Thomas Sankara

Thomas Sankara
Rysunek.
Rysunek przedstawiający Thomasa Sankara.
Funkcje
Prezydent Narodowej Rady Rewolucyjnej Burkina Faso
( de facto głowa państwa )
4 sierpnia 1983 - 15 października 1987
( 4 lata, 2 miesiące i 11 dni )
Poprzednik Jean-Baptiste Ouédraogo ( de facto przewodniczący Komitetu Zbawienia Ludowego )
Następca Blaise Compaoré ( de facto prezes Frontu Ludowego )
Premier Volty
10 stycznia - 17 maja 1983
( 4 miesiące i 7 dni )
Prezydent Jean-Baptiste Ouédraogo
Poprzednik Saye Zerbo (pośrednio
Następca Youssouf Ouédraogo (pośrednio, Burkina Faso))
Biografia
Imię urodzenia Thomas Isidore Noël Sankara
Przezwisko Che Guevara Afryka
Data urodzenia 21 grudnia 1949
Miejsce urodzenia Yako , Górna Volta
Data śmierci 15 października 1987
Miejsce śmierci Wagadugu , Burkina Faso
Natura śmierci zamach
Narodowość Galwaniczne (1960-1984)
Burkinabe (1984-1987)
Partia polityczna Grupa komunistycznych oficerów
blisko ULC-R
blisko Afrykańskiej Partii Niepodległości  (fr)
Małżonka Mariam Serme
Dzieci Philippe Sankara
Auguste Sankara
Thomas Sankara Thomas Sankara
Premierzy Górnej Wolty,
głowy stanu Burkina Faso

Thomas Sankara , urodzony dnia21 grudnia 1949w Yako w Upper Volta i zamordowany dalej15 października 1987w Wagadugu w Burkina Faso jest antyimperialistycznym mężem stanu , rewolucjonistą , socjalistą , panafrykanistą i woltaikiem trzeciego świata , a następnie burkinabè, głową państwa Republiki Górnej Wolty przemianowanej na Burkina Faso, z1983 w 1987.

On jest prezydentem kraju w okresie od pierwszego Burkinabe rewolucji z4 sierpnia 1983 w 15 października 1987który ostatecznie w pełni ucieleśnia. W ciągu tych czterech lat doprowadziło to do przymusowego marszu, w tym poprzez uciekanie się do represji niektórych związków lub rywalizujących organizacji politycznych, narodową politykę emancypacyjną (która przechodzi np. Poprzez zmianę nazwy Górna Wolta z kolonizacji na nazwa wywodząca się z tradycji afrykańskiej: Burkina Faso, która jest mieszanką moré i dioula i oznacza kraj [lub ojczyznę ] prawych mężczyzn ), rozwój kraju, walka z korupcją czy wyzwolenie kobiet.

Został zastrzelony podczas zamachu stanu, który przyniósł Blaise Compaoré , the15 października 1987. Jego pamięć pozostaje żywa w młodości Burkinabé, ale także bardziej ogólnie w Afryce, co uczyniło go ikoną, „  Afrykańskim Che Guevarą ”, w szczególności obok Patrice'a Lumumby .

Biografia

Trening

Thomas Izydor Noël Śankara jest synem Peul ojca - od miejscowości Sitoèga w dziale Bokin w prowincji Passoré - io Mossi matki , a dorastała między wartościami wojskowych i chrześcijańskiej religijności. Jej ojciec jest weteranem II wojny światowej i jeńcem wojennym . Kolejne przydziały ojca, który został pielęgniarką-żandarmem, w kilku regionach kraju, pozwoliły mu wyrwać się z wielkiej biedy, w jakiej żyje większość „tubylców” . Studia średnie ukończył najpierw w liceum Ouezzin Coulibaly w Bobo-Dioulasso , drugim mieście i stolicy ekonomicznej kraju, a następnie, z drugiego, w maturze, w Ouagadougou (politycznej stolicy Burkiny), w wojskowym więzieniu Kadiogo . Podczas studiów ocierał się o synów osadników. Odprawia mszę, ale odmawia wstępu do seminarium. Podobnie jak Blaise Compaoré, odbył szkolenie oficerskie w École Militaire Inter-Arms (EMIA) w Yaoundé w Kamerunie , a następnie w Akademii Wojskowej Antsirabe na Madagaskarze (gdzie studiował nauki polityczne, ekonomię polityczną, nauki francuskie i rolnicze) , i w1976dowódca CNEC, Narodowego Centrum Szkolenia Komandosów, zlokalizowanego w Po , w prowincji Nahouri , 150  km na południe od stolicy. W tym samym roku biorą udział w kursie hartowania w Maroku . Razem założyli Regroupement des officers communistes (ROC), którego inni najbardziej znani członkowie to Henri Zongo , Boukary Kabore , Blaise Compaoré i Jean-Baptiste Boukary Lingani .

Uczęszczał na studia na Madagaskarze 1972do rewolucji, która doprowadziła do końca reżimu Philiberta Tsiranany . To prowadzi go do wyobrażenia sobie idei „demokratycznej i ludowej rewolucji”. Z powrotem w Upper Volta w1973w stopniu podporucznika został skierowany do szkolenia młodych rekrutów. Wyróżniał się tam swoją koncepcją szkolenia wojskowego, w której zawarł naukę o prawach i obowiązkach obywatela, kładąc nacisk na szkolenie polityczne żołnierzy: „bez patriotycznego szkolenia politycznego żołnierz jest tylko jeden. Potencjalny przestępca” , on zwykł mawiać. W1974, wyróżnił się militarnie w czasie wojny z Mali, która przyniosła mu narodową sławę. Kapitanie, następnie stworzył tajną organizację z innymi oficerami, zwrócił się do skrajnie lewicowych działaczy i obszernie czytał.

Wejście do polityki

Pod koniec lat 1970 i na początku lat 1980Burkina Faso przeżywa przemianę okresów autorytarnych i demokracji parlamentarnej. Politycy są odcięci od upolitycznionej miejskiej drobnomieszczaństwa, a ten podział jest wzmacniany przez skandale finansowe. To sprawia, że ​​ambitni młodzi oficerowie pragnący zmodernizować kraj, jak Thomas Sankara, angażują się w politykę, stanowiąc kontrast dla starszych i mniej wykształconych polityków. W r. Miał miejsce wojskowy zamach stanuListopad 1980 ale nowy reżim, choć popularny, szybko okazał się represyjny i powiązał armię ze skandalami.

