Théophile Marie Legrand de La Liraÿe , ur25 lipca 1819w Mauves-sur-Loire ( Loire-Atlantique ) i zmarł dnia7 lipca 1873w Sajgonie był francuskim misjonarzem w Indochinach. Osłupiony, oddał się służbie administracji kolonialnej, w szczególności jako tłumacz i przedstawiciel władz francuskich na cesarskim dworze w Hue . Jest autorem kilku książek, w tym krótkiej historii i języka wietnamskiego, a także słownika francusko-annamskiego.
Théophile Marie Legrand de La Liraÿe (wymówił jego imię „Liraille”) urodził się 25 lipca 1819w Mauves-sur-Loire ( Loire-Atlantique ) starej rodziny szlacheckiej z Nantes. Studiował w Wersalu, a następnie między14 października 1841jako subdiakon w seminarium Saint-Sulpice , gdzie został wyświęcony na kapłana na misjach zagranicznych Paryża w 1843 roku. Natychmiast wyjechał jako misjonarz do Tonkin, dokąd przybył26 grudnia 1843..
Swoją posługę pełni w kilku prowincjach Tonkin, w tym wśród mieszkańców górskich płaskowyżów, w niezdrowych regionach, szczególnie dla mieszkańców Zachodu. Cierpiący na neurastenię , jeśli nie majaczenie prześladowań , został wysłany do Hongkongu w 1853 roku.
Plik 26 maja 1854wraca do Tonkin na śmietniku chińskich przemytników z Théophane Vénard . Lądują dalej23 czerwca 1854w zatoce Hạ Long, ukryj się nad Czerwoną Rzeką , udaj się do Vinh Tri, gdzie chrześcijanie nie są prześladowani i przedstaw się biskupowi Pierre-André Retordowi. Legrand de La Liraÿe zostali pouczeni przez mgr Guillemin negocjować z Hilario Alkazar biskupa Pafos i Wikariusz Apostolski z Wschodniej Tonkin , retrocesji jego misji chrześcijaństwa La-fou, ale nie informuje o tym biskupa tego., który z pewnością nie pochwaliłby tego pomysłu.
W miarę jak jego choroba się pogarszała, zostawił western Tonkin Lipiec 1855i wrócił do Francji w 1856; jego statek przewoził ciała czterech męczenników z Cochinchiny, teraz kanonizowanych: Paula Tống Viết Bường (en) , Jacquesa Nam, Simona Hoa i André Tronga.
W 1858 r. Był częścią wyprawy admirała Charlesa Rigault de Genouilly , której był tłumaczem. Brał udział w oblężeniu Tourane (1858-1859), a następnie udał się do Sajgonu. W 1860 r. Został przydzielony do wikariatu Sajgonu w 1860 r., Ale w 1861 r. Opuścił misje zagraniczne, aby wstąpić do administracji kolonialnej jako inspektor ds. Ludności tubylczej przy Sądzie Sprawiedliwości rdzennych mieszkańców. Następnie został tłumaczem admirała Pierre-Paula de La Grandière , który został mianowany1 st May 1.863gubernator Cochinchina i głównodowodzący francuskich sił morskich na Dalekim Wschodzie. Był wówczas, wraz z kapitanem fregaty Gabrielem Aubaretem i Paulem-Louisem-Félixem Philastrem , jednym z najlepszych specjalistów od języków wietnamskiego i chińskiego.
Plik 30 czerwca 1865został pełnoprawnym członkiem Komitetu Rolniczo-Przemysłowego Cochinchina (który stał się Société des études indochinoises), którego w 1870 r. został drugim wiceprzewodniczącym.
W Lipiec 1867, admirał wysłał go do Hue przez Monge, aby poinformować sąd T of ực o samobójstwie Phan Thanh Giản i powiadomić go o aneksji trzech prowincji zachodnich Chin Koczin ( Vĩnh Long , Châu Đốc i Hà Tiên ) przez rząd francuski.
Na początku 1872 roku sąd cesarski był podejrzany o przyczynę serii krwawych incydentów w Cochinchina, a Legrand de La Liraÿe ponownie udał się do Hue, aby poprosić o wyjaśnienia.
Plik 7 marca 1872Kontradmirał Dupré udaje się na urlop do Francji, a tymczasowe obowiązki przejmuje generał d'Arbaud. Ten ostatni spotyka Jeana Dupuisa , odkrywcę, biznesmena czy raczej handlarza (bronią i nie tylko), który odegra istotną rolę w kolonizacji Indochin. Generał zapewnił Dupuis o swoim wsparciu. Z drugiej strony, po kampanii „polowania na piratów” w Tonkin (styczeń-Luty 1972), Komandor Vincent Sénez, dowodzący Aviso Le Bourayne , wraca do Sajgonu, gdzie wraz z Legrand de La Liraÿe spotyka Dupuisa i radzi mu, aby prowadził handel bronią bez zezwolenia władz wietnamskich.
d'Arbaud nakazuje Sénezowi powrót do Tonkin w celu dalszego zwalczania piractwa, ale przede wszystkim, aby dowiedzieć się, jaki jest stan kraju w obliczu rychłego przybycia Dupuis. W ten sposób5 października 1872Legrand de La Liraÿe wyruszył na Le Bourayne , który najpierw udał się do Hué , gdzie Trybunał został poinformowany o celu misji, a następnie udał się na północ. Aviso bierze udział w serii walk z pirackimi śmieciami i moczy je30 październikaw Cua Cấm. Plik2 listopada, Sénez, Legrand de La Liraÿe i 20 marynarzy na pokładzie dwóch wielorybników i chińskiego złomu wracają do Hanoi. Wrócił16 listopadawidzą przybywającą flotyllę Jeana Dupuisa z małą prywatną armią i ładunkiem broni zmierzającym do Chin. Plik20 listopada, Le Bourayne waży kotwicę i osiąga Hongkongu27 listopada.
Legrand de La Liraÿe zmarł dalej 7 lipca 1873w szpitalu wojskowym w Sajgonie .
Legrand de La Liraÿe jest autorem krótkiej Historii Wietnamu, ale przede wszystkim słownika anamsko-francuskiego i pośmiertnej pracy nad „figuratywną wymową znaków chińskich w mandaryńskim janamskim”.
Legrand de La Liraÿe zaproponował modyfikację systemu latynizacji języka wietnamskiego , quốc ngữ , aby lepiej używać znaków w stosunku do języka francuskiego. Quốc ngữ był wynikiem kompilacji, ulepszenia i usystematyzowania przez awiniońskiego jezuity Aleksandra z Rodos ( 1591 - 1660 ) systemów transkrypcji stworzonych przez portugalskich misjonarzy. Będąc pod silnym wpływem wymowy języka portugalskiego i próbując dostosować się do wymowy zarówno północnej, jak i południowej, quốc ng sprawiał trudności francuskojęzycznym. Ale był używany przez dwa stulecia i jego modyfikacja miałaby więcej wad niż zalet.
Legrand de La Liraÿe został mianowany kawalerem Legii Honorowej na11 sierpnia 1866 i awansowany do stopnia oficera 18 lutego 1873, „ Z okazji [jego] dobrego postępowania podczas bitew toczonych przez Bourayne , o zwalczanie piractwa na morzach chińskich ”. Rue de Saîgon, rue n ° 29, która została przekształcona w rue de Baria dekretem z dnia2 czerwca 1871, została przemianowana na rue Legrand-de-la-Liraye on 26 sierpnia 1897. Później stanie się ulicą Điện Biên Phủ .