Epifragma [onego w greckim ἐπί, epi (powyżej) i -phragm z greckiego φράγμα, phrágma (ot)] jest tymczasowa struktura, która może być syntetyzowana przez różne gatunki ślimaków .
Epiphragm uszczelnia otwór w skorupie, co pozwala zwierzęciu zabezpieczyć się przed wysuszeniem . Ta struktura znajduje się w nieaktywnych ślimakach. Większość ślimaków lądowych jest aktywna w okresach wysokiej wilgotności (po deszczu lub w nocy) i staje się nieaktywna w okresach suszy.
Główną funkcją epifagmy jest zmniejszenie utraty wody przy otwieraniu muszli, która występuje w okresach bezczynności. Może też chronić ślimaka przed drapieżnictwem.
Wieczko obecne w innych gatunkach ślimaków pełni funkcję podobną do epifragma.
U większości gatunków ślimaków lądowych epifragma to prosta błona zbudowana z warstw suchego śluzu. Struktura ta jest syntetyzowana od początku okresu bezczynności podczas spadku wilgotności. Epiphragm Helix aspersa jest wydzielany z płaszcza ślimaka w wyniku intensywnej aktywności mięśni.
Ta śluzowa epifragma całkowicie zakrywa otwór muszli, jest przymocowana do krawędzi otworu i, w zależności od typu siedliska rozważanego gatunku ślimaka, jest często przymocowana do stałego podłoża , takiego jak powierzchnia skały, ściana , gałęzi lub korzenia rośliny, zmniejszając utratę wody z tkanek miękkich zwierzęcia. Epifagma śluzowa jest zwykle przezroczysta lub półprzezroczysta i jest stosunkowo elastyczna.
Kilka gatunków, w tym Helix pomatia , syntetyzuje nasadkę śluzową na krótkie okresy odpoczynku, ale może również syntetyzować bardziej stałą epifagmę przed okresem hibernacji . Ten typ epifragmy jest wykonany z solidnej struktury zawierającej dużą ilość węglanu wapnia . Ta zwapniona nasadka naskórka jest bardziej skuteczna w walce z utratą wody niż nasadka śluzowa.
Ta zwapniona i bardzo twarda struktura ma małe perforacje umożliwiające wymianę oddechową. W przypadku ślimaka Helix pomatia, który przez kilka miesięcy hibernuje zakopany w ziemi, ta zwapniona epifragma chroni go nie tylko przed wysychaniem, ale także przed atakami żyjących w glebie drapieżników, takich jak larwy mięsożernych chrząszczy .