Thomas Sankara nie brał udziału w zamachu stanu, ale też mu ​​się nie sprzeciwiał. Popularny, jest nazwany wWrzesień 1981Sekretarz stanu ds. Informacji w rządzie pułkownika Saye Zerbo przed rezygnacją w reakcji na zniesienie prawa do strajku, deklarując21 kwietnia 1982, na żywo w telewizji: „Biada tym, którzy kneblują” . Następnie został zdegradowany i wypędzony ze stolicy.

Plik 7 listopada 1982, nowy zamach stanu doprowadza do władzy lekarza wojskowego Jean-Baptiste Ouédraogo . Później ten ostatni zapewni, że zamach stanu został przygotowany wyłącznie na korzyść Thomasa Sankary, ale ten ostatni odrzucił ofertę w ostatniej chwili. Dlatego został wybrany wbrew swojej woli, ponieważ był najstarszym oficerem w randze majora.

Śankara zostaje premierem w Styczeń 1983Ludowa Rada Zbawienia (CSP), pozycja uzyskana dzięki równowadze sił sprzyjającej postępowemu obozowi w armii. Otwarcie opowiada się za zerwaniem „neokolonialnego” związku między Górną Woltą a Francją: „Kiedy ludzie powstają, imperializm drży. Martwi się imperializm, który nas niepokoi. On się trzęsie. Imperializm zastanawia się, jak będzie w stanie zerwać więź, która istnieje między CSP [rządem] a ludem. Imperializm drży. Drży, bo tu, w Wagadugu, zamierzamy go pochować ” . Kontynuuje tę kwestię, zapraszając w kwietniu libijskiego przywódcę Muammara Kadafiego . Plik17 maja, został zwolniony i umieszczony w areszcie domowym, być może pod naciskiem Francji.

Zamach stanu a demokratyczna i ludowa rewolucja

Popularne demonstracje wspierane przez lewicowe partie i związki zmuszają rząd do wyzwolenia Śankary. Plik4 sierpnia 1983, powstańczy garnizon Po przybywa do Wagadugu w towarzystwie wiwatującego tłumu. Ten nowy zamach stanu oznacza zwycięstwo „postępowego” skrzydła armii dowodzonego przez kapitana Thomasa Sankarę, który zostaje przewodniczącym Narodowej Rady Rewolucyjnej. Jest to rząd z Afrykańską Partią Niepodległości  (nie) i Zjednoczeniem Walki Komunistycznej - odbudowanym (ULC-R).

Oświadcza, że ​​jego cele są następujące: „Odrzucić stan przetrwania, złagodzić presję, uwolnić nasze kampanie od średniowiecznego bezruchu lub regresji, zdemokratyzować nasze społeczeństwo, otworzyć umysły na wszechświat zbiorowej odpowiedzialności, aby odważyć się na wymyślić `` wychodzić ''. Zburzyć i odbudować administrację poprzez inny wizerunek urzędnika, zanurzyć naszą armię w ludziach poprzez produktywną pracę i nieustannie przypominać, że bez patriotycznego szkolenia żołnierz jest tylko potencjalnym zbrodniarzem ” . Otacza się kompetentnymi kierownictwem, broni transformacji administracji, redystrybucji bogactwa, wyzwolenia kobiet, upodmiotowienia młodzieży, decentralizacji, walki z korupcją itp. Plik4 sierpnia 1984The Republiki Górnej Wolty zostanie zmieniona Burkina Faso.

Komitety Obrony Rewolucji

Jego rząd odbiera tradycyjnym wodzom feudalne uprawnienia, które nadal sprawowali na rzecz Komitetów Obrony Rewolucji (CDR), inspirowanych doświadczeniem kubańskim, które są odpowiedzialne lokalnie za sprawowanie władzy w imieniu ludu, zarządzając bezpieczeństwo, szkolenia polityczne, higiena sąsiedztwa, produkcja i konsumpcja lokalnych produktów, a nawet kontrola budżetowa ministerstw.

Czasami po debacie odrzucają pewne projekty narodowe, jak np. Projekt „nowej szkoły” , który uważają za zbyt radykalny.

CDR będzie jednak zazwyczaj zachowują się jak rewolucyjnej milicji podejmowania panował terror, walcząc przeciwko związkom (uznawanych za niebezpieczne, ponieważ wiąże się z opozycji Voltaic Frontu Patriotycznego oraz Rewolucyjnej Partii Komunistycznej fotowoltaiczne  ( fr ) ). Thomas Sankara potępia jednak pewne nadużycia CDR .

Pozostaje jednak sprzeciw wobec „rewolucyjnego i ludowego” procesu zapoczątkowanego po zamachu stanu z 4 sierpnia 1983 r., Który został brutalnie stłumiony. 11 czerwca Wojskowy Sąd Rewolucyjny w Ouagadougou rozstrzyga o losie osób zaangażowanych w to, co władze przedstawiają jako „nieudany pucz 28 maja” (Le Monde du 11 Juin). Siedmiu „spiskowców” zostało rozstrzelanych natychmiast po wydaniu wyroku, pięciu innych skazano na roboty przymusowe. Po raz pierwszy w historii Górnej Wolty sąd orzekł i wykonał wyroki śmierci. W tym samym czasie podpalenie zniszczyło pomieszczenie, w którym znajduje się drukarnia niezależnego dziennika l ' Observateur .

Polityka ekonomiczna

Koszty operacyjne spadają, aby wzmocnić inwestycje. Wynagrodzenia są przebijane od 5 do 12%, ale czynsz jest uznawany za wolny przez jeden rok.

Nowy reżim ma na celu rozwój gospodarki nie zależnej już od pomocy zewnętrznej, co Thomas Sankara opisuje następująco: „Ta pomoc żywnościowa [...], która instaluje w naszych umysłach [...] żebraczych odruchów, wspomaganych, my nie. naprawdę chcę więcej! Musisz produkować, produkować więcej, ponieważ to normalne, że ten, kto daje ci jedzenie, również dyktuje ci swoje życzenia ” . Import owoców i warzyw jest zabroniony, aby zachęcić handlowców do zaopatrywania się w strefach produkcyjnych położonych w południowo-zachodniej części Burkina Faso; sprzyja temu tworzenie nowych kanałów dystrybucji i ogólnopolska sieć sklepów. CDR umożliwiają również pracownikom kupowanie produktów w miejscu pracy.

