostały wyprodukowane w mieście z Harran przed budowlanego rozproszone po całym świecie muzułmańskim. Wykonane głównie z mosiądzu, wymagały fachowego rzemiosła i były stosunkowo drogie. Możliwość wykonania takich instrumentów dawała taki prestiż, że rzemieślnicy ci dodawali czasem do swojej nazwy przydomek al-Asturlabi (czynnik astrolabiów).
Przyrząd ten, bazując na zasadzie rzutowania sfery niebieskiej i przebiegu słońca, umożliwił między innymi wyznaczenie czasu lokalnego dzięki pomiarowi wysokości gwiazdy, pomiar wysokości budynku, określ czas wschodu lub zachodu gwiazdy itp. Różnorodność była bardzo duża.
Proste astrolabium planisferyczne mogło być używane tylko na określonej szerokości geograficznej. Dodanie dodatkowych płytek lub błony bębenkowej pozwoliło na użycie na innych szerokościach geograficznych. Odwrotna strona astrolabium została wykorzystana do przedstawienia innych narzędzi (kwadrant zatoki, wskaźnik Qibla, kwadrat cienia, kalendarz słoneczny i księżycowy, równik…). Moglibyśmy uwzględnić godziny modlitwy, informacje astrologiczne, matka (pod bębenkami) mogłaby również zawierać informacje, takie jak długość i szerokość geograficzna wielu miast.
Astrolabium uniwersalne mogło być używane na kilku szerokościach geograficznych. Poprosił o wykonanie projekcji na specjalnym samolocie. Zasada wydaje się pojawiają się po raz pierwszy w traktacie Biruni ale są dwa astronomowie Toledo, Ali ibn Khalaf i Al Zarqallu (Azarchel), którzy są twórcami pierwszych modeli w XI -tego wieku . Ibn Khalaf jest twórcą instrumentu znanego na łacińskim Zachodzie jako „ Universal Lamina ”, a al-Zarqalluh twórcą instrumentów znanych pod łacińską nazwą „Saphae” (Safiha shakkaziyya lub Safiha al-zarqalliyya).
Astrolabium sferyczne wydaje się być arabskim wynalazkiem, ale pełniłoby raczej rolę obiektu demonstracyjnego niż użytkowego. Był znany w świecie arabskim, co najmniej od X XX wieku .
Istniała również wielka tradycja badań i wynalazków dotyczących astrolabiów. Wiele z nich pojawia się tylko w traktatach i nie wydaje się, aby dały początek jakiejkolwiek produkcji lub przynajmniej ich użycie było bardzo ograniczone. Możemy przytoczyć astrolabium „melon”, które odpowiada projekcji przechodzącej przez biegun, astrolabium utworzone według rzutu ortogonalnego, astrolabium zbudowane na zasadzie, że Ziemia obraca się sama, wyobrażone, według al-Biruni, przez Al. -Sijzi , liniowe astrolabium lub laska al-Tusi .
Pod tym terminem grupujemy dużą liczbę instrumentów w kształcie ćwiartki koła. Obok ćwiartki ściany greckiej astronomii znajduje się wiele podręcznych instrumentów opracowanych przez świat arabski.
Prosty kwadrant jest przyrządem celowniczym umożliwiającym określenie wysokości gwiazdy: gdy krawędź kwadrantu jest zrównana z gwiazdą, pion umożliwia określenie jej wysokości. Na płycie ćwierćokręgu możemy wygrawerować układ linii, który przekształca instrument w nomogram .
Kwadrant sinusoidalny ma tabliczkę z wygrawerowanymi liniami trygonometrycznymi (siatką, która ułatwia odczyt sinusa i cosinusa szeregu kątów). Wydaje się na początku IX th wieku i jego wynalazek przypisuje się al-Khwarizmi . Pomaga rozwiązywać problemy trygonometryczne, takie jak badania Qibla.
Prosty kwadrant godzinowy ma system wygrawerowanych linii do określenia czasu sezonowego lub regularnego na danej szerokości geograficznej na podstawie wysokości słońca. Manipulacja na pionie pozwoliła na uwzględnienie daty obserwacji. Instrument ten, oparty na własnościach trygonometrycznych, to wynalazek z początku IX XX wieku Bagdadzie.
Kwadrant czasu uniwersalnego służy do określania czasu sezonowego na dowolnej szerokości geograficznej. Okaże się w rękopisie z IX -go wieku , opis kursor uniwersalnego ćwiartce będzie prekursorem quadrans ubrany Łacińskiej.
Kwadrant-astrolabium ma stereograficzne odwzorowanie okręgów o równej wysokości (almicantarats). Pochodzenie tych ćwiartkach jest niejasny, ale znajdujemy wzmiankę w rękopisie z XII th wieku . Te ćwiartki, astrolabia łatwy do wytwarzania (nie było drewno pokryte papierem) były bardzo popularne od XIV th century i tendencję do zastąpienia astrolabium w większości świata arabskiego z XVI -tego wieku .
Są to analogowe mechanizmy kuliste używane do określania pozycji gwiazd i słońca w zależności od pory roku. Były również wykorzystywane do rozwiązywania problemów astronomii sferycznej. Aby można je było wykorzystać do obserwacji astronomicznych, musiały być duże. David King wskazuje w ten sposób opis sfery armilarnej tak dużej, że mógł przez nią przejść jeździec na koniu.
