Erewhon lub Z drugiej strony gór ( Erewhon: lub, w całym zakresie ) jest utopijna powieść przez Samuel Butler (1835/02) opublikowany anonimowo w 1872 roku .
Erewhon, prawie anacyclic anagram od nigdzie „nigdzie” w języku angielskim, to nazwa wyimaginowanego kraju , gdzie większość powieści ma miejsce. Jest to satyra na wiktoriańskiego społeczeństwa , czasami w porównaniu do Jonathana Swifta Gulliver „s Travels .
Pierwsze rozdziały, dotyczące odkrycia Erewhonu, są inspirowane życiem autora w Nowej Zelandii . W młodości był tam pasterzem przez cztery lata (1860-1864) i badał wnętrze Wyspy Południowej .
Kontynuacja, Erewhon revisited (en) , ukazała się w 1901 roku.
Według Gillesa Deleuze'a i Félixa Guattariego w What is Philosophy (1991), Erewhon nie odnosi się tylko do „ Nie-gdzie ” czy „nigdzie”, ale do „ Teraz-tutaj ”, „tu-teraz”. Gilles Deleuze już przywołuje tę pracę z podobną uwagą w „ Różnica i powtórzenie” (1968).
W 1868 roku narrator, dwudziestodwuletni młodzieniec, przybywa do europejskiej kolonii (celowo nie określa swojego miejsca pobytu) i zostaje zatrudniony jako pasterz. Kolonia jest otoczona imponującym pasmem górskim, którego nikt nie wie, co skrywa. Zafascynowany tym pomysłem narrator przekonuje tubylca Chowboka, aby towarzyszył mu jako przewodnik podczas próby przejścia przez góry. Przerażony Chowbok próbuje zmusić go do zmiany zdania, po czym porzuca go w środku gór. Nie mając innego wyboru, narrator pogrąża się w nieznanym i znajduje przełęcz, która pozwala mu dotrzeć na drugą stronę łańcucha, gdzie odkrywa żyzny i zaludniony kraj: Erewhon.
Społeczeństwo, które odkrywa, według niego z Dziesięciu Zaginionych Plemion Izraela, jest najwyraźniej całkiem godne podziwu: Erewhoni są bardzo piękni, podobnie jak ich kraj. Jednak kilka elementów wprawia go w zakłopotanie: w szczególności chorzy są traktowani jak przestępcy, których należy ukarać i potępić, a przestępców jak chorzy, traktować z życzliwością i litością. Co więcej, Erewhoni odrzucają wszelkie formy postępu mechanicznego (zegarek narratora wzbudzi jego niepokój), a ich brzegi mają dziwny religijny charakter.
Sytuacja narratora, genialna, jak to było, gdy przybył dzięki swoim blond włosom (rzadkim i dlatego cenionym w Erewhonie), szybko się pogarsza. Kiedy dowiaduje się, że król kraju zamierza postawić go przed sądem, wymyśla plan ucieczki balonem ze swoją ukochaną Arowheną; ucieka przed mściwością Erewhończyków o włos tylko na włos. Jego balon został prawie uszkodzony na morzu, ale został uratowany przez włoski statek i ostatecznie wrócił do cywilizacji. Postanawia opublikować swoją historię, aby sfinansować misję ewangeliczną w Erewhon.