W 1986Burkina Faso osiąga swój cel w postaci dwóch posiłków i dziesięciu litrów wody dziennie na osobę. Specjalny sprawozdawca ds. Prawa Narodów Zjednoczonych do pożywienia deklaruje o Śankarze: „Pokonał głód: sprawił, że Burkina Faso w ciągu czterech lat stała się samowystarczalna pod względem żywności” .

Zachęca się urzędników państwowych do noszenia tradycyjnego stroju ( Faso dan fani ), co sprawia, że ​​wiele kobiet zarabia na własne dochody, tkając tę ​​odzież bezpośrednio w domu.

Polityka socjalna

W trosce o środowisko, potępia odpowiedzialność człowieka w obliczu pustyni. WKwiecień 1985Narodowa Rada Rewolucyjna rozpoczyna w ten sposób „trzy walki”  : koniec bezprawnego wyrębu i kampanię uświadamiającą dotyczącą użycia gazu, koniec pożarów buszu i koniec wędrówki zwierząt. Rząd realizuje projekty zapór wodnych, podczas gdy rolnicy czasami sami budują zbiorniki wodne. Thomas Sankara krytykuje również brak pomocy ze strony Francji, której przedsiębiorstwa mimo wszystko korzystają głównie z kontraktów związanych z dużymi pracami.

Symbolicznie, ustanawia się dzień targowy dla mężczyzn, aby zwiększyć świadomość wspólnego wykonywania prac domowych. Śankara przedstawia również ideę „pensji wystarczającej na utrzymanie”, potrącanej u źródła z części pensji męża i wypłacanej żonie. Kładzie kres posagowi i lewiratowi , które uważa za utowarowienie kobiet. Położy również kres przymusowym małżeństwom poprzez ustanowienie legalnego wieku, zakazuje usuwania i prób przeciwstawienia się prostytucji i poligamii .

Polityka międzynarodowa Krytyka zadłużenia

Na poziomie międzynarodowym krytykuje niesprawiedliwość globalizacji, system finansowy, znaczenie Międzynarodowego Funduszu Walutowego i Banku Światowego oraz wagę zadłużenia krajów trzeciego świata. Burkina Faso nie zaciąga zatem pożyczek z MFW , których warunki odrzuca. Thomas Sankara rzeczywiście uważa ten system za środek „sprytnie zorganizowanego ponownego podboju Afryki, tak aby jej wzrost i rozwój odpowiadały poziomom, normom, które są nam całkowicie obce” . Przewidując reakcję krajów zachodnich, nalegał w Addis Abebie przez1987o potrzebie zbiorowej odmowy spłaty zadłużenia przez kraje afrykańskie: „Jeśli Burkina Faso samodzielnie odmówi spłaty długu, nie będzie mnie na następnej konferencji” . Trzy miesiące przed zamachem wygłosił podczas szczytu Organizacji Jedności Afrykańskiej w Addis Abebie w 1987 r. Przemówienie skierowane do potomności, w którym zakwestionował legalność długu swojego kraju i wezwał do zbiorowego działania krajów afrykańskich.

Krytyka afrykańskiej polityki Francji

Thomas Sankara określa swój program jako antyimperialistyczny , w szczególności w swoim „Przemówieniu na temat orientacji politycznej”, napisanym we wrześniu i październiku1983autorstwa Valère Somé  (en) i nagrane w Salle du Conseil de l'Entente, a następnie wyemitowane w radiu na02 października 1983. Pod tym względem Francja staje się głównym celem rewolucyjnej retoryki. Ataki te osiągnęły punkt kulminacyjny wraz z wysiedleniem François Mitterranda w Burkina Faso w rListopad 1986, w którym Thomas Sankara ostro krytykuje francuską politykę za przyjęcie we Francji Pietera Botha , premiera Republiki Południowej Afryki i Jonasa Savimbiego, szefa UNITA , obaj „pokrytych krwią od stóp do głów” . Francuska pomoc gospodarcza jest zmniejszona o 80% między1983 i 1985.

Fuzja z Kubą

Ustanawia się program współpracy z Kubą . Po spotkaniu z Fidelem Castro , Thomas Sankara wysyła zWrzesień 1986młodych Burkinabés na Kubie, aby po powrocie mogli odbyć szkolenie zawodowe i uczestniczyć w rozwoju kraju. Ci ostatni muszą być wolontariuszami i są rekrutowani na podstawie konkursu, w którym pierwszeństwo mają sieroty i dzieci z obszarów wiejskich i znajdujących się w niekorzystnej sytuacji. W ten sposób około 600 nastolatków przyleciało na Kubę, aby ukończyć szkołę i przejść szkolenie zawodowe, aby zostać lekarzami, inżynierami, agronomami, a nawet ginekologami.

Potępiając poparcie Stanów Zjednoczonych dla Izraela i Republiki Południowej Afryki , wezwał kraje afrykańskie do bojkotu Letnich Igrzysk Olimpijskich w 1984 roku w Los Angeles. Przed Zgromadzeniem Ogólnym ONZ potępił również inwazję Stanów Zjednoczonych na Grenadę , które podejmują odwet, wprowadzając sankcje handlowe wobec Burkiny. Wciąż w ONZ wzywa do zniesienia prawa weta przyznanego mocarstwom. W imię „prawa narodów do suwerenności” popiera narodowe roszczenia Sahary Zachodniej, Palestyny, nikaraguańskich sandinistów, a nawet południowoafrykańskiego AKN . Jeśli utrzymuje dobre stosunki z przywódcami Ghany Jerrym Rawlingsem i libijskim Muammarem Kaddafim, jest stosunkowo odizolowany w Afryce Zachodniej. Przywódcy bliscy Francji, jak Houphouët-Boigny na Wybrzeżu Kości Słoniowej czy Hassan II w Maroku, są mu szczególnie wrogo nastawieni.

