Talk Gaga

Gaga lub talk Etienne jest francuski wariant regionalny praktykowane we francuskim mieście Saint-Etienne i jego regionie.

W zależności od epoki, termin mówiąca gaga obejmuje różne realia, w zależności od tego, czy chodzi o mowę frankoprovençalską czy arpitańską Saint-Étienne, której ostatnie pisma pochodzą z lat trzydziestych XX wieku, czy też mówi się o francuskim używanym w tym mieście i region. Wielu Stéphanois nie zdaje sobie sprawy, że do niedawna w ich mieście mówiono innym językiem niż francuski i że smakowite wyrażenia, które nazywają mówiącą gaga, w dużej mierze wywodzą się z tego języka . Jednak ten język był nawet przedmiotem słowników i gramatyk, jak widać na ilustracji.

Dziś termin „ mówiąca gaga” ma znaczenie tylko w lokalnym regionalnym języku francuskim i to jest temat tego artykułu. To przede wszystkim przemówienie popularne, pomysłowe, wywodzące się z frankoprovençalu lub arpitanu .

Wiele terminów ma swoje źródło w przemysłowej przeszłości miasta: górnictwo, mechanika i tkactwo, chociaż te czynności są teraz bardziej historyczne niż obecne. Ale także na obszarach wiejskich w regionach mieszanego ogrodnictwa targowego i ekstensywnej hodowli, takich jak Forez , Monts du Pilat , region Roanne i Monts du Roannais .

Charakteryzuje się przede wszystkim:

• zbiór realizacji fonetycznych (wymowa), które stanowią akcent Stéphanois;
• konkretny leksykon, którego przykłady podano poniżej;
• cechy gramatyczne wspólne ze standardowym potocznym francuskim  : na przykład przy porównaniu przymiotnika przysłówek lepiej zamiast plusa ( lepiej duży zamiast większego );
• oryginalne idiomy, których przykłady podano poniżej;
• niektóre struktury składniowe różniące się od tych, które dominują w pozostałej części obszaru francuskojęzycznego: np. ograniczający znacznik, który na końcu propozycji oznaczał „tylko” lub „natychmiast” („  zaczynam jako ”: „dopiero zaczynam ”, Postrzegają jako  :„ tylko patrzą ”) lub szczególnie częste wykorzystywanie przesadnie złożonej przeszłości ).

W 2007 roku, z okazji publikacji przekładu Przygód Tintina w Arpitanie (referencja pisownia B), muzeum starego Saint-Étienne zorganizowało wystawę zatytułowaną „Tintin mówi gaga”.

Dziś duma Stéphanoise ożywia pewne określenia Gagi, które można znaleźć na co dzień w centrum Saint Etienne: W ten sposób robimy z Pampille piosenkarza, restaurację lub koszulki, często słyszymy, jak ludzie nazywają siebie " Mon Belet ”, robimy piwo z Manu, Gambelle itp.

Wymowa i ton

• „A” wymawia się albo przed / ɑ / , jak „â” w „wklej” ( „ja” , „tamto” wymawia się / mwɑ / / sɑ / lub wymawia się / æ /, gdy następuje po nich r (jest późno: / il ɛ tær / ) W tej pozycji wymawia się również „en” / æ / („gatunek”);
• Wszystkie „eu” wymawia się również jako „zamknięte” / ø / , jak w „małym”: tak więc „młody” wymawia się jak „szybko” / ʒøn /  ;
• Litery „e” w środku słów często milczą . Ten trend w popularnym francuskim jest szczególnie silny w regionie. Na przykład „warsztat” wymawia się „wcześniej”. Podobnie „ten dom” będzie wymawiane jako „c'te maison” (wymowa szeroko rozpowszechniona na północy Francji). W „ skrajnych przypadkach ” można również usunąć „a”  : „Saint-Ch'mond” dla  sąsiedniego miasta Saint-Étienne „  Saint-Chamond ”;
• „é” imiesłowów przeszłych jest często pomijane; na przykład „cały jest przemoczony” , co stanowi przymiotnik werbalny  ;
• Intonacja jest nieco „przeciągająca”  ;
• Litera „c” jest czasami zastępowana przez „g”, gdy występuje po niej litera „l”, na przykład Claude, Claudius, Claudette stają się: Glaude, Glaudius, Glaudette szczególnie na obszarach wiejskich;
• Kontynuacja jego [waj] jest często zastępowana przez [oj] („ôï”), na przykład: „ty [vo.je]  ” (zamiast „widzisz” /vu.vwa.je/ ), „ty [kʁo. je] ”(zamiast„ wierzysz ”/vu.kʁwa.je/);
• Nosy są dwugłowe  ; / ɔ̃ / staje się na przykład / ə̃ɔ̃ /.

