Wyżyna Tybetańska jest rozległy zestaw płaskowyżach znajdujących się w Azji Środkowej , na północ od Himalajów , z których większość znajduje się w Republice Ludowej i kilka części są w Birmie , Bhutanie , Nepalu i Indii . Powstał w wyniku zderzenia płyt indyjskich i euroazjatyckich, które chwyciły płyty Qiantang i Lhasa podczas kenozoiku . Stanowiąc jedną z największych struktur topograficznych na Ziemi , ma istotne regionalne skutki klimatyczne (suchość samego płaskowyżu, monsun ) i globalne (globalna cyrkulacja atmosferyczna). Najwyższym regionem jest północny-zachód od płaskowyżu, Changtang . Na wysokości często przekraczającej 5000 m jest praktycznie niezamieszkany.
Wyżyna Tybetańska jest nazywany w języku mandaryńskim , w najwyższej Qing Zang Plateau ( chiński :青藏高原 ; pinyin : ), odnosząc się do Qing jeziora Qinghai i Zang w Tybecie (Xizang), podzielona na pięć głównych obszarów geograficznych i geologicznych:
Badania genetyczne sugerują, że istnieje głęboki podział między populacjami wschodniej Eurazji, sięgający ponad 40 000 lat wstecz, na zbiór populacji z grup spokrewnionych z człowiekiem Tianyuan i populacjami pokrewnymi z Tianyuan. Australia (zwana po angielsku Ancestral Ancestral South Indians AASI), taka jak Onges , Negritos z Malezji oraz Filipiny i Oceany . Współczesne populacje Azji Wschodniej i Południowo-Wschodniej można postrzegać jako mieszaninę tych dwóch grup, pod wpływem różnych impulsów i fal. Pokazują również, że pochodzenie Onge najwyraźniej jest najgłębszą warstwą płaskowyżu tybetańskiego.
Eksploracja archeologiczna płaskowyżu Changtang, podjęta na początku lat 90. przez Johna Bellezę, pozwoliła zidentyfikować ponad 500 stanowisk z epoki żelaza. Całość ma wyraźne pokrewieństwo z kulturami Azji Środkowej i mogłaby stanowić część kultury Zhang Zhung . Niedawno Michel Peissel i jego zespół w 2000 roku zbadali północno-zachodni Changtang, nieznany dotąd nikomu ani na mapie. Pierwsze stałe osady na płaskowyżu mogą datować się, według badań miejsca Chusang z 2017 roku , około 80 km od Lhassy , z paleolitu , a dokładniej - z - 8.000 pne. OGŁOSZENIE.
Pięciu odkrywców przekroczyło ją częściowo. Gabriel Bonvalot w 1890 r. Z północy na południe po wschodniej stronie, Bower w 1892 r. W jego południowej części, pan Wellby w 1896 r. Z zachodu na wschód, Sven Hedin w 1906 r. Ze wschodu na południe.
Klimat Tybetu jest bardzo kontynentalny, zimny i suchy. Paradoksalnie średnia roczna temperatura jest wyższa niż temperatura atmosfery na równoważnej wysokości (promieniowanie z Ziemi). Efekt ten powoduje znaczne gradienty ciśnień z północy na południe i aktywnie uczestniczy w zjawisku monsunowym. Na płaskowyżu tybetańskim zmiany temperatury są dość gwałtowne: przy słonecznej i upalnej pogodzie temperatura może nagle spaść o kilkadziesiąt stopni, jeśli niebo zasłoni chmury. Klimat jest również bardzo zróżnicowany w nocy i w dzień. Około 4000 metrów lepiej jest mieć dużą kurtkę zimową wczesnym rankiem, przed wschodem słońca, aw południe ubrać się w letnie ubrania. Te nagłe zmiany wyjaśniają kształt tradycyjnej tybetańskiej odzieży, duże futro pokryte tkaniną i często noszone z jedną ręką zakrytą, a drugą odkrytą, rękaw jest po prostu zdejmowany z ramienia, aby nie cierpieć z powodu upału.
Fauna tego płaskowyżu jest bogata i delikatna. Istnieją setki gatunków zwierząt; wśród nich jak , gazela , kiang (największa rasa dzikich osłów ), jelenie i owce Thorolda licznie są pomimo jałowości gleby. Znajdziemy również antylopę tybetańską , której rogi męskie są ponad dwa razy większe od gatunku w kłębie i na którą polowano w ciągu ostatniego stulecia ze względu na jej skórę, co pozwala na produkcję shatoosh (tkanki prawie niewidocznej dzięki jej wielkiej finezji). Jest tam również żuraw czarnoszyi , jedyny żuraw, który może żyć do wysokości 5000 m. Oczekuje się, że Płaskowyż Tybetański będzie siedliskiem prawie 37 000 lisów tybetańskich , według szacunków z 1989 r., O zagęszczeniu od 2 do 4 osobników na km 2 . Świnia tybetański jest rasa świni z czarnym kolorze podniesiony na półce. Głównymi psy Tybecie są ogromne Mastif tybetański , z terier tybetański , z tybetański spaniel , z Shih Tzu oraz Lhasa apso .
Utworzono kilka projektów ochrony, w tym utworzenie 33 rezerwatów na wschód od płaskowyżu tybetańskiego, gdzie żyją pandy olbrzymie .
W części obecnie położonej w prowincji Junnan , na terenie chronionego rezerwatu Parku Narodowego Pota tso , wokół jeziora można spotkać drzewa iglaste nazywane lokalnie brodawki , rozległe pastwiska, a także niektóre rośliny trujące. Roślinność występuje między stepem a lasem iglastym.
Nature Reserve Changtangu ( chiński uproszczony :羌塘国家级自然保护区), założona w 1993 roku, jest drugim największym rezerwatem przyrody w świecie po Narodowym Parku Northeast Grenlandii , w Danii , jest pełna wielu jezior, z których sól jest wydobytych w dużych ilościach. Niektórzy przyjeżdżają tam, aby z powodzeniem znaleźć złoto nielegalnie. W 2000 roku stał się Narodowym Obszarem Chronionym Changthang , aby lepiej chronić swoje zasoby.
Jej podłoże jest również bogate w ropę i gaz.
Płaskowyże tybetańskie są domem dla różnych kultur ludzkich, Tybetańczycy (zwane Zang w Chinach), Mongołów , Kaszmiru , Naxi , Bais , Huis , Yi , Monba , Ladakhis , Newars , Nepalu , Goloks , Wt , Bhutanu , etc. Każda z tych grup ma inną sztukę. Inne grupy z czasów starożytnych i średniowiecznych, które tam były, zniknęły po wojnach, jak np. Tangutowie czy mieszkańcy Tuyuhun ( proto-mongolscy potomkowie Xianbei ) oraz kilka grup tureckich .
Han Hong , pochodząca z Shigatse , jest piosenkarką znaną z interpretacji Płaskowyżu Tybetańskiego (西藏 高原xīzàng gāoyuán , na albumie 《醒 了》 ( xǐngle , „przebudzenie”)), tybetańskiej piosenki słynnej w całych Chinach.