W Grudzień 1985Malijski reżim Moussy Traoré idzie na kilkutygodniową wojnę z Burkina Faso z powodu sporu granicznego.

Zamach

Thomas Sankara został zamordowany 15 października 1987.

Kontekst

Wiele osób nie lubi rygoru i uczciwości Thomasa Sankary (na przykład jeździ starym Renault 5 i niechętnie kupuje nowy samochód z obawy, że podejrzewa się, że kradnie państwowe pieniądze). Ponadto, w obliczu dryfów rewolucji, entuzjazm słabnie, niektórzy członkowie populacji czują się sfrustrowani, w szczególności tradycyjni wodzowie, których moce są osłabiane przez politykę Śankary.

W tym kontekście pogarszają się relacje między Blaise'em Compaoré i Thomasem Sankarą 1985, do tego stopnia, że ​​obaj mężczyźni już ze sobą nie rozmawiają; powstają dwa rywalizujące ze sobą klany. W przeddzień zabójstwa Sankary Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o utworzeniu brygady policyjnej „przeciw zamachowi stanu” ( FIMATS ), którą obóz Compaoré uznał za zagrożenie.

Proces

Pod koniec popołudnia w godz 15 października 1987Thomas Sankara i sześciu członków jego gabinetu zebrało się w sali Rady Ententy w Ouagadougou. Celem spotkania jest utworzenie jednej lewicowej partii politycznej, aby przeciwdziałać powstawaniu protestów.

Gdy tylko spotkanie się zaczyna, do budynku wpada komandos wojskowy, niszcząc bliską straż Śankary, a następnie przybywa do sali konferencyjnej, gdzie nakazuje mieszkańcom opuścić. Według zeznań jedynego ocalałego, doradcy prezydenta Alouny Traoré, Thomas Sankara wychodzi pierwszy z rękami uniesionymi w górę, mówiąc członkom gabinetu „nie ruszajcie się, to ode mnie mają potrzebę”; następnie zostaje zestrzelony przez napastników. Pozostałych członków spotka ten sam los, z wyjątkiem Traoré, którego prowadzi się do innego pokoju, gdzie znajduje innych kolegów.

Oprócz Thomasa Sankary zamordowanych zostaje dwanaście osób.

Pięciu członków gabinetu:

  • Bonaventure Compaoré, pracownik prezydium;
  • Christophe Saba, stały sekretarz Narodowej Rady Rewolucyjnej;
  • Frédéric Kiemdé, doradca prawny prezydencji;
  • Patrice Zagré, profesor filozofii;
  • Paulin Babou Bamouni, dyrektor prasy prezydenckiej.

Pięciu strażników:

  • Abdoulaye Gouem;
  • Emmanuel Bationo
  • Hamado Sawadogo;
  • Noufou Sawadogo;
  • Wallilaye Ouédraogo.

Jak również żandarm Paténéma Soré i Der Somda, kierowca Thomasa Sankary.

Wieczorem puczu w oświadczeniu odczytanym w radiu zapowiedziano rozwiązanie Narodowej Rady Rewolucyjnej i rezygnację prezydenta Sankary, którego zastąpił Blaise Compaoré.

Tej samej nocy Thomas Sankara i jego towarzysze zostali pochowani bez grobu na cmentarzu Dagnoën w Ouagadougou przez około dwudziestu zatrzymanych zarekwirowanych z tej okazji. Później budowano proste grobowce cementowe.

Kilka dni później akt zgonu Śankary, opublikowany w prasie, wskazuje, że zmarł on z przyczyn naturalnych.

Dochodzenie

Jego towarzysz broni, Blaise Compaoré, który zastępuje go na stanowisku szefa Burkina Faso, jest podejrzewany o ponoszenie głównej odpowiedzialności za zabójstwo.

W 2006Komitet Praw Człowieka Organizacji Narodów Zjednoczonych potępia brak jakiegokolwiek procesu lub śledztwa rządu Burkina Faso w sprawie śmierci Thomasa Sankary, który nadal oficjalnie zmarł z przyczyn naturalnych. Ta symboliczna decyzja jest pierwszą na świecie decyzją w walce z bezkarnością.

Plik 14 maja 2015, po raz pierwszy od tego czasu 2007, Mariam Śankara , z powrotem w Wagadugu po obaleniu Blaise Compaoré przesłuchanie przez sędziego odpowiedzialnego za śledztwo w sprawie śmierci jej męża, jest witany przez kilka tysięcy osób. Pozostają wątpliwości co do prawdziwego miejsca pochówku Śankary iMaj 2015, sędzia z Burkinabè nakazuje ekshumację zwłok z cmentarza w Dagnoën, aby ustalić, czy to Sankara i jakie są warunki jego śmierci.

W grudzień 2015wojskowy wymiar sprawiedliwości wydał międzynarodowy nakaz aresztowania Blaise'a Compaoré, przebywającego wówczas na wygnaniu na Wybrzeżu Kości Słoniowej. Blaise Compaoré jest ścigany w szczególności za jego rzekomy udział w zabójstwie Thomasa Sankary w1987. Plik6 grudnia 2015, Gilbert Diendéré , autor nieudanego zamachu stanu w 2015 Burkina Faso , jest oskarżony o współudział w zabójstwie Tomasza Sankary. Artykuł z Jeune Afrique , datowanypaździernik 2017wskazuje, że Blaise Compaoré nadal przebywa na Wybrzeżu Kości Słoniowej i nie powinien spotykać się ze swoimi sędziami, „wydaje się, że władze Wybrzeża Kości Słoniowej nie są skłonne do jego ekstradycji. "

W październik 2017Notatka została przekazana do ambasady Francji w Burkina Faso na żądanie dostęp do wszystkich archiwów w przypadku dodatkowo do otwarcia dochodzenia sądowego we Francji do 30 th rocznicę zamachu. Nie wspominając o demonstracjach, które miały miejsce w Wagadugu , pod przewodnictwem Międzynarodowego Komitetu Thomasa Sankary. Plik28 listopada 2017, Przewodniczący Emmanuel Macron odpowiada na te żądania i potwierdza, że wszystkie dokumenty związane z jego francuski zamachu zostaną odtajnione na Burkinabe sprawiedliwości. Zostały one dodane do akt sądowych w 2020 roku.