Historia gagi

Mówiąc gagi i patois w literaturze

Dokumentaliści i historycy bardzo wcześnie zainteresowali się tym językiem. W 1863 roku Louis-Pierre Legras opublikował Słownik Forézien patois , a następnie w 1896 roku Pierre Duplay z La Clé du parle gaga . Według opata Grégoire'a, który go znalazł, był skarbem językowym mało cenionym

„Nie ma już prowincji, a wciąż jest trzydzieści patois, które pamiętają ich nazwy! (...) Język polityczny nie istnieje w patois! Przyznajemy, że nie żałujemy zbytnio (...) Ubóstwo dialektów ogranicza ducha, utrudnia szerzenie się świateł i utrwala przesądy. "

Lub wręcz przeciwnie, bardzo popularne według Charlesa Nodiera  :

„Dziwne jest przeznaczenie Patois, tego pięknego wiejskiego języka, niegodnej odpychania matki naszych miejskich i cywilizowanych języków, których zrzekają się niewdzięczne córki i że będą prześladować nawet pod zarostem, tak bardzo się boją, w blasku ich uzurpowanego dobrobytu, że nigdzie nie pozostały żadne ślady ich powszedniości. "

We wstępie do swojego słownika Louis-Pierre Gras podaje zabawną definicję pedantów:

„Te pedanty uśmiechają się i nadal szydzą z patois. Czy wiesz, jak nazywamy tych ludzi pośród nas, którzy gardzą językiem i kondycją swoich ojców, a nie znając ani patois, ani francuskiego, mówią meta-Dio mela-Diablou (pół bogiem, pół diabłem)? Nazywa się je przecinającymi się . A kiedy przychodzą pod czarny kominek, na którym ich matka zawiesiła kołyskę, aby opowiedzieć zdumionym słuchaczom o cudownych przygodach swoich podróży lub swoich filozoficznych sztuczkach, starzy dobrzy chłopi z powątpiewaniem kręcą głowami i szepczą złośliwie: bonhommie. "

Mów gaga i mów po Lyonnais

Język Gaga i język Lyonnais mają wiele wspólnych słów, które należy odnotować w słowniku Gaga. Tak więc, zgodnie ze słownikiem zaczerpniętym z Grand'Côte au Gourguillon (Lyonnais z przeszłości) , w Lyonnais znajdziemy między innymi następujące słowa:

