Bonifacien Bunifazzinu | |
Kraj | Francja |
---|---|
Liczba mówców | około 150 (2020) |
Klasyfikacja według rodziny | |
|
|
Kody językowe | |
ISO 639-3 | lij |
Menu | |
Liguryjski obszar językowy we Francji według gmin: royasque , mentonasque , monégasque , figoun, bonifacien. | |
Z Bonifacio ( endonyme : u bunifazzinu ) jest dialektem ligurien specyficznym dla wspólnego Bonifacio. To jest jak Monako rozmowa Gallo-kursywa różni się od Korsyki .
Historycznie Bonifacio jest geograficznie odizolowanym miastem zamieszkałym przez rodziny genueńskie, które nie sprzymierzają się z rodzinami korsykańskimi . W 1196 roku w Bonifacio założono prezydenta genueńskiego ; dlatego osadnicy z Republiki Genui pójdą za sobą. Przez siedem wieków, aż do 1769 roku , miasto będzie się rozwijać jako wolna strefa zamknięta na wyspie Korsyka .
Od 1993 roku stowarzyszenie Dì Ghi di Scé dąży do utrzymania mowy bonifackiej , która w 2020 roku liczy tylko około 150 mówców.
Tim Dup śpiewa refren z Pertusato w Bonifacien. Mówi: „[Pertusato] Mój dziadek mówił o Bonifacien, korsykańskim dialekcie z Bonifacio. Przyjaciele mojej kuzynki przetłumaczyli ten tekst, który napisałam na francuski „Pamiętam rodzinne wspomnienia, przechowuję je i chronię, abym nigdy ich nie zapomniała”. Pertusato to najbardziej wysunięta na południe latarnia morska na Korsyce. To piosenka o mojej babci. A dla mnie latarnia ta symbolizuje wiele wspomnień z dzieciństwa, kuzynów, nocnych kąpieli, rejsów statkiem…”.
Akcent toniczny jest na ogół paroksytonem : pada na przedostatnią sylabę . Wyspiarski z Bonifacien zdystansował go od innych dialektów Ligurii. Łaciński ĕ i ŏ nie stać [e] i [o] w pozycji słaby jak w pozostałej części Ligurii , ale [i] i [jɔ]. W rzeczywistości owo „i” jest normatywną fiksacją niepewnego dźwięku, który mówcy całkiem swobodnie realizują ustnie ([ə], [u], [i]) na samogłoskach posttonicznych paroksytonów w trosce o synharmonizm. Badanie średniowiecznych skryptów genueńskich wskazuje, że istniał dźwięk zastępczy dla ŏ całkiem odmienny od [ɔ] i że mógł to być [œ], który następnie przez lata pojawiał się w [wœ] . W drugiej połowie XVI w. dyftong ten w kręgach ludowych zmieniłby się w [ɥœ]. Fiorenzo Toso stawia hipotezę procesu uproszczenia [jœ]> [j sud] na południu Korsyki. Jeśli rotacyzm (przejście od [l] do [ɾ]) występuje regularnie w treści słów w języku liguryjskim, to nie jest on praktykowany na początku (z wyjątkiem przedimków) w dialektach kontynentalnych; dialekt wyspiarski robi to we wszystkich pozycjach. Ten trend historyczny mógł mieć wpływ na Sassarais na Sardynii i korsykański język Ajaccio . Bonifacien wyróżnia: jego utrzymanie [dz] i [ts], w którym nie są przeprowadzane na kontynencie bardziej wyraźna skłonność niż Ligurii do enclise i Nasalization toniku samogłosek w końcowym położeniu (zwłaszcza "i„[i]) zwłaszcza w wyrazach i zaimkach jednosylabowych . Według Jean-Philippe'a Dalbera ta redukcja jego powolnego wokalizmu była wynikiem ruchu konwergencji z sąsiadem z Korsyki; Odwrotnie, Toso i Marie-José Dalbera-Stefanaggi widzą w nim wpływ genueński w poszukiwaniu harmonii samogłosek dialektów południowej Korsyki.
Poprzedni | Centralny | Tylny | ||
---|---|---|---|---|
Zamknięte | ja | tak | ty | |
Średni | mi | ə | ||
Wpół otwarty | ɛ | ɔ | ||
Otwierany | w |
Wśród wielu systemów używanych do pisania w języku liguryjskim istnieje specyficzny dla dialektu bonifackiego, który jest inspirowany kodami pisowni korsykańskiego, włoskiego i francuskiego. Alfabet ma sześć samogłosek (a, e, i, o, u, ü) i szesnaście spółgłosek (b, c, d, f, g, h, l, m, n, p, q, r, s, t , v, z). Istnieje tylko jeden dyftong „ün”, którego dźwięk jest podobny do francuskiego „un”, ale z przewagą [y].