W październik 2020, sędzia śledczy w sądzie wojskowym odpowiedzialnym za zabójstwo Śankary i dwunastu osób zamordowanych w tym samym czasie, kończy swoją pracę i wydaje rozkaz, w którym wymienia się 25 oskarżonych, w tym Blaise Compaoré, Gilbert Diendére i Hyacinthe Kafando.

W Kwiecień 2021prawnicy ogłaszają, że Blaise Compaoré (wciąż na wygnaniu na Wybrzeżu Kości Słoniowej) i trzynastu innych oskarżonych, w tym Gilbert Diendéré, staną przed sądem; termin rozprawy nie został jeszcze ustalony; za atak na bezpieczeństwo państwa, współudział w zabójstwach i współudział w ukrywaniu zwłok.

Zarzuty obcej ingerencji

Działania Francji są regularnie podejrzane, ponieważ Thomas Sankara stał się kłopotliwy z powodu jego walki z neokolonializmem, imperializmem i Françafrique .

Zarzucano też niekiedy udział Libii (mimo politycznego i materialnego wsparcia, jakie początkowo zapewniała rewolucji). Według Mousbila Sankary, ambasadora w Trypolisie pomiędzy1983 i 1987stosunki między Muammarem Kadhafim i Thomasem Sankarą pogarszają się, gdy ten ostatni odmawia poparcia libijskiego stanowiska w Czadzie, korzystnego dla Goukouniego Oueddeia przeciwko wspieranemu przez Francję Hissène'owi Habrému . Sankara odmawia również pomocy Charlesowi Taylorowi , wspieranemu przez Kadafiego i prezydenta Wybrzeża Kości Słoniowej Félixa Houphouët-Boigny'ego , w jego projekcie obalenia władzy w Liberii .

W 2008, Książę Johnson mówi, że on i Charles Taylor zadano zamachu Thomas Sankara poprzez wyznaczenie Blaise Compaoré jako sponsora, z gwarancją Félix Houphouët-Boigny.

Idee i działania polityczne

Walka antyimperialistyczna

Thomas Sankara jest jednym z przywódców ruchu niezaangażowanego . Przez lata ocierał się o wielu skrajnie lewicowych działaczy .1970i zaprzyjaźnia się z niektórymi z nich. Założył grupę oficerów podziemia o wpływach marksistowskich: Regroupement des officers communistes (ROC).

W swoich przemówieniach potępia kolonializm i neokolonializm , w tym francuski, w Afryce (w szczególności reżimy klienckie Wybrzeża Kości Słoniowej i Mali , które kilkakrotnie podejmują działania zbrojne przeciwko Burkina Faso, wspieranemu przez Francję).

Zbliża się do kilku krajów bloku socjalistycznego. WPaździernik 1986, tuż przed szczytem Gorbaczow - Reagan w Reykjaviku na tydzień wyjechał do ZSRR , ale też na Kubę z25 września w 1 st październik 1984, a następnie po raz drugi w miesiącu Listopad 1986.

Jednocześnie odrzuca ciężar zadłużenia ciążący na krajach rozwijających się. Jego przemówienie przeciwko długowi, wygłoszone29 lipca 1987w Addis Abebie podczas szczytu Organizacji Jedności Afrykańskiej jest niewątpliwie najbardziej znanym z przemówień Thomasa Sankary. Deklaruje, że jego kraj nie spłaci wierzycieli, argumentując w szczególności, co następuje: „dług nie może zostać spłacony, ponieważ jeśli nie spłacimy, nasi darczyńcy nie umrą. Bądźmy pewni. Z drugiej strony, jeśli zapłacimy, to my umrzemy. Miejmy też pewność. ”. Według Le Parisien w latach1980niektóre kraje trzeciego świata stoją w obliczu „kryzysu zadłużenia”, a Międzynarodowy Fundusz Walutowy i Bank Światowy żądają od tych krajów planów oszczędnościowych. Śankara sprzeciwia się tym planom, które gazeta ocenia jako „niezgodne z jakąkolwiek polityką społeczną”.

Broni prawa narodów do jedzenia do syta, picia pragnienia i wykształcenia przed ONZ . W ciągu tych czterech lat Burkina Faso według geopolitycznych kryteriów narodziła się w połowie lat1970, ostatnia rewolucja „postępowej Afryki”, przeciwstawiona „umiarkowanej Afryce”.

Demokracja uczestnicząca

Chcąc przywrócić władzę ludowi, w logice demokracji uczestniczącej stworzył Komitety Obrony Rewolucji (CDR), w których każdy może uczestniczyć, które zapewniają zarządzanie lokalnymi sprawami i organizują główne akcje. CDR są koordynowane w Narodowej Radzie Rewolucyjnej (CNR). Polityka ta ma na celu zmniejszenie niedożywienia, pragnienia (przy masowej budowie studni i zbiorników wodnych przez CDR), rozprzestrzeniania się chorób (dzięki polityce „szczepień komandosów”, w szczególności dzieci, Burkinabów lub nie) oraz analfabetyzmu, który zmniejszy się wśród mężczyzn, ale utrzymuje się na bardzo wysokim poziomie wśród kobiet, pomimo ustanowienia specjalnych programów, takich jak operacja „pountoi” . CDR prowadzą również projekty rozwojowe, takie jak zagospodarowanie „Doliny Sourou”, która ma nawadniać 41 000  hektarów.

W kwestii demokracji rozwija oryginalną myśl: „Karta do głosowania i aparat wyborczy same w sobie nie oznaczają, że istnieje demokracja. Ci, którzy od czasu do czasu organizują wybory i przed każdym aktem wyborczym zajmują się tylko ludźmi, nie mają prawdziwie demokratycznego systemu. […] Nie można wyobrazić sobie demokracji bez władzy, we wszystkich jej formach, oddanej w ręce ludu; potęga gospodarcza, militarna, polityczna, społeczna i kulturowa ” .

Śankara próbuje także zerwać z tradycyjnym, nieegalitarnym społeczeństwem Burkinabè, osłabiając siłę wodzów plemiennych i dążąc do integracji kobiet w społeczeństwie na równych prawach z mężczyznami.

