Postmodernizm

„  Postmodernizm  ” to przede wszystkim ruch artystyczny , sformułowany przez krytyka sztuki Charlesa Jencksa , który ironicznie zrywa z anhistorycznymi konwencjami modernizmu w architekturze i urbanistyce , zwłaszcza z pretensjami do zakończenia historii i ignorowania geografii. W manifeście tego ruchu, zatytułowanym The Language of Postmodern Architecture , wydanym w Londynie w 1977 r. , Charles Jencks na nowo wpisuje architekturę w kontekst ogólnej historii ruchów artystycznych, nawołując do powrotu do kompozycji i motywów zapożyczonych z przeszłości, eklektyzm oparty na nowym spojrzeniu na kulturę popularną i jej wyraz architektoniczny („język komercyjny” Roberta Venturiego ), a także na kulturze naukowej („neoklasycyzm” Ricardo Bofilla ).

Postmodernizm wprowadza krytyczny dystans do modernistycznego dyskursu, który stał się hegemoniczny. To jest potęga tworzenia architektonicznych , artystycznych i bardziej ogólnie, od końca XX -go  wieku. Postmodernizm, traktowany w Stanach Zjednoczonych jako termin czysto stylistyczny, to ponowne wprowadzenie eklektyzmu w architekturze, ale także obejmowanie modernizmu i stylu międzynarodowego , traktowane na nowo jako zaledwie momenty w historii architektury, z którymi się zdystansowaliśmy. Ale w Europie ten krytyczny dyskurs dotyczy również społecznej, politycznej i geograficznej dekontekstualizacji współczesnego planowania miejskiego, dopuszczającego kontrpropozycje, takie jak propozycje Christophera Alexandra czy François Spoerry .

Wśród różnych autorów, którzy posługiwali się pojęciem postmodernizmu, krytyk literacki Federico de Onís w 1934 r. Dokładnie przeciwstawiał literaturę postmodernistyczną ultranowoczesności.

Terminologia

Postmodernistyczna jest pierwotnie estetyczny paradygmat , wynalezione na przełomie 1970 roku przez amerykańskiego krytyka literackiego Ihab Hassan , aby wyznaczyć formę hypermodernism w literaturze. Słowo postmodernistyczny , którego prekursorów znajdujemy u innych, podjął również filozof Jean-François Lyotard , publikując w 1979 r. La condition postmoderne - rapport sur le savoir, a następnie otwarte listy zebrane w Postmodernistyczne wyjaśnienia dzieciom . Dzięki esejowi Habermasa ( Niedokończony projekt Modernity, 1981, napisany w odpowiedzi na Biennale w Wenecji w 1980 r., Naznaczony wpływem Jencksa), te dwa ostatnie teksty przyczyniły się do nadania temu terminowi filozoficznej głębi. Podążyło za nimi wiele innych esejów, zwłaszcza ten Fredric Jameson z 1984 roku, który definiuje postmodernizm jako „logikę kulturową późnego kapitalizmu”, w odniesieniu do periodyzacji ustanowionej przez marksistowskiego historyka Ernesta Mandela , która nadaje temu pojęciu znacznie szersze rozszerzenie cywilizacyjne. niż jedyne zastosowanie w dziedzinie architektury.

Chociaż często są używane zamiennie, ważne jest, aby odróżnić postmodernizm (architekturę) jako ruch artystyczny, od postmodernistycznej w sensie filozoficznym lub literackim , które często mają sprzeczne lub przeciwstawne znaczenia, a także od ponowoczesnej rzeczywistości, a także od estetyki ponowoczesność .

Chociaż genealogicznie wszystkie są powiązane, różne filozoficzne i literackie znaczenia postmodernistycznego paradygmatu są liczne i często poprawiają się, a nawet wykluczają. Dlatego wskazane jest, aby zawsze zwracać uwagę na autora, do którego się odnosi, aby uniknąć błędnych interpretacji.

