Sieć Musée de l'Homme jest jednym z pierwszych ruchów francuskiego ruchu oporu przeciwko okupacji niemieckiej podczas II wojny światowej .
Dyrektor Musée de l'Homme od 1928 roku Paul Rivet od dawna jest ważnym graczem w walce z faszyzmem . Jest przewodniczącym Komitetu Czujności Antyfaszystowskich Intelektualistów od czasu jego powstania5 marca 1934. Kiedy wojska niemieckie weszły do Paryża w czerwcu 1940 roku , położył Rudyarda Kiplinga wiersz , If , przy wejściu do Musée de l'Homme . Skierował list otwarty do Pétaina , w którym zaczął: „Monsieur le Maréchal, kraj nie jest z tobą, Francja nie jest już z tobą”.
Jeśli znaczna część pracowników muzeum wyjechała z Paryża - zmobilizuj się jak najszybciej wrzesień 1939lub złapany w zalewie uchodźców, którzy uciekli przed Niemcami - bibliotekarka Yvonne Oddon pozostała w Paryżu i zamieszkała w samym muzeum. Od czerwca podjęła działania, z jednej strony rozpowszechniając informacje, które uzyskała dzięki swoim powiązaniom z ambasadą Stanów Zjednoczonych (świetna studentka American School of Librarians, utrzymywała kontakty z kilkoma agentami ambasady, w tym José Meyer , również bibliotekarz, i Penelope Royall), a z drugiej strony z Lucie Boutillier z Retail, z którą pomaga zbiegłym więźniom (mieszkanie Lucie Boutillier z Retail miało na parterze okno, które można było wygodnie pozostawione otwarte).
Od lipca i sierpnia 1940 r. powrót zmobilizowanych, a w szczególności Borysa Vildé (młodego etnologa pochodzenia rosyjskiego, którego żona Irène Lot pracuje w Bibliotece Narodowej ) oraz Anatola Lewitsky'ego (męża d'Yvonne Oddon), daje większy zakres ich działania. Zachęcony przez Paula Riveta, w którego biurze również zostanie napisana pierwsza ulotka, działalność grupy rozprzestrzeniła się dość szybko.
Nie powinniśmy wyobrażać sobie sieci Musée de l'Homme jako struktury zorganizowanej według mniej lub bardziej militarnego wzorca; Według Germaine Tillion , odpowiedzialnej za jej rejestrację, jest to mgławica, sieć, w której interweniują różne grupy i jednostki. Jeśli niektórzy z nich, jak Boris Vildé, cały swój czas poświęcają na tajne działania, inni, jak Jean Paulhan , utrzymują mniej lub bardziej wymagającą pracę (a w przypadku Paulhana w biurze bardzo zbliżonym do Pierre'a Drieu la Rochelle'a). , przekonany współpracownik i donosiciel Żydów).
Dołączają do nich etnolog Germaine Tillion i jej matka Émilie Tillion ; przez Agnès Humbert z Muzeum Sztuk Popularnych i Tradycji ; przez Georges Friedman socjolog życia w wolnej strefie; przez Denise allegre także bibliotekarzem Musée de l'Homme; przez Paule Decrombecque , bibliotekarz na Uniwersytecie w Paryżu; przez Armand Boutillier of Retail , kurator w centrum dokumentacji dołączonej do Biblioteki Narodowej, mąż Lucie; przez Raymonda Burgard , René Iché , Claude Aveline , Marcel Abrahama , Jean Cassou , Pierre Brossolette , René-Yves Creston , Geneviève de Gaulle ...
Aby nie przyciągać uwagi Niemców i francuskich służb policyjnych podczas ich spotkań, utworzyli „towarzystwo literackie” Les Amis d' Alain-Fournier i korzystali z usług biblioteki, w której Yvonne Oddon otrzymywała listy i telefony. wzywa do sieci i ustalił nominacje dla Maurice'a, kryptonim Boris Vildé, i Chazalle'a, kryptonim Anatole Lewitzky.
Sieć została utworzona, przynajmniej częściowo, na podstawie przedwojennych stosunków. Friends of Alain-Fournier był kamuflażem utworzonym wokół autorów i wydawcy, Roberta Debré i jego drugiej żony Elisabeth de La Panouse de La Bourdonnaye znali Borisa Vildé z Doktora Henri Le Savoureux , możliwego zastępu zagrożonych osób, dwóch pułkowników de La Rochere a Hauet spotkali się u stóp zniszczonego posągu Mangina i poprzez swoją akcję na rzecz francuskich jeńców wojennych nawiązali kontakt z Germaine Tillion.
Grupa Borisa Vildé tworzy podziemną gazetę nazywaną po prostu Resistance . Wybór tytułu jest omawiany podczas rozmowy w bibliotece pomiędzy Yvonne Oddon i Borisem Vildé: Yvonne Oddon z protestanckiej rodziny sugeruje: „Opór! », W nawiązaniu do słowa wyrytego w ich lochach podczas Tour de Constance przez hugenotów z Aigues-Mortes; Boris Vildé wybiera „Opór”. Między grudniem 1940 a marcem 1941 r. rozprowadzono pięć numerów, Pierre Brossolette napisał ostatni numer opublikowany w dniu25 marca 1941, tuż przed demontażem grupy.
Od czerwca 1940 r. Germaine Tillion jest w kontakcie z pułkownikiem Hauet z narodowego związku bojowników kolonialnych, który organizuje drogi ucieczki do wolnej strefy i Afryki Północnej. Hauet Pułkownik jest przyjacielem Charles Dutheil de la ROCHERE , lidera grupy The French Truth , środowisk związanych z tradycyjnym rację, ale wrogie rewolucji narodowej, która transmitowana podziemną gazetę. Poprzez kilku bojowników istnieją również powiązania z Combat Zone Nord . Różne grupy związane z Musée de l'Homme zbierają wywiad wojskowy i polityczny, organizują drogi ucieczki dla jeńców francuskich i angielskich lub zestrzelonych lotników. Boris Vildé na próżno próbuje nawiązać kontakty z Wielką Brytanią .
Ale krąg Vildé jest penetrowany przez agenta SD , Alberta Gaveau , z którego Boris Vildé czyni swoim zaufanym człowiekiem, a do kręgu La Rochere przez agenta Geheime Feld Polizei , Jacquesa Desoubrie . Grupa Vildé płaci wysoką cenę. W styczniu 1941 roku Léon-Maurice Nordmann został aresztowany, gdy rozprowadzał Ruch Oporu . 10 lutego, przyszła kolej na aresztowanie Anatola Lewitzky'ego i Yvonne Oddon , a kilka tygodni później Agnès Humbert i Borisa Vildé. Germaine Tillion zastąpiła Vildé, ale została z kolei aresztowana w 1942 roku, a następnie deportowana w następnym roku do Ravensbrück . Członkowie sieci zostają postawieni przed sądem wojskowym w dniu17 lutego 1942i skazany na śmierć. 23 lutego 1942, w Mont Valérien , Anatole Lewitzky, Boris Vildé i pięciu innych członków siatki zostają straceni. Yvonne Oddon otrzymuje wyrok zamieniony na deportację, z której dopiero wraca22 kwietnia 1945.