Uruchamia pierwszy afrykański program zwalczania pustynnienia i wylesiania. Jeśli symbolicznie, ustanawia zwyczaj sadzenia drzewa przy każdej nadarzającej się okazji do ograniczenia pustynnienia, tworzy także ministerstwo środowiska (pionier na kontynencie) i zwielokrotnia kampanie na rzecz walki z wylesianiem, pożarami buszu i nielegalnymi polowaniami.

Jest jedynym prezydentem Afryki, który sprzedał luksusowe samochody rządowe, aby zastąpić je Renault 5s . Wykorzystując swój czas w ONZ w1984, zostaje pierwszym afrykańskim przywódcą, który odwiedza dystrykt Harlem, gdzie wygłasza przemówienie. Zniesiono podróże w klasie biznes, obniżono pensje ministrów i wyższych urzędników. Śankara wyjaśnia to podejście przezLuty 1986, „  Karol Marks powiedział, jeden nie myśli ani o tych samych rzeczach, ani w ten sam sposób, zależnie od tego czy ktoś mieszka w domku lub w pałacu” .

Potomkowie

Thomas Sankara jest czasami uważany za „  afrykańskiego Che Guevarę ” . W Burkina Faso wiele partii i ruchów społeczeństwa obywatelskiego twierdzi, że jest jego częścią. Czasami nazywany jest „prezydentem dzieci” lub „prezydentem ubogich” .

Thomas Sankara został ogłoszony wzorem przez afrykańską młodzież na Afrykańskim Forum Społecznym w Bamako w r2006oraz Światowe Forum Społeczne w Nairobi w2007.

Od 28 grudnia 2005, aleja w Wagadugu nosi jego imię, jako część bardziej ogólnego procesu rehabilitacji zarządzonego w 2000ale od tamtej pory zablokowane. Różne inicjatywy mają na celu zebranie Sankarist i ich zwolenników, w tym za pośrednictwem krajowego komitetu organizacyjnego 20 th rocznica jego śmierci i uczcić jego pamięć, w tym imprez kulturalnych, zarówno w Burkina Faso oraz w różnych krajach siedziby Burkinabe emigracji. W2007Po raz pierwszy od 19 lat, wdowa Thomas Sankara, Mariam Serme Sankary , był w stanie iść do medytacji na jej domniemany grób ciągu 20 th  obchodów w Ouagadougou.

Różne sieci międzynarodowe, w szczególności Komitet ds. Zniesienia Nielegalnego Długu (CADTM), uczyniły przemówienie Sankary przeciwko długowi swego rodzaju standardem i odwołują się do jego walki.

Plik 2 października 2016 r, pomnik poświęcony Thomasowi Sankara zostaje zainaugurowany w miejscu jego zamachu.

Publikacje i przemówienia

  • Thomas Sankara, Odważny wymyślić przyszłość , Pathfinder, 1991.
  • Thomas Sankara, Wyzwolenie kobiet i wyzwolenie Afryki , Pathfinder, 1990, 2001, 2008.
  • Thomas Sankara, Antologia przemówień Thomasa Sankary , Kontre Kulture, 2013.
  • Thomas Sankara, Zbiór tekstów wprowadzonych przez Bruno Jaffré, zbiór Pensées d'hier pour demain, Éditions du CETIM, 96 stron, 2014 ( ISBN  978-2-88053-104-1 ) .
  • Thomas Sankara, komentarz Jean Zieglera, Przemówienie na temat długu , Elytis 2014 ( ISBN  978-2-35639-135-3 ) , L'Esprit du temps 2017 ( ISBN  978-2-84795-407-4 ) .
  • Z wypowiedzi na długu krajów afrykańskich Thomasa Sankary na 25 th Konferencja Organizacji Jedności Afrykańskiej (Addis Abeba, 29 lipca 1987) (Tekst: Wikisłownik , video: Dailymotion - Speech Thomas Sankara Addis Abeba ).
  • Lista przemówień Thomasa Sankary .
  • Lista wywiadów Thomasa Sankary .

Załączniki

Bibliografia

  • Andriamirado Sennen  :
    • Nazywał się Sankara , Paryż, Jeune Afrique Livres, 1989.
    • Sankara, buntownik , Paryż, Jeune Afrique Livres, 1987.
  • Ludo Martens , Sankara, Compaoré and the Burkinabé Revolution , EPO (Antwerpia), 1989.
  • Bruno Jaffré  :
    • Burkina Faso. Lata Sankary, od rewolucji do rektyfikacji , L'Harmattan , 1989.
    • Biografia Thomasa Sankary. Ojczyzna lub śmierć , Harmattan 1997 ( ISBN  2-7384-5836-X ) .
    • Burkina Faso: The Sankara Years from Revolution to Rectification , Harmattan 1989 ( ISBN  2-7384-5967-6 ) .
    • Biografia Thomasa Sankary, Homeland or Death… poprawione i rozszerzone wydanie, Harmattan 2007 ( ISBN  978-2-296-04265-0 ) .
    • Thomas Sankara, zbiór tekstu przedstawiony przez Bruno Jaffré, Éditions du CETIM, 2014 ( ISBN  978-2-88053-104-1 ) .
    • Thomas Sankara, Liberty Against Destiny , pod redakcją Bruno Jaffré, Syllepse, 2017
  • Elliot P. Skinner, The Mossi of Burkina Faso: Chiefs, Politicians and Soldiers , Waveland Press, Inc., 1989.
  • Valère D Somé, Thomas Sankara, zamordowana nadzieja , L'Harmattan, 1990.
  • Basile Guissou, Burkina Faso, nadzieja w Afryce . L'Harmattan, 1995.
  • René Otayek i in. , Burkina Faso między rewolucją a demokracją, 1983-1993 , Karthala, 1996.
  • Sawadogo, Alfred Yambangba, Prezydent Thomas Sankara: przywódca Rewolucji Burkinabé, 1983-1987: portret , Paryż / Montreal, l'Harmattan, 2001.
  • Mówi Thomas Sankara. Rewolucja w Burkina Faso (1983-1987) , 2 nd  edycji, Pathfinder 2007.
  • Ndongo Samba Sylla (red.), Rediscovering Sankara - Martyr of Freedom (Posłowie Aziza Salmone Fall) , AfricAvenir / Exchange & Dialogue, 2012.
  • Enrico Palumbo, Thomas Sankara e la rivoluzione interrotta , „  Witryna internetowa Ricerche di Storia Politica  ”, 2017.
  • Thomas Sankara, Jean Ziegler, Przemówienie o zadłużeniu , Duch czasów, Dz. Co tam ? , 2017.