Estetyka postmodernistyczna

Problem prekursora

Perry Anderson w The Origins of Postmodernity (1998, 2010) pokazuje, że terminy „ponowoczesność” i „postmodernizm” były już używane w dziedzinie poezji, zwłaszcza przez Hiszpana Federico de Onísa (w 1934 roku, według Andersona, użył go do „opisania konserwatywnego odpływu w samym modernizmie”) lub poety Charlesa Olsona (w 1951 r.), ale także historii ( Arnold Toynbee ), socjologii ( Charles Wright Mills w 1959 r.) i krytyki ( Irving Howe w 1959 r.) ...

Czy postmodernizm to nowa era związana z rozwojem postindustrialnego kapitalizmu, czy aspekt, który istniał od zawsze? Rzeczywiście widzimy, że wiele cech estetyki postmodernistycznej odnajdujemy w dziełach z przeszłości, czy też powrót do niekonwencjonalnego wykorzystania postaci klasycznych i barokowych, rodzaj estetyki złego gustu, który pozwala bez liryzmu odzyskać estetykę staromodną. wartości.

W literaturze, jeśli początki postmodernizmu pojawiają się w kanapie z Raymond Queneau (1933) lub w At Swim-Two-Birds of Flann O'Brien (1939), autorzy nadal tradycja sięga XVIII th  century z utworami takich jako Jacques le fataliste , autorstwa Diderota lub Le voyage sentimental de Sterne , za pośrednictwem Alfreda Jarry'ego ( Gesty i opinia doktora Faustrolla, patafizyka ).

W architekturze, z perspektywy czasu możemy znaleźć elementy postmodernistyczne w architekturze wiedeńskiej secesji , jeden z Konstantin Mielnikow , słoweńskiego Jože Plečnik'a , obowiązujące zasady, których autorem jest Robert Mallet-Stevens , lub znacznie przed XVIII th  century w najdziwniejszych dzieł Boullée i Ledoux .

Recykling dotychczasowych form: cytat, pastisz, parodia

Jeśli modernizm cechuje poszukiwanie oryginalności i chęć tworzenia nowych, oryginalnych, niecodziennych form, to postmodernizm przyznaje, że ponownie wykorzystuje formy już istniejące, w tym te najbardziej znane. Tam, gdzie Le Corbusier chce całkowicie odnowić nie tylko styl budynków, ale samą koncepcję siedliska, architekt taki jak Ricardo Bofill stosuje zasady kompozycji i elementy dekoracyjne zapożyczone ze sztuki klasycznej lub antycznej (kolumny, frontony itp.) . Nowoczesna innowacja zawsze opiera się na zapominaniu lub ignorowaniu tradycji charakterystycznych dla każdej sztuki, które są uważane za przeszkodę w prawdziwej twórczości. Wręcz przeciwnie, tym, co charakteryzuje postmodernistycznego artystę i jego oryginalność, jest to, że zdobył dość doskonałe opanowanie historii i najbardziej akademickich technik swojej sztuki.

Odniesienia do sztuki z przeszłości mogą przybierać różne formy, od wykorzystania szczegółów stylistycznych po rygorystyczne stosowanie starożytnych reguł formalnych, takich jak kompozycja, symetria, porządek itp. Warunki mogą się również różnić, od hołdu po żartobliwy cytat. Ale najbardziej charakterystyczny dla postmodernistycznej postawy jest „ironiczny hołd”, który gra na dwuznaczności: tak oto hołd złożony Niżyńskiemu rzeźbiarza Barry'ego Flanagana przedstawia burleskowego zająca w pozie tancerza.

Estetyczny synkretyzm: kolaż, miksowanie i miksowanie

Postmodernistyczna twórczość jest często przedstawiana jako kolaż heterogenicznych elementów bez troski o harmonię. Weźmy na przykład powieść Irlandczyka Flanna O'Briena At swim-two-birds, która zawiera teksty z tak różnych gatunków, jak western i epos średniowiecza, w tym baśnie i wodewil.

Procesy kolażu i dywersji nie są same w sobie specyfiką postmodernizmu, ponieważ to surrealizm je zaproponował. Powieści modernistycznej w USA trylogii autorstwa Johna Dos Passosa lub tych z Somnambulists trylogii autorstwa Hermanna Brocha prezentowane są również w formie kolaży tekstów należących do różnych gatunków. Ale w tych dwóch przypadkach celem jest zsyntetyzowanie tych elementów, aby zrozumieć złożoną rzeczywistość: Stany Zjednoczone podczas Wielkiego Kryzysu dla Dos Passos, utrata wartości w Europie Zachodniej dla Brocha.

