„ Demokracja ludowa ” to termin zaczerpnięty z komunistycznego leksykonu politycznego w celu odróżnienia państw komunistycznych od demokracji liberalnych , które komuniści nazywają raczej „republikami burżuazyjnymi” lub „krajami kapitalistycznymi”.
Termin ten był szeroko stosowany w celach propagandowych, aby zamaskować dyktatorskie praktyki i nierówności klasowe reżimów, które uważały się za marksistowsko-leninowskie , narzucone po II wojnie światowej w wyzwolonych, a następnie okupowanych krajach Europy Środkowej i Wschodniej , Armii Czerwonej i zrzeszeniach. zespół znany jako Bloc Wschodni .
Zgodnie z analizą walki klasowej , musimy odróżnić „demokrację formalną” (w tym wielopartyjny system „krajów kapitalistycznych”, określany jako sztuczny i mający na celu wprowadzenie w błąd ludu) od „demokracji ludowej” „krajów socjalistycznych”. (gdzie ludzie mają sprawować władzę bezpośrednio poprzez rady gminne, departamentalne, prowincjonalne lub rady itd.).
Już pierwsi bolszewicy , w tym Leon Trocki , odróżniają „formalną demokrację” krajów kapitalistycznych od „demokracji proletariackiej”, która musi dotyczyć nie tylko proletariatu, ale także klasy chłopskiej, z którą proletariat musi zawrzeć sojusz, aby zdobyć władzę. . Równoważne sformułowania można znaleźć u Lenina i Trosky'ego. Lenin uważa w The State and the Revolution , że „ Dyktatura proletariatu jest znaczną ekspansją demokracji, która po raz pierwszy stała się demokracją dla biednych, dla ludu, a nie dla bogatych” . Leon Trocki używa tego terminu, pisząc w The Permanent Revolution (1936): „Możemy już z całą pewnością powiedzieć, że zarówno Chiny, jak i Indie nie będą w stanie dojść do prawdziwej demokracji ludowej, to znaczy - mówiąc robotnik i chłopa, to przez dyktaturę proletariatu ” .
Ale historycznie i w praktyce „dyktatura proletariatu”, czy to na szczeblu komunalnym, prowincjonalnym czy krajowym, okazała się być dyktaturą jednej partii (czasami nazywanej „robotnikami”, czasem „komunistami”) i jej biurokratów. , policja i wojsko . W konsekwencji termin „demokracja ludowa” stał się semantycznym paradoksem, ponieważ tak określone reżimy miały autorytarną i niepopularną praktykę polityczną . Jest to ponadto etymologiczny pleonazm, ponieważ słowo demokracja jest już oparte na greckich słowach demos (ludzie) i kratos (władza).
To od końca drugiej wojny światowej , a głównie pod przywództwem Józefa Stalina , termin „demokracja ludowa” naprawdę wkracza do aktualnego słownictwa politycznego. Wyrażenie jest użyty po raz pierwszy w czasie światowego konfliktu, przez propagandę Komunistycznej Partii Jugosławii z Tito : Stalin przyjmuje je i doradza rządu polskiego reżimu komunistycznego , utworzona w grudniu 1944 roku , aby go używać. Definiuje „demokrację ludową”, bez dalszych szczegółów, jako „ demokrację nowego i ulepszonego typu dzięki nieobecności klasy kapitalistycznej ”. Wyrażenie to jest używane w celach propagandowych, w celu wzbudzenia symulacji wśród ludności Europy Zachodniej . W praktyce tak zwane reżimy „demokracji ludowej”, które pojawiły się pod koniec drugiej wojny światowej, ewoluują od pierwszych lat istnienia w kierunku dominacji jednej partii lub jednej koalicji utworzonej przez lokalną Partię Komunistyczną i jego imprezy wspomagające. W okresie zimnej wojny termin „demokracja ludowa” jest stale obecny w propagandzie komunistycznej: w ten sposób Kominform publikuje przegląd zatytułowany „ Dla trwałego pokoju, dla demokracji ludowej” .