Muzyka

Filmy dokumentalne

  • Kapitan Thomas Sankara, requiem dla zamordowanego prezydenta , film Didiera Mauro, 1987
  • Thomas Sankara , film Balufu Bakupa-Kanyinda , 1991.
  • Sankara dla nagrania , film Michaëla Phelippeau, 2001.
  • Robin Shuffield, Thomas Sankara, The Man of Integrity , prod. Arte, Francja 3,2006.
  • Quand Sankara ... , film Armanda Gbaka-Brédé dit Gauz, 2006.
  • Fratricide au Burkina (Thomas Sankara) , film Didiera Mauro i Thuy Tiên Ho,2007.
  • Ten sam ojciec, ta sama matka , film podróżniczy Alessandro Gagliardo, Julie Ramaïoli i Giuseppe Spina, 2008.
  • Sankara w moich rymowankach , film Jean Camille Baoui Ziba, 2009.
  • Śladami Thomasa Sankary & Héritages en Partages , dwuczęściowy film kolektywu Baraka,2011.
  • Kapitan Thomas Sankara , film Christophe Cupelin ,2012.
  • Julie Jaroszewski, Kim jesteś Październik? . Film wyprodukowany przez La Baleine noire asbl, Alice Lemaire i Julie Jaroszewski, w koprodukcji z Afreecam, AJC!, Atelier Graphoui. Przy wsparciu Belgijskiej Współpracy Rozwojowej - SPF Spraw Zagranicznych, Handlu Zagranicznego i Współpracy Rozwojowej,2017.

Linki zewnętrzne

Uwagi i odniesienia

Uwagi

  1. Prezydent Narodowej Rady Rewolucyjnej Republiki Górnej Wolty do4 sierpnia 1984.
  2. Gentilé nagrane w Dzienniku Urzędowym Burkina Faso dnia 16 sierpnia 1983i używany w ONZ . Komisja de toponymie du Québec zaleca Burkinabe . We Francji Dziennik Urzędowy z dnia24 września 2008 i 21 kwietnia 2019 rzaleca również Burkinabé  ; chociaż Burkinabè pojawia się w dekrecie z 4 listopada 1993 roku obowiązującym do dziś (grudzień 2019).
  3. François Léotard, minister kultury i członek Partii Republikańskiej, witany w ciągu roku1986Jonas Savimbi. KoniecPaździernik 1986Peter Botha udał się do Francji, ale mógł spotkać się tylko z Sekretarzem Stanu ds. Weteranów.