Wręcz przeciwnie, postmodernistyczny artysta poszukuje kontrastu między różnymi elementami i wynikającego z tego efektu dystansu.

Kultura popularna i kultura elitarna

Jeśli postmodernizm wymazuje czas i przestrzeń, aby natychmiast uobecnić całą kulturę, twierdzi również, że wymazuje hierarchię między kulturą elitarną a kulturą popularną. Możemy przytoczyć na przykład przyjęcie i wykorzystywaniu popularnych gatunków przez pisarzy: detektywistyczną powieść w Kosmosie według Witolda Gombrowicza , powieści szpiegowskiej w Lac przez Jean Echenoz itp

Szczególnie uderzającym przykładem tego wymazania jest zbieżność między sztuką współczesną a reklamą . Tak samo jest z Amerykaninem Andy Warholem , liderem pop-artu , który zanim został artystą był reklamodawcą i którego prace są oparte na popularnej wyobraźni (marki, gwiazdy, zdjęcia itp.). I odwrotnie, widzimy wiele reklam odwracających prace od historii malarstwa.

W rzeczywistości, druga połowa XX th  century jest oznaczony przez eksplozję kultury masowej, przekazanej przez coraz bardziej potężne branży medialnej. Ta kultura medialna dotyka wszystkich klas społecznych i staje się jednym z fundamentów zbiorowej wyobraźni.

Ironia ponowoczesna

Ironia jest uważana za istotną cechą postmodernizmu. Mówiąc bardziej ogólnie, możemy uznać, że tam, gdzie modernizm stawia autora i twórczość w centrum swojej estetyki, postmodernizm sprawia, że ​​odgrywa tę rolę zarówno dla interpretacji, jak i dla publiczności. Z tego powodu krytykowano ją za przestrzeganie imperatywów marketingu , co byłoby sprawiedliwe, gdyby nie ironiczna zmiana, która równie łatwo zakłada fakt niezadowolenia lub irytacji.

Sam fakt ponownego spojrzenia na tekst lub dzieło obrazkowe prowadzi do stworzenia z niego nowego dzieła. Artysta wizualny Jeff Koons zasłynął w ten sposób, przekształcając kiczowate obiekty w dzieła sztuki. To ironiczne spojrzenie w naturalny sposób kieruje się także na samo dzieło postmodernistyczne i skutkuje auto-komentarzem. Możemy przytoczyć przykład Bladego ognia przez Vladimir Nabokov , składający się z poetycką historię i komentarzu do tego newsa lub pośmiertnie dziele Thomasa Pilaster przez Erica Chevillard, który działa na tej samej zasadzie. Jesteśmy blisko efektu dystansowania , o którym pisali Bertolt Brecht czy Victor Chklovski .

Wspólną cechą artystów postmodernistycznych jest umiejętność podejmowania i wskrzeszania najpoważniejszych tradycyjnych kodów, unikając traktowania siebie poważnie, ale jednocześnie nie narażając ich na złą reputację popadając w formy szyderstwa.

Współczesna epistemologia i ponowoczesna ontologia

Krytyk Brian McHale  (nie) porównuje różnicę między modernizmem a postmodernizmem do różnicy między epistemologią (teorią wiedzy) a ontologią (teorią bytu). W ten sposób modernizm dąży do zbudowania wiernego obrazu realnego świata, wykraczającego poza granice ludzkiej percepcji. Postmodernizm kwestionuje raczej status fikcyjnego świata stworzonego przez dzieło sztuki i jego związek ze światem rzeczywistym. Najlepszym przykładem jest oszałamiający opowiadanie Tlön, Uqbar, Orbis Tercjusz opublikowane w zbiorze fikcje przez Jorge Luis Borges , w którym świat rzeczywisty jest stopniowo kolonizowane przez fikcyjnym świecie Tlön. Jest jasne, że postmodernizm chce więc być eklektyczny.