Grafemy | Odgłosy |
---|---|
W | [w] |
b | [b] |
VS | [k] przed „a”, „o” i „ü” |
[t͡s] przed „e” i „e” | |
[t͡ʃ] przed „i” | |
CC | [t͡ʃ] przed „e” i „i” |
CH | [k] przed „e” i „i” |
re | [re] |
mi | [ɛ] |
mi | [mi] |
fa | [fa] |
sol | [g] przed „a”, „o” i „ü” |
[ʒ] przed „e” i „i” | |
[d͡ʒ] w pozycji początkowej i przed „e” i „i” | |
GG | [d͡ʒ] przed „e” i „i” |
GH | [g] przed „e” i „i” |
H | wyciszenie ; istnieje tylko w kombinacjach „ch” i „gh” |
ja | [ja] |
L | [l] |
M | [m] |
NIE | [nie] |
O | [ɔ] |
P | [p] |
Q | [k] |
R | [r] |
S | [s] |
SC | [ʃ] przed „e” i „i” |
T | [t] |
U | [u] |
Ü | [y] |
V | [v] |
Tak | [jot] |
Z | [d͡z] |
[t͡s] jeśli „z” jest poprzedzone spółgłoską | |
ZZ | [to] |
W XIX wieku Bonifacien wciąż miał dźwięk [œ] (a może nawet [ŋ]). W latach 1835-1850 opracowano system ortograficzny oparty na języku włoskim, francuskim i genueńskim, aby pisać dialekt dotychczas ustny i pozbawiony tradycji pisanej. Zainspirował go włoski konsonantyzm, aby zauważyć dźwięki [t͡ʃ], [k], [d͡ʒ] i [g] (c / ci, c / ch, g / gi i g / gh), z francuskiego wokalizmu dla [] , [œ], [u] i [y] (o, œ lub i u) oraz tradycyjne elementy genueńskie, takie jak „x” dla [ʒ] (francuski grafem „j” nie został zachowany) i „o ”dla [ u]. Dźwięk [ʃ] został przepisany przez „sc”; [ts] i [dz] nie były rozróżniane na piśmie, podobnie jak [s] i [z]. Częste, ale niesystematyczne używanie bliźniaczych spółgłosek w pozycjach pretonicznych i postonicznych wydaje się być dokonywane bardziej przez naśladowanie pisowni włoskiej niż przez przestrzeganie pisowni genueńskiej, gdzie podwójna spółgłoska wskazuje na zwięzłość samogłoski (w przeciwieństwie do innych dialektów liguryjskich, bonifacego nie mają długie samogłoski). W tej pisowni użyto właściwego symbolu „ĭ” (litera i poprzedzona breve ), co do której Fiorenzo Toso przypuszcza, że musiał być użyty do reprezentowania ledwie dostrzegalnej wymowy półsamogłoski . Ta pisownia była mało używana i mało rozpowszechniona (poniższy tekst jest jednym z nielicznych, które jej używają); popadł w zapomnienie przed ponownym odkryciem w 1918 roku.
Bonifacien | Francuski |
---|---|
„Omo avéva doui figi. Rou ciù piccinin di questi, dissi a sè Paĭri: Babà, dam- mi ra party chi mi toucca di tuttou quellou che ti ha; e quellou fè doui pourzioun di tuttou rou sè avè, e de a ognun ra so party. Dopou quarchi giournou questou figiŏu, avendou missou insimi tuttou quellou chi gh'ira touccau in party, sin'andè girandouroun pre lub moundou e dissipè tuttou rou is dinà in ti ri bi-scaĭzzi. Dopou ch'ellou hebbi daou foundou a tuttou, si dè ra coumbinazioun ch'in ti rou Paìsi dound'ellou ira, ghi fou una gran carestia, e ra fami couminzè in tour mentallou bell'e ben. Rzeczownik savendou cose fa pre vivi, si raccoumandè a un Cittadin di quellou Paìsi, e questou rou mande in t'una sè campagna a mirà i porchi. Quellou sciaghiraou avirèa voussùou ticciassi di quelli giandi chi mangiavanou ri porchi ma nisciun ghi ni dava. Un giournou rinvignuou w se, dissi couscì: W casa di me Paĭri ghi soun tanti serwowane chi mangianou pan e ghin'avanza, e mi ... mieurou di fami! Ma è tempou di finilla; andiro da mè Paĭri, e ghi dirò: Baba, ho mancaou controu rou zia, e controu di ti; rzeczownik soun ciù Dégnou ciamaou d'issi tè figiŏu, trattami jak di ri te serwowane. Tak, grubaś. S'izza e s'incamina pre andà znalezione w rou Paĭri. Quandou ellou uda się do una zerta distanza di ra casa di sè Paĭri, questou, rou scourzì da rountan, e mossou a coumpascioun di rou statou di sè figĭou, ghi coursi incountrou, ghi bazzloutè ou bracol . Babà, dissi rou figiŏu: ho piccaou countrou rou zia e countrou di ti, rzeczownik soun ciù dénou d'issi cia-maou tè figiŏu: ma rou Paĭri chi vissi rou pintimentou sincirou di rou figiŏu, disi a riè lub vistin ciù boun chi mi ho, vistìrou, e mittì ghi in diou the anillou e ri bottini in pìa. Pourtè chì lub vitillou ciù fatou, amazzerou, e chi si mangia, e si fazza festa perchè questou mè figiou ira mortou, e è