języki celtyckie
Te języki celtyckie są gałąź rodziny z indoeuropejskich . Zawierają:
Po uznaniu w lipcu 2002 r. kornwalijskiego za język mniejszościowy przez władze Wielkiej Brytanii , język bretoński, którym posługuje się we Francji 207 000 użytkowników pozostaje jedynym współczesnym językiem celtyckim, który nie ma oficjalnego statusu w swojej strefie kulturowej.
Główne cechy
Języki celtyckie charakteryzują się zestawem specyficznych mutacji ze wspólnego języka indoeuropejskiego .
Jedną z najbardziej charakterystycznych cech jest miękkość z p w początkowej i między samogłoskami. Tak więc indoeuropejski * ph₂tḗr „ojciec” (> łac. pater , angielski ojciec ) staje się * ɸatīr we wspólnym celtyckim, stąd staroirlandzki athair , athir > irlandzki athair , galijski * atir (mianownik), ater (wołacz) lub * pŗto- / * pértus "le ford" (> łaciński portus , angielski ford ) staje się * ɸritus we wspólnym celtyckim, stąd * rrɨd w bretońskim ( śmieje się stary bretoński ; stary kornwalijski rid ; stary walijski rit > walijski rhyd ) , * rito- w języku galijskim jako w starej nazwie Limoges , której gallo-rzymska nazwa brzmi Augustoritum „bród Augusta” lub nawet Chambord de * camborito- , bród na zakolu rzeki. Ponieważ b nie istnieje w czasach starożytnych, gʷ ie ogólnie przechodzi do b jak w imieniu bœuf, irlandzkiego bó , bretońskiego buoc'h .
Języki celtyckie jako całość podlegają modyfikacji fonetycznej zwanej lenicją (osłabienie spółgłosek pomiędzy dwiema samogłoskami). Tak więc irlandzkie słowo beatha „życie” wymawia się / ˈbʲahə / .
kontynentalny celtycki
Języki tej grupy były używane na kontynencie europejskim . Wszystkie wymarły. W skład grupy weszli:
Wyspa Celtycka
Wszystkie języki w tej grupie pochodzą z Wielkiej Brytanii i Irlandii . Istnieją dwie podgrupy:
Gaelic (lub Goidelic) grupa
Te trzy języki pochodzą ze starego irlandzkiego , ważnym mówionego języka literackiego, między VIII th wieku i X th wieku ).
Shelta (język irlandzkich nomadów) ( irlandzcy podróżnicy ) jest czasami wymieniany jako język celtycki, ale to powiązanie jest niewłaściwe: rzeczywiście, jeśli prawdą jest, że słownictwo tego języka ma silne tło wywodzące się z irlandzkiego , gramatyka tego język oparty na języku angielskim; to sprawia, że jest to raczej język germański z silnym wkładem leksykalnym gaelickim.
Grupa brytyjska
Te języki Brythonic (termin ukuty w XIX th wieku) pochodzą z języka Breton starożytnego mówionego w wyspie Brytanii przez Brytyjczyków , jeszcze przed podbojem rzymskim aż do saksońskiej inwazji , a jego rozpadzie w kilku dialektów i języków, nieco na model języków łacińskiego i romańskiego.
Języki bretońskie są na ogół zredukowane do trzech:
Nie zapomnij jednak:
Inne przypadki są wymieniane przez specjalistów:
- według hipotezy TF O'Rahilly , pijaka z Leinster w Irlandii, używanego w starożytności;
- galusowy , czasami klasyfikuje się obecnie w galijsko-Brittonic supra grupie ( Leon Fleuriot , Pierre-Yves Lambert );
- Piktów , jeśli rzeczywiście był tylko jeden Język piktyjski, jest również uważany przez niektórych badaczy (inni widzą pre-Celtic język non-indoeuropejskie) jako języka Brythonic, ale pytanie jest nadal bardzo kontrowersyjne. Jest jednak znacznie bardziej prawdopodobne, że jest to rzeczywiście bretoński język celtycki . Walijczycy również nazywają Picte Brithwr.