Przykłady postmodernistycznych dzieł i artystów

Poniżej przedstawiamy krótką listę prac charakterystycznych dla postmodernizmu, bez twierdzenia, że ​​są one wyczerpujące. Specjalistyczne artykuły czy kategorie pozwalają pogłębić różne aspekty postmodernizmu.

Filozofia postmodernizmu w sztuce jest przeciwieństwem filozofii postmodernistycznej z La stan postmoderne przez Jean-François Lyotard .

Architektura

Moda

Kino

Muzyka

Popularny Klasyczny

Dzieła wizualne

Literatura

Pisarze frankofońscy

Filozofia

Uwagi i odniesienia

  1. „Jak wiemy, to architektura zaproponowała filozofii pojęcie ponowoczesności. Jego powołanie w dziedzinie architektury było, przynajmniej początkowo, dość jasne. Miał ambicję, by zabrzmieć śmiercią nowoczesności architektonicznej, a zwłaszcza jej funkcjonalistycznych dryfów. Diagnoza ta, jak sądzę, została z największą siłą udramatyzowana na początku pracy Ch. Jencksa Język architektury postmodernistycznej (opublikowanej w 1979 r.) […] Jednak bardzo szybko to wyznanie wiary przekroczyło pole analizy architektonicznej tak, że postmodernistyczne roszczenie bardzo szybko dało się wyrazić jako radykalna krytyka nowoczesności, jej fundamentów i założeń, odpowiadając w ten sposób na wszechogarniającą ambicję architektonicznego modernizmu w jego różnych formach (Le Corbusier, Bauhaus ...). „Jean-Louis Genard,„ Nowoczesność i ponowoczesność w architekturze ”, Réseaux, interdyscyplinarny przegląd filozofii moralnej i politycznej , nr 88-89-90, 2000,„ Nowoczesność i ponowoczesność ”, s. 95-110
  2. Słowa postmodernizm i postmodernizm w odniesieniu do sztuki pojawiły się w wykładzie Charlesa Jencksa wygłoszonym po raz pierwszy w 1975 r. W Eindhoven z zamiarem zamknięcia ruchu nowoczesnego. Wcześniej to słowo było już używane w innym znaczeniu. We wstępie do The Language of Postmodern Architecture Jencks wyjaśnia, że ​​kiedy zaczął pisać tę książkę w 1975 r., „Słowo i pojęcie postmodernizmu były używane tylko w krytyce literackiej. (…), Ale w ultranowoczesnym sensie, odwołując się do ekstremistycznych powieści Williama Burroughsa i do filozofii nihilizmu i antykonwencjonizmu . Znałem te pisma, te Ihaba Hassana i inne, ale użyłem tego słowa, aby oznaczać coś przeciwnego: koniec awangardowego ekstremizmu, częściowy powrót do tradycji i centralna rola komunikacji z public: architektura jest sztuką publiczną par excellence ”.
  3. Zobacz: A-historyzm Bauhausu i jego konsekwencje ”, Bruno Zevi Należy zauważyć, że anhistorycyzm był jednocześnie zasadą freudyzmu.
  4. William JR Curtis kwestionuje rolę inicjatora, do której twierdzi Jencks. Uważa go raczej za prostego kompilatora: „Krytyk Charles Jencks zebrał dziwny zestaw konstrukcji, które miały zilustrować nowy trend (…) Ani autor, ani wybrane przykłady nie wykazywały dużego zainteresowania autentycznością wyrażenia (” postmodernizm ”); wszystkie budynki zdradzały to powierzchowne podejście, czyniąc poprzednie modele architektoniczne wzmacniaczami odniesień lub cytatów i niewiele więcej. »We współczesnej architekturze od 1900 roku , wydanie trzecie, Phaidon, 2004, s.  602 .
  5. W tym samym roku Robert Stern mówi o postmodernizmie w kilku czasopismach, takich jak Projekt architektoniczny , i definiuje go przez „trzy aspekty: kontekstualizm, odniesienie historyczne i użycie ornamentu”. C. Ray Smith publikuje w Nowym Jorku Hypermaniérisme, nowe tendencje w architekturze postmodernistycznej .
  6. Ozdoba jest stopniowo rehabilitowana z anatemy Adolfa Loosa , najpierw estetycznej przez Roberta Venturiego , a następnie antropologicznie w Badaniach nad społecznymi funkcjami ornamentu , autorstwa Louisa Maitriera .
  7. Nauka z Las Vegas , Robert Venturi i in., 1972.
  8. Charles Jenks odnosi się do definicji „Przestrzeni publicznej” Hannah Arendt, która jest rozdziałem „Stan współczesnego człowieka” ...
  9. Charles Jenks relacjonuje rozmowę w 1977 roku z Maurice'em Culotem „jednym z urzędników ARU w Brukseli, który spędził dziesięć dni w Port Grimaud, aby porozmawiać z architektem” i który zwierzył mu się, że „tego typu realizacja była odpowiednia dla ludzi, ale lokalni przywódcy komunistyczni pozostawali zbyt przywiązani do modeli urbanistycznych z lat trzydziestych XX wieku . Już w 1972 roku Henri Lefebvre przyjechał na swoje seminarium z socjologii miejskiej w Port Grimaud .
  10. Perry Anderson , The Origins of Postmodernity , strony 9-10, The Ordinary Prairies, 2010.
  11. Karol Beffa, Mówienie, komponowanie, granie. Spet lekcje muzyki , Paryż, Seuil ,2017, 240  pkt. , "Czy istnieje muzyczny postmodernizm?"
  12. Federico de Onis, Anthologia de la poesia Espanola e hispanoamericana (1882-1932). C de EH, Madryt, 1934
  13. „Książki Jencksa (który wprowadził termin postmodernizm jak detergent) są prośbą o patronat: najpierw zbadaj gusta swojego sponsora, zanim zdecydujesz się na modernistyczny styl Le Corbusiera, neo-folkloryzm palladiański lub osmański…” (Y.- A. Bois, 1985).
  14. Madeleine Santschi, Voyage with Michel Butor , Lozanna, Szwajcaria, Éditions l'Âge d'homme ,1980, 223  s. , „P. 40–41”