Termin „demokracja ludowa” jest używany w szczególności do określenia tzw. Reżimów europejskich bloku wschodniego , które pojawiły się jako państwa satelickie ZSRR: Socjalistycznej Federalnej Republiki Jugosławii ( zerwanie z ZSRR po 1948 r. ), Niemieckiej Republiki Demokratycznej , Czechosłowackiej Socjalistycznej. Republika , Węgierska Republika Ludowa, Polska Rzeczpospolita Ludowa , Rumuńska Socjalistyczna Republika , Albanska Socjalistyczna Republika Ludowa (oderwanie się od ZSRR po 1960 r. ) I Bułgarska Republika Ludowa . Diety te charakteryzowały się:
Te aspekty czasami sprawiały, że te reżimy zyskały miano „ totalitarystów ”, którym stanowczo sprzeciwiali się ich obrońcy, którzy zaprzeczali tym cechom oraz doniosłościom potępiających je świadectw i analiz, takich jak te Davida Rousseta .
Reżimy polityczne podające się za „demokracje ludowe” często używają oficjalnych nazw, takich jak „Republika Demokratyczna” , „Republika Ludowa” czy „Republika Socjalistyczna” , a także różnych odmian. Te różnice w nazwach nie oznaczają istotnych różnic politycznych co do form rządów lub polityk stosowanych przez te różne państwa. Używanie tych nazw nie jest stałym, ani zobowiązaniem, zmiana nazwy jest w stanie interweniować w celu podkreślenia legislacyjnej lub konstytucyjnej ewolucji lub potwierdzenia natury trybu i jego przejścia na określonym etapie politycznym. Czechosłowacka Partia Komunistyczna była u władzy od 1948 roku po zamachu w Pradze , ale czekał do 1960 roku zrezygnować z oficjalnego wyznaczenia Czechosłowacji na rzecz tego z Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej , kiedy nowa konstytucja została przyjęta. Podobnie Nicolae Ceaușescu porzuca w Rumunii nazwę Rumuńskiej Republiki Ludowej na rzecz Socjalistycznej Republiki Rumunii .
Jeśli wyrażenie „demokracja ludowa” szybko znalazło się w słowniku ruchów komunistycznych, nie zostało tak naprawdę zdefiniowane jako konkretna forma rządów. Mátyás Rákosi , sekretarz generalny Węgierskiej Partii Robotniczej i przywódca Węgierskiej Republiki Ludowej, przyznał, że początkowo nie wiedział, co dokładnie oznacza ten termin. W 1945 roku Georgi Mikhailov Dimitrov zdefiniował demokrację ludową jako „siłę demokratyczną, opartą na współdziałaniu antyfaszystowskich sił politycznych, z istotną rolą komunistów i sił lewicy” , czyli system inny niż dyktatura proletariatu i władzy. WGrudzień 1948ten sam Dimitrov, sekretarz generalny Bułgarskiej Partii Komunistycznej i premier Bułgarskiej Republiki Ludowej, definiuje demokrację ludową jako „państwo inspirowane teorią marksistowską i dokonujące przejścia od kapitalizmu do socjalizmu ” ; później definiuje demokrację ludową jako po prostu nową formę dyktatury proletariatu . Wydaje się, że użycie tego terminu było z punktu widzenia Stalina czysto oportunistyczne w kontekście przejęcia władzy w Europie Wschodniej przez partie komunistyczne, które nie miały jeszcze dokładnego planu w latach 1944-1945. Demokrację ludową opisano również jako fazę rządów „odpowiedzialną za przygotowanie przejścia do rewolucji socjalistycznej” .
Historyk Archie Brown, podkreślając pleonastyczny aspekt tego wyrażenia, uważa, że ZSRR, określając swoje kraje satelickie tym terminem, identyfikuje je jako państwa w procesie ewolucji w kierunku socjalizmu, a zatem nie ukończył w pełni swojej politycznej przejście. Upadku reżimów komunistycznych w Europie położyć kres europejskich reżimów zwanych demokracja popularne.