Bibliografia

  1. Cédric Kalissani, „Sitoèga: The life of Sankara in his origin village” , LeFaso.net , 24 października 2012.
  2. Tirthankar Chanda, „  Mitterrand-Sankara: the old prezydent and the sassy captain  ” , w Radio France International ,10 stycznia 2016 r.
  3. René Otayek, „Sankara Thomas (1949-1987)” , w Encyclopædia Universalis ( czytaj online ).
  4. Saïd Bouamama, Figures of the African Revolution, from Kenyatta to Sankara , Paris, La Découverte ,2014, 324  s. ( ISBN  978-2-35522-037-1 ) , str.  271-288.
  5. Bruno Jaffré , "  " The Murered Dream of Thomas Sankara "  ", Manière de voir , Le Monde diplomatique, vol.  118 N O  8 obrotów na „historii”2011, s.  52.
  6. Tshitenge Lubabu MK, „  Jean-Baptiste Ouédraogo  ”, Jeune Afrique ,23 stycznia 2007( czytaj online )
  7. Bruno Jaffré, „  Fidel Castro - Thomas Sankara, Kuba - Burkina, linki wciąż nieznane  ” , w Mediapart ,5 grudnia 2016 r(dostęp 5 marca 2017 ) .
  8. Wspomniany w przedmowie i wprowadzeniu do zbioru przemówień, którym mówi Thomas Sankara , film Robina Shuffielda Thomas Sankara the Integral Man przywołuje ten element. Jego rodzina, wygnaniu we Francji, z okazji 20 th  rocznicę jego śmierci, oskarża zwłaszcza interwencji Guy Penne , doradca do spraw afrykańskich prezydenta Francois Mitterranda .
  9. Cyriaque Paré, „  Stowarzyszenie Francja-Burkina: Guy Penne na rzecz wzmocnionych relacji przyjaźni  ” , na LeFaso.net ,15 listopada 2005(dostęp 11 grudnia 2019 ) .
  10. (w) Guy Martin, „  Historyczne, ekonomiczne i polityczne podstawy francuskiej polityki afrykańskiej  ” , Journal of Modern African Studies , Cambridge University Press , tom.  23 N O  2Czerwiec 1985, s.  189-208 ( DOI  10.1017 / S0022278X00000148 , prezentacja online ).
  11. Laurent Zecchini „  Wykonanie siedmiu” spiskowców „wyznacza punkt zwrotny w systemie Kapitana Sankary  ”, Le Monde ,14 czerwca 1984( czytaj online )
  12. Pierre Lepidi, „  Thomas Sankara, feministka  ” w Le Monde ,4 stycznia 2020 r(dostęp 15 stycznia 2020 ) .
  13. „  VIDEO. Kiedy Śankara w humorystyczny sposób zakwestionował dług Burkina Faso  ” w Le Parisien ,9 lipca 2015(dostęp 11 grudnia 2019 ) .
  14. „  Przemówienie na temat orientacji politycznej z 2 października 1983 r. (Audio)  ” , na thomassankara.net (dostęp 2 października 2016 ) .
  15. Agnès Faivre, „  Thomas Sankara: Afryka śladami jej dziedzictwa  ” , Le Point ,8 października 2016 r(dostęp 11 grudnia 2019 ) .
  16. Pierre Lepidi, „Burkinabés szkoleni na Kubie pozostali wierni Sankara i misji, którą im powierzył” w Le Monde ,11 sierpnia 2020(dostęp 14 sierpnia 2020 ) .
  17. Amzat Boukari-Yabara, Africa Unite! : A History of Panafrykanism , Paryż, La Découverte , wyd.  "Darmowe zeszyty",październik 2014, 300  pkt. , 155 × 240  mm ( ISBN  978-2-7071-7687-5 , prezentacja online ).
  18. Carine Frenk, "  Kto zabił Śankarę?" W Ouagadougou, na tropie zamachu (2/6)  ” , w Radio France internationale ,9 października 2017 r(dostęp 9 grudnia 2019 ) .
  19. Carine Frenk, "  Kto miał Śankarę zabił?" Dzień upadku Thomasa Sankary (1/6)  ” , w Radio France internationale ,5 października 2017 r(dostęp 9 grudnia 2019 ) .
  20. „  Sprawa Sankara: międzynarodowy nakaz aresztowania Compaoré  ” , w Radio France internationale ,21 grudnia 2015(dostęp 6 grudnia 2019 ) .
  21. „  Thomas Sankara: historyczna decyzja ONZ  ” , Le Monde diplomatique ,11 kwietnia 2006(dostęp 11 grudnia 2019 ) .
  22. Yaya Boudani, „  Wdowa ze Sankary witana w Burkina Faso przez rozradowany tłum  ” , Radio France internationale ,15 maja 2015.
  23. „  Burkina: kości znalezione w rzekomym grobowcu Thomasa Sankary  ” na Jeune Afrique ,27 maja 2015(dostęp 10 grudnia 2019 ) .
  24. „  Zabójstwo Sankary: Blaise Compaoré dogonił sąd?  » , On France 24 ,23 grudnia 2015(dostęp 10 grudnia 2019 ) .
  25. „  Burkina Faso: Blaise Compaoré nadal ścigany za zabójstwo Thomasa Sankary  ” , w Le Monde ,18 maja 2016 r(dostęp 27 czerwca 2018 ) .
  26. "  Assassination of Thomas Sankara: Gilbert Diendéré oskarżony o współudział  " , w RFI Africa (dostęp 6 grudnia 2015 ) .
  27. „  Thomas Sankara: ostatnie chwile, ostatni świadkowie, ostatnie sekrety…  ”, JeuneAfrique.com ,13 października 2017 r( czytaj online , sprawdzono 27 czerwca 2018 r. ).
  28. „  Przemówienie Emmanuela Macrona w Ouagadougou  ” w Le Monde.fr (przeglądano 28 listopada 2017 r . ) .
  29. "  Zabójstwo Sankary: Macron obiecuje 'odtajnienie' wszystkich dokumentów  ", lexpress.fr ,28 listopada 2017( czytaj online , sprawdzono 28 listopada 2017 r. ).
  30. „  Burkina: wkrótce proces w sprawie zabójstwa Thomasa Sankary  ” , rfi.fr ,17 października 2020 r(dostęp 18 października 2020 ) .
  31. „  Burkina Faso: były prezydent Blaise Compaoré będzie sądzony za zabójstwo Thomasa Sankary  ” w Le Monde ,13 kwietnia 2021 r(dostęp 15 kwietnia 2021 ) .
  32. Carine Frenk, "  Kto zabił Śankarę?" Wagadugu, cień obcej dłoni (3/6)  ” , w Radio France internationale ,9 października 2017 r(dostęp 9 grudnia 2019 ) .
  33. „  Musimy anulować dług - 29 lipca 1987, szczyt OJA w Addis Abebie  ” , na thomassankara.net ,4 września 2005(dostęp 11 grudnia 2019 ) .
  34. Vincent Hiribarren, „Otwórzmy archiwa dotyczące zabójstwa Thomasa Sankary” , Le Monde ,13 marca 2017 r(dostęp 11 grudnia 2019 ) .
  35. Edmond d'Almeida, „  Burkina Faso: 4 października 1984, historyczne przemówienie Sankary do ONZ  ” , na Jeune Afrique ,26 września 2014(dostęp 11 grudnia 2019 ) .
  36. Poussi Sawadogo, Thomas Sankara i kondycja kobiet: rewolucyjny dyskurs? (praca magisterska z nauk i technik informacyjnych i komunikacyjnych), Wagadugu,1999( czytaj online ) , rozdz.  2.1 („Edukacja kobiet”).
  37. Martin-Pierre NOMBRE "  Burkina Faso rzeczywistości oraz umiejętności  " le monde alphabétique , n O  5,1993, s.  61 ( czytaj online [PDF] , przeglądano 11 grudnia 2019 r. ).
  38. Amzat Boukari-Yabara, Africa Unite! Historia panafrykanizmu , The Discovery ,2017, s.  294-306
  39. Patrick Pesnot , The Underside of Françafrique , Paryż, Nouveau Monde éditions ,20 marca 2014 r( 1 st  ed. 2008), 490  str. ( ISBN  978-2-36583-923-5 , prezentacja online ).
  40. Patrick Forestier, „  Burkina Faso - Upadek Blaise'a Compaoré  ” , w Paris Match ,7 listopada 2014(dostęp 29 grudnia 2015 ) .
  41. „  Niezapomniane przemówienie Thomasa Sankary w Harlemie w USA  ” na brukmer.be ,23 lipca 2013(dostęp 11 grudnia 2019 ) .
  42. Cécile De Sèze, „  Thomas Sankara, czyli figura panafrykańskiego antykolonializmu  ” w RTL ,29 listopada 2017 r(dostęp 11 grudnia 2019 ) .
  43. Alpha Barry, „  Aleja dla Thomasa Sankary  ” , w Radio France International ,9 stycznia 2006(dostęp 12 grudnia 2019 ) .
  44. „  Thomas Sankara. Zbiór tekstów wprowadzonych przez Bruno Jaffé, Collection „Pensées d'hier pour demain”, Éditions du CETIM, Genewa, 2014  ” ( ISBN  978-2-88053-104-1 )
  45. „  Altermusique.org  ” , na altermusique.org (dostęp 12 czerwca 2020 )
  46. „  In the footsteps of Thomas Sankara & Héritages en partages  ” , na barakalesite.com (dostęp 12 grudnia 2019 ) .
  47. "  Captain Thomas Sankara  " , oficjalna strona filmu, na capitainethomassankara.net (dostęp 12 grudnia 2019 ) .