Taksonomia języków celtyckich
Przedstawiony powyżej diagram przedstawia jedynie możliwość taksonomiczną. Podział współczesnych języków celtyckich na dwie kategorie, gaelicki i brytyjski, jest pewny. Jednak wielu Celtyków broni hipotezy, zgodnie z którą Brittonic i Gallic stanowią odrębną grupę (języki celtyckie-P ), pozostawiając celtyberyjski i gaelicki w grupie celtyckiej-Q . Ten zapis jest mylący, ponieważ litera Q nie istnieje w języku irlandzkim lub gaelickim szkockim. Klasyfikacja ta oparta jest zasadniczo na leczenie * k W odziedziczone indoeuropejski W-P, w tym Celtic fonem będzie / s /, zaś w Celtic-Q pozostaje / k W /. Różnicę tę ilustrują słowa „głowa”: penn w języku bretońskim, ceann w języku irlandzkim (gdzie ‹c› uwaga / k / ).
Przeciwnicy wyspie Celtic hipotezy odpowiadają, że ewolucja k wag do / P / jest raczej powierzchowne i nie będzie w żadnym wypadku uniknąć wzajemnego zrozumienia. Uważają, że osobliwości wysp celtyckich są głębsze: przyimki odmienne , mutacje spółgłosek lub porządek składniowy VSO (patrz poniżej). Ważny substrat afroazjatycki (iberyjski, berberyjski) został również zaproponowany przez Johna Morrisa-Jonesa w celu wyjaśnienia szczególnej ewolucji języka Brittonic, który był wspierany przez kilku innych znanych lingwistów (Julius Pokorny, Heinrich Wagner i Orin Gensler). Shisha-Halevy i Theo Vennemann kontynuowali dalsze prace nad tym tematem.
Języki celtyckie były dawniej klasyfikowane z języków kursywa w tak - o nazwie Italo-celtycki rodziny z różnych powodów bliskości (stosowanie zaimkowych zakończeń wewnątrz tematycznych fleksji nominalnej , na przykład). Jednak ta taksonomia jest obecnie kwestionowana. Mogą to być zbiegi okoliczności lub efekty interferencji językowej .
Osobliwości współczesnych języków celtyckich
Chociaż istnieje znaczna różnorodność w językach celtyckich, istnieje kilka wspólnych cech, których powiązanie jest bardzo charakterystyczne dla wyspiarskich języków celtyckich:
- od spółgłoski mutacji (przez lenicji , zaćmienie , Nasalization , provection , etc.) początkowych spółgłosek, zwłaszcza po różnych słów kluczowych narzędzi ;
- liczne samogłosek odziedziczone po historycznych metaphonies i apophonies
- te przyimki „ sprzężone ”, to znaczy, przybierając różne formy w zależności od osoby ;
- dwa rodzaje gramatyczne , męski i żeński (starobrytyjski i staroirlandzki również miały rodzaj nijaki), których rozróżnienie w dużej mierze zapewniają mutacje spółgłoskowe
- interwencja cząstek werbalnych w artykulację zdania
- ważną rolę, jaką odgrywa rzeczownik odsłowny wyrażający swój przedmiot za pomocą zaimków dzierżawczych , zaangażowany w tworzenie wielu czasów opisowych
- istnienie specyficznej formy bezosobowej w koniugacji
- podstawowym szyk wyrazów w typowy czasownik-podmiot-przedmiot (VSO) zdanie , zwłaszcza w językach celtyckich iw dawnych form języki brytańskie
- porządek zdeterminowany w grupie nominalnej
- tworzenie uzupełnienia nazwy przez przyimek ;
- użycie przedimka określonego bez przeciwnego rodzaju przedimka nieokreślonego (z wyjątkiem bretońskiego, gdzie rodzajnik nieokreślony jest używany głównie w liczbie pojedynczej);
- brak czasownika równoważnego „mieć”: posiadanie wyraża się raczej za pomocą stałych parafraz, w których czasownik „być” jest powiązany z przyimkami i zaimkami;
- częściowo vicesimal Ilość (na bazie 20).
Na przykład w języku irlandzkim :
-
Ná bac le mac an bhacaigh nie jest bhacfaidh mac an bhacaigh leat .
- Słowo w słowo: nie przeszkadzaj synowi żebrakowi i nie przeszkadzaj synowi żebrakowi .