Użycie terminu demokracja ludowa lub równoważnych nazw nie ogranicza się jednak do Europy, chociaż można go było użyć do określenia w restrykcyjny sposób całości jedynych europejskich reżimów marksistowsko-leninowskich; termin ten był również używany przez reżimy typu komunistycznego, które pojawiły się w Azji i Afryce . W Afryce termin demokracja ludowa, definiowany jako zwiększony udział „mas ludowych” w sprawowaniu władzy, był używany w słownictwie reżimów politycznych, takich jak Republika Ludowa Konga , Republika Ludowa. Benin , Ludowa Republika Angoli lub Ludowa Republika Mozambiku . Ahmed Sékou Touré , prezydent Gwinei , wyróżnił trzy etapy, etap „demokracji narodowej” , etap demokracji ludowej i wreszcie etap „demokracji ludowej i rewolucyjnej” , który według niego odpowiada systemowi. jako pojedyncza partia, ale także jako państwo-partyjne. W świecie arabskim Ludowo-Demokratyczna Republika Jemenu (lub Jemen Południowy ) została oficjalnie określona w swojej konstytucji jako demokracja ludowa.
Chińska Republika Ludowa od samego początku określiła się jako „nowa demokracja” , oparta na „demokratycznej dyktaturze ludu” ; kraj nadal definiuje się dzisiaj jako „socjalistyczne państwo ludowej demokratycznej dyktatury, kierowane przez klasę robotniczą i oparte na sojuszu robotników i chłopów” . Termin demokracja ludowa pojawia się w oficjalnych przemówieniach rządów Kuby i Laosu . Konstytucja Kuby stanowi: „Organy państwa powstają i rozwijają swoją działalność w oparciu o zasady demokracji socjalistycznej (…) masy ludowe kontrolują działalność organów państwa, posłów, delegatów i urzędników ” . Konstytucja Laosu jest przedstawiana jako „ konstytucja powszechnej demokracji w naszym kraju” . Wietnam uważa były „demokratyczne państwo pierwszych osób w regionie [W Azji Południowo-Wschodniej ]” , z głoszenia w 1945 w Wietnamie Północnym przez Ho Chi Minh . Korea Północna (jego oficjalna nazwa Republika Ludowo-Demokratyczna Korei ) wśród swoich zamierzonych celów spełniających ten „rewolucyjny zadanie popularnej demokracji w tym kraju” , wyrażenie o łączenie z Korei Południowej w egidą reżimu północnej.
Użycie wyrażenia „demokracja ludowa” nie ogranicza się jednak ściśle do reżimów typu marksistowsko-leninowskiego i jest klasyfikowane jako komunistyczne: występuje w tej formie lub w różnych wariantach, jeśli nie w oficjalnym określeniu typu rządu. , przynajmniej w politycznym słownictwie różnych krajów. Partie polityczne mogą ponadto używać terminu „ludowy demokrata” , nie będąc w żaden sposób związanymi z ideologią marksistowsko-leninowską.
Pierwsza konstytucja Algierii z 1963 r. , Wyznaczając cel „demokracji socjalistycznej” , stwierdza: „Algieria jest republiką demokratyczną i ludową” . Konstytucja z 1996 r. Utrzymuje definicję kraju jako „republiki demokratycznej i ludowej” (oficjalna nazwa Algierii pozostaje demokratyczną i popularną Republiką Algierską ), ale nie wspomina już o „demokracji socjalistycznej” .
W Libii , Muammara Kaddafiego ogłosił w 1977 roku tzw Jamahiriya reżimu , powinno funkcjonować według systemu demokracji bezpośredniej . Artykuł 3 Deklaracji o wzroście potęgi ludowej , która zastępuje Konstytucję w Libii, stanowi: „Bezpośrednia demokracja ludowa jest podstawą systemu politycznego Socjalistycznej Ludowo-Libijskiej Dżamahirijji Arabskiej, w której władza jest w rękach samych ludzi ” .
Hugo Chávez , były Prezydent Boliwariańskiej Republiki Wenezueli (po obecnie zajmowanych przez Nicolás Maduro ), który twierdził, że „socjalizm z XXI th century” zalecał „popularną i demokracji uczestniczącej” .