Zobacz też

Bibliografia

  • Ihab Hassan , Rozczłonkowanie Orfeusza (1971)
  • Christopher Alexander , Funkcje architektury nowoczesnej , 1975
  • (en) Christopher Alexander , A Pattern Language: Towns, Buildings, Construction. (1977) Nowy Jork, Oxford University Press, nieprzetłumaczone
  • Karol Beffa, Mów, komponuj, graj. Siedem lekcji muzyki, Paryż, Seuil, 2017. Rozdział „Czy istnieje muzyczny postmodernizm? "
  • Peter Blake (architekt) , Forms folows fiasco (1978) Tłumaczenie francuskie w 1980
  • Arthur Danto , Sztuka współczesna i zamknięcie historii
  • Anthony Giddens , Konsekwencje nowoczesności , trad. Francuski 2002, L'Harmattan
  • Charles Jencks , Język architektury ponowoczesnej (1979)
  • Rosalind Krauss , Oryginalność awangardy i inne mity modernistyczne
  • (w) Brian McHale  (w) , Constructing Postmodernism
  • Michel Maffesoli , Wieczna chwila: powrót tragedii w społeczeństwach ponowoczesnych
  • Meaghan Morris, Oblubienica pirata. Feminizm, Reading, Postmodernism , Londyn i Nowy Jork, Verso, 1988.
  • Robert Venturi , D Scott Brown  (w) , Teaching in Las Vegas , czyli zapomniany symbol formy architektonicznej (1979)
  • Bruno Zevi , A-historyzm Bauhausu i jego konsekwencje (1976)
  • Axel Murken , D r Schilke Medizinischer, wyd. Nauczyciel. D r Med. Axel Hinrich Murken, 2006.

Powiązane artykuły

Motywy

Po angielsku

  • Remodernizm  (en)
  • Postmodernizm  (w)
  • Post-ironia  (w)
  • Nowa szczerość  (en)

Teoretycy

Linki zewnętrzne