• Ablager  : przytłaczający.
• Abouser (s)  : upaść
• Appeger  : kick
• Apincher  : widzieć, oglądać, szpiegować.
• Arraper  : trzymać się.
• Babet  : szyszka.
• Badabet lub Badabeu  : głupie, trochę upośledzone umysłowo (drugi jest bardziej gburowaty)
• Barla  : „Bardzo barla pogoda” Niezła, bardzo dziwna pogoda, zmienna pogoda.
• Baraban  : młode kiełki mniszka lekarskiego, które są spożywane w sałatkach
• Bassouille  : „Być basouille” ktoś (zazwyczaj dziecko), który lubi bawić się wodą / w wodzie.
• Bazut  : głupi, idiota
• Berchu  : komu brakuje jednego lub więcej przednich zębów
• Beauseigne , bichette , bissignette  : wykrzyknik wyrażający litość lub najczęściej tkliwe współczucie.
• Bisangoin (de)  : krzywo
• Boge  : gruba płócienna torba, tornister
• Broger  : rozważaj, myśl, powtarzaj mroczne pomysły.
• Brązowanie  : walenie.
• Bugne  : mały smażony placek przygotowany na karnawał
• Cafi  : pełne
• Cacasson (to)  : kucanie.
• Cafuron  : małe okno, świetlik
• Checkout  : "Be in checkout" bądź na zwolnieniu lekarskim.
• Cenpotte  : beczka zawierająca od stu do stu dwudziestu litrów.
• Coufle  : pełna, pełna.
• Cuchon  : mnóstwo, dużo.
• Cuche  : dyftong kuchonu wyrażający uczucie sytości smakowej .
• Straszny  : ten, kto się boi, kto się boi.
• Zademonstruj  : denoir.
• Aby odciążyć  : przewrócić ”, rozwinął schody. "
• Odłączanie  : namoczyć nowe pranie, aby usunąć podkład.
• Ebarioles  : zawroty głowy
• Ébravager (s)  : bój się.
• Ecouaté  : połamane na małe kawałki.
• Egraillassé  : Mówi o rozczochranej osobie o nieuporządkowanym wyglądzie. - Jest cały podrapany. "
• Emaseler (s)  : flay "Fouilla!" To wszystko zostało wyrzucone  ”
• Zmęczenie  : poczuj się skurczony w niewygodnie ograniczonej przestrzeni.
• Szperał!  : wieloznaczny wykrzyknik, który może oznaczać zdziwienie, podziw, a nawet kpinę.
• Galiplés  : dzikie wzgórza, pochyłe trawiaste łąki na zboczach stromego strumienia.
• Gandot  : metalowe pudełko, w którym górnicy przechowywali posiłek, aby był ciepły.
• Gandous  : śmieciarze.
• Gandouse (la)  : centrum recyklingu, wysypisko śmieci.
• Garagnas  : hałaśliwy dzieciak
• Gaté  : przytul
• Gongonner  : narzekać, narzekać.
• Gouilla  : „Wodna gouilla” większa niż kałuża, ale mniejsza niż kałuża.
• Jargille (a)  : ktoś (zwykle dziecko lub zwierzę), który cały czas wierci się / gestykuluje.
• Gryźć  : czernieć, brudzić.
• Miladzeu!  : wykrzyknik na początku zdania oznaczający „Nie fajki!” "" Nie? Nie! ”.
• Tassel  : impreza
• Szarlotka  : ciasto jabłkowe .
• Haczyk na płaszcz  : złomowisko, szmaciarka
• Petafiner  : zepsuć, zepsuć.
• Piat  : kawałek szmaty.
• Pichorgne  : o kimś mówimy, że jest pichorgneurem, kiedy niechętnie je, że nie je dużo.
• Bonus  : „Wziąłem bonus” po otrzymaniu mandatu za złe parkowanie.
• Quinarelle  : powiedziane o osobie skłonnej do skomleć (dawniej quinarelle było urządzeniem przymocowanym do modnego balonu. Ten mały instrument wydawał pulsujący dźwięk podczas opróżniania balonu). Quinarelle to gwizdek w gumowych zabawkach.
• Quiner  : skomleć, skomleć. Nowonarodzone kocięta są bardzo dobre.
• Regretteux (inna wersja regretou ): ktoś delikatny, który łatwo odczuwa odrazę.
• Sampille (stąd czasownik sampiller ): szmata.
• Tabazo  : wszystko szalone, wszystkie szalone.
• Tétareau  : pasjonat .
• Vogue  : wesołe miasteczko.