- Tłumaczenie: „Nie przeszkadzaj synowi żebraka, a syn żebraka nie przyjdzie za tobą”. "
Uwagi:
-
bhacaigh / Waki [g] / ( dopełniacz z bacach ) jest wynikiem lenicji z bacaigh ;
-
leat jest drugą osobą w liczbie pojedynczej przyimka na ;
- zwróć uwagę na kolejność VSO drugiej części zdania, z ujemnymi cząstkami ná i ní .
" dziewięćdziesiąt dziewięć " :
-
Pedwar ar bymtheg ar bedwar hugain ( walijski ), słowo w słowo: cztery z piętnastu z osiemdziesięciu .
-
Naontek ha pevar-ugent (bretoński), słowo w słowo: dziewiętnaście i osiemdziesiąt .
-
Naoidéag ar cheithre Fichid (irlandzki), słowo w słowo: dziewiętnaście z osiemdziesięciu
Uwagi:
- zwróć uwagę na system zastępczy ;
-
bymtheg jest leniwą formą pymtheg , jak również bedwar dla pedwar .
Słowa pochodzenia celtyckiego w języku francuskim, celtologii i rekonstrukcjonizmie językowym
-
Jean Markale , bardzo kontrowersyjny pisarz bez publikacji naukowej, pisze, że znanych jest około 1200 słów celtyckich, z których 200 zostało przekazanych do języka francuskiego. Jako przykłady przytoczono następujące przykłady: zasięg , cis, kłoda, lemiesz, ul, przeszkoda, łódź, ścieżka, liga, wrzosowisko, uderzenie, skała, rydwan, dziób, goleń, przerwa, zmiana, granica, małe i grube .
-
Pierre-Yves Lambert podaje na końcu swojej pracy referencyjnej listę dobrze udokumentowanych terminów pochodzenia galijskiego, których prezentacja jest bardziej naukowa.
- Xavier Delamarre przedstawia wykazy słów galijskich, które mają potomność w języku francuskim.
- Pierre Gastal prezentuje w swoim drugim dziele, s. 251-257, dwie listy prawie 800 francuskich słów pochodzenia galijskiego, lista alfabetyczna i lista posortowana według rdzeni.
-
Jean-Paul Savignac prezentuje również galijskie słowa w słowniku języka galijskiego z toponimii i starożytnych tekstów.
-
Jacques Lacroix , badania je w nazewnictwie (kompozycja) i nazw toponimii.
- Joseph Monard oferuje Słownik starożytnego celtyckiego, krzyżujący różne badania naukowe ze współczesnymi językami celtyckimi, aby odtworzyć grube słownictwo.
Osobowości
Językoznawcy specjalizujący się w językach celtyckich nazywani są Celtistami lub Celtyzantami . Wśród najbardziej godnych uwagi:
Uczelnie oferujące kursy języka celtyckiego
Europa
Ameryka północna
Publikacje periodyczne
-
Revue Celtique , od Tome I, 1870 do Tome LI, 1934, Éditions Émile Bouillon, następnie Éditions Honoré Champion, Paryż .
-
Études Celtiques , Tom I, 1936 - Tom XXXVI, 2008, nadal ukazuje się: Éditions Les Belles Lettres, a następnie Éditions du CNRS , Paryż .
-
Biuletyn Kolegium Studiów Celtyckich , est. 1921, Cardiff; połączyła się ze Studia Celtica w 1993 roku.
-
Zeitschrift für celtische Philologie , gegr. 1897 , Halle (Saale) / Tybinga .
-
Journal of Celtic Linguistics , gegr. 1992 , Cardiff .
-
Celtica. Journal of the School of Celtic Studies , gegr. 1949 , Dublin.
-
Biuletyn Kolegium Studiów Celtyckich , gegr. 1921 , Cardiff; 1993 mit Studia Celtica zusammengeführt.
-
Studia Celtica , odc . 1966, Cardiff.
-
Studia Celtica Japonica , odal. 1988.
-
Eriu. Założona jako Journal of the School of Irish Learning w Dublinie .
-
Studia Hibernica w Dublinie.
-
Eigse , Dublin.
-
Studia Kornwalijskie , zał. 1993 , Drżenie .
