Lobi (ludzie)

Lobi Opis tego obrazu, również skomentowany poniżej Garncarz Lobi w Gaoua

Znaczące populacje według regionu
Inny
Języki lobiri

Lobi są ludzie z Afryki Zachodniej Obecnie w południowo-zachodniej Burkina Faso , północno-zachodniej Ghanie i północno-wschodniej części Wybrzeża Kości Słoniowej , głównie w Bouna regionie , w pobliżu Ghany oraz z Burkina Faso , na prawym brzegu Czarnej Wolty . Ich pochodzenie znane jest z przekazów mitycznych, ich migracja rozpoczęła się z dzisiejszej północnej Ghany, przecinając region Wa i Volta, kilka wieków temu.

Historia

Etnonimia

W zależności od źródeł i kontekstu obserwujemy różne formy: Lober, Lobiri, Lobis, Lo, Miwa.

Etymologia słowa lobi jest przedmiotem dyskusji. Jacques Becuwe , propagator genetyczno-typologii, którą stosuje do języków afrykańskich, uważa, że ​​takie podejście jednoznacznie unieważnia etymologię zbudowaną na lou („las”) i bi („dzieci”). Według niego lobi wywodzi się od lo („wchodzić”) i bi („jednostka dyskretnego zestawu elementów połączonych wspólnymi cechami”, których liczba mnoga to bè ). Lobi oznaczałoby zatem „tych, którzy weszli… (pierwsi) w świat lub w kulturową i religijną przestrzeń odniesienia”.

Języki

Ich językiem jest Lobiri , język Gur, którego liczbę użytkowników szacowano na ponad 440 000 na początku lat 90. W Burkina Faso było ich około 286 000 (1991) i 156 000 na Wybrzeżu Kości Słoniowej (1993). Dioula i francuski są również używane.

Populacja

Lobi stanowią około 4% ludności Burkina Faso i 1,8% ludności Wybrzeża Kości Słoniowej.

Wioski Lobi są liczne w Parku Narodowym Comoé .

Kultura

Lobi odrzucają wszelkie formy scentralizowanej władzy politycznej.

Centralną postacią w każdej społeczności Lobi jest specjalista religijny zwany thildarem . Ten wróżbita jest odpowiedzialny za komunikację z duchami, które rządzą społecznością i chronią członków każdej rodziny przed wypadkami, chorobami, przemocą i wszelkimi zagrożeniami, które ludzie napotykają w surowym środowisku Afryki.

Lobi reprezentują duchy natury, które nazywają thil, z figurami, które można wyrzeźbić z drewna, wymodelować z gliny lub odlać z mosiądzu. Te postacie nazywają się boteba i zwykle są trzymane w ciemnym sanktuarium w odległej przestrzeni na tyłach domu rodzinnego. Większe ilości glinek można przechowywać na zewnątrz, gdzie ze względu na materiał, z którego są wykonane, są zabezpieczone przed kradzieżą. Postacie z mosiądzu są często noszone na ciele przez członków rodziny. Każda z tych postaci prezentuje inne gesty lub postawy, niektóre z nich mogą mieć dwie lub nawet trzy głowy, niektóre postacie kobiece niosą dziecko pod pachą. Te unikalne cechy reprezentują szczególny talent lub moc duchowej istoty, którą ucieleśniają. Dwugłowa postać dwa razy szybciej rozpoznaje zagrożenie i radzi sobie z nim. Postać z niemowlęciem ma moc, by dać płodność kobietom w rodzinie. Postać trzymająca jedną rękę blokuje wejście złych duchów do rodzinnego domu.

Kosmogonia

Na początku ludzie żyli całkowicie szczęśliwi (mówilibyśmy: jak w raju). Byli karmieni przez „Boga” (Thangba yu) mięsem i dlatego nie musieli pracować. Nie znali śmierci z powodu choroby - tylko jedna zmarła ze starości - i nie było walk ani wojen, ponieważ przestrzegali "wielkich zakazów" ( soser kontena ), które Bóg im osobiście dał.

Cherhim Da (Korhogo, marzec 1980) powiedział w ten sposób: Bóg powiedział do ludu: „Nie kradnij, nie kradnij kobiet, nie zabijaj i nie groź sobie nawzajem – zostań jednomyślnie”. Ale populacja wzrosła. Mężczyźni potrzebowali kobiet i zaczęli sobie nawzajem podkradać kobiety. Te walki i wojny spowodowały: „Zaczęło się od kobiet, poszliśmy przeciwko sobie i zaczęli strzelać strzałami. Konsekwencją było to, że Bóg odwrócił się od nas i pozwolił nam iść sami”. Zabrał mięso, którym je nakarmił od ludzi i dał im motykę do kopania korzeni. Proso było wówczas nieznane Lobi. Bóg rzucił "chorobę" ( kho ) i nadejście "śmierci" ( kir ) i zostawił je na zawsze. Lobi doświadczył smutku i bezradności.

