Tablice Tărtăria pochodzą z małego miasteczka w centrum Rumunii : są dla tego kraju tym, czym tablice Glozel są dla Francji. Tărtăria jest również archeologiczne miejsce z kultury Vinca , ale te tabletki stanowią nietypowy artefakt. Niektórzy archeolodzy uważają, że są apokryficzne i wchodzą w zakres OOPArt .
Jako przykład, amulet obok pokazuje prace rolnicze, które należy wykonać zgodnie z fazami księżyca i porami roku. Inne pokazują sezon lęgowy bydła oraz okres polowania lub uboju zwierząt, jak w ujęciu mnemonicznym . Zwolennicy ich autentyczności zwracają uwagę, że tabliczki z inskrypcjami z tego samego okresu znaleziono w Gradešnica w północno-zachodniej Bułgarii oraz w Dispilio w północno-zachodniej Grecji.
Te kontrowersyjne tabliczki są częścią kontrowersji protochronistów dotyczących pochodzenia i historii Daków i Rumunów , zapoczątkowanej przez Nicolae Densuşianu w jego prehistorycznej Dacji . Jego para-historyczne teorie , całkowicie odrzucone przez Akademii Rumuńskiej , zostały nazwane „dacomania”; ich odpowiednikiem na południe od Dunaju jest bułgarska „Trakomania”, również odrzucona przez Bułgarską Akademię . Według wszystkich historyków i lingwistów Rumuni są potomkami Trako-Rzymian (zromanizowanych Traków: patrz Pochodzenie osób mówiących po rumuńsku ), ale szkoła protochronistyczna, której obecny rzecznik jest lekarz Napoleon Săvescu , zapewnia, że byliby oni bezpośredni potomkowie Daków , którzy mówiliby językiem zbliżonym do łaciny , i według tego pomysłu Latynosami byliby Daków, którzy wyemigrowali do Włoch. Historycy i lingwiści uważają, że bezpośrednimi potomkami Daków, którzy nie byli zromanizowani, a mianowicie Karpia , są Albańczycy .
Szkoła protochronist nie zadowalać się twierdząc, że Daków było u początków łacinników, ale też twierdzi, że to oni podbili, dwa tysiące lat przed naszą erą, wszyscy Zachodniej Europie , Indiach i Azji do Japonii , że będzie być źródłem cywilizacji sumeryjskiej, a także pierwszego alfabetu na świecie (tezy Viorica Enăchiuc ): tablice Tărtăria wspierają te tezy, których ponadto okrutnie brakuje.
Tabliczki pojawiają się w 1961 roku : rumuński archeolog Nicolae Vlassa twierdzi, że odkrył je w pobliżu Tărtăria , między Orăștie , Simeria i Cugir ( județ d'Alba ) w Transylwanii . Opublikował pierwsze badanie w 1963 roku.
Później, po datowaniu węgla-14 przeprowadzonym w Rosji i we Włoszech (kiedy cała niezbędna technologia była dostępna w Rumunii), twierdzono, że zostałyby wygrawerowane między 5500 a 4500 pne. Sumer . Mówi się, że tabliczki te są związane z neolityczną cywilizacją Vinča . Tabletki Tărtăria, które zostały wyżarzone w celu konserwacji, nie dają się już datować za pomocą termoluminescencji . Nowe analizy potwierdziły wysoką datowanie sprzed 5000 lat pne.
Neolityczni napisów stwierdzono innych bałkańskich stron, takie jak uszczelki gliny Karanovo i tabletki gliny Gradesnica odkryto Bułgaria w 1956 i 1970, odpowiednio, · . Niektórzy autorzy, jak Marija Gimbutas , doszli do wniosku, że istnieje bałkański proto-pismo , starsze niż pismo sumeryjskie. Takie jest też zdanie Sorina Paligi, który w tablicach Tărtăria widzi lokalną ewolucję abstrakcyjnych znaków.
Porównując tablice Tărtăria z pewnymi tabliczkami sumeryjskimi (Uruk IIIb), chcieliśmy odmłodzić chronologię bałkańskiego neolitu (Vinča) z dobrego tysiąclecia, ale ten argument porównawczy nie przekonał archeologów. Według Jean-Paula Demoule'a , prościej jest przyznać, że dół Tărtăria mieści się poniżej poziomów Crotofeni, które pochodzą z początku trzeciego tysiąclecia.
Według szkoły protochronistów , „uczeni rosyjscy, amerykańscy, bułgarscy i brytyjscy” (nie wymieniani, ale podobno bardziej kompetentni niż ich rumuńscy koledzy) myśleliby, zgodnie z tabliczkami Tărtăria, że ludność Sumeru wyemigrowałaby do Orient z Dacji , które mogłyby wyjaśnić różnice, uznane zaskakujące, pomiędzy Sumerów i ich semickich sąsiadów . Tabliczki te wydają się opisywać księżycowy kalendarz rolniczy, wspólny dla większości cywilizacji mezopotamskich i nordyckich 2000 lat przed naszą erą. Z kolei starożytni Egipcjanie polegali na powstaniu gwiazdy Sotis. Jednostka genetyczna, haplogrupa R1b (L23), występuje również w całym Morzu Czarnym, a także na południu Kurdystanu, co tłumaczyłoby zasięg ruchu migracyjnego podczas zmiany klimatu (w holocenie), który podniósł poziom morza.