risouscitaou, s'ira persou, e r'ho foundaou. Couminzènou dounca na festa. Lub figiŏu maggiòu ch'ira in campagna, ritournandou a casa, sintì ri soun e ri balli; cosa gh'è di nieuvou? Doumandè ma servou di casa ch'ira tam fieura: questou ghi risposi, è tournaou tè frà, e prè fistizzà lub sè ritournou, tè Paĭri ha ammazzaou lub vitillou ciù fatou ch'aveva. Quellou sintandou a d couscì s'ammourcè, e rzeczownik vourèva ciù Intra in casa. Lub Paĭri sin'accourzì, e sciourtì fieura a prìgallou d'Intrà: ma quellou ghi risposi: soun zà tant'anni chi mi servou in casa senza mai preterì a tè coumandou, e ti rzeczownik m'à daou mai da cragiami cou ri me amixi: e appena è vignuou questou tè figiou, chi ha mangiàou tuttou quellou ch'aveva cou ri bagasci, ti ha subitou ammazzaou rou yellou fatou. Figiŏu, dissi rou Paĭri, ti sè staou sempri coun mi, e quellou chi mi ho, per ti; ma per questou tè frà ch'ira mortou e è risouscitaou, persou ch'ira, e s'è findsaou, ti rzeczownik vourrevi chi se mangessi e fistizzessi lub se ritournou. " | „Mężczyzna miał dwóch synów. Najmłodszy powiedział do ojca: Ojcze, daj mi część majątku, która powinna mi trafić. A ojciec podzielił się z nimi swoją własnością. Kilka dni później najmłodszy syn, zebrawszy wszystko, wyjechał do dalekiego kraju, gdzie marnował swój majątek żyjąc w rozpuście. Gdy wszystko wydał, w tej krainie nastał wielki głód i zaczął być w potrzebie. Poszedł do pracy dla jednego z mieszkańców kraju, który wysłał go na swoje pola, aby trzymał świnie. Chciałby zadowolić się chlebem świętojańskim, który zjadły świnie, ale nikt mu ich nie dał. Opamiętawszy się, powiedział sobie: Ilu najemników u mego ojca ma pod dostatkiem chleba, a ja tu umieram z głodu! Wstanę i pójdę do mojego ojca i powiem mu: Ojcze, zgrzeszyłem przeciwko niebu i przeciwko tobie i już nie jestem godzien nazywać się twoim synem; traktuj mnie jak jednego ze swoich najemników. A on wstał i poszedł do swego ojca. Ponieważ był jeszcze daleko, jego ojciec zobaczył go i wzruszony współczuciem pobiegł, by rzucić mu się na szyję i pocałować go. Rzekł mu syn: Ojcze, zgrzeszyłem przeciw niebu i przeciw tobie, już nie jestem godzien nazywać się twoim synem. Ale ojciec rzekł do swoich sług: Przynieście szybko najpiękniejszą szatę i włóżcie ją; załóż mu pierścionek na palec, a buty na stopy. Przynieś tłuste cielę i zabij je. Jedzmy i radujmy się; dlatego mój syn umarł, a on ożył; zgubił się i został odnaleziony. I zaczęli się radować. Teraz najstarszy syn był na polu. Kiedy wrócił i zbliżył się do domu, usłyszał muzykę i taniec. Zawołał jednego ze służących i zapytał go, co to jest. Ten sługa mu powiedział: Twój brat wrócił, a ponieważ znalazł go dobrze, twój ojciec zabił utuczone cielę. Złościł się i nie chciał wejść. Jego ojciec wyszedł i błagał go, aby wszedł. A on odpowiedział swojemu ojcu: oto służę ci od tylu lat, nigdy nie przekraczając twoich rozkazów i nigdy nie dałeś mi koźlęcia, abym się radował z moimi przyjaciółmi. A kiedy przybył twój syn, ten, który zjadł twoją własność z prostytutkami, to dla niego zabiłeś tłustego cielęcia! Moje dziecko, powiedział do niego ojciec, zawsze jesteś ze mną i wszystko, co mam, jest twoje; ale trzeba było się radować i radować, ponieważ twój brat był martwy i ożył, ponieważ zaginął i został znaleziony. " |
Bonifacien | Genueńczyk | Korsyka | Włoski |
---|---|---|---|
niejednoznaczny | niejednoznaczny | przyjaciel | przyjaciel |
fiougu | fögu | skupiać się | fuoco |
Caveli | Caveli | capelli | capelli |
gura | gua | gola | gola |
Kandera | candeia | kandela | kandela |
Munea | Munaæ | muneta | moneta |
seia | saa | szczecina | szczecina |
avüu | avüu | awutu | awuto |
stau | stany | status | stato |
Andau | anætu | andatu | andato |
amau | miłość | amatu | amato |
fau | fætu | zmęczony | grubas |
cian | Ciàn | pianka | fortepian |
ciüma | ciümma | piuma | piuma |
ciü | ciü | piu | jeszcze |
ciant | ciant | pianta | piantare |
ciungu | ciungu | piombu | piombo |
sciama | sciamma | fiamma | fiamma |