Plazmoliza jest stan komórek będącą wynikiem utraty wody przez komórki roślinnego lub zwierzęcego, w szczególności na jej (ich), wakuoli (s) (do komórek roślinnych). Jest to spowodowane zjawiskiem osmozy . Wynika to z różnicy stężeń pożywki wewnątrz i zewnątrzkomórkowej: jeśli pożywka zewnątrzkomórkowa jest bardziej skoncentrowana (= hipertoniczna) niż pożywka wewnątrzkomórkowa, komórka roślinna zostanie poddana plazmolizie: straci część wody zawartej w jej wakuola, która dołączy do środowiska zewnątrzkomórkowego.
Kiedy komórka roślinna jest umieszczona w bardzo stężonym podłożu, wchodzi w proces plazmolizy. Traci wodę poprzez swobodną dyfuzję przez membrany, wakuola „opróżnia się”. Błona jest odłączony od znacznie sztywniejszego pectocellulosic ściany , które, ze swej strony, pozostaje na swoim miejscu, z wyjątkiem poziomu plasmodesmes . W całym ciele roślina wiotczeje. Jeśli ten stan trwa zbyt długo, komórki umierają.
Kiedy komórka jest zwierzęca, jej objętość zmniejsza się w środowisku hipertonicznym (nie ma ściany pektocelulozowej). Wręcz przeciwnie, jeśli jest „hodowany” w pożywce, która jest zbyt silnie hipotoniczna, grozi pęknięciem (eksperymenty na przykład na hemoglobinie, patrz hemoliza ).
Teoretycznie termin plazmoliza jest raczej zarezerwowany dla komórek roślinnych: ponieważ komórki zwierzęce nie mają ściany pektocelulozowej, termin ten nie może być przypisany do tych komórek, które będą definiowane raczej jako posiadające krenelażowy wygląd (w postaci liścia). akant ).