Te małe niebieskie kule służył bardziej jako przewodnik do identyfikacji gwiazdy i były używane w połączeniu z gwiazdą traktacie. Książka o gwiazdach stałych al-Sufi (965) przedstawia zatem konstelacje w dwóch symetrycznych aspektach, widzianych z nieba i widzianych na sferze niebieskiej. Podobno ta książka była powiązana z dużym srebrnym niebiańskim globusem przeznaczonym dla Adhud ad-Dawla . Sfer niebieskich zostały wykonane z metalu (złoto, srebro, miedź, mosiądz), kamienia, miedzi, drewna lub pokryte pergamin, ale większość z tych, którzy osiągnęli NIEMOŻLIWE XX th century są z mosiądzu. Najstarsza pochodzi z 1085 roku i mierzy 21 cm średnicy. Według Sophie Makariou , świecie narażonych na Luwrze (patrz zdjęcie) jest najstarszym glob znany ze wschodniej części świata islamskiego, poprzednie dwie kule, które zostały prawdopodobnie wykonane w Walencji na koniec XI -tego wieku .
Równikowy jest geometryczny i mechaniczny system pozwalający odtworzyć ruch Słońca i Księżyca lub planet zgodnie z systemem Ptolemeusza. Instrumenty takie istniały już przed Ptolemeuszem, oparte na ówczesnych systemach: wiemy, że Archimedes miał równik i możemy zaliczyć maszynę z Antykithiry do instrumentów greckiego świata o tak dużej złożoności. W świecie arabskim Również ten rodzaj instrumentu badano: wiemy, co najmniej cztery traktaty na ten temat z których najstarszy pochodzi z XI -tego wieku . Nie ma takiego instrumentu, ale wiemy, że al-Biruni opisał kalendarz słoneczno-księżycowy zgodnie z tą zasadą. Wzmiankę o równiku można również znaleźć w pismach al-Kashi . Na Zachodzie arabskim wspomina się o dwóch takich mechanizmach, jeden „płyty 7 planet” to projekt Ibn al-Samha, a drugi, z dwiema płytami, zaprojektowany przez al-Zarqalluh .
Muzułmanie wnieśli znaczący wkład w teorię i produkcję zegarów słonecznych , których zasada pochodzi od ich hinduskich i greckich poprzedników . Al-Khawarizmi ma przypisane stoły, które znacznie skróciły i ułatwiły produkcję tych instrumentów, umożliwiając w ten sposób ich budowę w dowolnym miejscu na Ziemi. Były one często umieszczane na frontony z meczetów , aby sprawdzić czas modlitwy . Jedna z najlepszych okazów powstał w XIV th century przez muwaqqit (Wielka zegarmistrza) w meczecie Umajjadów w Damaszku , Ibn al-Shatir . Muzułmańscy astronomowie i inżynierowie spisali instrukcje dotyczące budowy zegarów słonecznych, zarówno poziomych, jak i pionowych lub biegunowych.
Pierwsze zegary słoneczne w większości wskazywały na porę roku. Dopiero w XIV th wieku i zegarem Ibn al-Shatir zobaczyć zegar słoneczny, którego gnonom jest równoległa do bieguna, tym samym dając regularne godziny na każdej szerokości geograficznej.
On też istniała, z XIV -tego wieku słonecznych przenośne tarcze zawartych w niezbędnych astronomiczny lub wielofunkcyjnych instrumentów astronomicznych zainstalowanych w pudełku tytułowej. Dla zestawu astronomicznego Ibn al-Shatira był to zegar polarny, a dla al-Wafy był to okrąg równikowy.
Astronomia muzułmańska skorzystała z technicznych kompetencji arabskich zegarmistrzów do budowy astronomicznych zegarów wodnych. W ten sposób możemy znaleźć dowody na XIV th century opisując astronomiczne zegary o wielkiej złożoności. W ten sposób Al-Biruni opisuje mechaniczny kalendarz, mamy ślad istnienia zegara astronomicznego w meczecie w Fezie. Poinformowano, że Ibn al-Shatir posiadał astrolabium z przekładnią. Istnieje również astrolabium uzupełnione kalendarza moon-sun napędzany przez przekładnie, prace XIII -go wieku
Instrumenty w obserwatoriach astronomicznych Instrumenty greckie cytowane wcześniej: pierścienie armilarne równonocy lub południki, reguły paralaktyczne (in) , ćwiartka ściany .
Aby poprawić swoje wyniki, arabscy astronomowie zwiększyli ich rozmiary i udoskonalili je. Zatem Ibn Sina opisano przyrząd celowniczy z podwójnym systemem pomiarowym o średnicy 7 metrów, stosowane X p wieku .
Al-Battani użył tub obserwacyjnych, aby skupić wzrok, nie przeszkadzając mu światło otoczenia. Al-Biruni opisuje te lampy jako rury o długości 5 łokci, ale brakowało im żadnego układu optycznego.
Rayy za Monitorowania miał sekstansu (Szósta okręgu) o promieniu 20 m z systemem Celownik według zasady ciemni: całkowicie w ciemności miał mały otwór w dachu umożliwiając promień słonecznych do przejścia. W XV -go wieku , Uług Beg zbudował „Fakhri sekstant”, promień około 40 m . Stał w Samarkandzie , Uzbekistan , a to starannie skonstruowany łuk miał schody po obu stronach, aby umożliwić asystenci pomiarowe poruszać się szybko.
Instrumenty obserwatorium Maragha zostały opisane przez al-'Urdi (en) , są tego samego typu, co wspomniane już wcześniej, z wyjątkiem koła azymutalnego wyposażonego w dwie ćwiartki umożliwiające jednoczesne mierzenie wysokości dwóch gwiazd.