Ale aby nie pozostawić ich całkowicie samych, Bóg dał im pomoc, thila, istoty, które miały im pomóc w nowej sytuacji, odpowiedzialne za „dbanie” ( yaali ) o dobro ( bopha ) Lobi i „uratuj ich ciała przed chorobami, głodem i śmiercią”.

Jak dotąd Thila próbowali wykonać to niezwykle ważne zadanie na dwa sposoby. Z jednej strony są one zwykle przekazywane przez wróżbitę różne dobra i ceremonie. Na przykład „pokazali” ( nereri ) skuteczne „leki” przeciwko chorobom Lobi, albo wyjaśnili im, jak przeprowadzić inicjację (dyoro), która obchodzona jest co siedem lat nad brzegami Czarnej Volty. Z drugiej strony obiecali Lobi, gdy tylko było to możliwe, że będą chronić ich przed złem i nieszczęściem oraz odpędzać smutki, które Bóg sprowadził na Lobi po ich pierwszym katastrofalnym złamaniu standardów. Mówimy „kiedy to możliwe, chronić”. Thila złożyli obietnicę ochrony pod warunkiem, że ludzie będą przestrzegać ich zakazów i „nakazów” (bonoo). I oto, co thila robili od tego czasu: chronią ludzi tylko wtedy, gdy w zamian przestrzegają zakazów i nakazów (o których będzie mowa później), które zostały przekazane w wróżbiarzu, dbają tylko o dobro ludzi po spełnieniu ich życzeń. To jest połączenie z pierwszym rozdziałem. Nazwał nas thila, twórcą norm, które nakładają pewne ograniczenia na ludzi i karzą nieposłuszeństwo chorobą, śmiercią i nieszczęściem.

Ich kultura jest zbliżona do kultury sąsiadów Birifor i Dagari .

Historycznie Lobi wyrobili sobie reputację „wojowników”.

Struktura społeczna i relacje między klanami są szczególnie złożone.

Dziś ludność oddziału Lobi jest znana i ceniona głównie ze względu na swoją sztukę rzeźbiarską i ołtarze. Ich kultura nie ogranicza się jednak do tego aspektu formalnego i materialnego. Ich kosmogonia i kulty to tak wiele oryginalnych elementów w mozaice kultur grup ludności Afryki Zachodniej. Muzyka i jej zawiłości z kultami i nozologią reprezentują między innymi te wiele partykularyzmów.

Uwagi i referencje

  1. Źródło RAMEAU , BnF [1]
  2. Typologia genetyczna to podejście, które jest jednocześnie językowe, semantyczne i etnologiczne, które proponuje wyjaśnienie pochodzenia leksykonu i tworzenie słów lub grup słów w odniesieniu do wizji świata, w ramach jednego lub więcej społeczności etniczne. Zastosowana w obszarze języków afrykańskich typologia genetyczna umożliwia identyfikację językowych i kulturowych rekurencyjności, które pozwalają na ujawnienie motywacji rządzących powstaniem słów. Pozwala zatem na rekonstrukcję pewnych bloków semantycznych wewnętrznych dla języka i/lub wspólnych dla kilku języków.
  3. Jacques Becuwe, „Les constructions associatives en lobiri”, w La lokucja i peryfraza od leksykonu do gramatyki: postępowanie z dni studiów nad lokucją zorganizowanych na Uniwersytecie w Pau w dniach 16 i 17 października 1998 r. , L'Harmattan , Paryż , 2001, s. 171-182 ( ISBN  9782747519489 )
  4. (en) Plik językowy[lob] w lingwistycznej  bazie danych Ethnologue .
  5. Sylviane Janin, Burkina Faso , wyd. Olizane, Genewa, 2000, s. 31 ( ISBN  2-88086-257-4 )
  6. EtnoNet Afryka [2]
  7. (w) Piet Meyer, African Divination Systems , John Wiley & Sons,1991, 240  pkt. ( ISBN  978-0253343093 ) , „Wróżbiarstwo wśród Lobi Burkina Faso” , s.  91-100
  8. Zamek Sforzów
  9. Tropenmuseum

Zobacz również

Bibliografia

Dyskografia

Powiązane artykuły

Linki zewnętrzne