Uwagi i odniesienia

1. Większość terminów jest używana w Massif du Pilat , czyli na południe od Saint-Étienne, ale także w Monts du Forez , równinie Forez i regionie Roanne .
2. St-Etienne w skrócie
3. „Sprawa Tournesol” została właśnie przetłumaczona na Arpitan, termin, który określa alpejskie patois mówione od Lyonu do Aosty przez Savièse w Le Nouvelliste, Sion, 31 marca 2007.
4. www.vieux-saint-etienne.com: Dokumentacja Expo: Tintin mówi gaga ... 5 wieków literatury w języku Forézien
5. Przemówienie do Zgromadzenia Ustawodawczego z 11 sierpnia 1791 r. W sprawie jedności języka francuskiego [1]
6. [2]
7. 1833-1873 - Założyciel Diany, Towarzystwo Archeologiczne i Historyczne Forez [3]
8. Louis-Pierre Legras [4]
9. Lugd, wydanie sztuki i historii Lyonnaise, Lyon , 1992

Zobacz też

Bibliografia

 : dokument używany jako źródło tego artykułu.

• Louis-Pierre Gras, Słownik Forézien patois , stara księgarnia Auguste Brun, Lyon, 1863. [5]
• Pierre Duplay, La Clà do parlâ gaga, (klucz do mówienia gaga) , Saint-Étienne: Imprimerie Urbain Balay, 1896, 430 s. czytaj online na Gallica
• Eugène Veÿ, Le Dialecte de Saint-Étienne au XVII e siècle , praca dyplomowa wygłoszona na Wydziale Listów w Lyonie w Paryżu: chez Honoré Champion, 1911, 580 s. [6]
• Louis Dorna i Étienne Lyotard, Le parle gaga! , Graphic Proceedings (wydanie oryginalne: Éditions Dumas),2005, 7 th  ed. ( 1 st  ed. 1953) ( ISBN  2-910868-88-5 )
• Jean-Paul Chartron, Le cri du pillot , Graphic Acts, 1987.
• Gérard Meunier, Le forézien, as he talks as he lives , Feurs, Claude Bussy Editor,1987( ISBN  978-2-87667-005-1 )
• Maurice Garnier, Mały ilustrowany leksykon języka Stéphanois , Lyon, L'Antilope, 1998., 31  s. ( ISBN  2-912038-15-4 )
• Jean-Baptiste Martin, Mówiąc o Forez and Roannais: Dictionary of regional French of the Loire , Paris, Bonneton, 2000., 159  s. ( ISBN  2-86253-266-5 )
• Pierre Perrin i Pierre Zellmeyer, The little illustrated gaga: The encyclopedia of Pétrus , Saint-Étienne, Actes Graphiques, 2001., 125  str. ( ISBN  2-910868-31-1 )
• Jacques Plaine i Jean Luc Epaille, Les trésors de Toutengaga: Gaga-French / French-Gaga Dictionary , Actes Graphiques, 2005. ( ISBN  978-2-910868-98-7 )
• Olivier Glain i Céline Jeannot Piétroy, Czy powiedziałeś gaga? Geneza, tożsamość i wyzwania francuskiego regionu w Saint-Étienne, Publications Universitaires de Saint-Étienne, 2017 ( ISBN  978-2862726977 )

Powiązane artykuły

• Beauseigne
• Inne dialekty regionalne pod wpływem frankoprovençal  :
  • Mów po Lyonnais
  • Mów Savoyard
• lingwistyczny
  • lista języków
    • języki według rodziny
      • Języki indoeuropejskie
        • Romantyczne języki
          • Języki galijsko-romańskie
            • języki oleju
              • Francuski
            • francoprovençal
              • forézien

Linki zewnętrzne

• Tintin mówi gaga, wystawa w Musée du Vieux St-Etienne
• Żywy dialekt, spotkania Montbrison , dialekt Monts du Forez
• Gagaweb
• [wideo] Didier Maurin „Stéphanois gaga Stories” pokaże się 8 grudnia 2018 r. na YouTube