-
Materiały z Harvard Celtic Colloquium , Cambridge, MA .
-
Journal of Celtic Linguistics , est. 1992, Cardiff.
-
Studia celtyckie średniowiecza kambryjskiego , odc. 1993, Aberystwyth; dawniej Cambridge Medieval Celtic Studies .
-
Keltische Forschungen , gegr. 2006 , Wiedeń .
-
Hor Jeż , 1954, Lannion .
- Linguistic Brittany, 1985, Breton and Celtic Research Centre , Brest .
Uwagi i referencje
-
„ Pamięć podręczna Wikiwix ”, na archive.wikiwix.com (dostęp 6 listopada 2018 r. )
-
André Martinet , Od stepów do oceanów: Indoeuropejczycy i Indoeuropejczycy , Paryż, Payot, 1986, s. 94-99
-
Hervé Abalain, Historia języków celtyckich , Jean-Paul Gisserot,1998, 127 s. ( przeczytaj online )
-
(w) Peter Forster i Alfred Toth , „ W kierunku chronologii filogenetycznej starożytnych Galijów, Celtów i Indoeuropejskich ” , Proceedings of the National Academy of Sciences of the USA , tom. 100 n O 15,lipiec 2003, s. 9079-9084 ( PMID 12837934 , DOI 10.1073 / pnas.1331158100 ).
-
Pierre-Yves Lambert , La langue gauloise , Editions errance 1994. s. 13.
-
To zdanie jest również łamaczem języka .
-
Kobieta celtycka , s. 37
-
Cyt. str. 186 do 200.
-
Słownik języka galijskiego , Editions errance 2003.
-
Nasze celtyckie korzenie , Désiris 2013.
-
Słownik francusko-galijski , La Difference
-
Nazwy pochodzenia galijskiego. Gal działalności gospodarczej. Paryż, Błąd, 2005
-
Joseph Monard, Dictionary of Ancient Celtic , 2000 i 2001, 324 s. ( ISBN 0-906590-56-6 )
Załączniki
Bibliografia
-
Franz Bopp , Gramatyka porównawcza języków indoeuropejskich przekład Michela Julesa Alfreda Bréala z Praktycznej Szkoły Studiów Wyższych i Kolegium Francuskiego (od 1866 do 1905), członka Akademii Inskrypcji i Liter Belles , cztery tomy in-quarto , Paryż, Druk cesarski i druk narodowy, 1866-1874.
-
(en) Robert D. Borsley & Ian Roberts (red.), Składnia języków celtyckich: perspektywa porównawcza . Cambridge: Cambridge University Press, 1996 ( ISBN 0521481600 ) .
-
(en) R. Gray i Q. Atkinson, „Czasy rozbieżności drzew językowych wspierają anatolijską teorię pochodzenia indoeuropejskiego”, w czasopiśmie Nature du27 listopada 2003 r..
-
(en) Ranko Matasovic, Słownik etymologiczny języka protoceltyckiego, Seria: Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series, Tom: 9, 2008, ( ISBN 978-90-04-17336-1 )
-
Henriette Walter , „Przygoda francuskich słów z innego miejsca”, Livre de Poche, Paryż, 1999.
- Henriette Walter, „Przygoda języków na Zachodzie”, Livre de Poche, Paryż, 1996.
- (en) Martin J. Ball i James Fife , The Celtic Languages , Londyn, Nowy Jork, Martin J. Ball i James Fife, coll. "Opisy Rodzin Języków Routledge",2002( przedruk 2005), XI-682 s. , oprawa miękka ( ISBN 978-0-415-28080-8 , LCCN 91038316 , czytaj online )
-
IC Zeuss , Grammatica celtica e monumentis vetustis tam Hibernicae linguae quam Britannicarum dialectorum Cambriacae Cornicae Aremoricae comparatis Gallicae priscae reliquis construxit I. C. Zeuss , Phil. D r . Hist. Prof., editio altera curavit. H. Ebel , Ph. D r ., Acad. Rozp. Hib. Soc. Z poważaniem, Acad. Rozp. Boruss. Adi. Komunik. Epist. Berolini, Apud Weidmannos MDCCCCLXXI (1871).
Powiązane artykuły
Linki zewnętrzne