Ars antiqua , zwana także arseterum lub ars vetus , to termin używany przez współczesnych muzykologów w odniesieniu do średniowiecznej muzyki europejskiej z okresu od około 1170 do 1310 roku.
Okres ten obejmuje okres szkoły Notre-Dame de Paris (stosowanie wielu, symultanicznych i niezależnych linii melodycznych) oraz lata następne, w których nastąpił rozwój motetu . Termin ars antiqua jest ogólnie ograniczony do muzyki sakralnej i / lub polifonicznej, a zatem wyklucza świeckie monofoniczne pieśni trubadurów i znalezisk .
Termin ten używany jest czasem luźniej w odniesieniu do całej europejskiej muzyce XIII -go wieku, a nieco wcześniej. Po raz pierwszy użyli go Philippe de Vitry i Johannes de Muris w opozycji do ars nova (oznaczającego „nową sztukę” lub „nowy styl”), oznaczającego okres aktywności muzycznej między około 1310 a 1375 rokiem.
Prawie wszyscy twórcy ars antiqua są anonimowi. Léonin i Pérotin to jedyni dwaj znani kompozytorzy szkoły Notre Dame. Pierre de la Croix jest jednym z nielicznych kompozytorów lat po szkole Notre-Dame, który nie jest anonimowy.
W teorii muzyki ars antiqua dokonała kilku postępów w stosunku do wcześniejszych epok, zwłaszcza w koncepcji i notacji rytmu. W początkach muzyki średniowiecznej zapis wskazywał wysokość pieśni bez wskazywania rytmu, w jakim te nuty miały być śpiewane. Teoretyk z najsłynniejszych muzyki pierwszej połowie XIII th wieku , Jan Garland , jest autorem traktatu De Musica Mensurabili (około 1240), traktat, który definiuje i wyjaśnia więcej całkowicie rytmiczne tryby . Nieco później niemiecki teoretyk Francon z Kolonii jako pierwszy opisał system notacji ( notację mierzoną ), w którym nuty o różnych kształtach mają różne wartości rytmiczne (w Ars cantus mensurabilis de Approx. 1280), innowacja, która miała znaczący wpływ na późniejszą historię muzyki europejskiej. Najczęściej oceniane muzyka XIII th century nadal korzystać z trybów rytmiczne zdefiniowane przez Jana Garland.
Wczesny gotyk obejmuje muzykę francuską skomponowaną w szkole Notre Dame do około 1260 r. I całą muzykę gotycką do 1310-1320 r., Czyli konwencjonalny początek ars nova . Formy organowe i kanałowe osiągnęły swój szczyt we wczesnym gotyku i zaczęły zanikać w górnym gotyku, aby zastąpić je motetem .
Chociaż Ars Antiqua byłaby ukształtowana dość gwałtownie w ciągu pierwszych dwóch dekadach XIV th wieku , to było późno obrońca w imieniu Jacques de Liege , który spowodował gwałtowny atak na Ars Nova w jego Speculum Musicae, circa 1320. widział w Ars Antiqua „musica modesta ”, aw Ars Nova z „Musica lasciva”, kapryśna nieskromnie i zmysłową muzykę.